Câu hỏi in nghiêng trang 112 Sinh 11 Bài 27
Quan sát hình 27.2 thể hiện sơ đồ cung phản xạ tự vệ:
- Cho biết cung phản xạ trên gồm những bộ phận nào.
- Giải thích tại sao khi bị kim nhọn đâm vào ngón tay thì ngón tay co lại.
- Phản xạ co ngón tay khi bị kích thích là phản xạ không điều kiện hay phản xạ có điều kiện? Tại sao?
Lời giải:
- Cung phản xạ tự vệ gồm các bộ phận:
+ Bộ phận tiếp nhận các kích thích như cơ quan thụ cảm
+ Bộ phận dẫn truyền vào: Dây thần kinh tủy sống dẫn truyền cảm giác
+ Bộ phận phân tích tổng hợp thông tin để trả lời kích thích: tủy sống.
+ Bộ phận dẫn truyền ra: dây thần kinh vận động của tủy sống dẫn truyền xung thần kinh.
+ Bộ phận thực hiện phản ứng: các cơ.
- Khi bị kim nhọn đâm vào ngón tay thì ngón tay co lại vì khi kim châm vào tay, thụ quan cảm nhận đau ở da đầu ngón tay tiếp nhận các kích thích nhờ các dây thần kinh cảm giác dẫn truyền tín hiệu xung thần kinh về tủy sống, tủy sống tiếp nhận thông tin từ các phân tích và tổng hợp đưa ra câu trả lời để đáp ứng các kích thích là các xung thần kinh theo sợi thần kinh vận đồng truyền đến các cơ ở ngón tay làm ngón tay bị kích thích co lại.
- Phản xạ co ngón tay khi bị kích thích là phản xạ không điều kiện phụ thuộc vào tác nhân kích thích và bộ phận cảm thụ bị kích thích, đây là phản xạ mang tính chất đơn giản và do một số tế bào thần kinh nhất định tham gia. Khi vừa mới sinh ra,mọi sinh vật đều đã có loại phản xạ nàykhông cần phải có quá trình rèn luyện,mang tính bản năng và tính loài và tồn tại vĩnh viễn suốt đời, có một số hoạt động không điều kiện vô thức như thở,.... nói tóm lại là phản xạ tồn tại trong bản năng của mỗi người từ khi sinh ra. Phản xạ không điều kiện còn có thể di truyền.
Câu hỏi in nghiêng trang 112 Sinh 11 Bài 27
Giả sử bạn đang đi chơi, bất ngờ gặp một con chó dại ngay trước mặt.
- Bạn sẽ phản ứng [hành động] như thế nào?
- Hãy cho biết bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận xử lí thông tin và quyết định hành động, bộ phận thực hiện của phản xạ tự vệ khi gặp chó dại.
- Hãy ghi lại tất cả những suy nghĩ diễn ra trong đầu của bạn khi đối phó với chó dại.
- Đây là phản xạ không điều kiện hay phản xạ có điều kiện? Tại sao?
Lời giải:
- Khi đang chơi, bất ngờ gặp một con chó dại ngay trước mặt, bản thân sẽ có phản ứng bỏ chạy.
- Các bộ phận của phản xạ tự vệ khi gặp chó dại là:
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích: Mắt.
+ Bộ phận xử lí thông tin và quyết định hành động: Não bộ.
+ Bộ phận thực hiện của phản xạ tự vệ khi gặp chó dại là: Các cơ chân.
- Những suy nghĩ diễn ra trong đầu khi đối phó với chó dại: chó dại nguy hiểm, bị cắn sẽ nhiễm virus dại gây chết người, bỏ chạy hay không,…
- Đây là phản xạ có điều kiện vì loại phản xạ chỉ có thể có sau khi cá thể động vật nào đã được tập luyện, hoặc trải qua, học tập và đã hiểu biết [biết về việc chó dại cắn sẽ bị bệnh dại]; còn cá thể nào không trải qua học tập thì không thể có, không có khả năng di truyền.
Xem toàn bộ Soạn sinh 11: Bài 27. Cảm ứng ở động vật [tiếp theo]
Câu hỏi: Trong phản xạ rụt tay khi chạm vào vật nóng thì trung tâm xử lý thông tin nằm ở đâu?
