Nếu các yếu tố hình thức của văn bản Trái Đất - cái nôi của sự sống

IBAITAP: Cùng ibaitap đến với bài học “Trái đất - cái nôi của sự sống” hôm nay để hiểu được nội dung và ý nghĩa của tác phẩm.

Lời giải chi tiết:

- Những ca khúc, bài thơ viết về Trái Đất mà em đã từng nghe và học thuộc là: 

• Bài hát Trái đất này là của chúng mình - Trương Quang Lục.
• Bài thơ Trái đất còn quay - Huy Cận. 

⇒ Chúng gợi lên trong em hình ảnh của trái đất là một hành tinh xanh rộng lớn và quay mãi.

- Theo em, để hiểu biết và yêu quý hơn hành tinh xanh này chúng ta cần tìm hiểu những nguồn thông tin nghiên cứu khoa học về trái đất và lịch sử hình thành nên trái đất. 

Câu 2: Người ta thường nói: “Sự sống muôn màu”. Em hiểu điều này như thế nào? (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 89)

Lời giải chi tiết:

Em hiểu điều trên là trên trái đất này có không biết bao nhiêu là sự sống của con người, loài vật hay cây cỏ hoa lá. Mỗi một sự sống đều là một câu chuyện từ lúc xuất hiện cho đến lúc được sinh ra và trưởng thành, mỗi một sự vật lại có một nét riêng biệt khác nhau, không sự vật nào giống sự vật nào. Chính vì vậy nên người ta gọi đó là cuộc sống muôn màu muôn vẻ, muôn hình vạn trạng. 

II. ĐỌC VĂN BẢN 

Câu 1: Phần sa-pô với những dòng chữ in đậm. (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 89)

Lời giải chi tiết:

- Phần sa-pô là phần nội dung mở đầu nằm ở phía trên cùng của bài viết. Sapo có thể được viết bằng một hoặc nhiều câu văn hoàn chỉnh khác nhau, nó có thể là câu văn ngắn cũng có thể là câu văn dài nhưng phải mang tính khái quát để người đọc hiểu được nội dung phần thông tin mà người viết cung cấp phía dưới.

Câu 2: Văn bản được triển khai với nhiều đề mục in đậm. (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 90)

Lời giải chi tiết:

Các đề mục được in đậm trong văn bản là:

• Trái Đất trong hệ Mặt Trời 
• “Vị thần hộ mệnh” của sự sống trên Trái Đất
• Trái Đất – nơi cư ngụ của muôn loài
• Con người trên Trái Đất 
• Tình Trạng Trái Đất hiện ra sao? 

Câu 3: Những miêu tả về sự hiện diện của nước trên Trái Đất. (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 90)

Lời giải chi tiết:

Những miêu tả về sự hiện diện của nước trên Trái Đất:

• Nước chính là “vị thần hộ mệnh” của sự sống trên Trái Đất. 
• Nhờ có nước, đặc biệt là dạng lỏng, Trái Đất trở thành nơi duy nhất trong hệ Mặt Trời có sự sống.
• Hành tinh của chúng ta quả là giàu nước: Nước bao phủ gần ¾ ….vô cùng phức tạp. 

Câu 4: Sự sống trên Trái Đất phong phú như thế nào?  (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 91)

Lời giải chi tiết:

Sự sống trên Trái Đất rất phong phú và nó tồn tại ở khắp mọi nơi:

• Có loài chỉ có thể quan sát bằng kính hiển vi: vi sinh vật.
• Có loài khổng lồ như: cá voi xanh, khủng long, cây bao báp. 
• Muôn loài tồn tại ở khắp mọi nơi và trên các cánh rừng nguyên sinh và các đại dương bao la.

⇒ Tất cả sự sống muôn loài đều tồn tại và phát triển theo những quy luật sinh học của tự nhiên.

Câu 5: Vì sao có thể khẳng định con người là đỉnh cao kì diệu của sự sống trên Trái Đất? (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 91)

Lời giải chi tiết:

Có thể khẳng định con người là đỉnh cao kì diệu của sự sống trên Trái Đất vì:

• Con người có bộ não và hệ thần kinh phát triển nhất, có ý thức, có tình cảm, có ngôn ngữ, biết tổ chức cuộc sống theo hướng tích cực.
• Con người đã trực tiếp cải tạo bộ máy Trái Đất, khiến nó thay đổi để phục vụ cho con người.

Câu 6: Ý sau cùng của bài có lạc đề không? (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 93)

Lời giải chi tiết:

Ý sau cùng của bài không lạc đề vì văn bản này nói về sự sống của Trái Đất. Ở phần đầu tác giả đã liệt kê những thông tin cùng vai trò quan trọng của đối tượng và trong phần cuối này tác giả đặt ra câu hỏi về sự tồn tại và vấn đề an nguy của Trái Đất.

III. SAU KHI ĐỌC 

Câu 1: Liệt kê theo hình thức gạch đầu dòng những thông tin chủ yếu mà văn bản đưa đến cho người đọc? (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 93)

Lời giải chi tiết:

Những thông tin chủ yếu mà văn bản đưa đến người đọc là: 

• Trái đất là một trong tám hành tinh của hệ Mặt Trời.
• Nước chiếm 2/3 bề mặt Trái đất. Nhờ có nước sự sống trên Trái đất phát triển dưới nhiều dạng phong phú, từ vi sinh vật mang cấu tạo đơn giản đến động vật bậc cao có hệ thần kinh vô cùng phức tạp.
• Trái đất là nơi cư ngụ của muôn loài. Tất cả mọi dạng tồn tại của sự sống đều tồn tại, phát triển theo những quy luật sinh học bí ẩn. 
• Con người là đỉnh cao ỳ diệu của sự sống trên trái đất. Con người là động vật bậc cao có tình cảm, ngôn ngữ, biết tổ chức cuộc sống theo hướng tích cực. Tuy nhiên, cũng chính con người đã làm ảnh hưởng tiêu cực đến Trái đất bằng hành động khai thác thiên nhiên một cách bừa bãi.
• Tình trạng của Trái đất đang từng ngày từng giờ bị tổn thương. Câu hỏi Trái đất có thể chịu đựng được đến bao giờ là câu hỏi nhân loại không thể làm ngơ. 

Câu 2: Các bức tranh minh họa làm sáng tỏ thông tin gì trong văn bản? (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 93)

Lời giải chi tiết:

Hai bức tranh trong văn bản đã hỗ trợ cho em trong việc nắm bắt thông tin của văn bản:

• Bức tranh 1: Cuộc sống thiên nhiên hoang dã, xanh ngắt và trong lành của các loài động thực vật.
• Bức tranh 2: Con người tấp nập xây lên tháp Ba-ben và cuộc sống có sự can thiệp, phát triển bằng cách xây dựng của con người.

Câu 3: Phần 2 (“Vị thần hộ mệnh” của sự sống trên Trái Đất) tập trung thông tin về vấn đề gì? Việc nói về vấn đề đó liên quan như thế nào đối với hướng triển khai những nội dung khác ở các phần kế tiếp? (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 93)

Lời giải chi tiết:

- Phần 2 tập trung thông tin về sự hiện diện của nước trên Trái Đất, đây là phần có ý nghĩa và quan trọng nhất trong việc làm nổi bật mạch thông tin chính của văn bản: 

• Làm sáng tỏ nhan đề của văn bản (nếu muốn khẳng định Trái Đất là cái nôi của sự sống thì không thể không chứng minh Trái Đất có nguồn tài nguyên nước dồi dào).
• Xác định hướng triển khai tiếp theo (tính đa dạng của sự sống nhờ có nước và nói về con người với tư cách là “đỉnh cao kì diệu của sự sống”) 

- Nếu thiếu đi phần 2 thì mối liên kết chặt chẽ giữa các phần và các yếu tố cấu tạo nên văn bản sẽ bị phá vỡ.

Câu 4: Văn bản đã nói được đầy đủ về sự kì diệu của sự sống trên Trái Đất chưa? Em có thể bổ sung điều gì xung quanh vấn đề này? (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 93)

Lời giải chi tiết:

Văn bản chưa nêu được đầy đủ về sự kì diệu của sự sống trên Trái Đất. Có thể bổ sung thêm về sự tương tác cùng ảnh hưởng của các hành tinh khác trong hệ ngân hà tới Trái Đất cũng như nguồn gốc sự hình thành của Trái Đất.

Câu 5: Bằng hiểu biết của mình, em hãy thêm bằng chứng để khẳng định con người là đỉnh cao kỳ diệu của sự sống trên Trái đất? (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 93)

Lời giải chi tiết:

Những bằng chứng khẳng định con người là đỉnh cao kỳ diệu của sự sống trên Trái Đất là:

• Được minh chứng bằng những tác động của con người lên Trái Đất và với trí thông minh, con người đã tạo nên những điều phi thường.
• Con người đã vượt ra khỏi Trái Đất để thâm nhập vào hệ ngân hà, khám phá vũ trụ bao la rộng lớn.
• Những thiết bị tân tiến và hiện đại do con người tạo ra đã trở thành cây cầu nối biển, nối sông và khắc phục được nhiều thiên tai mà tự nhiên gây nên.
• Thực hiện được nhiều cuộc thăm dò lòng đất và đi sâu tìm hiểu về chính hành tinh xanh mà ta đang sinh sống. 

Câu 6: Làm rõ lý do xuất hiện câu hỏi Trái đất có thể chịu đựng được đến bao giờ trong đoạn cuối của văn bản. Câu hỏi đó gợi lên trong em những suy nghĩ gì? (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 93)

Lời giải chi tiết:

Lý do xuất hiện câu hỏi “Trái Đất có thể chịu đựng đến bao giờ?” ở cuối văn bản là vì con người đã tác động vào Trái Đất quá nhiều, khai thác tài nguyên thiên nhiên bừa bãi gây ảnh nghiêm trọng đến quá trình tồn tại và phát triển sự sống trên Trái đất. Câu hỏi ấy như một hồi chuông cảnh tỉnh cho con người về việc bảo vệ và giữ gìn hành tinh xanh. 

Câu 7: Từ việc đọc hiểu văn bản Trái Đất - cái nôi của sự sống, em rút ra được kinh nghiệm gì về cách đọc một văn bản thông tin? (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 93)

Lời giải chi tiết:

Từ việc đọc hiểu văn bản trên em đã rút ra được kinh nghiệm về cách đọc một văn bản thông tin là cần nhấn mạnh vào những phần có đề mục, cách ngắt quãng phải rõ rành để phân biệt rõ từng phần của văn bản. 

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Đề bài: Hãy viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) về chủ đề Để hành tinh xanh mãi xanh. (SGK Ngữ văn 6 tập 20- trang 93)

Lời giải chi tiết:

Nhìn vào những bức tranh thiên nhiên trong thơ ca chúng ta dễ dàng thấy được mảnh đất mà chúng ta đang sống đã bị ảnh hưởng rất nhiều bởi hậu quả của ô nhiễm môi trường. Mùa thu se se lạnh của miền Bắc đã bị thay thế bởi cái nóng oi bức dai dẳng của mùa hạ. Mực nước biển dâng cao gây nên lũ lụt làm thiệt hại cả về người và của, một số sinh vật đã tuyệt chủng vì mất nơi sinh sống và cũng khiến con người tử vong không ít do ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí. Thật đáng buồn khi người đầu độc lại chính là bộ phận sở hữu những phát minh vĩ đại làm thay đổi nền văn minh trên Trái đất - con người. Để hành tinh xanh mãi mãi xanh thì tất cả mọi người phải có trách nhiệm bảo vệ môi trường, bảo vệ hành tinh xanh này. Chúng ta phải cùng nhau chung tay đẩy lùi và ngăn chặn ô nhiễm môi trường vì nó ảnh hưởng đến chính cuộc sống của ta và các sinh vật khác.