Sai số trung bình bình phương là gì

Phép đo: việc xác định giá trị của đại lượng vật lý bằng thực nghiệm nhờ những phương tiện kỹ thuật đặc biệt

• Phân loại phép đo:
  • Phép đo trực tiếp
  • Phép đo gián tiếp
  • Phép đo hợp bộ
  • Phân loại phép đo
• Phép đo trực tiếp: giá trị đại lượng đo nhận được

trực tiếp từ số liệu thực nghiệm

• VD: đo dòng điện bằng ampe-mét; đo điện áp bằng

von-mét

lPhép đo gián tiếp: giá trị đại lượng đo nhận được nhờ tương quan hàm số giữa đại lượng này với các đại lượng khác được xác định bằng phép đo trực tiếp

X = f(X1, X2, ..., Xn) với X là đại lượng cần đo, còn X1, X2, ..., Xn là các đại lượng được xác định bằng phép đo trực tiếp

• VD: đo công suất trên một phụ tải P = U.I

Phân loại phép đo (tiếp theo)

lPhép đo hợp bộ: phép đo đồng thời một số đại lượng, trong đó các giá trị đại lượng đo được xác định bằng cách giải hệ phương trình liên hệ giữa các đại lượng đó với các đại lượng đo được bằng phép đo trực tiếp hoặc gián tiếp

• i (i = 1, 2, ..., n; j = 1,2, ..., m) là các đại

lượng đo được bằng phép đo trực tiếp và

gián tiếp

Các đại lượng cần đo Xi được xác định qua

hệ phương trình Fi (Xi , Yi ) = 0

Phân loại phép đo (tiếp theo)

lVD về phép đo hợp bộ: đo hệ số nhiệt điện trở và điện trở của dây đồng

lCần đo hệ số nhiệt điện trở α và điện trở R0 ở

0OC của dây đồng

• Sử dụng Ôm-mét và nhiệt kế để đo điện trở của
• Dây đồng ở hai nhiệt độ t1 và t , sau đó giải hệ
• phương trình: R1 = R0 + α t1o R2 = R0 + α t2o

2.Phương tiện đo và các đặc tính cơ bản của phương tiện đo

• Phương tiện đo: là phương tiện

kỹ thuật để thực hiện phép đo

• Phân loại:
• Phương tiện đo đơn giản
  • Mẫu đo, thiết bị so sánh, chuyển đổi đo lường

lPhương tiện đo phức tạp:

• Dụng cụ đo (máy đo), thiết bị đo tổng hợp, hệ

thống thông tin đo lường

Mẫu đo

lMẫu đo: phương tiện đo dùng để sao lại đại lượng

vật lý có giá trị cho trước với độ chính xác cao

• VD: thạch anh là mẫu đo tần số; hộp điện trở mẫu

lChuẩn: mẫu đo có cấp chính xác cao nhất của một quốc gia

• Chuẩn có chức năng sao và giữ đơn vị đo; từ chuẩn người ta sao, truyền kích thước các đơn vị tới mẫu
• VD: chuẩn mét là thước mét chuẩn làm từ platinum- iridium đặt ở viện chuẩn quốc gia

Thiết bị so sánh

và chuyển đổi đo lường

• Thiết bị so sánh: so sánh hai đại lượng cùng

loại xem “bằng nhau”, “lớn hơn” hay “nhỏ hơn”

• Chuyển đổi đo lường: biến đổi thông tin đo luờng về dạng thuận tiện cho việc truyền tiếp, biến đổi tiếp, xử lý tiếp hoặc giữ lại nhưng người quan sát không thể nhận biết được
  • VD: Bộ khuếch đại đo lường, biến dòng đo lường, biến áp đo lường, quang điện trở, nhiệt điện trở, bộ biến đổi Hall

Dụng cụ đo (máy đo)

• Dụng cụ đo: phương tiện đo biến đổi thông tin đo lường

về dạng mà người quan sát có thể nhận biết trực tiếp được

• VD: vôn-mét, ampe-mét, ôm-mét, máy hiện sóng
• Phân loại:
  • Theo mức độ tự động hoá: dụng cụ đo tự động và dụng cụ đo không tự động
• Theo dạng tín hiệu ra: dụng cụ đo tương tự và dụng cụ đo số
• Theo phương pháp biến đổi: dụng cụ đo biến đổi thẳng và dụng cụ đo biến đổi cân bằng
• Trong lĩnh vực đo lường điện tử còn phân loại theo đại lượng đầu vào:
• Dụng cụ đo dòng điện, dụng cụ đo điện áp, dụng cụ đo tần số,

dụng cụ đo một chiều, dụng cụ đo xoay chiều v.v...

Thiết bị đo tổng hợp và hệ thống thông tin đo lường Là những phương tiện đo phức tạp, tập hợp nhiều phương tiện đo dùng để kiểm tra, kiểm định đo lường VD về một số hệ thống thông tin đo lường

Các đặc tính cơ bản của phương tiện đo

Hàm biến đổi

• Độ nhạy
• Phạm vi đo và phạm vi chỉ thị
• Cấp chính xác

Hàm biến đổi của phương tiện đo

(tiếp theo)

• Định nghĩa: tương quan hàm số giữa đại lượng đầu ra và đại lượng đầu vào

Y = f (X)

• Các dạng hàm biến đổi:
  • Biểu thức toán học
  • Đồ thị
  • Bảng giá trị
• Các yêu cầu với hàm biến đổi:
  • Đơn trị
  • Tuyến tính hoặc phi tuyến
• Hai loại hàm biến đổi của phương tiện đo (độ lệch của hai hàm biến đổi này đặc trưng cho độ chính xác của phương tiện đo)
  • Hàm biến đổi danh định
  • Hàm biến đổi thực tế

Độ nhạy của dụng cụ đo

• Định nghĩa: tỷ số giữa biến thiên của tín hiệu ra với biến thiên của

tín hiệu vào của phương tiện đo

hoặc chính xác hơn là

• Độ nhạy càng lớn thì phương tiện đo càng có khả năng phát

hiện được những biến đổi nhỏ của đại lượng đo

• Phân loại:
  • Độ nhạy tuyệt đối
  • Độ nhạy tương đối (thường dùng): tỷ số biến thiên đại lượng ra với biến thiên tương đối của đại lượng vào

Phạm vi đo và phạm vi chỉ thị

lPhạm vi đo: phạm vi thang đo gồm những giá trị mà sai số cho phép của phương tiện đo đối với các giá trị đó đã được qui định

• Phạm vi chỉ thị: phạm vi thang đo giới hạn

bởi giá trị đầu và giá trị cuối của thang đo

Phạm vi đo và phạm vi chỉ thị

Cấp chính xác của phương tiện đo

lCấp chính xác: đặc tính tổng quát của phương tiện đo, xác định giới hạn của sai số cơ bản và sai số phụ cho phép cũng như các tính chất khác của phương tiện đo có ảnh hưởng tới cấp chính xác