Liên kết nông dân và doanh nghiệp nguyên nhân

Kỳ II: Cần gắn kết lợi ích, hài hòa trách nhiệm

Trồng và tiêu thụ sản phẩm chuối tiêu hồng ở HTX Dịch vụ Nông nghiệp Thượng Nông (Tam Nông) đã bước đầu chứng tỏ hiệu quả liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân thông qua tổ chức kinh tế tập thể.

>>>Kỳ I: Chưa có niềm tin vì bội tín

PTĐT- Không thể phủ nhận việc liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân thông qua hợp đồng bao tiêu sản phẩm đã mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai phía. Tuy nhiên, xung quanh việc tôn trọng thực thi hợp đồng vẫn còn nhiều vướng mắc khiến số lượng hợp đồng được thực hiện nghiêm chỉnh quá ít và tính bền vững chưa cao. Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến sản xuất còn chưa hiệu quả, khó hình thành vùng chuyên canh, thậm chí phá vỡ quy hoạch. Và vấn đề đặt ra là giữa doanh nghiệp và nông dân cần gắn kết lợi ích, hài hòa trách nhiệm.

Làm tốt việc liên kết sản xuất giữa nông dân và doanh nghiệp sẽ là lợi thế rất lớn trong việc hạn chế tình trạng bỏ đất, bỏ vụ đang có xu hướng ngày càng mạnh gần đây. Mấy năm gần đây, diện tích sản xuất vụ đông trên địa bàn tỉnh chỉ vào khoảng trên dưới 10.000ha, còn lại là bỏ hoang, lãng phí rất nhiều so với diện tích có thể canh tác. Nếu thu hút được các doanh nghiệp liên kết đầu tư sản xuất, sẽ mang lại nguồn thu nhập ổn định cho bà con nông dân.

Việc liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp có nhiều mô hình, phổ biến là doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm đầu ra nhưng không đầu tư, không tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất. Mô hình khác là doanh nghiệp đầu tư, có tham gia một phần vào quá trình sản xuất của nông dân và bao tiêu sản phẩm. Một mô hình được cho là an toàn là doanh nghiệp đảm nhiệm về chi phí vật tư sản xuất bao gồm: Giống, thức ăn, thuốc...; hướng dẫn nông dân về thời vụ sản xuất, áp dụng kỹ thuật theo quy trình cụ thể, giám sát dịch bệnh, quy trình sản xuất và bao tiêu sản phẩm. Có một cách làm đang được một số địa phương khuyến khích nhân rộng là các hộ nông dân cho doanh nghiệp thuê đất (tích tụ ruộng đất) và làm thuê cho doanh nghiệp ngay trên mảnh đất của mình để tạo sự thống nhất trong điều hành từ sản xuất đến chế biến, tiêu thụ. Tuy nhiên, ở đây lại nảy sinh vấn đề là tạo việc làm cho lực lượng lao động dư thừa còn lại ở nông thôn sau khi bị mất tư liệu sản xuất. Dù là liên kết theo hình thức nào cũng cần sự vào cuộc tích cực của các cấp, ngành từ công tác dân vận, đảm bảo tính pháp lý đến tăng cường công tác quản lý. Tất cả các mô hình liên kết đều cần vai trò trọng tài của các cơ quan chức năng liên quan và chính quyền các địa phương. Điều cần thiết là chính quyền và các đơn vị cần thẩm định rõ năng lực của các doanh nghiệp trước khi triển khai liên kết chuỗi giá trị với nông dân để đảm bảo thành công, tạo sự lan tỏa ở các địa phương.

Để liên kết thực sự đi vào chiều sâu và có chất lượng, Nhà nước cần tham gia vào mối liên kết với vai trò hỗ trợ, điều phối thông qua các chính sách khuyến khích và đầu tư xây dựng hạ tầng cơ sở, quy hoạch vùng nguyên liệu, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, xúc tiến thương mại; kiểm tra, giám sát và bảo đảm tính pháp lý cho việc thực hiện hợp đồng giữa các bên. Do đó có thể nói rằng, Nhà nước đóng vai trò “trọng tài” trong quá trình liên kết. Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp cần sâu sát với nông dân, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, nhu cầu sản xuất của nông dân để có cơ chế, chính sách hỗ trợ vốn và bao tiêu sản phẩm hàng hóa của nông dân. Từ đó mới giúp nông dân đầu tư phát triển đúng hướng, đáp ứng yêu cầu của thị trường và doanh nghiệp.

