tác phẩm
Với soạn bài Sơn Tinh, Thủy Tinh Ngữ văn lớp 6 sách Kết nối tri thức với cuộc sống được biên soạn bởi đội ngũ Giáo viên nhiều năm kinh nghiệm trả lời các câu hỏi theo tiến trình bài học: trước khi đọc, trong khi đọc và sau khi đọc sẽ giúp các em dễ dàng soạn bài môn Ngữ văn lớp 6.
* Trước khi đọc
Câu 1 [trang 10 sgk Ngữ văn 6 tập 2 mới]
– Mưa: cung cấp nước uống, tưới tiêu cho sinh hoạt, trồng trọt, chăn nuôi. Nhưng khi mưa nhiều quá sẽ dẫn đến hiện tượng lũ lụt, sạt lở đất gây nguy hiểm và thiệt hại về người và của.
Câu 2 [trang 10 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới]
– trồng cây gây rừng; không vứt rác bừa bãi; tiết kiệm điện, nước …
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Theo dõi: Chú ý thời gian diễn ra câu chuyện.
– Thời Hùng Vương thứ 18.
2. Theo dõi: Sính lễ ở đây có gì đặc biệt?
– Sính lễ: 100 ván cơm nếp, 100 nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi.
→ Nhiều, quý, lạ và đều ở trên cạn.
3. Theo dõi: Điều gì đã xảy ra khi Thủy Tinh tức giận? Sơn Tinh đã ngăn chặn dòng nước lũ bằng cách nào?
– Thủy Tinh tức giận, hô mưa gọi gió, làm thành dông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn. Nước ngập ruộng đồng, nước ngập nhà cửa, …
– Sơn Tinh dùng phép lạ, bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành lũy đất, ngăn chặn dòng nước lũ, ….
* Sau khi đọc
Nội dung chính:
“Sơn Tinh, Thủy Tinh” là câu chuyện giải thích hiện tượng lũ lụt hàng năm của nước ta và thể hiện sức mạnh, ước mong của người Việt cổ muốn chế ngự thiên tai, đồng thời suy tôn, ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 [trang 12 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới]
– Cốt truyện “Sơn Tinh, Thủy Tinh”
+ Vua Hùng tổ chức kén rể.
+ Hai chàng trai tài giỏi cùng đến thi tài, không ai chịu thua ai.
+ Vua Hùng ra điều kiện ai mang sính lễ đến trước thì gả con gái cho.
+ Sơn Tinh đến trước, lấy được vợ.
+ Thủy Tinh đến sau, tức giận, dâng nước đánh Sơn Tinh.
+ Hai bên giao chiến hàng tháng trời, cuối cùng Thủy Tinh thua, rút về.
+ Hàng năm, Thủy Tinh lại dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều thua.
Câu 2 [trang 12 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới]
– 2 nhân vật Sơn Tinh, Thủy tinh được gọi là thần.
– Đặc điểm khiến họ được coi là thần:
+ Đến từ vùng xa thẳm của tự nhiên: 1 người là chúa miền non cao [vùng núi Ba Vì], 1 người là chúa vùng nước thẳm [tận miền Biển Đông]
+ Đều có phép lạ và tài năng phi thường [Sơn Tinh: vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi, vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi; Thủy Tinh: gọi gió, gió đến; hô mưa, mưa về]
+ Nhân vật trẻ mãi không già [tính bất biến, không trôi chảy của thời gian thần thoại] : Từ đó oán nặng, thù sâu, hàng năm làm mưa gió, bão lụt, dâng nước đánh Sơn Tinh, …
Câu 3 [trang 12 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới]
– Những chi tiết khiến cuộc thi tài kén rể này trở nên đặc biệt là:
+ Vua Hùng kén rể hiền tài, Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng đến cầu hôn.
+ Hai bên thi tài để có thể lấy được công chúa, nhưng không phân được thắng bại, cả hai đều xứng đáng.
+ Vua Hùng thách cưới [cuộc thi tài lần 2]: Sơn Tinh nhanh hơn nên lấy được công chúa, đưa công chúa về núi.
