Các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng thị giác của trẻ em
Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến việc trẻ nhìn sự vật như thế nào, thậm chí tạo ra sự khác biệt trong việc sử dụng thị giác của trẻ này và trẻ khác.
Khả năng thị giác của trẻ, chẳng hạn như thị lực, thị trường, sự phối hợp vận động của mắt, tri giác màu sắc,… là những yếu tố rõ nét nhất. Tuy nhiên, những đặc điểm cá nhân và năng lực của trẻcũng ảnh hưởng đến cách trẻ sử dụng thị giác như thế nào. Khả năng nhận thức, đặc điểm tâm lý, sự tương tác xã hội, động cơ và những khía cạnh khác liên quan đến nhân cách của trẻ cũng quyết định cách trẻ tiếp nhận và vượt qua những thách thức của tật khiếm thị như thế nào.
Hãy quan tâm tới thị giác của trẻ
Các yếu tố môi trường tồn tại bên ngoài cuộc sống của trẻ nhưng chúng lại có ý nghĩa quan trọng đối với việc thực hiện thị giác chức năng của trẻ. Những yếu tố này bao gồm ánh sáng, độ tương phản, màu sắc, khoảng cách và thời gian.
Ánh sáng
Cường độ, kiểu, hướng, vị trí của ánh sáng, khoảng cách từ nguồn sáng cũng như tần số phản xạ khi thực hiện nhiệm vụ là những yếu tố quan trọng đối với việc sử dụng thị giác. Một số trẻ quá nhạy cảm với ánh sáng có thể cảm thấy đau mắt hoặc khó chịu với ánh sáng trắng, chiếu trực tiếp hoặc chói. Ngược lại, một số trẻ cần nhiều ánh sáng để có thể nhìn tốt nhất.
Trẻ học bài cần đủ ánh sáng
Do vậy, điều quan trọng là phải quan sát trẻ trong các điều kiện ánh sáng khác nhau và thử nghiệm dưới các nguồn khác nhau. Hướng dẫn trẻ biết cách chỉnh vị trí đèn thích hợp với mình. Một số trẻ thì cần tránh để mắt đối diện trực tiếp với nguồn sáng. Nhưng đối với một số trẻ nhìn kém khác thì kỹ năng đặt sát mắt vào vật chiếu sáng để nhìn vật cho rõ hơn cũng là điều cần thiết và hoàn toàn không ảnh hưởng đến thị giác của trẻ.
Màu sắc/ Độ tương phản
Tăng độ tương phản giữa đồ vật và phần nền, giảm bớt những chi tiết xung quanh mục tiêu cần nhìn cũng là một cách giúp trẻ nhìn tốt hơn. Trẻ nhìn kém cần sự khác biệt lớn giữa đồ vật và phần nền để nhìn rõ hơn. Đen và trắng thường tạo ra sự tương phản rõ nhất, nhưng sự kết hợp giữa những màu sắc khác cũng có thể rất hiệu quả, phụ thuộc vào từng trẻ.
Điều quan trọng là phải thử nghiệm với màu sắc, kích thước đồ vật, ánh sáng khác nhau để đánh giá độ tương phản màu sắc thích hợp với trẻ. Những điều chỉnh về độ tương phản thường rất đơn giản và không tốn kém. Chẳng hạn, phụ huynh và giáo viên có thể điều chỉnh độ tương phản của khăn trải bàn, giấy dán tường, thảm lót sàn, khay đựng thức ăn,… Chúng ta cũng có thể thay đổi màu sắc của đồ vật đặt trên màu nền để tạo ra sự tương phản cao hơn. Những bề mặt nền quá rối rắm, quá chi tiết thì không nên sử dụng.
Kích thước và khoảng cách
Trong trường hợp bị giảm thị lực, thì trẻ sẽ nhìn khó khăn hoặc nhìn không rõ ràng một đồ vật có kích thước quá nhỏ. Để giúp trẻ nhìn đồ vật rõ hơn, phụ huynh và giáo viên cần làm cho đồ vật lớn hơn. Việc điều chỉnh này có thể tiến hành theo nhiều cách. Đưa mắt gần hơn tới đồ vật sẽ làm cho đồ vật trông rõ hơn [di chuyển gần hơn tới cột đèn, đèn cá bơi, nhìn gần hộp đèn…]. Hoặc có thể bằng cách tăng kích thước của đồ vật hoặc mục tiêu nhìn [chữ in lớn, đậm, tranh ảnh và tài liệu phóng lớn].
