Ăn chay kiêng thịt có được uống sữa không
|
 ĂN CHAY CÔNG GIÁO Hỏi: Thưa cha, con muốn hỏi về việc ăn chay của người Công giáo. Tại sao người Công giáo chỉ ăn chay có 2 ngày và kiêng thịt thì lại cho ăn những món ăn khác như tôm, cua, cá. Đôi khi còn ngon và đắt tiền hơn thịt nữa trong khi các đạo khác ăn chay khắc khổ hơn. Thực hành việc ăn chay phải như thế nào mới đúng? Con xin cám ơn cha. (Xuân Mai, Tam Hiệp). Trả lời: Việc ăn chay và kiêng cữ thường đi chung với nhau nhưng là hai việc khác nhau. Ăn chay vốn là một từ bên Phật giáo và đã được cha Alexandre de Rhodes giảng trong Từ điển Annam – Bồ Đào Nha – Latinh như sau: Ăn chay. Đích thực có nghĩa là kiêng thịt và cá, nhưng bây giờ để chỉ sự ăn chay của những Kitô hữu. Ăn chay (jejunium) có nghĩa là giới hạn lượng lương thực được ăn vào những ngày cụ thể. Còn kiêng cữ (abstinentia) có nghĩa là từ bỏ một thức ăn khoái khẩu như thịt, cá, tôm… Ăn chay là việc thực hành phổ biến của hầu hết các tôn giáo. Tuy nhiên, mục đích của việc ăn chay lại không giống nhau. Đối với những tu sĩ Phật giáo hay nhiều Phật tử có thói quen ăn chay trường là cấm sát sinh không dùng những thức ăn có nguồn gốc từ động vật hoặc không có sự giết chóc động vật trong quá trình chế biến vì lòng từ bi đối với tất cả mọi loài chúng sinh. Trong khi đó người Công giáo ăn chay để biểu lộ lòng sám hối, ăn năn, tưởng nhớ đến cuộc khổ nạn của Chúa Kitô. Vì thế mà việc ăn chay hai bên khác nhau nên không thể so sánh vì không cùng mục đích. Đối với Kitô giáo, ban đầu đó là một việc làm tự nguyện cùa giáo dân lâu dần mới thành thói quen trong Hội thánh. Sau đó ăn chay trở thành luật buộc. Việc ăn chay được ấn định cho suốt Mùa Chay. Từ thế kỷ V đến thế kỷ IX, ngoại trừ ngày Chúa nhật, mùa này chỉ được dùng một bữa ăn, thường là bữa tối. Không được có thịt, cá trong bữa ăn và có nơi còn cấm cả trứng cũng như các sản phẩm từ sữa. Đầu thế kỷ X, bữa này chuyển về buổi trưa. Khoảng thế kỷ XIV, buổi tối có thể dùng một bữa ăn nhẹ. Đến thời Trung cồ thì bãi bỏ luật câm ăn cá và các sản phẩm từ sữa như bơ, phó mát… Theo Giáo luật 1917 thời đó chỉ được dùng một bữa chính ăn no trong các ngày mùa Chay trừ Chúa nhật và hai bữa ăn khác không có thịt và cũng không ăn nhiều như các bữa ăn thông thường. Các ngày kiêng thịt là các ngày thứ Sáu quanh năm còn trong Mùa Chay thêm ngày thứ Bảy (x. Giáo luật cũ 1250-1254). Luật kiêng cữ nghiêm nhặt vẫn được tuân giữ cho tói ngày 17 tháng 2 năm 1966. Với Tông hiến Poetemini của Đức Giáo Hoàng Paul VI đã có sự thay đổi về việc ăn chay và kiêng thịt. Ngày nay, việc ăn chay và đã được giảm bớt đi chỉ còn 2 ngày là thứ Tư lễ Tro và thứ Sáu Tuần Thánh theo qui định của Giáo luật điều 1251 như sau: Vào các ngày thứ sáu trong năm, nếu không trùng với một trong những ngày lễ trọng, thì phải kiêng thịt hoặc phải kiêng một thức ăn nào