+ Thủy Tinh đuổi theo, hai bên đánh nhau [thi tài lần 3], Sơn Tinh chiến thắng nên giữ được vợ, cùng vợ sống hạnh phúc; Thủy Tinh thua, không lấy được vợ nên hàng năm gây lũ lụt báo thù.
Câu 4 [trang 12 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới]
– Lúc đầu Sơn Tinh và Thủy Tinh chỉ thi tài xem ai được Vua Hùng ưng gả công chúa. Khi không lấy được công chúa, Thủy Tinh nổi giận, gây chiến, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Lúc này Sơn Tinh và Thủy Tinh mới phải giao tranh.
– Hai nhân vật giao tranh vì lí do cá nhân, nhưng việc Thủy Tinh dâng nước lên làm ngập nhà cửa, khiến thành Phong Châu nổi lềnh bềnh trên một biển nước. Sơn Tinh giao chiến với Thủy Tinh vì lí do cá nhân những cũng đồng thời để ngăn chặn một thảm họa thiên nhiên, bảo vệ sự sống cho con người, cỏ vây và súc vật. Vì thế khi Sơn Tinh chiến thắng Thủy Tinh thì Sơn Tinh là một anh hùng của cộng đồng.
Câu 5 [trang 12 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới]
– Truyện gắn với thời đại Vua Hùng, tại địa bàn dựng nước Văn Lang xưa, nhằm đề cao và tôn vinh những chiến công của người Việt cổ trong công cuộc chống lão lụt, chế ngự và sử dụng nguồn nước [ở lưu vực sông Đà và sông Hồng] để phát triển trồng trọt, chăn nuôi, ổn định cuộc sống, dựng xây đất nước.
Câu 6 [trang 12 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới]
– Truyện lí giải hiện tượng lũ lụt xảy ra hàng năm của nước ta.
– Theo tác giả dân gian, nguyên nhân của hiện tượng đó là do oán nặng thù sâu, hàng năm Thủy Tinh dâng nước lên đánh Sơn Tinh.
– Thực chất đây là một thủ pháp nghệ thuật trong lời kể của tác giả nhằm tô đậm tính xác thực của câu chuyện. Người kể đưa người đọc về với quy luật tự nhiên thường thấy trong cuộc sống, nhắc nhở họ về những hiện tượng vẫn thường diễn ra để từ đó biết trân quý công lao của những bậc tiền nhân.
Câu 7 [trang 13 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới]
– Bị thua cuộc, Thủy Tinh giận dữ với những cuộc phản công dữ dội của Sơn Tinh. Nhưng dù phép thuật có cao cường đến đâu thì Thủy Tinh vẫn bất lực và phải chịu khuất phục trước Sơn Tinh dũng mãnh và mưu trí.
* Viết kết nối với đọc
Bài tập [trang 13 sgk ngữ văn 6 tập 2 mới]
Đây là tưởng tượng của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp về hình ảnh Sơn Tinh và Thủy Tinh:
Sơn Tinh có một mắt ở trán
Thủy Tinh râu ria quăn xanh rì
Một thần phi bạch hổ trên cạn
Một thần cưỡi lưng rồng uy nghi.
Điều này cho thấy, từ những thông tin về nhân vật trong câu chuyện, mỗi chúng ta có thể tưởng tượng ra ngoại hình của nhân vật Sơn Tinh, Thủy Tinh theo cách riêng. Hãy ghi lại tưởng tượng của em bằng một đoạn văn [khoảng 5-7 câu]
Đoạn văn tham khảo:
Sơn Tinh có khuôn mặt chất phác, khí thế phi thường, cơ thể vạm vỡ và cường tráng. Chàng có thể dời núi, lấp biển. Còn Thủy Tinh khuân mặt gian ác, đầy âm mưu, tính toán. Thủy Tinh có thể hô mưa gọi gió. Cả hai đều là những vị thần tài giỏi.
Do quỹ thời gian học trên lớp khá hạn hẹp nên đối với môn Ngữ Văn lớp 6 học sinh thường phải chuẩn bị bài trước ở nhà.