Học bài đúng tư thế khoảng cách
Các thiết bị quang học như kính đọc sách, ống dòm, kính phóng đại có chân, cầm tay, bộ khuếch đại điện tử hay vô tuyến truyền hình mạch kín [CCTV] hỗ trợ việc điều chỉnh kích thước của hình ảnh theo hướng phóng to hoặc thu nhỏ, thay đổi màu sắc của hình ảnh và tăng thêm độ tương phản. Tuy nhiên, mỗi loại thiết bị quang học đều có những hạn chế nhất định khi sử dụng. Vì vậy hãy đưa trẻ đếnbác sĩ nhãn khoa để được đánh giá về việc sử dụng các thiết bị quang học.
Thời gian
Sự chính xác và tốc độ thực hiện một hoạt động cũng sẽ giảm theo mức độ giảm thị lực. Tuy nhiên, khía cạnh này trong thực tế thường bị bỏ qua. Trẻ khiếm thị cần nhiều thời gian hơn để phát hiện, nhận diện và thao tác trên đồ vật và điều này cần đặc biệt chú ý hơn đối với trẻ đa tật. Việc phải nhìn quá lâu có thể làm cho mắt bị mệt mỏi, làm giảm tốc độ, sự chính xác và chú ý của trẻ. Ngược lại, những hoạt động diễn ra quá nhanh hoặc các sự vật chuyển động cũng gây khó khăn cho trẻ trong việc nhận diện. Trẻkhiếm thị cần nhiều thời gian hơn để định vị và phân biệt đồ vật. Đồng thời độ dài thời gian cho các hoạt động thị giác chỉ nên tăng lên một cách từ từ để tránh cho mắt khỏi mệt mỏi.
Tóm lại, vai trò của môi trường đối với các hoạt động thị giác của trẻ khiếm thị thường ít được hiểu hoặc chú ý đúng mức trong thực tế hiện nay. Thực tế đã chứng minh thị giác ảnh hưởng đến tất cả những lĩnh vực phát triển và khả năng thực hiện các hoạt động của trẻ và thông qua những điều chỉnh về môi trường có thể dạy cho trẻ sử dụng thị giác chức năng có hiệu quả hơn.
Tin tức - Tags: thị giác, thị lực, trẻ emDạy con chế ngự căng thẳng
Bí quyết chơi với con hiệu quả
Dạy con nhanh nhẹn, khéo léo từ khi 7 – 10 tháng tuổi của người Nhật
Dạy bé cách xác định vị trí qua những bài tập
Dạy bé cách chế ngự cảm xúc
Tầm quan trọng của chiến lược nuôi dạy con lâu dài
Càng nhỏ đầu óc trẻ càng thông minh
Chào các bạn!
Hôm nay chúng ta sẽ cùng nói về 9 nguyên lý thị giác cơ bản trong thiết kế.
Lúc mình mới bắt đầu tìm hiểu về thiết kế đồ họa, mình hầu như chỉ tập trung học cách sử dụng các công cụ đồ họa như Illustrator, Photoshop,…vì mình cho rằng chỉ cần thành thạo các công cụ đó mình có thể trở thành một graphic designer giỏi. Nhưng đời không như là mơ các bạn ạ 😂 [Mình nghĩ rằng có nhiều bạn cũng từng có quan điểm giống mình ngày trước.]
Càng tìm hiểu, mình càng nhận ra thực sự designer không dừng lại ở việc biết dùng phần mềm mà quan trọng hơn hết chính là TƯ DUY – điều giúp phân biệt giữa một designer giỏi và một designer tệ.
