Hẳn nhiều người trong chúng ta vẫn nhầm lẫn giữa các khái niệm luận điểm, luận chứng, luận cứ mà không biết thực sự chúng khác nhau ở đâu. Nhất là đối với thể loại văn nghị luận thì việc thể hiện rõ ràng những luận điểm và luận cứ là cực kỳ quan trọng. Hôm nay hãy cùng chúng mình tìm hiểu xem luận điểm là gì, luận cứ là gì, mối quan hệ giữa chúng là như thế nào để có thể biết cách hoàn thành một bài văn dạng này cũng như áp dụng trong thực tế cuộc sống các bạn nhé.
Luận điểm là gì?
Khái niệm
Luận điểm có thể hiểu đó là các ý tưởng, lập luận chính của một văn bản nghị luận hoặc vấn đề cần nghị luận đang được đề cập.
Một bài văn thể loại nghị luận nhất thiết phải có luận điểm, vì chính luận điểm sẽ giúp cho người viết đạt được mục đích nghị luận.
Khi trình bày các luận điểm cần phải chính xác, rõ ràng, mang tính định hướng giúp người đọc hoặc người nghe hiểu rõ vấn đề đang được tác giả đề cập.
Xác định luận điểm thế nào?
Trước khi bắt đầu trình bày một chủ đề, chúng ta cần biết cách xác định các luận điểm. Một số cách đơn giản nhất để xác định luận điểm thông thường đó là:
– Dựa vào các dữ kiện đã có sẵn trong đề bài, thường thì luận điểm được nêu khá cụ thể và dễ nhận biết.
– Dựa vào cách mà tác giả bài viết đặt ra câu hỏi.
– Dựa vào cách tác giả dùng để nghị luận.
Trình bày luận điểm
Một số cách để trình bày luận điểm chính là:
– Kể ra một câu chuyện từ đó nêu lên luận điểm dựa vào câu chuyện đó.
– Trình bày trong một bối cảnh cụ thể sau đó xác định luận điểm.
– Sử dụng phương pháp quy nạp để nêu luận điểm.
– Sử dụng phương pháp diễn dịch để nêu luận điểm.
Từ ghép là gì? Các loại từ ghép và cách phân biệt
Luận cứ là gì?
Khái niệm
Theo định nghĩa thông thường thì luận cứ chính là những lý lẽ, dẫn chứng đã được công nhận được dùng làm cơ sở, căn cứ cho luận điểm trong bài nghị luận.
Chúng ta có thể hiểu đơn giản luận cứ chính là cơ sở, nền tảng còn luận điểm thì có tính chất kết luận.
Các yêu cầu của luận cứ
– Luận cứ cần phải phù hợp với yêu cầu của các luận điểm, nghĩa là luận cứ phải thật hài hòa với nội dung của luận điểm.
– Luận cứ cần mang tính chính xác, khi nêu lên các luận cứ tác giả phải biết rõ các thông tin đó đã được xác thực hay không? Ví dụ như luận cứ mốc thời gian, số liệu, nhân vật mang tính lịch sử…
– Luận cứ cần có tính tiêu biểu, chọn lọc những nội dung thật sự nổi bật, đặc sắc để nêu. Ví dụ như một nhà thơ có nhiều tác phẩm văn học thì tác giả hãy chọn các tác phẩm nào có giá trị và nổi bật mang tính đặc trưng nhất để đưa vào bài của mình làm dẫn chứng.
– Luận cứ cần phải thật toàn diện, khi nêu lên luận cứ tác giả cần đảm bảo đáp ứng đủ yêu cầu đầy đủ, có cái nhìn tổng quan nhất cho luận điểm. Tránh việc sau khi đưa ra luận cứ mà người nghe/người đọc vẫn không thể thấy độ tin cậy của luận điểm ban đầu.
Luận chứng là gì?
Luận chứng cũng là một khái niệm vô cùng phổ biến trong khi viết thể loại văn nghị luận. Các bạn cũng có thể tìm hiểu về khái niệm này. Luận chứng nghĩa là những bằng chứng được sử dụng trong văn bản nhằm lập luận chứng minh luận điểm.
