Khi nhắc đến bệnh loạn thần, hẳn là mọi người sẽ khá là mơ hồ và tò mò vì khái niệm “loạn thần” ít được đề cập trong cuộc sống hằng ngày, qua truyền thông báo chí hay mạng xã hội. Đây là một bệnh lý thuộc chuyên khoa tâm thần với nguyên nhân rất đa dạng, dễ nhận biết và hoàn toàn có thể chữa khỏi bằng phương pháp điều trị kịp thời và thích hợp. Hôm nay bạn hãy cùng Docosan tìm hiểu những kiến thức cơ bản về bệnh loạn thần nhé!
Bệnh loạn thần là gì?
Bệnh loạn thần là một tình trạng rối loạn tâm thần nghiêm trọng, được đặc trưng bởi sự suy giảm của mối liên hệ với thực tại. Những bệnh nhân loạn thần thường bị ảo giác hoặc hoang tưởng.
Ảo giác là những nhận định bất thường của các giác quan, xảy ra trong trường hợp không có kích thích thực tế. Ví dụ, một người bị ảo giác thính giác có thể nghe thấy tiếng mẹ mắng họ khi mẹ họ không có mặt. Hoặc ai đó bị ảo giác thị giác có thể nhìn thấy thứ gì đó, chẳng hạn như một người trước mặt họ mặc dù người thực sự không ở đó.
Người bị loạn thần cũng có thể có những suy nghĩ trái ngược với bằng chứng thực tế, hoặc tin tưởng vào những điều không có thực. Những suy nghĩ này được gọi là hoang tưởng. Một số người bị loạn thần cũng có thể bị mất động lực và trốn tránh khỏi xã hội.
Những triệu chứng này có thể đáng sợ. Chúng cũng có thể khiến những người đang mắc phải chứng loạn thần làm tổn thương bản thân hoặc người khác. Điều quan trọng là liên hệ bác sĩ tâm thần ngay nếu bạn hoặc ai đó bạn biết đang có các triệu chứng loạn thần.
Nhận biết các dấu hiệu sớm của loạn thần
Nhận biết các dấu hiệu sớm của loạn thần
- Khó tập trung.
- Tâm trạng chán nản.
- Ngủ quá nhiều hoặc lúc nào cũng thiếu ngủ.
- Chứng lo âu.
- Nghi ngờ.
- Trốn tránh khỏi gia đình và bạn bè.
- Hoang tưởng.
- Ảo giác.
- Lời nói vô nghĩa, chẳng hạn như chuyển đổi chủ đề một cách thất thường.
- Trầm cảm.
- Tự tử hay ý nghĩ muốn tự tử.
Hoang tưởng và ảo giác là gì?
Hoang tưởng và ảo giác là hai triệu chứng rất khác nhau mà cả hai đều thường gặp ở những người bị loạn thần. Như đã đề cập ở trên, chúng ta cùng tìm hiểu cụ thể hơn về 2 khái niệm này:
Hoang tưởng
Hoang tưởng là một niềm tin hoặc ấn tượng sai lầm được khẳng định chắc chắn mặc dù nó mâu thuẫn với thực tế và những gì thường được coi là đúng. Có hoang tưởng đoán nhận, hoang tưởng vĩ đại và hoang tưởng cơ thể.
Những người đang trải qua cơn hoang tưởng đoán nhận có thể nghĩ rằng họ đang bị theo dõi bởi ai đó khi thực sự không có ai, hoặc những thông điệp bí mật đang được gửi cho họ. Một người nào đó có hoang tưởng về sự vĩ đại sẽ có cảm giác quan trọng quá mức. Hoang tưởng cơ thể là khi một người tin rằng họ mắc bệnh nan y, nhưng thực tế là họ vẫn khỏe mạnh.
Ảo giác
Ảo giác là một nhận thức cảm tính khi không có các kích thích bên ngoài. Điều đó có nghĩa là nhìn, nghe, cảm nhận hoặc ngửi thấy thứ gì đó không có mặt. Ví dụ, một người bị ảo giác có thể nhìn thấy những thứ không tồn tại hoặc nghe thấy mọi người nói chuyện khi họ ở một mình.