khác, theo quy định của Hội Đồng Giám Mục; nhưng phải kiêng thịt và ăn chay trong ngày thứ Tư Lễ Tro và ngày thứ Sáu kính cuộc Thương Khó và Tử Nạn của Đức Giêsu Kitô Chúa chủng ta. Bạn có hỏi tại sao ăn chay ít thế chỉ có hai ngày một năm? Đọc lại lịch sử chắc bạn cũng thấy rằng đã có thời gian việc ăn chay khá nhiệm nhặt. Ăn chay suốt Mùa Chay vào thời kỳ mà lương thực không lấy gì làm sung túc lắm. Tuy nhiên, nếu ăn chay trở thành một sự áp đặt cứng ngắt thì cũng tạo ra một sự tuân thủ miễn cưỡng và giả tạo. Đôi khi còn dẫn đến hình thức luồn lách để tránh né thí dụ như luật không qui định thời gian của bữa ăn nên người ta có thể kéo dài một bữa ăn vài giờ đồng hồ. Chắc bạn cũng từng gặp trường họp có những người ăn chay đã phải thức chờ sau 12 giờ đêm ngày thứ Tư lễ Tro để ăn cho đỡ đói. Việc ăn chay hẳn không phải lúc nào cũng dễ dàng với nhiều người. Vậy thì việc qui định bắt buộc chỉ còn 2 ngày cho thấy Giáo hội giảm đi việc bó buộc nhưng vẫn cho bạn được tự do ăn chay thêm vào những ngày bạn muốn hãm mình để giúp bạn làm chủ các bản năng và tiến tới sự tự do nội tâm, diễn tả lòng thống hối và hiệp thông với cuộc Tử nạn của Chúa. Nếu thấy ít, bạn vẫn có thể tự nguyện ăn chay nhiều hơn. Đâu có ai cấm bạn! Miễn là đừng làm hại sửc khỏe thôi. Đó chính là việc ăn chay tự nguyện như đã được thực hiện thuở ban đầu của Hội thánh khi chưa có luật buộc VỀ VIỆC KIÊNG THỊT Điều 1251 Vào các ngày thứ Sáu trong năm, nếu không trùng với một trong những ngày lễ trọng, thì phải kiêng thịt hoặc phải kiêng một thức ăn nào khác, theo quy định của Hội Đồng Giám Mục; nhưng phái kiêng thịt và ăn chay trong ngày thứ tư Lễ Tro và ngày thứ Sáu kính cuộc Thương Khó và Tử Nạn của Đức Gỉêsu Kitô Chúa chủng ta. Điều 1252 Những người đã được mười bốn tuổi trọn buộc phải giữ luật kiêng thịt, nhưng tất cả mọi người từ tuổi thành niên cho đến khi bắt đầu được sáu mươi tuổi phải giữ luật ăn chay. Tuy nhiên, các vị chủ chăn các linh hồn và các bậc cha mẹ phải liệu sao để cả những người trẻ được miễn khỏi giữ luật ăn chay kiêng thịt vì lý do tuổi tác cũng được giáo dục về ý nghĩa đích thực của việc sám hối. Điều 1253 Hội Đồng Giám Mục có thể ấn định rõ ràng hơn những thể thức ăn chay và kiêng thịt, cũng như những hình thức sám hối khác, nhất là những công việc bác ái và những việc đạo đức có thể thay thế toàn phần hay một phần việc kiêng thịt và ăn chay. Như vậy mục đích của việc kiêng thịt hay kiêng một thức ăn nào khác là một sự hãm mình, từ bỏ bản thân trong ngày sám hối chung của toàn thể Giáo hội là ngày thứ Sáu. Cho nên điều quan trọng là thấm nhuần tinh thần sám hối như được nói đến trong điều 1252 chứ không chỉ tuân thủ một qui định thuần túy luật lệ. Giáo luật cũng đã đề cập đến việc kiêng một thức ăn khác cũng như có thể được thay thế bằng những việc bác ái và đạo đức theo quyết định của Hội đồng Giám mục (điều 1253). Vì vậy mà có nói không nói đến kiêng thịt nữa nhưng không vì thế mà không cần nghĩ đến sám hối và làm các việc đạo đức, bác ái… Và như bạn đã thăc mắc kiêng thịt mà lại tìm những món ăn ngon hơn như tôm, cua… mà ăn thì còn đâu là ý nghĩa của ngày thống hối chung và ăn kiêng như thế cũng coi như chưa kiêng gì cả! TÓM LẠI