Luận chứng có thể dưới dạng bằng chứng về số liệu, hay giấy tờ…
Từ Hán Việt là gì? Một số từ Hán Việt hay sử dụng phổ biến hiện nay
Bài luyện tập về luận điểm và luận cứ
Câu hỏi bài tập 1
Cho văn bản “Cần tạo ra những thói quen tốt trong đời sống xã hội”, hãy đọc và cho biết những luận cứ, luận điểm, những lập luận được sử dụng trong bài. Nhận xét về sức thuyết phục trong bài viết dạng nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống này?
Lời giải:
Luận điểm của văn bản này là:
- Cần tạo ra những thói quen tốt ở trong đời sống xã hội.
Các luận cứ của bài gồm:
Luận cứ thứ nhất: Có những thói quen là tốt và những thói quen xấu
- Thói quen như thế nào là tốt: luôn dậy sớm, luôn giữ lời hứa, luôn đúng hẹn, luôn đọc sách…
- Thói quen như thế nào là xấu: hút thuốc lá, vứt rác bừa bài ném ra đường, hay cáu giận, mất trật tự…
Luận cứ thứ hai: Có những người thật ra họ biết phân biệt tốt xấu, nhưng do đã hình thành thói quen nên khó thay đổi, khó sửa.
- Hút thuốc sau đó gạt tàn bừa bãi, ăn chuối rồi vứt vỏ ra cửa, xả rác nơi không ai để ý, nơi công cộng…
Luận cứ thứ ba: Tạo được một thói quen tốt thì khó nhưng để nhiễm một thói quen xấu thì lại vô cùng dễ.
Các lập luận trong bài gồm:
- Giới thiệu về những thói quen tốt và những thói quen xấu.
- Dẫn chứng về những thói quen xấu, phê phán thói quen xấu.
- Để ra hướng thay đổi và rèn luyện thói quen tốt.
Nhận xét về sức thuyết phục của các luận điểm, luận chứng được sử dụng trong văn bản đã cho:
Văn bản vừa rồi có lập luận rất chặt chẽ, từ những vấn đề chung tác giả bài viết đã triển khai được thành các ý cụ thể, sau đó đưa ra lời khuyên với người đọc: cho nên mỗi người, hay mỗi gia đình hãy tự xem lại mình để tạo nên nếp sống đẹp, văn minh cho toàn xã hội.
Như vậy, với cách lập luận như trong bài trên, bài văn đã làm nổi bật được luận điểm và thuyết phục được tất cả người đọc bởi vì văn bản này đã đặt ra một vấn đề cấp thiết trong cuộc sống, cách giải quyết của tác giả rất chặt chẽ, xứng đáng với đề tài.
Câu hỏi bài tập 2
“Tiếng Việt có những nét đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. Nói thế có nghĩa là chúng ta nói rằng: tiếng Việt là một thứ tiếng rất hài hòa về cả mặt âm hưởng, thanh điệu mà cũng lại rất tế nhị, uyển chuyển trong cách đặt câu. Nói thế cũng có nghĩa là: tiếng Việt có đầy đủ khả năng diễn đạt tâm tư tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam và thỏa mãn được cho nhu cầu đời sống của văn hóa nước nhà qua các thời kỳ lịch sử” [trích Đặng Thai Mai – tác phẩm Sự giàu đẹp của tiếng Việt]
- a] Tìm luận điểm của đoạn văn đã nêu trên.
- b] Chỉ ra các luận cứ nhằm làm sáng tỏ luận điểm trên.
- c] Cho biết cách mà tác giả Đặng Thai Mai đã sử dụng để lập luận.
Câu trả lời:
Luận điểm chính trong đoạn văn là:
- Tiếng Việt có những nét rất đặc sắc riêng của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay.
Các luận cứ bao gồm:
- Tiếng Việt là một thứ tiếng rất hài hòa về cả mặt âm hưởng, thanh điệu mà cũng lại rất tế nhị, uyển chuyển trong cách đặt câu.
- Tiếng Việt có đầy đủ khả năng diễn đạt tâm tư tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam và thỏa mãn được cho nhu cầu đời sống văn hóa nước nhà qua các thời kỳ lịch sử.
Tác giả Đặng Thai Mai đã lập luận bằng phương pháp:
- Nêu lên luận cứ bằng cách giải thích luận điểm đã có ban đầu.