Mobitool xin cung cấp là tài liệu học tập Soạn văn 6: Sơn Tinh Thủy Tinh, thuộc sách Kết nối tri thức với cuộc sống. Mong rằng tài liệu này có thể giúp ích cho học sinh trong việc chuẩn bị bài trước khi đến lớp.
Câu 1. Đối với cuộc sống của con người, tuỳ từng thời điểm cụ thể, các hiện tượng tự nhiên có thể bộc lộ một trong hai mặt: ích lợi và tác hại. Nêu một số ích lợi và tác hại của các hiện tượng đó.
Ví dụ:
– Mưa
- Ích lợi: cung cấp nước cho sinh hoạt, lao động sản xuất…
- Tác hại: Mưa nhiều gây ra ngập úng, lũ lụt…
– Gió:
- Ích lợi: Đem lại không khí mát mẻ…
- Tác hại: Gió mạnh kèm theo mưa, có thể phá hủy cây cối, nhà cửa…
Câu 2. Hãy nêu những hoạt động của con người nhằm hạn chế tác hại của các hiện tượng tự nhiên mà em biết.
Một số hoạt động như: trồng cây gây rừng, hạn chế sử dụng bao bì ni-lông, xử lí nước thải công nghiệp…
* Đôi nét về tác phẩm:
– Tóm tắt: Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa tình nết hiền dịu. Nhà vua hết mực thương yêu nàng và muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng. Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một người là chúa vùng non cao, người ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một người là vua vùng nước thẳm, người ta gọi chàng là Thủy Tinh. Vua Hùng đưa ra điều kiện ngày mai ai mang lễ vật đến trước sẽ lấy được Mị Nương làm vợ, lễ vật gồm có một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà gà chín cựa ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi. Hôm sau, Sơn Tinh mang lễ vật đến trước được rước Mị Nương về núi. Thủy Tinh đến sau, không lấy được Mị Nương đùng đùng nổi giận, dâng nước đánh Sơn Tinh. Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng trời, cuối cùng Sơn Tinh vẫn vững vàng mà sức Thủy Tinh đã cạn kiệt, thần nước đành rút quân. Hằng năm, Thủy Tinh đều dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều thất bại.
Xem thêm Tóm tắt truyền thuyết Sơn Tinh Thủy Tinh
– Bố cục:
- Phần 1: Từ đầu đến “mỗi thứ một đôi”. Hùng Vương thứ mười tám kén rể cho con gái.
- Phần 2: Tiếp theo đến “Thần nước đành rút quân”. Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu hôn và cuộc giao đấu của hai vị thần.
- Phần 3: Còn lại. Sự trả thù hàng năm của Thủy Tinh và sự chiến thắng của Sơn Tinh.
a. Hùng Vương thứ mười tám kén rể cho con gái.
– Giới thiệu về thời gian: thời vua Hùng thứ mười tám.
– Sự kiện chính: Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa tình nết dịu hiền. Vua cha hết mực yêu thương nên muốn kén cho nàng một người chồng xứng đáng.
– Các sự kiện kéo theo: Một hôm, có hai chàng trai đến cầu hôn:
- Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ: vẫy tay về phía đông phía đông nổi cồn bãi, vẫy tay về phía tây phía tây mọc lên từng dãy núi đồi. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh.
- Một người ở miền biển: gọi gió gió đến, hô mưa mưa về. Người ta gọi chàng là Thủy Tinh.
=> Cả hai đều là những nhân vật xuất chúng khác người từ xuất thân, diện mạo đến tài năng. Một trong hai người lấy được Mị Nương thì đó đều là một hôn ước xứng đôi vừa lứa.
– Chính vì Sơn Tinh và Thủy Tinh đều xuất chúng nên Hùng Vương không biết lựa chọn ai, bèn nghĩ ra yêu cầu ai mang sính lễ đến trước sẽ lấy được Mị Nương.
– Sính lễ gồm có: một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà gà chín cựa ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi.
=> Lễ vật đều là những đồ vật không tầm thường, khó tìm và chủ yếu ở vùng núi cao. Qua đó thể hiện sự ưu ái của nhân dân dành cho vị thần núi.
b. Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu hôn và cuộc giao đấu của hai vị thần.
