Cung cầu thị trường sức lao động

• Cơ hội việc làm sau dịch vẫn còn khó khăn

Thực tế này cũng đã được thừa nhận tại hội nghị đánh giá tác động của dịch COVID-19 đến doanh nghiệp, người lao động và đề xuất giải pháp thu thập thông tin thị trường lao động, kết nối cung - cầu lao động vừa được Cục Việc làm (Bộ LĐ-TBXH) tổ chức theo hình thức trực tuyến với 63 Sở LĐ-TBXH và trung tâm dịch vụ việc làm trên cả nước. Các giải pháp để giải quyết bài toán cung cầu lao động là rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay.

Nơi thừa, nơi thiếu lao động  

Theo khảo sát sơ bộ của Bộ LĐ-TBXH, trong khoảng từ tháng 7 đến đầu tháng 10, có khoảng 324 nghìn người trở về quê từ Hà Nội, 292 nghìn người về quê từ TP Hồ Chí Minh và 450 nghìn người trở về từ các tỉnh, thành khác phía Nam.

Làn sóng lao động trở về quê những ngày qua khiến quan hệ cung - cầu lao động bị mất cân đối cục bộ, nhất là những tỉnh, thành phố thuộc vùng kinh tế trọng điểm Đông Nam Bộ, nơi đã và đang bị tác động rất lớn bởi đại dịch. Bộ LĐ-TBXH nhận định, lao động ồ ạt trở về quê gây ra tình trạng thiếu lao động.

Các doanh nghiệp ở các tỉnh, thành trọng điểm như TP Hồ Chí Minh, Long An, Đồng Nai, Bình Dương có nhu cầu tuyển lao động lớn sau khi dừng giãn cách xã hội; trong khi đó một số tỉnh như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh thì số lao động không có việc làm nhiều, khả năng tìm việc làm tại địa phương gặp khó khăn khi nhu cầu lao động không lớn.

Theo khảo sát của Bộ LĐ-TBXH với gần 23 nghìn doanh nghiệp trên toàn quốc cho thấy, có 17,8% doanh nghiệp bị thiếu lao động, tập trung cao nhất ở Bình Dương (36,9%); Bình Phước (34,4%) và TP Hồ Chí Minh là 31,8%. Việc thiếu hụt lao động xuất hiện ở nhiều ngành thâm dụng lao động như: Điện tử (55,6%), da giày (51,7%), may (49,2%), sản xuất thiết bị điện (44,5%), dệt (39,5%).

Theo PGS.TS Vũ Quang Thọ, nguyên Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, đại dịch COVID-19, đặc biệt là làm sóng dịch lần thứ 4 đã tác động rất lớn đến thị trường lao động. Những tác động tiêu cực này đã thể hiện rất rõ ngay khi các doanh nghiệp mở cửa sản xuất trở lại ít ngày qua. Ở những trung tâm sản xuất lớn, tập trung nhiều khu công nghiệp - khu chế xuất, nguồn cung ứng lao động trở lại làm việc bị thiếu hụt một cách nghiêm trọng.

“Tác động của dịch COVID-19 đã tạo ra nghịch lý lớn cho thị trường lao động, sẽ thể hiện rõ trong thời gian tới đây đó là chỗ thừa, chỗ thiếu lao động. Nơi thiếu thì làm cho sản xuất bị đình trệ, nơi thừa thì gây ra tình trạng thất nghiệp và các vấn đề xã hội phức tạp”, ông Thọ cho biết.

Vai trò của các sàn giao dịch việc làm rất quan trọng trong bối cảnh hiện nay.

Phát huy tối đa vai trò của trung tâm dịch vụ việc làm

Theo Cục Việc làm, một trong những giải pháp giải quyết vấn đề này là phải phát huy tối đa vai trò của các trung tâm dịch vụ việc làm. Các trung tâm dịch vụ việc làm cần chủ động nắm bắt nhu cầu sử dụng lao động của các doanh nghiệp, qua đó có những giải pháp kết nối, bảo đảm nguồn cung lao động phù hợp cho người dân.

TS Vũ Trọng Bình, Cục trưởng Cục Việc làm cho biết, các Sở LĐ-TBXH cần quan tâm, chú trọng hơn đến thu thập thông tin thị trường lao động trong giai đoạn này. Từ đó xây dựng mỗi trung tâm dịch vụ việc làm địa phương trở thành trạm quan trắc thông tin thị trường, bám sát doanh nghiệp, thị trường. Trong đó, cần chú trọng kết nối cung - cầu lao động.

Trung tâm Quốc gia về dịch vụ việc làm cần phối hợp các địa phương để nắm bắt nguồn cung lao động, chú ý những địa bàn lớn như Nghệ An, Thanh Hóa, các địa phương phía Bắc, cũng như các tỉnh miền Tây - nơi có nhu cầu lao động lớn. Cần xác định được bài toán cung - cầu lao động cho từng địa phương, để hướng tới nhu cầu kết nối toàn quốc.

“Các sàn giao dịch việc làm đẩy mạnh hoạt động kết nối thông tin thị trường lao động một cách cụ thể. Song song với tiếp cận thông tin từ các khu công nghiệp, khu kinh tế, các trung tâm dịch vụ việc làm cũng cần tìm hiểu thông tin của lực lượng lao động phi chính thức - nhóm đối tượng cần quan tâm trong bối cảnh đại dịch hiện nay”, TS Vũ Trọng Bình cho hay.

PGS.TS Vũ Quang Thọ cũng cho rằng, vai trò của các trung tâm dịch vụ việc làm đặc biệt quan trọng trong giai đoạn này. Trung tâm dịch vụ việc làm phải là chỗ dựa vững chắc cho tất cả các đối tượng là người lao động và người sử dụng lao động, đặc biệt là những lao động yếu thế. Hoạt động giới thiệu việc làm, cung ứng lao động có thể thực hiện qua nhiều hình thức, trực tiếp, gián tiếp qua cổng thông tin điện tử về việc làm, qua website, qua điện thoại, tin nhắn để tạo thành mạng lưới bao phủ trên toàn quốc, có tính liên thông.

Trong điều kiện dịch bệnh hiện nay, đòi hỏi các trung tâm dịch vụ việc làm phải làm tốt công tác tổ chức thu thập, cập nhật thông tin, vị trí việc làm còn trống. Chia sẻ thông tin trên toàn quốc để kết nối thông tin cung cầu lao động trên thị trường. Đồng thời, các trung tâm dịch vụ việc làm cần đưa ra những dự báo về thị trường lao động cả trong ngắn hạn và dài hạn để cơ quan quản lý nhà nước có những điều chỉnh phù hợp.

Phan Hoạt

Chú trọng thông tin thị trường lao động

Ngày 21/10, Cục Việc làm (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) tổ chức hội nghị đánh giá tác động của dịch Covid-19 đến doanh nghiệp, người lao động và đề xuất giải pháp thu thập thông tin thị trường lao động, kết nối cung - cầu lao động.

Chương trình diễn ra theo hình thức trực tuyến với 63 sở lao động - thương binh và xã hội và trung tâm dịch vụ việc làm trên cả nước.

Trung tâm Dịch vụ việc làm Bắc Kạn dự chương trình theo hình thức trực tuyến.

Thời gian qua, đại dịch Covid-19 đã tác động rất tiêu cực đến thị trường lao động nước ta. Một số hệ lụy có thể kể đến như: Nguồn cung lao động suy giảm nghiêm trọng. Số lao động có việc làm giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều năm qua và có xu hướng chuyển dịch cơ cấu việc làm tiêu cực khi tăng việc làm trong khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản và giảm việc làm trong khu vực công nghiệp và dịch vụ.

Bên cạnh đó, con số lao động bị tác động bởi dịch Covid-19 lớn, tăng lên theo từng quý trong năm 2021. Tiền lương, thu nhập giảm, đời sống công nhân lao động gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ lao động thiếu việc, thất nghiệp làm tăng cao. Có sự dịch chuyển lao động lớn từ thành thị về nông thôn, từ các trung tâm kinh tế lớn về các tỉnh. Quan hệ cung - cầu lao động bị mất cân đối cục bộ, nhất là những tỉnh thành phố thuộc vùng kinh tế trọng điểm Đông Nam bộ - nơi đã và đang bị tác động rất lớn bởi đại dịch trong thời gian gần đây.

Nguy cơ thiếu hụt lao động cục bộ ở một số vùng, một số ngành, lĩnh vực và là vấn đề lớn đặt ra cho các doanh nghiệp khi phục hồi sản xuất.

Trước những biến động trên, ngành lao động - thương binh và xã hội, đặc biệt là hệ thống các trung tâm dịch vụ việc làm, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của sở lao động - thương binh và xã hội, cần chủ động làm việc, nắm bắt nhu cầu sử dụng lao động của các doanh nghiệp, qua đó có những giải pháp kết nối, bảo đảm nguồn cung lao động phù hợp cho người dân.

Trong đó, chú trọng tổ chức nắm thông tin, điều tiết cung, cầu lao động. Cụ thể, với người lao động trên địa bàn, tổ chức nắm các thông tin cơ bản như: số lao động đang thất nghiệp, lý do và thời gian thất nghiệp,  nhu cầu của người lao động về đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng lao động, tìm kiếm việc làm mong muốn,… Ưu tiên nắm bắt thông tin của người lao động trở về địa phương từ tháng 6 năm 2021 trở lại đây.

Với người sử dụng lao động, tổ chức nắm thông tin về tình hình tuyển dụng và nhu cầu sử dụng lao động, với các thông tin cơ bản về quy mô hoạt động và nhu cầu về lao động theo từng quy mô, thời gian, khả năng thiếu hụt lao động và các chính sách của doanh nghiệp cho người lao động. Tập trung tổ chức nắm thông tin của những doanh nghiệp có quy mô lao động lớn từ 300 lao động trở lên. Trung tâm Quốc gia về Dịch vụ việc làm đã xây dựng kế hoạch cụ thể để hướng dẫn và cùng các trung tâm dịch vụ việc làm tổ chức thu thập, cập nhật thông tin.

Cũng cần chủ động cung cấp thông tin thị trường lao động, xây dựng kế hoạch, chương trình phối hợp giữa các địa phương trong việc cung ứng và tuyển dụng lao động để tạo sự kết nối, liên thông trong chuỗi cung ứng lao động. Tổ chức phối hợp, thông tin giữa các địa phương trong công tác hỗ trợ, tạo điều kiện để người lao động quay trở lại làm việc. Ưu tiên tầm soát xét nghiệm miễn phí, tiêm vaccine phòng Covid-19.

Cơ quan chức năng cần đề xuất chính sách thu hút, hỗ trợ người lao động tham gia thị trường lao động, đặc biệt là lao động vào làm việc trong các khu công nghiệp, khu chế xuất.

Bám sát yêu cầu từ thực tế

TS Vũ Trọng Bình, Cục trưởng Cục Việc làm, nhấn mạnh, lãnh đạo các sở lao động - thương binh và xã hội trên toàn quốc cần trực tiếp chỉ đạo, quan tâm tới sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng liên quan đến lao động - việc làm với các trung tâm dịch vụ việc làm để thu thập thông tin thị trường lao động. Qua đó, hướng tới xây dựng mỗi trung tâm dịch vụ việc làm địa phương trở thành trạm quan trắc thông tin thị trường, bám sát doanh nghiệp, thị trường và phục vụ cho công tác chuyên môn của các cơ quan này và UBND tỉnh. Đồng thời, phục vụ cho hệ thống cơ sở dữ liệu toàn quốc.

Đặc biệt, cần chú trọng kết nối cung - cầu lao động. Trung tâm Quốc gia về dịch vụ việc làm cần phối hợp các địa phương để nắm bắt nguồn cung lao động. Thí dụ như những địa bàn lớn như Nghệ An, Thanh Hóa, các địa phương phía bắc, cũng như các tỉnh miền tây - nơi có nhu cầu lao động lớn. Cần xác định được bài toán cung - cầu lao động cho từng địa phương, để hướng tới nhu cầu kết nối toàn quốc.

Bên cạnh đó, các sàn giao dịch việc làm đẩy mạnh hoạt động kết nối thông tin thị trường lao động một cách cụ thể. Song song với tiếp cận thông tin từ các khu công nghiệp, khu kinh tế, các trung tâm dịch vụ việc làm cũng cần tìm hiểu thông tin của lực lượng lao động phi chính thức - nhóm đối tượng cần quan tâm trong bối cảnh đại dịch hiện nay.

Sắp tới, chương trình phục hồi kinh tế dự kiến sẽ được ban hành. Trong đó, có hoạt động phục hồi thị trường lao động. Hiện nay, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang trao đổi với Bộ Kế hoạch và Đầu tư để đưa vào một số nội dung sát với những vấn đề đã được nhiều địa phương kiến nghị trong chương trình.

NGÂN ANH