Nguyên lí thị giác chính là một trong những nền móng quan trọng định hình tư duy thiết kế. Lúc chưa biết đến nguyên lý thị giác, mình hầu như thiết kế mọi thứ theo cảm tính và bản năng thị giác mình có. Dẫn đến dù thấy thiết kế đó kỳ nhưng không biết nó kỳ ở đâu, muốn làm nổi bật, nhấn mạnh một element [yếu tố] nào đó nhưng càng “nhấn” nó càng “chìm”🙄🙄😂
Có thể bạn cho rằng chúng ta không nên bó buộc thiết kế vào một khuôn khổ nào vì đặc điểm công việc của một nhà thiết kế là sự sáng tạo. Nhưng mình tin những nguyên lí này sẽ dẫn dắt thiết kế của bạn hoàn thiện hơn vì nó là những quy luật tâm lí đã được thực nghiệm. Hoặc nếu bạn cool hơn thì ít ra bạn cũng phải nắm rõ các nguyên lí để phá vỡ chúng đúng không nào! 😉
Tin mình đi, dù kiến thức nguyên lí thị giác hơi mang tính lí thuyết nhưng nó tuyệt đối không lãng phí thời gian của bạn đâu. Mình đã cố gắng viết dễ hiểu nhất có thể rồi nên hãy theo dõi đến hết bài viết nhé!
Nào, bắt đầu thôi. 😊😊
1. Balance [tính cân bằng]
Đầu tiên, cùng nói về balance [tính cân bằng] – nguyên lý tạo nên tính ổn định và kết cấu trong tổng thể thiết kế.
Để hiểu rõ hơn, hãy tưởng tượng rằng mỗi yếu tố bất kỳ trong thiết kế đều có một trọng lượng nhất định từ các hình dạng, hình ảnh, màu sắc… Vì vậy, hãy tập đo lường và cảm nhận trọng lượng thị giác trên từng yếu tố nhé.
Có 3 loại cân bằng trong thiết kế:
- Cân bằng đối xứng [Symmetrical Balance]
- Cân bằng bất đối xứng [Asymmetrical Balance]
- Mất cân bằng [Off-Balance]
a. Cân bằng đối xứng [Symmetrical Balance]
Đây là loại cân bằng phổ biến nhất mà chúng ta có thể bắt gặp khá nhiều trong tự nhiên lẫn thiết kế.
Tưởng tượng thiết kế có một cái trục ảo, cân bằng đối xứng là loại cân bằng tạo nên hai nửa đối xứng nhau qua trục.
😊Ưu điểm
- Tạo cảm giác thoải mái thị giác
- Cảm giác nghiêm túc, bất động và ổn định
- Sâu hơn nữa là thể hiện nội lực và năng lượng tồn động ẩn đằng sau thiết kế.
🤢Nhược điểm
Dễ gây nhàm chán vì người xem có thể dễ dàng đoán ra nửa còn lại qua trục.
b. Cân bằng bất đối xứng [Asymmetrical Balance]
Các yếu tố trong thiết kế không được phân bố đồng đều như với cân bằng đối xứng nhưng nó vẫn có một cảm giác cân bằng và hấp dẫn mạnh mẽ gọi là cân bằng bất đối xứng.
Mặc dù sự cân bằng này không thực sự là cân bằng hoàn hảo. Tuy nhiên, bằng một cách nào đó, thị giác ta vẫn hợp lí hóa sự cân bằng của nó. Vì vậy, sự sáng tạo có thể sinh ra từ đây và tạo hứng thú hơn so với trường hợp cân bằng đối xứng bên trên.
Ngoài ra, cân bằng bất đối xứng thường được sử dụng trong thiết kế hoặc trong nhiếp ảnh để tạo ra chuyển động, lực căng, sự trẻ trung.
c. Mất cân bằng [Off-Balance]
Mất cân bằng cũng là một dạng cân bằng nha các bạn. Nghe hơi ngộ nghĩnh đúng chứ? 😂🙄
Hiệu ứng mất cân bằng đạt được khi một thiết kế có sức hấp dẫn trực quan mà không có sự cân bằng nào cả.
Nhiều bức ảnh và tác phẩm nghệ thuật vận dụng nguyên lý mất cân bằng để tạo cảm giác chuyển động. Người xem có thể cảm thấy hơi khó chịu hay choáng khi nhìn vào.