– Nguyên nhân giao đấu của hai vị thần: Sơn Tinh mang lễ vật đến trước rước Mị Nương về núi. Thủy Tinh đến sau không lấy được Mị Nương nên nổi giận dâng nước đánh Sơn Tinh để cướp Mị Nương về.
– Diễn biến của trận đấu:
- Thủy Tinh hô mưa, gọi gió làm thành dông bão rung chuyển cả đất trời. Nước ngập khắp các đồng ruộng nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi sườn núi, thành Phong Châu nổi lềnh bềnh trên một biển nước.
=> Việc Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh đã gieo tai ươm cho đất nước, khiến cho người dân khổ cực.
- Sơn Tinh bốc từng quả đồi dời từng dãy núi, ngăn chặn dòng nước lũ.
=> Sơn Tinh chính là vị thần cứu nguy cho nhân dân.
– Kết quả: Thủy Tinh sức lực đã kiệt, phải rút quân.
=> Sơn Tinh đã trở thành biểu tượng của sức mạnh của nhân dân chống lại thiên tai bão lũ.
c. Sự trả thù hàng năm của Thủy Tinh và sự chiến thắng của Sơn Tinh.
– Từ đó, hàng năm, Thủy Tinh đều dâng nước đánh Sơn Tinh với hy vọng cướp được Mị Nương.
– Nhưng Thủy Tinh đều bị Sơn Tinh đánh bại.
=> Sức mạnh, niềm tin của nhân dân chiến thắng thiên tai lũ lụt.
* Trả lời câu hỏi trong SGK:
– Thời gian diễn ra câu chuyện: đời Hùng Vương thứ mười tám.
– Sính lễ có điểm đặc biệt: đều là sản vật quý hiếm, khó tìm.
– Khi Thủy Tinh tức giận, đem quân đuổi theo Sơn Tinh, đòi cưới Mị Nương. Sơn Tinh ngăn chặn dòng nước lũ bằng cách: bốc từng quả đồi dời từng dãy núi, ngăn chặn dòng nước lũ.
Câu 1. Các sự kiện trong một câu chuyện dân gian thường được kết nối với nhau bởi quan hệ nguyên nhân và kết quả. Hãy tóm lược cốt truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo chuỗi quan hệ nguyên nhân – kết quả và thể hiện chuỗi quan hệ đó theo mẫu sau:
- Vua Hùng tổ chức kén rể.
- Hai chàng trai tài giỏi cùng đến thi tài, không ai chịu thua ai.
- Vua Hùng ra điều kiện ai mang sính lễ đến trước thì gả con gái cho.
- Sơn Tinh đến trước, lấy được Mị Nương.
- Thủy Tinh đến sau, không lấy được vợ liền đem quân đuổi theo, thành Phong Châu ngập trong biển nước.
- Sơn Tinh bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi chặn dòng nước lũ.
- Thủy Tinh thua trận.
- Hàng năm vẫn dâng nước đánh Sơn Tinh, nhưng đều thua trận.
Câu 2. Trong câu chuyện này, những nhân vật nào được gọi là thần? Hãy chỉ ra những đặc điểm khiến cho họ được coi là những vị thần.
– Những nhân vật được gọi là thần: Sơn Tinh, Thủy Tinh
– Đặc điểm khiến họ được coi là thần: tài năng và sức mạnh phi thường.
- Nhân vật Sơn Tinh: vẫy tay về phía đông phía đông nổi cồn bãi, vẫy tay về phía tây phía tây mọc lên từng dãy núi đồi; thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành lũy đất, ngăn chặn dòng lũ.
- Nhân vật Thủy Tinh: gọi gió gió đến, hô mưa mưa về; gọi gió làm thành dông bão rung chuyển cả trời đất dâng nước sông lên cuồn cuộn.
Câu 3. Cuộc thi tài kén rể trong câu chuyện này có gì đặc biệt?