Để tránh sự liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp "đứt gánh giữa đường", trước hết người nông dân cần phải tự liên kết với nhau thông qua một tổ chức như HTX, tổ hợp tác, làng nghề. Khi đó, lợi ích của người nông dân được tập thể đảm bảo, không bấp bênh như khi từng hộ cá thể đứng ra tự sản, tự tiêu. Và có thông qua tổ chức như vậy thì tính pháp lý của hợp đồng mới cao và tổ chức sẽ chịu trách nhiệm về việc tuân thủ hợp đồng. Mô hình này đã manh nha hình thành trên địa bàn tỉnh, bước đầu đem lại hiệu quả.

Từ nhiều năm nay, HTX nông nghiệp Thượng Nông, huyện Tam Nông đã chủ động liên kết với Công ty Giống cây trồng Trung ương để sản xuất và bao tiêu giống lúa chất lượng cao cho nông dân; liên kết với Công ty TNHH Hoàng Long VAC tại Hòa Bình để phát triển các mô hình trồng và bao tiêu các sản phẩm như: Đu đủ, ớt, chuối tiêu hồng, cây dược liệu. Mô hình liên kết này đến nay tương đối hiệu quả và bền vững.

Ông Nguyễn Mạnh Thắng - Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Thượng Nông cho biết: HTX là đầu mối để liên kết với doanh nghiệp và chịu trách nhiệm về các điều khoản hợp đồng với doanh nghiệp, vì vậy HTX phải có những ràng buộc rõ ràng với nông dân. HTX tuyên truyền, vận động, phân tích rõ qua các cuộc họp để người dân thấy được lợi ích khi liên kết. Mặt khác, HTX làm dịch vụ nông nghiệp ở các khâu từ bảo vệ sản xuất, thủy lợi, bảo vệ thực vật… với giá dịch vụ ưu đãi. Với các gia đình cố tình phá vỡ hợp đồng, HTX có quyền từ chối cung cấp dịch vụ, thanh lý hợp đồng dịch vụ đã ký với người dân. HTX cũng như các hộ tham gia đều phải chịu trách nhiệm và nghĩa vụ lẫn nhau trong việc ký kết các hợp đồng dịch vụ, nông dân không được bán các sản phẩm nông nghiệp ra ngoài khi chưa cung cấp đủ số lượng đã cam kết bán cho HTX.

Công ty TNHH Công nghệ sinh học Cosmos đã đầu tư tại xã Yên Sơn, huyện Thanh Sơn thực hiện liên kết sản xuất theo hình thức thuê đất để phát triển sản xuất nông nghiệp.

- Mô hình trồng dưa lưới trong nhà kính của Công ty.

Qua trao đổi với lãnh đạo một số phòng NN & PTNT các huyện, họ đều cho rằng: Xây dựng mối liên kết này về bản chất là xây dựng kênh tiêu thụ mới trong chuỗi giá trị thông qua loại bỏ bớt tác nhân trung gian giữa người sản xuất và doanh nghiệp. Việc liên kết giữa nông dân với các công ty chuyên ngành về lĩnh vực nông nghiệp sẽ giúp người sản xuất có điều kiện tăng thêm thu nhập trên cùng một đơn vị diện tích, nông dân giảm chi phí sản xuất, trình độ sản xuất và kỹ năng quản lý của nông hộ ngày càng được cải thiện. Qua liên kết, nông dân có cơ hội tiếp cận với doanh nghiệp để tiêu thụ nông sản với giá bán cao hơn, đồng thời tổ chức sản xuất theo quy trình, từ chọn giống, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản. Về phía doanh nghiệp, thông qua việc liên kết sẽ có vùng nguyên liệu ổn định chất lượng, góp phần đảm bảo kế hoạch xuất khẩu của đơn vị. Và vấn đề là cần phải xây dựng mối liên kết bền vững thì những giá trị của liên kết mới phát huy được.

Trong sản xuất nông nghiệp, nông dân và doanh nghiệp đều rất cần nhau, mối quan hệ tương hỗ này đóng vai trò quyết định thúc đẩy nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa của tỉnh nhà phát triển. Việc ký kết hợp đồng thay vì thỏa thuận bằng miệng và cam kết thực hiện theo đúng nội dung hợp đồng là điểm mấu chốt để hài hòa lợi ích của cả hai phía.Việc xây dựng cơ chế liên kết không thể chỉ dùng biện pháp hành chính mà cần theo nguyên tắc điều tiết của thị trường, gắn với động lực lợi ích của các bên tham gia. Phương châm căn bản là chia sẻ rủi ro, hài hòa lợi ích, trách nhiệm rõ ràng, giữ chữ tín và xây dựng được sự tin tưởng lẫn nhau giữa các bên trong quan hệ liên kết.