Lm. Giuse Nguyễn Ngọc Bích, DCCT
Ăn chay là một trong ba hoạt động đặc trưng nhất của mùa Chay (cầu nguyện, ăn chay và làm việc bác ái). Ăn chay được giáo hội khuyên làm để biểu lộ lòng ăn năn, sám hối và tưởng nhớ đến cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu Kitô. Chúng tôi xin giới thiệu đến độc giả về việc thực hành chay tịnh của người Công giáo. Thực hành việc chay tịnh là hành động bắt chước Chúa Giêsu “ăn chay ròng rã bốn mươi đêm ngày” (Mt 4,2) và “Trong những ngày ấy, Người không ăn gì cả” (Lc 4,2). Hiện nay, việc chay tịnh của người Công giáo gồm ăn chay và kiêng thịt. Ăn chay Theo từ điển Bách khoa toàn thư mở Wikipedia, ăn chay là một chế độ ăn, uống những thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật; có thể ăn những sản phẩm từ sữa, trứng hoặc mật ong; và hoàn toàn không sử dụng các loại thịt (thịt đỏ, thịt gia cầm và hải sản ) hoặc kiêng ăn các thực phẩm có được từ quá trình giết mổ. Theo quy định của một số tôn giáo thì ăn chay là không ăn tất cả các sản phẩm từ động vật, chỉ ăn các sản phẩm chế biến từ thảo mộc (Phật giáo, Cao Đài); không ăn, không uống, không hút thuốc và kiêng việc chăn gối trong tháng Ramadan (Hồi giáo). Ngoài ra, có những trường phái, những người chủ trương ăn chay để chữa bệnh hoặc để tu luyện như một số tu sĩ, chức sắc các tôn giáo. Đối với người Công giáo, ăn chay là không ăn hoặc ăn uống ít đi, đạm bạc hơn bình thường, tránh việc ăn vặt trong ngày chay và ăn một bữa no, hai bữa còn lại được phép ăn một chút ít, miễn là phù hợp tập tục của địa phương về lượng và phẩm của thức ăn. Giữa hai bữa ăn, cấm dùng thức ăn đặc, nhưng có thể dùng thức ăn lỏng (trà, nước trái cây, sữa…) vào bất kỳ lúc nào. Luật ăn chay của Giáo hội Công giáo được quy định trong Bộ Giáo luật 1983, áp dụng bắt buộc với mọi tín đồ từ tròn 18 tuổi đến khi sang tuổi 60. Những người được miễn ăn chay là những người sức khỏe yếu, những người từ 60 tuổi trở lên (những người này vẫn phải giữ luật kiêng thịt), phụ nữ đang cho con bú, những người làm việc nặng nhọc, người nghèo đói và những người được các giám mục, linh mục, bề trên các dòng tu cho phép không phải ăn chay. Người Công giáo bắt buộc phải ăn chay trong ngày thứ tư Lễ Tro và thứ sáu Tuần Thánh. Kiêng thịt Theo nguyên tắc chung của Giáo hội Công giáo hoàn vũ thì người tín đồ Công giáo phải kiêng thịt vào các ngày thứ sáu trong năm, ngày thứ tư Lễ Tro và thứ sáu Tuần Thánh. Tuy nhiên không bắt buộc khi ngày thứ sáu cũng trùng với ngày lễ trọng