– Sơn Tinh và Thủy Tinh đều xuất chúng nên Hùng Vương không biết lựa chọn ai, bèn nghĩ ra yêu cầu ai mang sính lễ đến trước sẽ lấy được Mị Nương.
– Sính lễ gồm có: một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà gà chín cựa ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi.
=> Lễ vật đều là những đồ vật khó tìm và chủ yếu ở vùng núi cao. Qua đó thể hiện sự ưu ái của nhân dân dành cho vị thần núi.
Câu 4. Sơn Tinh phải giao tranh với Thuỷ Tinh vì lí do gì? Ai là người thắng cuộc và vì sao người thắng cuộc xứng đáng được xem là một anh hùng?
– Lý do Sơn Tinh phải giáo tranh với Thủy Tinh: Thủy Tinh đến sau không lấy được Mị Nương, đùng đùng nổi giận đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương về.
– Sơn Tinh là người thắng cuộc.
– Sơn Tinh được xem là anh hùng vì đã ngăn chặn được dòng nước lũ, bảo vệ cuộc sống của nhân dân. Sơn Tinh cũng chính là biểu tượng cho sức mạnh của nhân dân trong công cuộc khắc phục thiên tai, bảo vệ cuộc sống.
Câu 5. Chủ đề của truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là gì?
Truyện Sơn Tinh Thủy Tinh đã giải thích nguyên nhân của hiện tượng thiên nhiên lũ lụt hàng năm xảy ra ở đồng bằng Bắc Bộ. Đồng thời truyện đã suy tôn ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng [Thần núi Tản Viên trở thành con rể của vua]. Qua đó thể hiện sức mạnh đoàn kết và tinh thần quyết tâm chinh phục thiên nhiên.
Câu 6. Truyền thuyết cũng thường lí giải nguồn gốc các sự vật, hiện tượng hoặc nguyên nhân của một hiện tượng thời tiết trong năm. Theo em, truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lí giải hiện tượng tự nhiên nào? Tác giả dân gian cho rằng do đâu mà có hiện tượng tự nhiên đó?
- Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh lý giải hiện tượng lũ lụt.
- Tác giả dân gian cho rằng do oàn nặng thù sâu mà hàng năm Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh, khiến cho nước ngập khắp mọi nơ, gây ra lũ lụt.
Câu 7. Thử tưởng tượng em là Thuỷ Tinh và nêu những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật sau khi bị thua cuộc.
Suy nghĩ, cảm xúc của Thủy Tinh sau khi thua trận: Thất vọng, tức giận và không chấp nhận thua cuộc, quyết tâm tìm cách trả thù.
Đây là tưởng tượng của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp về hình ảnh Sơn Tinh và Thuỷ Tinh:
Sơn Tinh có một mắt ở trán
Thuỷ Tinh râu ria quăn xanh rì
Một thần phi bạch hổ trên cạn
Một thần cưỡi lưng rồng uy nghi.
[Nguyễn Nhược Pháp, trích Sơn Tinh, Thủy Tinh]
Điều này cho thấy, từ những thông tin về nhân vật trong câu chuyện, mỗi chúng ta đều có thể tưởng tượng ra ngoại hình của nhân vật Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo cách riêng. Hãy ghi lại tưởng tượng của em bằng một đoạn văn [khoảng 5 – 7 câu].
Gợi ý:
Sau khi đọc truyền thuyết Sơn Tinh Thủy Tinh, em cảm thấy rất ấn tượng với hai nhân vật chính. Sơn Tinh là chúa miền non cao. Thân hình khỏe mạnh, khuôn mặt tuấn tú. Thần có tài lạ: vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi; vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi. Còn Thủy Tinh là chúa vùng nước thẳm. Sức mạnh không hề thua kém: hô mưa mưa về, gọi gió gió đến. Nhưng khuôn mặt không được anh tuấn, lại mang vẻ gian ác. Cả hai vị thần đều vô cùng tài giỏi.
Xem thêm Đoạn văn tưởng tượng về ngoại hình của nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh
Do quỹ thời gian học trên lớp khá hạn hẹp nên đối với môn Ngữ Văn lớp 6 học sinh thường phải chuẩn bị bài trước ở nhà.