A.Bán cầu đại não
B.Tủy sống
C.Tiểu não
D.Trụ giữa
Lời giải:
Đáp án đúng: B.Tủy sống
Trung tâm xử lý thông tin nằm ở tủy sống.
Cùng Top lời giải tìm hiểu thêm về phản xạ của con người nhé!
1.Cấu tạo và chức năng của noron
a. Cấu tạo
- Mô thần kinh có cấu tạo gồm các tế bào [nơron] thần kinh
- Cấu tạo noron: Mỗi nơron đều gồm phấn thân, sợi trục, đuôi gai [ tua ngắn hay sợi nhánh]
+ Thân: chứa nhân, xung quanh là các sợi nhánh [tua ngắn]
+ Sợi trục: có bao myelin, nơi tiếp nối noron gọi là xinap.
+ Đuôi gai: nằm xung quanh nhân
b. Chức năng của nơron
Nơron có hai chức năngcơ bản là cảm ứng và dẫn truyền xung thần kinh.
+ Cảm ứng: khả năng tiếp nhận các kích thích và phản ứng lại các kích thích bằng hình thức phát sinh xung thần kinh.
+ Dẫn truyền xung thần kinh: khả năng lan truyền xung thần kinh theo một chiều nhất định, từ nơi phát sinh hoặc tiếp nhận về thân noron và truyền dọc theo sợi trục nhờ xinap.
c. Phân loại nơron
Căn cứ vào chức năng người ta phân biệt 3 loại nơron :
+ Nơron hướng tâm [nơron cảm giác] có thân nằm ngoài trung ương thần kinh, đảm nhiệm chức năng truyền xung thần kinh về trung ương thần kinh.
+ Nơron trung gian [nơron liên lạc] nằm trong trung thần kinh, đảm bảo liên hệ giữa các nơron.
+ Nơron li tâm [nơron vận động] có thân nằm trong trung ương thần kinh [hoặc ở hạch thần kinh sinh dưỡng], sợi trục hướng ra cơ quan phản ứng [cơ, tuyến], truyền xung thần kinh tới các cơ quan phản ứng.
2.Phản xạ
a.Phản xạ
- Ví dụ:
+ Sờ tay vào vật nóng → rụt tay lại
+ Nhìn thấy quả chua → tiết nước bọt
Phản xạlà mộtphản ứng của cơ thể, trả lời các kích thích của môi trườngdướisự điều khiển của hệ thần kinh. Sự khác nhau giữa phản xạ và cảm ứng ở thực vật đó chính là cảm ứng thực vật không có sự tham gia của hệ thần kinh. Cảm ứng thực vật là loại phản ứng lại kích thích của môi trường, ví dụ như hiện tượng cụp lá ở cây xấu hổ chủ yếu do những thay đổi về trương nước trong các tế bào gốc lá mà không phải là do thần kinh điều khiển.
Trong chuyển động sóng, khái niệm phản xạ là hiện tượng sóng khi lan truyền tới bề mặt tiếp xúc cả 2 môi trường bị đổi hướng lan truyền và quay trở lại môi trường nó đã tới. Các ví dụ về phản xạ thường được quan sát bởi các sóng như ánh sáng, âm thanh hay sóng nước.
Sự phản xạ của ánh sáng có thể là phản xạ định hướng hay phản xạ khuếch tán, căn cứ vào từng bề mặt tiếp xúc. Tính chất của bề mặt ít nhiều cũng sẽ ảnh hưởng tới sự thay đổi biên độ, pha hoặc trạng thái phân cực của sóng.
b.Cung phản xạ
- Cung phản xạ là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm [da…] qua trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng [cơ, tuyến…]
- Thành phần 1 cung phản xạ gồm 5 yếu tố: cơ quan thụ cảm, 3 noron [noron hướng tâm, noron trung gian và noron li tâm] và cơ quan cảm ứng.
c.Vòng phản xạ
Vòng phản xạ: luồng xung thần kinh và và đường phản hồi tạo nên vòng phản xạ.