Như vậy thông qua bài viết vừa rồi chúng mình đã giúp các em học sinh hiểu rõ về luận điểm là gì trong bài văn. Lưu ý là khi làm một bài văn nghị luận hay là áp dụng phương pháp nghị luận trong đời sống hàng ngày thì cả luận điểm và luận cứ đều có vai trò cực kỳ quan trọng, học sinh cần phải phối hợp với nhau thật hài hòa, chặt chẽ giúp các vấn đề cần phải nghị luận trở nên có tính thuyết phục cao đối với người đọc hay người nghe. Chúc các bạn và các em học sinh áp dụng thành công.
Luận điểm và luận cứ là hai yếu tố quan trọng trong văn nghị luận; giúp bài văn hoàn chỉnh, mạch lạc và tăng sức thuyết phục hơn. Vậy luận điểm là gì? Luận cứ là gì? Hãy cùng supperclean.vn tìm hiểu nhé!
Luận điểm là gì?
Khái niệm
Luận điểm là những ý kiến xác đáng của người viết về một vấn đề được đặt ra. Đó là những ý kiến thể hiện quan điểm, tư tưởng của người viết; được trình bày dưới dạng câu phủ định hoặc khẳng định. Luận điểm là cơ sở, là nền tảng cho nội dung bài viết; được ví như cái khung cốt lõi trong cấu trúc tòa nhà, là cột xương sống trong cơ thể người,…
Khi trình bày, luận điểm phải rõ ràng, chính xác, mới mẻ và có tính định hướng giúp người nghe/ người đọc có thể hiểu rõ được vấn đề mà người nói/ người viết trình bày. Thông thường trong bài viết sẽ có một luận điểm chính và hệ thống các luận điểm phụ. Hệ thống các luận điểm phụ được xây dựng phù hợp, chính xác và sắp xếp hợp lý.
Bài viết tham khảo: Trạng từ là gì? Tìm hiểu về các loại trạng từ trong tiếng Anh
Cách xác định luận điểm
Trước khi bắt đầu một chủ đề nào đó, người viết cần phải xác định luận điểm. Thông thường, chúng ta có thể xác định luận điểm theo các cách sau:
- Đặt câu hỏi.
- Dựa vào những thông tin, dữ liệu mà đề bài cho.
- Dựa vào cách thức nghị luận.
Cách trình bày luận điểm
Tùy thuộc vào cách diễn đạt của mỗi người mà luận điểm sẽ được trình bày theo nhiều cách khác nhau như:
- Kể một câu chuyện rồi sau đó mới đưa ra luận điểm.
- Trình bày bối cảnh của vấn đề rồi đưa ra luận điểm.
- Trình bày theo phương pháp quy nạp hoặc diễn dịch.
Luận cứ là gì?
Khái niệm
Luận cứ được hiểu là những lý lẽ và dẫn chứng được đưa ra để làm cơ sở chứng minh cho các luận điểm. Luận cứ được xây dựng từ những thông tin qua quan sát, tài liệu hoặc thực nghiệm.
Luận cứ được chia thành 2 loại:
- Luận cứ lý thuyết: Đó là các luận cứ đã được khoa học chứng minh, điển hình như định lý, định luật, các tiên đề,….
- Luận cứ thực tiễn: Là những luận cứ thu được từ thực nghiệm, thực tiễn, điều tra, phỏng vấn hoặc kết quả từ những công trình nghiên cứu trước.
Luận cứ sẽ trả lời cho câu hỏi: “chứng minh bằng cái gì?”.
Yêu cầu của luận cứ
- Luận cứ phải phù hợp và hài hòa với nội dung của luận điểm.
- Luận cứ phải có tính chính xác, thông tin xác thực về thời gian, địa điểm, nhân vật,…
- Luận cứ phải có tính tiêu biểu, nổi bật và đặc trưng giúp người xem có thể hiểu rõ vấn đề.
- Luận cứ phải toàn diện, đáp ứng đầy đủ yêu cầu cho luận điểm, không được tách rời luận điểm.
Lập luận là gì?
Lập luận là việc đưa ra các lí lẽ và dẫn chứng để dẫn dắt người đọc/ người nghe đi đến một kết luận nào đó mà người viết muốn trình bày.