Mobitool xin cung cấp là tài liệu học tập Soạn văn 6: Sơn Tinh Thủy Tinh, thuộc sách Kết nối tri thức với cuộc sống. Mong rằng tài liệu này có thể giúp ích cho học sinh trong việc chuẩn bị bài trước khi đến lớp.
Câu 1. Đối với cuộc sống của con người, tuỳ từng thời điểm cụ thể, các hiện tượng tự nhiên có thể bộc lộ một trong hai mặt: ích lợi và tác hại. Nêu một số ích lợi và tác hại của các hiện tượng đó.
Ví dụ:
– Mưa
- Ích lợi: cung cấp nước cho sinh hoạt, lao động sản xuất…
- Tác hại: Mưa nhiều gây ra ngập úng, lũ lụt…
– Gió:
- Ích lợi: Đem lại không khí mát mẻ…
- Tác hại: Gió mạnh kèm theo mưa, có thể phá hủy cây cối, nhà cửa…
Câu 2. Hãy nêu những hoạt động của con người nhằm hạn chế tác hại của các hiện tượng tự nhiên mà em biết.
Một số hoạt động như: trồng cây gây rừng, hạn chế sử dụng bao bì ni-lông, xử lí nước thải công nghiệp…
* Đôi nét về tác phẩm:
– Tóm tắt: Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa tình nết hiền dịu. Nhà vua hết mực thương yêu nàng và muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng. Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một người là chúa vùng non cao, người ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một người là vua vùng nước thẳm, người ta gọi chàng là Thủy Tinh. Vua Hùng đưa ra điều kiện ngày mai ai mang lễ vật đến trước sẽ lấy được Mị Nương làm vợ, lễ vật gồm có một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà gà chín cựa ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi. Hôm sau, Sơn Tinh mang lễ vật đến trước được rước Mị Nương về núi. Thủy Tinh đến sau, không lấy được Mị Nương đùng đùng nổi giận, dâng nước đánh Sơn Tinh. Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng trời, cuối cùng Sơn Tinh vẫn vững vàng mà sức Thủy Tinh đã cạn kiệt, thần nước đành rút quân. Hằng năm, Thủy Tinh đều dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều thất bại.
Xem thêm Tóm tắt truyền thuyết Sơn Tinh Thủy Tinh
– Bố cục:
- Phần 1: Từ đầu đến “mỗi thứ một đôi”. Hùng Vương thứ mười tám kén rể cho con gái.
- Phần 2: Tiếp theo đến “Thần nước đành rút quân”. Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu hôn và cuộc giao đấu của hai vị thần.
- Phần 3: Còn lại. Sự trả thù hàng năm của Thủy Tinh và sự chiến thắng của Sơn Tinh.
a. Hùng Vương thứ mười tám kén rể cho con gái.
– Giới thiệu về thời gian: thời vua Hùng thứ mười tám.
– Sự kiện chính: Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, người đẹp như hoa tình nết dịu hiền. Vua cha hết mực yêu thương nên muốn kén cho nàng một người chồng xứng đáng.
– Các sự kiện kéo theo: Một hôm, có hai chàng trai đến cầu hôn:
- Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ: vẫy tay về phía đông phía đông nổi cồn bãi, vẫy tay về phía tây phía tây mọc lên từng dãy núi đồi. Người ta gọi chàng là Sơn Tinh.
- Một người ở miền biển: gọi gió gió đến, hô mưa mưa về. Người ta gọi chàng là Thủy Tinh.
=> Cả hai đều là những nhân vật xuất chúng khác người từ xuất thân, diện mạo đến tài năng. Một trong hai người lấy được Mị Nương thì đó đều là một hôn ước xứng đôi vừa lứa.
– Chính vì Sơn Tinh và Thủy Tinh đều xuất chúng nên Hùng Vương không biết lựa chọn ai, bèn nghĩ ra yêu cầu ai mang sính lễ đến trước sẽ lấy được Mị Nương.
– Sính lễ gồm có: một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà gà chín cựa ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi.