Để tạo mối liên kết bền vững, thiết nghĩ, ngoài xác định rõ trách nhiệm của các bên tham gia, người sản xuất cũng phải chủ động chia sẻ khó khăn cùng doanh nghiệp và giữ theo đúng hợp đồng đã cam kết. Về phía doanh nghiệp cũng phải có trách nhiệm, quan tâm đến quyền lợi, lợi ích của người sản xuất, đồng thời xây dựng chiến lược từ sản xuất đến kinh doanh, đảm bảo thị trường tiêu thụ ổn định. Ngoài ra, Nhà nước, nhà khoa học cũng cần nâng cao hơn nữa vai trò định hướng, tư vấn kỹ thuật và hỗ trợ xây dựng thương hiệu cho nông sản. Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên sẽ từng bước giải quyết những bất cập trong liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản hiện nay, góp phần phát triển nông nghiệp hiệu quả và bền vững.

Các tin đã đưa

Đẩy mạnh Phong trào “Toàn dân tham gia phòng cháy, chữa cháy”2022-10-04 07:16:00baophutho.vn Phòng, chống “giặc lửa” từ cơ sở được xác định là yếu tố then chốt, có vai trò quyết định đến chất lượng, hiệu quả công tác phòng cháy, chữa...

“Lá chắn” phòng, chống bệnh tật từ cơ sở2022-10-03 07:10:00baophutho.vn Thời gian qua, dưới sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, mạng lưới y tế cơ sở đã được củng cố, nâng cao năng lực, qua đó...

Đề xuất kinh phí thực hiện chính sách ưu đãi người có công2017-08-15 07:23:06Bộ Tài chính đang dự thảo Thông tư quy định quản lý và sử dụng kinh phí thực hiện chính sách ưu đãi người có công với cách mạng và người trực tiếp tham gia kháng chiến do ngành...

Mối liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân2017-08-14 07:47:19PTĐT- Liên kết sản xuất giữa bốn nhà trong sản xuất nông nghiệp: Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp và nhà nông đã được đặt ra từ lâu nhằm tạo ra một nền sản xuất...

Gỡ “nút thắt” vốn cho nông nghiệp công nghệ cao2017-08-12 06:42:27PTĐT- Ngân hàng Nhà nước đã ban hành chính sách khuyến khích doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao (CNC) vay vốn để sản xuất kinh doanh.

Chế độ tài chính của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài2017-08-10 15:49:31Chính phủ vừa ban hành Nghị định 93/2017/NĐ-CP quy định về chế độ tài chính đối với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và giám sát tài chính... (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});

Cùng xoa dịu nỗi đau “xuyên thế hệ”2017-08-10 08:26:38PTĐT- Bước ra khỏi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, không ít người dù trở về vẫn không tránh khỏi di chứng của chiến tranh, trong đó di chứng nặng nề nhất chính là chất độc...

Quyết liệt giảm chi phí cho doanh nghiệp2017-08-09 09:27:12Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ các bộ, ngành, địa phương đầu quý IV - 2017 cần có báo cáo sơ kết tình hình giảm chi phí doanh...

Chính sách mới có hiệu lực từ tháng 8/20172017-08-07 15:23:57Tăng lương hưu, trợ cấp BHXH; hạn mức trả tiền bảo hiểm; cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân;... là những chính sách mới có hiệu lực từ tháng 8/2017.​​​​​​​

Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp2017-08-07 08:00:43PTĐT- Thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) là vật tư kỹ thuật không thể thiếu trong sản xuất nông nghiệp. Nhưng nếu sử dụng quá mức sẽ dẫn đến hậu quả rất tai hại.

Đề xuất chính sách hỗ trợ bảo hiểm nông nghiệp2017-08-03 07:56:21Bộ Tài chính đang đề nghị xây dựng Nghị định của Chính phủ về bảo hiểm nông nghiệp (bao gồm bảo hiểm cây trồng, bảo hiểm vật nuôi, bảo hiểm nuôi trồng thủy sản) ...

Tái cơ cấu nông nghiệp - nông dân phải có tư duy của doanh nhân2017-08-02 07:16:34PTĐT- Năm 2013, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững”.