Tuần: 27 B. Tiếng ViệtHướng dẫn ghi bài: Phần ghi bài là phần có biểu tượng sau: ở đầu dòng. I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1] Xét và phân tích ví dụ: 2] Khái niệm:II. Luyện tập I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý: 1] Xét và phân tích ví dụ:- Trời ơi, chỉ còn có năm phút! Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa só tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác họa só già.- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này! Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kó sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. [ Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa]1] Qua câu “Trời ơi, chỉ còn có năm phút!”, em hi u ểanh thanh niên muốn nói điều gì? Vì sao anh khơng nói thẳng điều đó với họa sĩ và cơ gái ? Với câu nói của mình, anh thanh niên muốn nói thêm rằng “ Anh rất tiếc”, nhưng anh khơng muốn nói thẳng, điều đó có thể vì ngại ngùng, vì muốn che giấu tình cảm của mình.Tuần: 27 B. Tiếng ViệtNGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý- Trời ơi, chỉ còn có năm phút! I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1] Xét và phân tích ví dụ: 2] Khái niệm:II. Luyện tậpI. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý: 1] Xét và phân tích ví dụ:- Trời ơi, chỉ còn có năm phút! Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa só tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác họa só già.- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này! Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kó sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. [ Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa]2] Câu nói thứ hai “Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!” c aủ anh thanh niên có ẩn ý gì khơng?Câu nói thứ hai của anh thanh niên khơng chứa ẩn ý.Tuần: 27 B. Tiếng ViệtNGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này! I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1] Xét và phân tích ví dụ: 2] Khái niệm:II. Luyện tậpI. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý: 1] Xét và phân tích ví dụ: 2] Khái niệm:Từ những ví dụ đã phân tích, hãy rút ra kái niệm về nghĩa tường minh và hàm ý? Nghóa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.Lưu ý: Hàm ý có thể giải đoán được: Người nghe có năng lực thì có thể đoán ra hàm ý trong lời nói có chứa hàm ý. Hàm ý có thể chối bỏ được: Người nói luôn luôn có thể chối bỏ rằng họ không thông báo hàm ý nào đó trong lời nói của mình, tức là người nói có thể không chòu trách nhiệm về hàm ý chứa trong lời nói của chính họ.Tuần: 27 B. Tiếng ViệtNGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1] Xét và phân tích ví dụ: 2] Khái niệm:II. Luyện tậpI. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý: 1] Xét và phân tích ví dụ: 2] Khái niệm:II. Luyện tập Bài tập 1 trang 75 NV9.II [Đọc lại đoạn trích đã dẫn ở mục I.]a] Câu nào cho thấy họa só cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên? Từ ngữ nào giúp em nhận ra điều ấy?- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa só tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác họa só già.- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kó sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. [Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa]Tuần: 27 B. Tiếng ViệtNGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM ÝNhà họa só tặc lưỡi đứng dậy. I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1] Xét và phân tích ví dụ: 2] Khái niệm:II. Luyện tậpCô kó sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý: 1] Xét và phân tích ví dụ: 2] Khái niệm:II. Luyện tập Bài tập 1 trang 75 NV9.II [Đọc lại đoạn trích đã dẫn ở mục I.]b] Tìm những từ ngữ miêu tả thái độ của cơ gái trong câu cuối đoạn văn. Thái độ ấy giúp em nhận ra điều ấy?- Trời ơi, chỉ còn có năm phút!Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa só tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác họa só già.- Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kó sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. [Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa]Tuần: 27 B. Tiếng ViệtNGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý Qua các hình ảnh này, có thể thấy cơ gái đang bối rối dến vụng về vì ngượng. Cơ ngượng vì định kín đáo để khăn lại làm kỷ vật cho người thanh niên, thế mà anh lại q thật thà tưởng cơ bỏ qn, nên gọi cơ để trả lại. I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý 1] Xét và phân tích ví dụ: 2] Khái niệm:II. Luyện tậpI. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý: 1] Xét và phân tích ví dụ: 2] Khái niệm:II. Luyện tập Tuần: 27 B. Tiếng ViệtNGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý2] Baøi taäp 2 sgk trang 75.Hàm ý của câu: Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá. Ý nói ông họa sĩ chưa uống chè [Gợi ý nhắc nhở anh thanh niên]3] Bài tập 3 sgk trang 75, 76Câu chứa hàm ý: Cơm chín rồi Vô ăn cơm.4] Bài tập 4 sgk trang 76a. Hà, nắng gớm, về nào. . . Câu này không chứa hàm ý vì câu này câu độc thoại để ông Hai tự nói với mình.b. Tôi thấy người đồn. . . Câu này không chứa hàm ý vì câu này câu đối thoại bị bỏ lửng.
Câu hỏi: Hàm ý là gì?