Có rất nhiều phương pháp lập luận, phổ biến nhất là: phương pháp diễn dịch, quy nạp, quan hệ nhân – quả, so sánh – đối lập, nêu phản đề, ngụy biện,…
Vai trò của luận điểm và luận cứ
Luận điểm và luận cứ đóng vai trò chủ chốt, quan trọng khi làm văn nghị luận hoặc trình bày một vấn đề nào đó. Nhờ có chúng mà thông tin được trình bày rõ ràng và tăng sức thuyết phục đối với người đọc/ người nghe.
Một số lỗi thường gặp khi trình bày luận điểm và luận cứ
- Luận điểm lan man, không rõ ràng, không đưa ra được đánh giá về vấn đề đặt ra.
- Luận điểm không được diễn đạt mạch lạc, không làm rõ nội dung.
- Luận cứ không tin cậy, thiếu chính xác dẫn đến việc bình giảng, đáng giá không đúng sự thật.
- Cách lập luận mâu thuẫn, không nhất quán và không đủ lý do.
Tất cả những lỗi trên sẽ khiến bài viết của bạn trở nên nhạt nhòa, không đủ sức thuyết phục. Điều này khiến cho người đọc, người nghe cảm thấy nhàm chán, khó chịu và không đồng tình với những quan điểm, đánh giá mà bạn đưa ra.
Ví dụ minh họa về luận điểm và luận cứ
Ví dụ 1: Tìm luận điểm và luận cứ trong đoạn văn dưới đây và cho biết tác giả đã sử dụng cách thức lập luận nào?
“Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. Nói thế có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt là một thứ tiếng hài hòa về mặt âm hưởng, thanh điệu mà cũng rất tế nhị, uyển chuyển trong cách đặt câu. Nói thế cũng có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt có đầy đủ khả năng để diễn đạt tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam và để thỏa mãn cho nhu cầu đời sống văn hóa nước nhà qua các thời kỳ lịch sử”.
[Trích “Sự giàu đẹp của tiếng Việt” – Đặng Thai Mai].
Lời giải:
+ Luận điểm: “Tiếng Việt có những đặc sắc riêng của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay”.
+ Luận cứ:
- Tiếng Việt là một thứ tiếng hài hòa về mặt âm hưởng, thanh điệu mà cũng rất tế nhị, uyển chuyển trong cách đặt câu.
- Tiếng Việt có đầy đủ khả năng để diễn đạt tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam và để thỏa mãn cho nhu cầu đời sống văn hóa nước nhà qua các thời kỳ lịch sử.
+ Cách lập luận: Giải thích.
Ví dụ 2: Viết đoạn văn trình bày cho luận điểm: “Đọc sách là công việc bổ ích vì nó mang lại cho chúng ta thêm nhiều kiến thức, hiểu biết trong cuộc sống”.
Lời giải:
Đọc sách là công việc bổ ích vì nó mang lại cho chúng ta thêm nhiều kiến thức và hiểu biết trong cuộc sống. Quả đúng như vậy, việc đọc sách sẽ giúp chúng ta có nhiều kiến thức về cuộc sống của nhiều đối tượng trong xã hội, từ những người nghèo khổ cho đến những kẻ quyền lực, giàu sang. Đọc sách giúp chúng ta hiểu biết về cuộc sống của con người trong quá khứ cũng như định hướng tương lai. Đọc sách giúp chúng ta mở rộng tầm hiểu biết về cuộc sống của nhiều dân tộc và nhiều quốc gia trên thế giới. Không chỉ vậy, chúng còn giúp chúng ta nắm bắt tâm lý con người, cách đối nhân xử thế ở đời.
Tóm lại, việc đọc sách giúp chúng ta tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm sống quý giá, tránh điều xấu xa để trở thành công dân tốt, người có ích cho xã hội.
Bài viết tham khảo: Sát sao là gì? Sát sao – sát xao – xát xao từ nào đúng chính tả?
Trên đây là thông tin giải đáp luận điểm là gì, luận cứ là gì cũng như vai trò của chúng trong văn viết. Mong rằng bài viết trên sẽ mang đến cho bạn đọc nhiều kiến thức bổ ích hơn nhé!