khác hoặc lễ, tết. Ví dụ năm nay (năm 2016), Lễ Tro trùng với ngày mồng 3 Tết nguyên đán, Hội đồng Giám mục Việt Nam đã hướng dẫn các giáo phận cử hành Lễ tro bình thường theo lịch chung của Giáo hội hoàn vũ và chuyển việc ăn chay, kiêng thịt vào thứ sáu ngày 12 Tết. Trong ngày kiêng thịt, không được ăn thịt các động vật có tính nóng như: lợn, bò, gà, vịt…nhưng được ăn trứng, được dùng các thức ăn làm từ sữa hay các loại nước thịt. Các loại cá và các thức ăn biển, những loài có tính hàn như: ếch, trai, sò, ba ba, những loài vừa sống trên bờ vừa ở dưới nước và những loài bò sát không bị cấm sử dụng. Theo quy định của Bộ Giáo luật 1983, những người phải kiêng thịt là các tín đồ từ tròn 14 tuổi cho đến mãn đời. Tuy nhiên, cũng như việc ăn chay, những người vì lý do sức khoẻ (bệnh tật), hay vì khả năng lao động (thí dụ làm trong hầm mỏ) cần phải ăn thịt, hoặc những ai được các vị chủ của mình cho phép ăn thịt không phải thực hiện việc kiêng thịt. Việc ăn chay và kiêng thịt do Hội đồng Giám mục quy định cụ thể, việc ăn chay có thể thay thế bằng những hình thức khác như: sám hối, hoạt động từ thiện bác ái. Ở Việt Nam, Giáo hội Công giáo Việt Nam cho rằng, việc ăn chay hãm mình không thể thiếu nhưng không nhất thiết phải làm giống hay làm hơn so với các tôn giáo khác cả về phẩm và lượng. Việc ăn chay, kiêng thịt theo quy định của Giáo hội chỉ muốn nhắc nhở tín đồ Công giáo về ý nghĩa của việc ăn chay và không giới hạn về hình thức áp dụng. Đối với tín đồ đã trưởng thành, việc ăn chay còn được áp dụng bằng nhiều hình thức khác nhau như: ăn chay lời nói (không nói xấu, chửi tục), ăn chay bằng hành động (bỏ đi những tập quán không tốt, những thứ mình ham thích, không xem phim trong mùa chay, nhịn thuốc lá để dành tiền cho người nghèo). Do đó, tại Hội nghị thường niên tháng 4 năm 1991, Hội đồng Giám mục Việt Nam đã quy định: Trong các ngày thứ Sáu, có thể thay việc kiêng thịt bằng một việc đạo đức hay một việc từ thiện bác ái, như: đọc hay nghe một đoạn Lời Chúa, làm một việc hãm mình đền tội, bố thí cho người nghèo, làm việc công ích. Như vậy, ăn chay theo Giáo hội Công giáo là nhịn ăn hoặc bớt ăn để diễn tả sự hy sinh tự nguyện, để tưởng nhớ đến cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu Kitô và chia sẻ với người nghèo khó trong tinh thần bác ái và phục vụ. Để giữ luật ăn chay, kiêng thịt, tín đồ Công giáo Việt Nam có thể thực hiện theo quy định chung của Giáo hội hoàn vũ hoặc thực hiện một việc đạo đức, từ thiện bác ái, như Hội đồng Giám mục Việt Nam đã cho phép. Để có thể giữ chay tốt, Giáo hội Công giáo khuyên tín đồ nên chú ý đến ý nghĩa của việc giữ chay hơn là những tiêu chuẩn và cách thức của việc ăn chay. Nếu chỉ giữ chay với thói quen hình thức, mà không yêu thương, từ tốn, nhã nhặn, tha thứ cho những người xung quanh, thì việc giữ chay không có ý nghĩa gì./. |