=> Lễ vật đều là những đồ vật không tầm thường, khó tìm và chủ yếu ở vùng núi cao. Qua đó thể hiện sự ưu ái của nhân dân dành cho vị thần núi.
b. Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu hôn và cuộc giao đấu của hai vị thần.
– Nguyên nhân giao đấu của hai vị thần: Sơn Tinh mang lễ vật đến trước rước Mị Nương về núi. Thủy Tinh đến sau không lấy được Mị Nương nên nổi giận dâng nước đánh Sơn Tinh để cướp Mị Nương về.
– Diễn biến của trận đấu:
- Thủy Tinh hô mưa, gọi gió làm thành dông bão rung chuyển cả đất trời. Nước ngập khắp các đồng ruộng nhà cửa, nước dâng lên lưng đồi sườn núi, thành Phong Châu nổi lềnh bềnh trên một biển nước.
=> Việc Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh đã gieo tai ươm cho đất nước, khiến cho người dân khổ cực.
- Sơn Tinh bốc từng quả đồi dời từng dãy núi, ngăn chặn dòng nước lũ.
=> Sơn Tinh chính là vị thần cứu nguy cho nhân dân.
– Kết quả: Thủy Tinh sức lực đã kiệt, phải rút quân.
=> Sơn Tinh đã trở thành biểu tượng của sức mạnh của nhân dân chống lại thiên tai bão lũ.
c. Sự trả thù hàng năm của Thủy Tinh và sự chiến thắng của Sơn Tinh.
– Từ đó, hàng năm, Thủy Tinh đều dâng nước đánh Sơn Tinh với hy vọng cướp được Mị Nương.
– Nhưng Thủy Tinh đều bị Sơn Tinh đánh bại.
=> Sức mạnh, niềm tin của nhân dân chiến thắng thiên tai lũ lụt.
* Trả lời câu hỏi trong SGK:
– Thời gian diễn ra câu chuyện: đời Hùng Vương thứ mười tám.
– Sính lễ có điểm đặc biệt: đều là sản vật quý hiếm, khó tìm.
– Khi Thủy Tinh tức giận, đem quân đuổi theo Sơn Tinh, đòi cưới Mị Nương. Sơn Tinh ngăn chặn dòng nước lũ bằng cách: bốc từng quả đồi dời từng dãy núi, ngăn chặn dòng nước lũ.
Câu 1. Các sự kiện trong một câu chuyện dân gian thường được kết nối với nhau bởi quan hệ nguyên nhân và kết quả. Hãy tóm lược cốt truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo chuỗi quan hệ nguyên nhân – kết quả và thể hiện chuỗi quan hệ đó theo mẫu sau:
- Vua Hùng tổ chức kén rể.
- Hai chàng trai tài giỏi cùng đến thi tài, không ai chịu thua ai.
- Vua Hùng ra điều kiện ai mang sính lễ đến trước thì gả con gái cho.
- Sơn Tinh đến trước, lấy được Mị Nương.
- Thủy Tinh đến sau, không lấy được vợ liền đem quân đuổi theo, thành Phong Châu ngập trong biển nước.
- Sơn Tinh bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi chặn dòng nước lũ.
- Thủy Tinh thua trận.
- Hàng năm vẫn dâng nước đánh Sơn Tinh, nhưng đều thua trận.
Câu 2. Trong câu chuyện này, những nhân vật nào được gọi là thần? Hãy chỉ ra những đặc điểm khiến cho họ được coi là những vị thần.
– Những nhân vật được gọi là thần: Sơn Tinh, Thủy Tinh
– Đặc điểm khiến họ được coi là thần: tài năng và sức mạnh phi thường.
- Nhân vật Sơn Tinh: vẫy tay về phía đông phía đông nổi cồn bãi, vẫy tay về phía tây phía tây mọc lên từng dãy núi đồi; thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành lũy đất, ngăn chặn dòng lũ.
- Nhân vật Thủy Tinh: gọi gió gió đến, hô mưa mưa về; gọi gió làm thành dông bão rung chuyển cả trời đất dâng nước sông lên cuồn cuộn.