Hiệu ứng này có gì đó không hoàn toàn đúng với luật cân bằng nhưng lại hấp dẫn vì sự độc đáo, cảm giác mới lạ nếu được vận dụng một cách khéo léo.
Một lưu ý quan trọng là ranh giới giữa mất cân bằng nghệ thuật và mất cân bằng theo đúng nghĩa đen rất mong manh. Vì vậy, khi bạn quyết định vận dụng nguyên lí này hãy làm cho ro nhé!
2. Proximity [tính kế cận/lân cận]
Tính kế cận trong thiết kế được hiểu như sau:
Các yếu tố thiết kế gần nhau được coi là có liên quan, trong khi các yếu tố cách xa nhau được coi là thuộc các nhóm riêng biệt.
***Đây là một trong ba nguyên tắc thuộc nguyên lí Gestalt được phát hiện vào nửa đầu thế kỷ XX bởi nhóm các nhà tâm lý học Gestalt. Họ nghiên cứu cách mọi người nhìn nhận thế giới một cách trực quan, cách mọi người quyết định một số yếu tố nhất định có thuộc cùng một nhóm hay không.
Phân tích ví dụ trên, ta thấy khoảng trắng phân tách các hình thành hai nhóm riêng biệt thông qua tính kế cận. Ngay cả khi các hình dạng khác nhau trong mỗi nhóm, hai nhóm này vẫn rất rõ ràng.
3. Alignment [Tính căn lề]
Alignment [tính căn lề] là một nguyên tắc thiết kế đề cập đến việc sắp xếp các yếu tố đồ họa trên một thiết kế.
Alignment đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo ra một kết nối thị giác liền mạch với các yếu tố khác trong thiết kế.
Có 4 loại căn lề: Căn trái, căn phải, căn giữa, căn hai bên.
Một sự thật thú vị là người xem sẽ không chú ý quá nhiều khi các yếu tố trong thiết kế được căn chỉnh, nhưng họ sẽ nhận ra ngay lập tức nếu thiết kế thiếu sự căn chỉnh.
Một thiết kế thiếu hoặc căn chỉnh không hợp lí sẽ trông lộn xộn, thiếu trật tự và kém chuyên nghiệp. Vì vậy, hãy đặc biệt lưu ý và áp dụng nguyên lí này để thiết kế của bạn trông gọn gàng, dễ đọc và thẩm mỹ hơn nhé!
4. Visual Hierachy [tính phân cấp]
Tính phân cấp là nguyên tắc sắp xếp các yếu tố để thể hiện thứ tự quan trọng của chúng.
Cụ thể, designer sẽ thiết kế, sắp xếp các yếu tố phù hợp với vai trò của nó bằng nhiều cách khác nhau, ví dụ:
- Sử dụng font chữ lớn hơn hoặc đậm hơn để làm nổi bật tiêu đề.
- Đặt thông điệp chính cao hơn các yếu tố thiết kế khác.
- Đặt hình ảnh chính lớn hơn, chi tiết hơn vào vùng thu hút thị giác nhất của thiết kế.
“Hệ thống phân cấp trực quan kiểm soát việc cung cấp trải nghiệm. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc tìm nơi xem trên một trang, nhiều khả năng là bố cục của nó đang thiếu một hệ thống phân cấp trực quan rõ ràng.”
Tập đoàn Nielsen Norman
5. Repetion [tính lặp lại]
Repetition [tính lặp lại] chỉ đơn giản là lặp lại nhiều lần một phần tử duy nhất trong một thiết kế
Repetion tạo ra nhịp điệu và củng cố cho tổng thể thiết kế bằng cách kết hợp các yếu tố nhất quán với nhau như logo, màu sắc, font chữ, đường nét, hình dạng, kích thước kết cấu,…làm cho thương hiệu hoặc thiết kế dễ nhận biết ngay lập tức đối với người xem.
6. Contrast [tính tương phản]
Contract [tính tương phản] trong thiết kế được định nghĩa là sự khác biệt giữa hai hoặc nhiều yếu tố trong một bố cục. Sự khác biệt giữa các yếu tố càng nhiều, chúng càng dễ so sánh, dễ hiểu và đó là khi chúng được gọi là tương phản nhau.
Các loại tương phản phổ biến: tối – sáng, hiện đại – cổ điển, lớn – nhỏ,…
Trong thiết kế, chúng ta sử dụng độ tương phản để làm nổi bật những yếu tố quan trọng, tạo ra những đồ họa thú vị và kích thích thị giác.
Cụ thể hơn, thị giác ta rất thích sự tương phản vì nó tạo sự thu hút và tăng tính dễ hiểu.
7. Color [màu sắc]
Lý thuyết màu sắc là một môn khoa học và nghệ thuật. Chỉ bằng việc đơn giản như thay đổi độ bão hòa của một màu bất kỳ có thể gợi lên một cảm giác hoàn toàn khác.
Ngoài ra, sự khác biệt về văn hóa có thể tạo ra những ảnh hưởng tâm lý khác nhau, với một màu sắc vui vẻ và thăng hoa ở một quốc gia có thể trở nên trầm cảm ở một quốc gia khác.
Mình có viết một số bài viết chuyên sâu về nguyên lý màu sắc, các bạn có thể tham khảo thêm bên dưới:
8. Negative Space / White Space [Không gian âm]
Chúng ta đã nói khá nhiều về tầm quan trọng của màu sắc, hình ảnh và hình dạng nhưng phần không gian bị bỏ trống thì sao?
Nó được gọi là “không gian âm”- khu vực giữa hoặc xung quanh các phần tử. Nếu được sử dụng một cách sáng tạo, không gian âm có thể tạo ra hình dạng đặc biệt hoặc làm nổi bật các thành phần quan trọng trong thiết kế.
Không gian âm tạo cảm giác dễ đọc, thoải mái và tăng trải nghiệm cho người đọc
If everything yells for your viewer’s attention , nothing is heard.
– Aarron Walter “Design for Emotion”
[Tạm dịch: Nếu mọi thứ đều kêu lên nhằm thu hút sự chú ý của người xem, thì sẽ không có bất kỳ thứ gì được nghe thấy.]
Có bốn loại không gian âm: Micro space, Macro space, active white space, passive white space
Micro Space
Đây là không gian giữa các phần tử nhỏ như chữ cái, dòng, biểu tượng, biểu mẫu, đoạn văn, các nút và phần tử đồ họa.
Thêm Micro space bất cứ khi nào thiết kế cần thêm một chút không gian nghỉ hoặc tạo trật tự cho các thành tố trong thiết kế.
Macro Space
Đây là thuật ngữ nói về phần khối lượng không gian trắng lớn hơn. Khoảng cách giữa các phần tử lớn hơn như cột văn bản, đồ họa và lề.
Phần không gian trắng này có tác động lớn hơn đến hành trình trải nghiệm khách hàng nên nó được lên kế hoạch và quy định khá rõ ràng trong thiết kế.
Active White Space
Đây là không gian mà designer thêm vào thiết kế một cách có chủ ý để tạo điểm nhấn. Khoảng trắng này thường không đối xứng và tạo cảm giác năng động.
Active white space thu hút sự chú ý để nhấn mạnh các yếu tố nhất định như tiêu đề, biểu tượng hoặc hình ảnh bên trong thiết kế.
Passive White Space
Passive White Space là khoảng cách giữa các vật thể/ đối tượng nhỏ không được chú ý. Designer sử dụng nó để phân tách văn bản, sắp xếp các đoạn văn, biểu tượng.
Passive White Space [Không gian âm bị động] thường xảy ra một cách tự nhiên ví dụ như không gian giữa các từ trên một dòng hoặc khoảng trống xung quanh một phần tử đồ họa.
Mặc dù nó ít khi được chú ý, khoảng trắng này được cố ý thêm vào một cách rất tinh tế, để cho phép thị giác dễ dàng đọc thiết kế / văn bản.
9. Focal point
Focal point là điểm có trọng lượng thị giác [visual weight] lớn nhất trong thiết kế. Cụ thể hơn, nó là yếu tố nổi bật nhất và thu hút thị giác đầu tiên.
Lưu ý: Trong một thiết kế chỉ nên có một focal point. Focal point càng nổi bật càng tốt.
Cuối cùng, một số lưu ý khi tiếp cận với nguyên lý thiết kế
- Tất cả các nguyên lí đều phải được đảm bảo trong một thiết kế
- Các nguyên lí tuyệt đối không phải là luật lệ, các nguyên lí dẫn đường cho thiết kế hoàn thiện hơn.
- Người học cần tập cảm nhận bố cục dựa trên những nguyên lí thị giác.
Ta đa, bài viết cũng đủ dài rồi.
Cảm ơn các bạn đã kiên trì đọc đến đây. Hãy share nếu bạn thấy hữu ích nhé!
Tham khảo thêm:
🟢Tầm quan trọng của typography trong thiết kế. Quá trình lựa chọn font chữ [6 bước]
🟢Typography là gì? Phân loại type và cách sử dụng font chữ
Tưởng tượng thiết kế có một cái trục ảo, Symmetrical [cân bằng đối xứng] là loại cân bằng tạo nên hai nửa đối xứng nhau qua trục.
Các yếu tố trong thiết kế không được phân bố đồng đều như cân bằng đối xứng nhưng nó vẫn có một cảm giác cân bằng và hấp dẫn mạnh mẽ gọi là Không đối xứng [cân bằng bất đối xứng]
Phần không gian bị bỏ trống trong thiết kế được gọi là Negative space / White Space [không gian âm]. Nếu được sử dụng một cách sáng tạo, không gian âm có thể tạo ra hình dạng đặc biệt hoặc làm nổi bật các thành phần quan trọng trong thiết kế.
nguyên lý thị giác, nguyên lý thị giác nguyên lý thị giác nguyên lý thị giác nguyên lý thị giác nguyên lý thị giác nguyên lý thị giác nguyên lý thị giác nguyên lý thị giác nguyên lý thị giác
nguyen li thi giac nguyen ly thi giac nguyen li thi giac nguyen ly thi giac
Alignment [căn chỉnh tính] is an nguyên tắc thiết kế cập nhật để sắp xếp đồ họa phần tử trên một thiết kế.
Repetition [Lặp lại] chỉ đơn giản là lặp lại nhiều lần một phần tử duy nhất trong một thiết kế
Proximity [tính kế cận/lân cận]: Các yếu tố thiết kế gần nhau được coi là có liên quan, trong khi các yếu tố cách xa nhau được coi là thuộc các nhóm riêng biệt.
Focal point là điểm có trọng lượng thị giác [visual weight] lớn nhất trong thiết kế. Nó là yếu tố nổi bật nhất và có sự thu hút mắt người xem đầu tiên.
Contrast [tính tương phản] trong thiết được định nghĩa là sự khác biệt giữa hai hoặc nhiều yếu tố trong một bố cục. Sự khác biệt giữa các yếu tố càng nhiều thì chúng càng dễ so sánh và dễ hiểu hơn và đó là khi chúng được gọi là tương phản nhau.
Đây là không gian giữa các phần tử nhỏ như chữ cái, dòng, biểu tượng, biểu mẫu, đoạn văn, các nút và phần tử đồ họa.
Đây là thuật ngữ nói về phần khối lượng không gian trắng lớn hơn. Khoảng cách giữa các phần tử lớn hơn như cột văn bản, đồ họa và lề.
Active White Space [không gian âm chủ động] là không gian mà designer thêm vào thiết kế một cách có chủ ý để tạo điểm nhấn. Khoảng trắng này thường không đối xứng tạo cảm giác năng động.
Passive White Space là gì?
Passive White Space [Không gian âm bị động] là khoảng cách giữa các vật thể / đối tượng nhỏ không được chú ý. Designer sử dụng nó để phân tách văn bản, sắp xếp các đoạn văn, biểu tượng.
Passive White Space thường xảy ra một cách tự nhiên ví dụ như không gian giữa các từ trên một dòng hoặc khoảng trống xung quanh một phần tử đồ họa.