Trả lời:
Hàm ý là những nội dung ý nghĩa mà người nói có ý định truyền bá cho người nghe nhưng không nói ra trực tiếp, chỉ ngụ ý để người nghe tự suy ra căn cứ vào ngữ cảnh, nghĩa tường minh, căn cứ vào những phương châm hội thoại.
Cùng Top lời giải tìm hiểu nội dung chi tiết về Hàm ý dưới đây:
1. Tác dụng của cách nói hàm ý:
- Tạo ra hiệu quả mạnh mẽ, sâu sắc hơn so với cách nói thông thường.
- Giữ được tính lịch sự và thể diện của người nói/ người nghe.
- Làm cho lời nói có ý vị, hàm súc.
- Người nói có thể không phải chịu trách nhiệm về hàm ý.
2. Các cách thức để tạo ra hàm ý
- Người nói chủ ý vi phạm phương châm hội thoại.
+Phương châm lượng tin
+Phương châm quan hệ
+Phương châm cách thức
-Dùng hành động nói gián tiếp: hỏi – trình bày – điều khiển – hứa hẹn – bộc lộ cảm xúc.
-> Dùng kiểu câu này để diễn đạt hành động nói khá
Những lưu ý quan trọng về nghĩa hàm ý
+ Hàm ý có thể đoán và hiểu nghĩa dễ dàng, người nghe nếu tập trung vào câu chuyện có thể dễ dàng hiểu được nghĩa đó.
+ Hàm ý có thể chối bỏ được vì người nói sẽ không chịu trách nhiệm với hàm ý đó, nên khi giao tiếp cần lưu ý đến ngôn ngữ biểu đạt và hoàn cảnh cụ thể.
+ Nghĩa hàm ý thường dùng trong văn chương và giao tiếp, không nên dùng nghĩa hàm ý trong văn bản hành chính.
+ Nhiều khi hành động cũng chứa hàm ý, đây là cách dùng “ hình ảnh” để diễn đạt ý của ngôn ngữ nghệ thuật.
Ý nghĩa của nghĩa hàm ý trong giao tiếp
+ Giúp lời nói có sức biểu đạt sâu sắc, mạnh mẽ.
+ Thể hiện thái độ, tình cảm văn hóa ứng xử trong giao tiếp như tế nhị, lịch sự, tôn trọng người khác. Hoặc đôi khi là sự châm biếm chế giễu khi sử dụng cáchchơi chữ.
Lưu ý những trường hợp sau không nên sử dụng nghĩa hàm ý gồm:
+ Khi cần thông báo về một sự kiện, tin tức hay thông tin cho công chúng vì sử dụng nghĩa hàm ý dễ gây hiểu lầm.
+ Trong văn bản hành chính công vụ, văn bản khoa học.
+ Những câu khẩu hiệu, tuyên truyền.
+ Để sử dụng được hàm ý cần chú ý 2 điều kiện gồm:
+ Người nói, người viết có ý thức đưa hàm ý vào câu nói.
+ Người nghe có khả năng giải đoán được hàm ý.
Tùy vào hoàn cảnh, mà hàm ý được sử dụng với các mục đích như:
+ Mời mọc, rủ rê
+ Từ chối
+ Lời thiếu thiện chí, đề nghị kín đáo
3. Cách hiểu khác về nghĩa tường minh và hàm ý là gì?
- Nghĩa tường minh còn được biết đến với tên gọi phổ thông là nghĩa đen. Nó được thể hiện trong câu, thông qua câu chữ người nghe, người đọc có thể thấy và hiểu ngay.
- Nghĩa hàm ý hay còn gọi là nghĩa bóng. Khác với nghĩa đen, nghĩa bóng không thể nhìn thấy ngay mà cần người đọc, người nghe phải suy ngẫm vfa khám phá sự tinh túy ản chứa trong con chữ.
Trong một câu nhất định phải có nghĩa tường minh. Nhưng nếu câu đó bao gồm cả nghĩa hàm ý thì đây mới chính là ý nghĩa quan trọng mà người viết, người nói muốn truyền tải.
4. Ví dụ về nghĩa tường minh và hàm ý là gì?
Dưới đây là các ví dụ trong bài nghĩa tường minh và hàm ý violet. Hãy cùng phân tích để hiểu về nghĩa tường minh và hàm ý.
Ví dụ 1:Cháy nhà mới ra mặt chuột.
+ Nghĩa tường minh tức nghĩa đen trong câu này là: nhà bị cháy nên những con chuột sống trong nhà sợ quá mà chạy ra nên để lộ mặt.
+ Nghĩa hàm ẩn tức nghĩa bóng trong câu này là: Khi gặp khó khăn, học nạn bản chất của con người mới thật sự lộ ra.
Ví dụ 2:Dã tràng xe cát
+ Nghĩa tường minh tức nghĩa đen trong câu này là: Con dã tràng đang làm công việc xe cát.
+ Nghĩa hàm ẩn tức nghĩa bóng trong câu này là: cố gắng làm việc, mưu cầu nhưng công sức trở nên vô ích.