Câu 3. Cuộc thi tài kén rể trong câu chuyện này có gì đặc biệt?
– Sơn Tinh và Thủy Tinh đều xuất chúng nên Hùng Vương không biết lựa chọn ai, bèn nghĩ ra yêu cầu ai mang sính lễ đến trước sẽ lấy được Mị Nương.
– Sính lễ gồm có: một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà gà chín cựa ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi.
=> Lễ vật đều là những đồ vật khó tìm và chủ yếu ở vùng núi cao. Qua đó thể hiện sự ưu ái của nhân dân dành cho vị thần núi.
Câu 4. Sơn Tinh phải giao tranh với Thuỷ Tinh vì lí do gì? Ai là người thắng cuộc và vì sao người thắng cuộc xứng đáng được xem là một anh hùng?
– Lý do Sơn Tinh phải giáo tranh với Thủy Tinh: Thủy Tinh đến sau không lấy được Mị Nương, đùng đùng nổi giận đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương về.
– Sơn Tinh là người thắng cuộc.
– Sơn Tinh được xem là anh hùng vì đã ngăn chặn được dòng nước lũ, bảo vệ cuộc sống của nhân dân. Sơn Tinh cũng chính là biểu tượng cho sức mạnh của nhân dân trong công cuộc khắc phục thiên tai, bảo vệ cuộc sống.
Câu 5. Chủ đề của truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là gì?
Truyện Sơn Tinh Thủy Tinh đã giải thích nguyên nhân của hiện tượng thiên nhiên lũ lụt hàng năm xảy ra ở đồng bằng Bắc Bộ. Đồng thời truyện đã suy tôn ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng [Thần núi Tản Viên trở thành con rể của vua]. Qua đó thể hiện sức mạnh đoàn kết và tinh thần quyết tâm chinh phục thiên nhiên.
Câu 6. Truyền thuyết cũng thường lí giải nguồn gốc các sự vật, hiện tượng hoặc nguyên nhân của một hiện tượng thời tiết trong năm. Theo em, truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lí giải hiện tượng tự nhiên nào? Tác giả dân gian cho rằng do đâu mà có hiện tượng tự nhiên đó?
- Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh lý giải hiện tượng lũ lụt.
- Tác giả dân gian cho rằng do oàn nặng thù sâu mà hàng năm Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh, khiến cho nước ngập khắp mọi nơ, gây ra lũ lụt.
Câu 7. Thử tưởng tượng em là Thuỷ Tinh và nêu những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật sau khi bị thua cuộc.
Suy nghĩ, cảm xúc của Thủy Tinh sau khi thua trận: Thất vọng, tức giận và không chấp nhận thua cuộc, quyết tâm tìm cách trả thù.
Đây là tưởng tượng của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp về hình ảnh Sơn Tinh và Thuỷ Tinh:
Sơn Tinh có một mắt ở trán
Thuỷ Tinh râu ria quăn xanh rì
Một thần phi bạch hổ trên cạn
Một thần cưỡi lưng rồng uy nghi.
[Nguyễn Nhược Pháp, trích Sơn Tinh, Thủy Tinh]
Điều này cho thấy, từ những thông tin về nhân vật trong câu chuyện, mỗi chúng ta đều có thể tưởng tượng ra ngoại hình của nhân vật Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo cách riêng. Hãy ghi lại tưởng tượng của em bằng một đoạn văn [khoảng 5 – 7 câu].
Gợi ý:
Sau khi đọc truyền thuyết Sơn Tinh Thủy Tinh, em cảm thấy rất ấn tượng với hai nhân vật chính. Sơn Tinh là chúa miền non cao. Thân hình khỏe mạnh, khuôn mặt tuấn tú. Thần có tài lạ: vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi; vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi. Còn Thủy Tinh là chúa vùng nước thẳm. Sức mạnh không hề thua kém: hô mưa mưa về, gọi gió gió đến. Nhưng khuôn mặt không được anh tuấn, lại mang vẻ gian ác. Cả hai vị thần đều vô cùng tài giỏi.
Xem thêm Đoạn văn tưởng tượng về ngoại hình của nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh