Dấu hiệu nhiễm khuẩn đường ruột ở trẻ

Theo thống kê của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) (1), nhiễm khuẩn đường ruột là một trong những bệnh lý nguy hiểm hàng đầu ở trẻ nhỏ. Nhiễm khuẩn đường ruột ở trẻ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời dễ tái đi tái lại, gây ra hậu quả khó lường. Chính vì vậy, các mẹ hãy trang bị các kiến thức cần thiết về bệnh để phòng ngừa trẻ mắc bệnh. Dưới đây sẽ trình bày chi tiết nguyên nhân, cách chăm sóc và phòng ngừa tái phát nhiễm khuẩn đường ruột cho trẻ.

1. Nhiễm khuẩn đường ruột là gì?

Nhiễm khuẩn đường ruột là tình trạng niêm mạc ruột bị vi khuẩn có hại từ môi trường bên ngoài (E.coli, Salmonella…) xâm nhập và tấn công dẫn đến tổn thương, gây ra viêm ruột. Trẻ bị viêm ruột thường có các triệu chứng điển hình như: Đau bụng, tiêu chảy, mệt mỏi, có thể có nôn mửa, sốt.

Với nhiễm khuẩn đường ruột ở trẻ sơ sinh, các triệu chứng thường khó nhận biết hơn. Ngoài tiêu chảy, sốt, trẻ thường quấy khóc (do đau bụng), ít chơi, ngủ nhiều hơn mọi ngày. Do đó, khi trẻ có tiêu chảy kèm một trong các biểu hiện bất thường này, mẹ nên theo dõi bé để để đưa bé đi khám kịp thời.

Trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột do nhiễm vi khuẩn có hại từ môi trường bên ngoài

2. Các nguyên nhân gây nhiễm khuẩn đường ruột ở trẻ

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nhiễm khuẩn đường ruột ở trẻ là do mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Thông thường, hệ vi khuẩn đường ruột trẻ bao gồm 85% lợi khuẩn và 15% hại khuẩn chung sống hòa bình, đảm bảo chức năng tiêu hóa của trẻ hoạt động bình thường. Tuy nhiên, khi vi khuẩn gây hại tấn công, số lượng hại khuẩn phát triển làm mất cân bằng hệ vi sinh dẫn đến rối loạn tiêu hóa. Một số vi khuẩn còn tiết độc tố, gây tăng nhu động ruột, là lý do khiến trẻ bị tiêu chảy, nôn mửa.

Ngoài ra, nguyên nhân trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột là do cơ thể trẻ chưa phát triển toàn diện, sức đề kháng yếu nên rất dễ bị các tác nhân có hại từ môi trường bên ngoài tấn công và gây bệnh. Các tác nhân này có thể đến từ thức ăn, từ đồ chơi hay lây gián tiếp qua người có vi khuẩn gây bệnh. Một số vi khuẩn gây bệnh đường ruột thường gặp ở trẻ:

E.coli (Escherichia coli)

Trong một số trường hợp trẻ bị nhiễm trùng đường ruột, người ta phát hiện chủng E.coli tiết ra độc tố gây đau bụng, nôn mửa, thậm chí khiến bé tiêu chảy ra máu. Bé bị nhiễm trùng đường ruột gây ra bởi E.coli có thể do ăn phải thức ăn không đảm bảo vệ sinh, sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm hay tiếp xúc với người mắc bệnh,…

Salmonella (vi khuẩn thương hàn)

Bé bị nhiễm khuẩn đường ruột gây ra bởi Salmonella có thể là do ăn phải các thực phẩm chưa nấu chín (thịt, trứng sống,…), vệ sinh không sạch sẽ,…

Khi vào cơ thể, vi khuẩn này tiết ra nội độc tố làm tổn thương niêm mạc ruột khiến trẻ đau bụng, tiêu chảy phân lẫn máu. Nếu nội độc tố hấp thu vào máu đến hệ thần kinh sẽ làm tổn thương hệ thần kinh, gây nhiễm độc toàn thân,…

Với trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột do Salmonella, trường hợp nhẹ sẽ tự khỏi sau 4-7 ngày mà không cần điều trị. Trong trường hợp nặng, trẻ có dấu hiệu nhiễm độc toàn thân, tổn thương hệ thần kinh như sốt, mặt đờ đẫn, tay chân run, nhức đầu, ù tai,…Các mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Ngoài nhiễm khuẩn đường ruột, trẻ cũng hay mắc các bệnh nhiễm trùng đường ruột (nguyên nhân do virus tấn công niêm mạc ruột: Rotavirus, Norovirus…) hay nhiễm kí sinh trùng đường ruột (Giardiasis, nấm Cryptosporidiosis). Trong trường hợp này, hệ vi sinh đường ruột của trẻ cũng bị mất cân bằng dẫn đến các triệu chứng tương tự: tiêu chảy, đau bụng, nôn mửa, mệt mỏi, không chịu chơi….

>>> Xem bài viết: 5 điều mẹ cần biết về nhiễm trùng đường ruột ở trẻ

3. Trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột có nguy hiểm không? 

Nhiễm khuẩn đường ruột là một bệnh phổ biến, thường gặp ở trẻ nhỏ. Nếu không được điều trị kịp thời, nó sẽ để loại các biến chứng nặng nề trên đường tiêu hóa.

• Trẻ bị mất nước và chất điện giải nghiêm trọng nếu tình trạng tiêu chảy kéo dài, thậm chí có thể dẫn tới tử vong.
• Viêm loét đường tiêu hóa (dạ dày, trực tràng): vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể gây tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa, trẻ bị nhiễm trùng đường ruột lâu dài khiến cho các dấu hiệu tổn thương ngày một lan rộng dẫn đến hình thành các vết loét sâu.
• Xuất huyết tiêu hóa: Khi đường tiêu hóa bị loét sâu, dẫn đến chảy máu và gây xuất huyết tiêu hóa.
• Thủng ruột dẫn tới phải cắt bỏ: đây là một trong những biến chứng nguy hiểm đối với trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột. Tình trạng viêm nhiễm kéo dài gây ra những vết loét ở ruột quá sâu, dẫn tới thủng ruột.

Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời, các biến chứng đều có thể lường trước và ngăn chặn được. Vì vậy, việc phát hiện sớm và chăm sóc trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột là rất quan trọng.

4. Cách chăm sóc trẻ nhiễm khuẩn đường ruột 

Theo nguyên tắc, trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột cần được bổ sung dinh dưỡng sau tiêu chảy, đồng thời phục hồi hệ tiêu hóa khỏe mạnh để tình trạng viêm không tái đi tái lại. Vì vậy, khi chăm sóc trẻ bị nhiễm khuẫn đường ruột, mẹ cần lưu ý những điều sau:

4.1. Cung cấp đầy đủ nước và chất dinh dưỡng

Cung cấp nước và dinh dưỡng nhằm bù lại nước và dinh dưỡng sau khi đi ngoài nhiều lần, đồng thời đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng hằng ngày cho trẻ. Bên cạnh đó, việc bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ còn góp phần tăng sức đề kháng, giúp trẻ chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng,…

Mẹ nên bổ sung dung dịch bù nước và điện giải Oresol, đồng thời cho bé ăn các thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu hóa như cháo, súp,…để bé dễ tiêu hóa và hấp thu, lại không gây quá tải đường ruột đang bị tổn thương, đồng thời giúp bé mau hồi phục.

Bổ sung nước và dinh dưỡng cho bé bị nhiễm khuẩn đường ruột

Nếu mẹ chưa biết cách bù nước và điện giải Oresol cho bé nhiễm khuẩn đường ruột, tham khảo: Oresol – 10 điều cần biết

4.2. Chia nhỏ bữa ăn hằng ngày

Đối với trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột, tiêu chảy nhiều lần, mệt mỏi khiến trẻ có cảm giác sợ ăn. Do đó việc chia nhỏ bữa ăn hằng ngày sẽ giúp làm giảm tình trạng này, song vẫn đảm bảo được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ.

Ngoài ra, niêm mạc ruột sau nhiễm khuẩn chưa phục hồi hoàn toàn, mẹ chia nhỏ bữa ăn để thích nghi với khả năng tiêu hóa và hấp thu của đường ruột trẻ.

Chia nhỏ bữa ăn giúp trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột ăn ngon hơn, phục hồi nhanh hơn

4.3. Cho bé ăn thực phẩm rõ nguồn gốc, đảm bảo vệ sinh

Phần lớn vi khuẩn có hại xâm nhập vào đường ruột qua thức ăn hàng ngày của bé. Vì vậy, mẹ cần đảm bảo cho bé ăn thực phẩm sạch, rõ nguồn gốc xuất xứ để hạn chế tối đa vi khuẩn xâm nhập vào đường tiêu hóa khiến tình trạng nhiễm khuẩn nặng hơn.

Cho trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột ăn thực phẩm rõ nguồn gốc, đảm bảo vệ sinh 

4.4. Vệ sinh đồ chơi và môi trường xung quanh bé sạch sẽ 

Việc vệ sinh sạch sẽ đồ chơi và môi trường xung quanh sẽ giúp giảm thiểu sự lây lan của vi khuẩn, vi rút và ký sinh trùng gây bệnh đường tiêu hóa. Vì vậy mẹ nên vệ sinh đồ chơi và dọn dẹp nhà cửa hàng ngày để hạn chế tối đa vi khuẩn xâm nhập vào đường ruột bé gây viêm nhiễm.

Mẹ vệ sinh sạch sẽ đồ chơi và môi trường xung quanh bé

4.5. Bổ sung lợi khuẩn cho trẻ nhiễm khuẩn đường ruột

Để tình trạng nhiễm khuẩn tiêu hóa ở trẻ khỏi dứt điểm, việc bổ sung lợi khuẩn, thiết lập lại cân bằng hệ vi sinh – tác động vào nguyên nhân gây bệnh là vô cùng cần thiết. Tuy nhiên không phải lợi khuẩn nào cũng có tác dụng nhanh và hiệu quả. Mẹ ưu tiên lựa chọn lợi khuẩn thiết yếu, và có khả năng bám dính tại đường ruột để hiệu quả tốt nhất.

Trẻ bị nhiễm khuẩn tiêu hóa nên được bổ sung lợi khuẩn

>>> Xem thêm: 10 lý do cần bổ sung lợi khuẩn cho trẻ trong những năm tháng đầu đời 

4.6. Khi trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột nặng, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế

Khi trẻ có các dấu hiệu nặng, mẹ cần đưa bé đến cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• Sốt cao trên 39oC
• Trẻ lừ đừ, vã mồ hôi nhiều, không chịu ăn
• Khó chịu, mệt mỏi, da xanh xao
• Tiêu chảy nhiều lần (5-6 lần/ giờ), phân lỏng, lẫn máu.
• Môi nhợt nhạt, mất nước

>> Xem thêm: Hướng dẫn điều trị tiêu chảy nhiễm khuẩn ở trẻ em

5. Nhiễm khuẩn đường ruột ở trẻ bao lâu thì khỏi? 

Thông thường, trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột sẽ tự khỏi sau 2-7 ngày nếu được chăm sóc hợp lý. Trong trường hợp nặng hơn, bệnh có thể kéo dài đến vài tuần. Do đó các mẹ cần để ý các dấu hiệu bất thường (tiêu chảy quá mức, da xanh xao, sốt, đau nhức cơ,…) để đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

6. Biện pháp phòng tránh trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột tái phát  

Khi trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột, hệ vi sinh đường ruột của trẻ bị mất cân bằng. Do đó, nếu không cân bằng hệ vi sinh và phục hồi tiêu hóa sớm, hệ miễn dịch đường ruột của trẻ cũng suy giảm, càng dễ bị vi khuẩn có hại tấn công gây viêm nhiễm và tái đi tái lại, khó trị dứt điểm.

Dưới đây là những biện pháp phòng tránh nhiễm khuẩn đường ruột tái phát:

• Vệ sinh sạch sẽ môi trường xung quanh (nhà cửa, đồ chơi của trẻ,…).
• Cho trẻ ăn thực phẩm an toàn, hợp vệ sinh, ăn chín, uống sôi. Với trẻ uống sữa công thức, mẹ cho trẻ uống sữa đã tiệt trùng. Đối với trẻ đang còn bú bình, mẹ phải vệ sinh bình sữa cho trẻ sạch sẽ, để khô ráo,… Trong quá trình chế biến thức ăn cho trẻ, các mẹ nên sử dụng thớt, dao cắt đồ sông và đồ chín riêng.
• Cho trẻ rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Bảo quản thức ăn cẩn thận, không nên cho trẻ ăn thức ăn để lâu ngày.
• Bổ sung lợi khuẩn, giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh, ngăn ngừa hại khuẩn tấn công.

7. Giải pháp phục hồi tiêu hóa cho trẻ sau nhiễm khuẩn đường ruột

Rối loạn tiêu hóa do nhiễm khuẩn đường ruột thường đi kèm với tình trạng rối loạn hệ vi sinh. Mất cân bằng hệ vi sinh vừa là hậu quả cũng vừa là tác nhân gây nên tình trạng vòng xoắn bệnh lý, tái đi tái lại các triệu chứng tiêu chảy, phân sống. Để giảm nhanh triệu chứng và phục hồi nhanh chóng hệ vi sinh đường ruột, trẻ ngay khi có các biểu hiện rối loạn cần được bổ sung lợi khuẩn từ sớm.

Với riêng trẻ nhỏ, lợi khuẩn Bifidobacterium được coi là thủ lĩnh đóng vai trò then chốt trong hệ tiêu hóa. Với tỷ lệ cao hơn 90% tổng lợi khuẩn đường ruột, trẻ nhỏ cần được phục hồi nhóm lợi khuẩn này khi có rối loạn tiêu hóa diễn ra. Lợi khuẩn Bifidobacterium có tác dụng:

• Hỗ trợ cải thiện hệ vi sinh đường ruột: Khi trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột, số vi khuẩn có hại trong đường ruột sẽ tăng lên. Việc bổ sung lợi khuẩn sẽ giúp tái thiết lập cân bằng hệ vi sinh vật trong đường ruột, do đó cải thiện được tình trạng bệnh.
• Phục hồi sức khỏe đường tiêu hóa, nâng cao sức đề kháng: Bé bị nhiễm trùng đường ruột sẽ có các dấu hiệu tổn thương đường tiêu hóa (niêm mạc có đốm nhỏ, bị loét,…). Lợi khuẩn sẽ giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể chống lại các tác nhân có hại xâm nhập, cải thiện được tình trạng bệnh.
• Giúp điều hòa nhu động ruột nhằm cải thiện được tình trạng tiêu chảy ở trẻ.
• Tiết enzym tiêu hóa để phân cắt triệt để thức ăn, khiến cho trẻ hấp thu được đầy đủ chất dinh dưỡng.

Imiale bổ sung lợi khuẩn Bifidobacterium BB-12 có khả năng bám dính tại đại tràng tốt nhất, và có hơn 300 nghiên cứu chứng minh hiệu quả cải thiện sức khỏe tiêu hóa và miễn dịch trên trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bao gồm cải thiện rối loạn tiêu hóa (tiêu chảy, táo bón…), tăng cường đề kháng cho bé. Imiale cũng được chứng nhận an toàn của FDA – Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ, EFSA – Châu Âu và được tổ chức quốc tế tin dùng.

Vì vậy, mẹ có thể yên tâm sử dụng Imiale để cải thiện và phục hồi tiêu hóa cho trẻ trong và sau nhiễm khuẩn đường ruột.

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Vân Hồng nhận định vai trò của lợi khuẩn Bifidobacterium: Tại đây

8. Giải đáp thắc mắc về nhiễm khuẩn đường ruột ở trẻ 

Dưới đây, Imiale tổng hợp lại những thắc mắc thường gặp của mẹ khi trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột:

8.1.Trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột nên ăn gì? 

• Các loại thức ăn lỏng, mềm, như cháo, súp,… giúp trẻ dễ tiêu hóa.
• Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất: các loại rau xanh (cải, bina, súp lơ,…), củ quả (cà rốt, khoai tây, cà chua,…), trái cây (cam, bưởi, chuối, xoài,…),…Trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột có sức đề kháng kém, mất nước nhiều nên việc bổ sung vitamin và khoáng chất nhằm tăng cường sức đề kháng cho trẻ. Bên cạnh đó còn thúc đẩy các quá trình chuyển hóa chất trong cơ thể trẻ nhờ đó mà giúp trẻ khỏe hơn.
• Uống nhiều nước, nước dừa để bù lại lượng nước mất đi trong quá trình tiêu chảy.
• Ăn nhiều bữa trong ngày giúp thức ăn đi vào được tiêu hóa dễ dàng hơn, không bị ứ trệ, quá tải. Đối với trẻ bú mẹ: các mẹ nên tăng số lần bú và thời gian bú trong ngày cho trẻ.

8.2. Trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột không nên ăn gì?

• Các loại thực ăn nhiều dầu mỡ vì sẽ khiến trẻ nặng bụng, khó tiêu hóa.
• Các đồ uống có ga sẽ kích thích các tế bào niêm mạc ruột, khiến trẻ khó chịu và đau.
• Thức ăn quá nóng hay quá nguội cũng sẽ kích thích niêm mạc ruột khiến trẻ khó chịu.

8.3. Trẻ nhiễm khuẩn đường ruột uống thuốc gì? 

Thông thường, trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột cần được bổ sung nước và điện giải bằng Oresol. Tuy nhiên, nếu trẻ không cải thiện hoặc có dấu hiệu nặng, trẻ cần được đến bác sĩ thăm khám và điều trị.

Các thuốc thường được chỉ định trong điều trị:

• Thuốc điều trị nguyên nhân: Thuốc kháng sinh (Biseptol, Cephalosporin thế hệ III,…)
• Thuốc điều trị triệu chứng: Thuốc cầm tiêu chảy Lorapamide, thuốc chống nôn…

>>> Xem thêm: Trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột uống thuốc gì? 

8.4. Phân biệt trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột với rối loạn tiêu hóa. 

Trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột và trẻ bị rối loạn tiêu hóa rất khó phân biệt. Cách tốt nhất để xác định chính là quan sát và loại trừ các nguyên nhân gây nên tình trạng tiêu chảy ở trẻ.

Trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột

• Nguyên nhân chủ yếu là do sự xâm nhập của vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng gây tổn thương niêm mạc đường ruột thông qua ăn các loại thực phẩm, uống nước bị ô nhiễm,…
• Dấu hiệu nhận biết là trẻ đau quặn bụng, buồn nôn và nôn, đi ngoài phân nhiều nước, có lẫn máu và chất nhầy, mệt mỏi, chán ăn,…
• Thường sẽ khỏi sau 2-7 ngày nếu trẻ được chăm sóc một cách hợp lý, nặng hơn có thể kéo dài đến vài tuần, đôi khi sẽ xuất hiện biến chứng trên đường tiêu hóa (loét đường tiêu hóa, xuất huyết tiêu hóa,…)

Trẻ bị rối loạn tiêu hóa

• Nguyên nhân đa dạng hơn: Trẻ ăn phải các thức ăn ôi thiu, thức ăn tương kỵ nhau; trẻ bị dị ứng (dị ứng đạm bò, đậu phộng, hải sản,…); trẻ không dung nạp được lactose ( bẩm sinh hoặc do bệnh lý đường tiêu hóa); chế độ ăn mất cân bằng (đôi khi ăn quá nhiều thức ăn cùng một lúc cũng dẫn đến tình trạng rối loạn tiêu hóa ở trẻ).
• Dấu hiệu nhận biết: trẻ đau bụng, tiêu chảy, đi ngoài phân sống, phân lỏng có chất nhầy, mệt mỏi, chán ăn,…
• Thường bệnh sẽ khỏi sau 1 – 2 ngày nếu xác định được nguyên nhân gây ra rối loạn tiêu hóa và chăm sóc trẻ một cách hợp lý. Trong một số trường hợp dị ứng hay không dung nạp, trẻ tiêu chảy quá nhiều dẫn đến mất nước thì các mẹ cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để có biện pháp xử trí kịp thời.

Trên đây là những đặc điểm cơ bản giúp phân biệt trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột và rối loạn tiêu hóa. Mong rằng nó sẽ giúp ích cho các mẹ trong quá trình chăm sóc và phòng bệnh ở trẻ.

TỔNG KẾT

Trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột do các vi khuẩn có hại tấn công gây tổn thương niêm mạc tiêu hóa. Mẹ cần nắm rõ các triệu chứng của bệnh để phát hiện và chăm sóc bé sớm, tránh hậu quả xấu xảy ra. Mong rằng những thông tin này thực sự hữu ích và giúp được các mẹ trong quá trình chăm sóc và phòng tránh nhiễm khuẩn đường ruột ở trẻ.

Nếu bạn có thêm những băn khoăn thắc mắc về tình trạng tiêu chảy của bé, hãy liên hệ ngay với chuyên gia của chúng tôi: HOTLINE 1900 9482 hoặc 0967 629 482

Nguồn tham khảo:

1. CDC
2. Pubmed
3. WebMD
4. Healthline