Cơ quan thụ cảm tiếp nhận kích thích của môi trường sẽ phát xung thần kinh theo dây hướng tâm về trung ương thần kinh, từ trung ương phát đi xung thần kinh theo dây li tâm tới cơ quan phản ứng.
Kết quả của sự phản ứng được thông báo ngược về trung ương theo dây hướng tâm, nếu phản ứng chưa chính xác hoặc đã đầy đủ thì phát lệnh điều chỉnh, nhờ dây li tâm truyền tới cơ quan phản ứng.
Nhờ vậy mà cơ thể có thể phản ứng chính xác đối với kích thích
d. Phân loại phản xạ
- Phản xạ không điều kiện
Là những phản xạ tự nhiên, bẩm sinh, không dễ mất đi và mang tính chủ thể, di truyền. Do các lệnh được phát sinh từ tủy sống, thực hiện nhờ tủy sống và những bộ phận hạ đẳng của bộ não qua mối liên hệ thông thường, đơn nghĩa trước các tác động của phận tiếp nhận này hay bộ phận tiếp nhận khác bằng sự phản ứng đáp lại nhất định nhằm giúp cơ thể bảo vệ mình trước.
- Phản xạ có điều kiện
Là những phản xạ được tích lũy trong đời sống, hình thành trong những điều kiện nhất định. Phản xạ có điều kiện dễ mất đi nếu như không được tập luyện, củng cố; xảy ra không tương ứng với kích thích, số lượng vô hạn. Do các lệnh phát sinh từ não nên được hình thành theo cách tạo nên những dây liên lạc tạm thời trong vỏ não giúp cơ thể thích nghi dễ dàng với môi trường sống.
Đề bài
Một bạn lỡ chạm tay phải những chiếc gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra các tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin và bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên.
Lời giải chi tiết
- Tác nhân kích thích là: gai nhọn.
- Bộ phận tiếp nhận kích thích là: thụ quan đau ở tay.
- Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin là: tủy sống.
- Bộ phận thực hiện phản ứng là: cơ tay.
Loigiaihay.com
Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Sinh lớp 11 - Xem ngay
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích: thụ quan đau ở da.
+ Đường dẫn truyền vào: sợi cảm giác của dây thần kinh tủy.
+ Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin: tủy sống.
+ Đường dẫn truyền ra: sợi vận động của dây thần kinh tủy.
+ Bộ phận thực hiện phản ứng: Cơ ngón tay.
- Khi bị kim nhọn đâm vào ngón tay thì ngón tay co lại vì đây là phản xạ tự vệ của của động vật nói chung và con người nói riêng. Khi kim châm vào tay, thụ qua đau ở da tiếp nhận kích thích và truyền đến tủy sống qua sợi thần kinh cảm giác; tủy sống tiếp nhận thông tin từ đó tổng hợp, phân tích và hình thành các xung thần kinh theo sợi thần kinh vận động truyền đến các cơ ngón tay làm ngón tay co lại.
- Phản xạ co ngón tay khi bị kích thích là phản xạ không điều kiện vì phản xạ này là phản xạ tự vệ, chỉ trả lời những kích thích tương ứng. Đây là phản xạ mang tính chất đơn giản và do một số tế bào thần kinh nhất định tham gia.
Phản xạ này là phản xạ sinh ra đã có, có tính chất bền vững và được di truyền, mang tính chủng loại.
Ghi nhớ
- Hệ thần kinh dạng ống được tạo thành từ số lượng rất lớn tế bào thần kinh.
- Các bộ phận của hệ thần kinh dạng ống có chức năng khác nhau. Đặc biệt, não bộ phát triển mạnh và là bộ phận cao cấp nhất tiếp nhận và xử lí hầu hết thông tin đưa từ bên ngoài vào, quyết định mức độ và cách phản ứng.
- Các phản xạ ở động vật có hệ thần kinh dạng ống là các phản xạ không điều kiện và có điều kiện. Số lượng các phản xạ rất lớn. Đặc biệt, số lượng phản xạ có điều kiện ngày càng tăng. Nhờ đó, động vật thích nghi tốt hơn với môi trường sống.