Nguyên nhân của bệnh loạn thần
Mỗi trường hợp loạn thần là khác nhau, và xác định nguyên nhân không phải chuyện dễ dàng. Tuy nhiên, có một số bệnh gây ra loạn thần. Ngoài ra còn có các yếu tố nguy cơ như sử dụng ma túy, thiếu ngủ và các yếu tố môi trường khác. Ngoài ra, một số tình huống nhất định cũng có thể dẫn đến các loại loạn thần đặc trưng.
Bệnh tật
Các bệnh có thể gây ra loạn thần bao gồm:
- Các bệnh về não như bệnh Parkinson, bệnh Huntington và một số rối loạn nhiễm sắc thể.
- U não hoặc u nang.
Một số loại sa sút trí tuệ có thể dẫn đến loạn thần, chẳng hạn như:
- Bệnh Alzheimer.
- HIV, giang mai và các bệnh nhiễm trùng thần kinh trung ương.
- Một số loại động kinh.
- Đột quỵ.
Các yếu tố nguy cơ của bệnh loạn thần
Hiện không thể xác định chính xác ai có khả năng mắc chứng loạn thần. Tuy nhiên, nghiên cứu đã chỉ ra rằng di truyền có thể đóng một vai trò nào đó.
Một người có nguy cơ mặc loạn thần hơn người khác nếu họ có một thành viên gần gũi trong gia đình, chẳng hạn như cha mẹ hoặc anh chị em bị loạn thần.
Trẻ em sinh ra với đột biến gen nhiễm sắc thể số 22 được gọi là hội chứng DiGeorge có nguy cơ phát triển chứng loạn thần, đặc biệt là tâm thần phân liệt.
Bất thường tâm lý gây ra bệnh loạn thần
Loạn thần có thể được kích hoạt bởi căng thẳng, sử dụng ma túy hoặc rượu, chấn thương hoặc bệnh tật. Chúng cũng có thể tự xuất hiện. Các loại rối loạn sau đây có thể có các triệu chứng loạn thần:
Rối loạn lưỡng cực
Khi ai đó mắc chứng rối loạn lưỡng cực, tâm trạng của họ dao động từ rất cao xuống rất thấp. Khi tâm trạng của họ cao và tích cực, họ có thể có các triệu chứng của loạn thần. Họ có thể cảm thấy cực kỳ tốt và tin rằng họ có sức mạnh đặc biệt.
Khi tâm trạng chán nản, cá nhân đó có thể có các triệu chứng loạn thần khiến họ cảm thấy tức giận, buồn bã hoặc sợ hãi. Những triệu chứng này bao gồm nghĩ rằng ai đó đang cố gắng làm hại họ.
Rối loạn hoang tưởng:
Một người bị rối loạn hoang tưởng rất tin tưởng vào những điều không có thật.
Trầm cảm
Đây là bệnh trầm cảm nặng với các triệu chứng loạn thần.
Tâm thần phân liệt
Tâm thần phân liệt là một bệnh kéo dài suốt đời thường đi kèm với các triệu chứng loạn thần.
Phân loại bệnh loạn thần
Một số loại loạn thần do các điều kiện hoặc hoàn cảnh cụ thể gây ra bao gồm:
Loạn thần ngắn hạn
Loạn thần ngắn hạn, đôi khi được gọi là loạn thần phản ứng ngắn hạn, có thể xảy ra trong giai đoạn stress tột độ như sự qua đời của một thành viên trong gia đình. Một người nào đó trải qua loạn thần phản ứng ngắn hạn thường sẽ hồi phục sau vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào nguồn gốc của stress.
Loạn thần liên quan đến ma túy hoặc rượu
Loạn thần có thể được khởi phát do sử dụng rượu hoặc ma túy, bao gồm các chất kích thích như methamphetamine và cocaine. Thuốc gây ảo giác như LSD [Lysergic acid diethylamide] thường khiến người dùng nhìn thấy những thứ không thực sự ở đó, nhưng tác dụng này chỉ là tạm thời. Một số loại thuốc theo toa như steroid và chất kích thích cũng có thể gây ra các triệu chứng loạn thần.
Những người nghiện rượu hoặc một số loại chất gây nghiện nhất định có thể gặp các triệu chứng loạn thần nếu họ đột ngột ngừng uống hoặc bắt đầu dùng những loại thuốc đó.
Loạn thần hữu cơ
Chấn thương đầu hoặc bệnh tật hoặc nhiễm trùng thần kinh trung ương có thể gây ra các triệu chứng loạn thần.
Phương pháp chẩn đoán bệnh loạn thần
Loạn thần được chẩn đoán thông qua đánh giá tâm thần. Điều đó có nghĩa là bác sĩ sẽ theo dõi hành vi của người đó và đặt câu hỏi về những gì họ đang trải qua. Các xét nghiệm y tế và chụp X-quang có thể được sử dụng để xác định xem có bệnh lý tiềm ẩn gây ra các triệu chứng hay không.
Chẩn đoán loạn thần ở trẻ em và thanh thiếu niên
Nhiều triệu chứng loạn thần ở người lớn rất khác biệt với ở người trẻ. Ví dụ, trẻ nhỏ thường có những người bạn tưởng tượng mà chúng trò chuyện. Điều này chỉ thể hiện sự vui chơi theo trí tưởng tượng, điều này là hoàn toàn bình thường đối với trẻ em.
Nhưng nếu bạn lo lắng về chứng loạn thần ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên, hãy mô tả hành vi của họ với bác sĩ.
Điều trị bệnh loạn thần
Điều trị loạn thần có thể bao gồm sự kết hợp của thuốc và liệu pháp. Hầu hết mọi người sẽ cải thiện các triệu chứng của họ khi điều trị.
An thần nhanh chóng
Đôi khi những người bị loạn thần có thể trở nên kích động và có nguy cơ làm tổn thương bản thân hoặc người khác. Trong những trường hợp này, có thể cần phải nhanh chóng xoa dịu họ. Phương pháp này được gọi là phương pháp an thần nhanh chóng. Bác sĩ hoặc nhân viên cấp cứu sẽ tiến hành tiêm thuốc tác dụng nhanh hoặc thuốc dạng lỏng để bệnh nhân nhanh chóng thư giãn.
Thuốc
Các triệu chứng của loạn thần có thể được kiểm soát bằng các loại thuốc gọi là thuốc chống loạn thần. Chúng làm giảm ảo giác và hoang tưởng và giúp mọi người suy nghĩ rõ ràng hơn. Loại thuốc chống loạn thần được kê đơn sẽ tùy thuộc vào các triệu chứng.
Trong nhiều trường hợp, người ta chỉ cần dùng thuốc chống loạn thần trong thời gian ngắn để kiểm soát các triệu chứng. Bệnh nhân tâm thần phân liệt phải điều trị thuốc suốt đời.
Liệu pháp nhận thức hành vi
Liệu pháp nhận thức hành vi là gặp gỡ thường xuyên với chuyên gia tư vấn sức khỏe tâm thần. Các chuyên gia sẽ nói chuyện, chia sẻ với người bệnh, nhằm mục đích thay đổi suy nghĩ và hành vi. Cách tiếp cận này đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc giúp bệnh thay đổi vĩnh viễn và kiểm soát bệnh tốt hơn. Nó thường hữu ích nhất đối với các triệu chứng loạn thần không giải quyết hoàn toàn bằng thuốc.
Kết luận
Loạn thần không có nhiều biến chứng y khoa. Hầu hết những người trải qua chứng loạn thần sẽ hồi phục khi được điều trị thích hợp. Ngay cả trong những trường hợp nghiêm trọng, thuốc và liệu pháp có thể giúp ích. Tuy nhiên, nếu không được điều trị, những người bị loạn thần có thể khó chăm sóc tốt cho bản thân họ. Điều đó có thể gây ra các tình trạng sức khỏe không mong muốn khác. Tóm lại nếu nhận thấy bản thân bạn hay người thân mắc phải bệnh loạn thần thì bạn nên liên hệ bác sĩ để có phương pháp điều trị kịp thời và hiệu quả nhé!
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị. Để được tư vấn trực tiếp, bạn đọc vui lòng liên hệ hotline 1900 638 082 hoặc CHAT để được hướng dẫn đặt hẹn.
Tài liệu tham khảo:
- Symptoms, Causes, and Risk Factors – Healthline