Tại sao vàng da không được tiêm lao

Tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh là việc chủng ngừa bắt buộc trong chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia. Việc chủng ngừa này giúp trẻ phòng tránh bệnh lao hiệu quả.

Trong bài viết này, Hello Bacsi cùng tìm hiểu về việc tiêm phòng lao, mũi lao tiêm khi nào, vắc xin BCG chủng ngừa bệnh lao và các vấn đề liên quan.

1. Tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh bằng vắc xin nào?

Tại Việt Nam, trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ được chủng ngừa bệnh lao bằng vắc xin BCG [bacille Calmette-Guerin]. Trong một số trường hợp, người trưởng thành chưa từng mắc bệnh này [xét nghiệm âm tính với lao] cũng được chủng ngừa bằng loại vắc xin này.

Vắc xin BCG hoạt động theo cách cho người chủng ngừa tiếp xúc với một lượng vi khuẩn lao sống đã được làm giảm độc lực, không có khả năng gây bệnh. Điều này làm cho cơ thể phát triển khả năng miễn dịch đối với căn bệnh này.

Vắc xin BCG không được dùng để điều trị cho người bị nhiễm trùng lao. Tương tự như các vắc xin khác, vắc xin này cũng không bảo vệ bạn khỏi nguy cơ bị nhiễm bệnh 100%.

2. Đối tượng cần tiêm vắc xin BCG?

Theo Thông tư số 38/2017/TT-BYT ngày 17/10/2017 của Bộ Y tế Việt Nam về ban hành danh mục bệnh truyền nhiễm, phạm vi và đối tượng phải sử dụng vắc xin, sinh phẩm y tế bắt buộc thì BCG là vắc xin bắt buộc phải tiêm cho trẻ sơ sinh.

Ngoài trẻ trong độ tuổi sơ sinh, trẻ em và người lớn dưới 35 tuổi có nguy cơ mắc bệnh lao cũng có thể tiến hành chủng ngừa trong một số trường hợp đặc biệt theo chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý: Các trường hợp trẻ từ 1 tuổi trở lên cần thận trọng và cân nhắc chỉ định tiêm vắc xin BCG vì nguy cơ phản ứng phụ sau tiêm thường tăng cao. Hiện không có bằng chứng cho thấy việc chủng ngừa vắc xin BCG ở những người trên 35 tuổi có hiệu quả.

3. Những đối tượng không nên tiêm phòng lao

Trẻ sơ sinh

Không nên chủng ngừa vắc xin BCG cho trẻ sơ sinh trong các trường hợp sau:

Trẻ nhỏ và người lớn

• Bị ung thư
• Nhiễm HIV hoặc AIDS
• Quá mẫn cảm với vắc xin
• Bị suy dinh dưỡng thể nặng
• Đang sử dụng các thuốc chống viêm
• Xét nghiệm lao trên da cho kết quả dương tính
• Phụ nữ đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai hoặc đang nuôi con bằng sữa mẹ…

4. Tiêm mũi lao cho trẻ sơ sinh khi nào, tiêm mấy mũi?

Vắc xin chủng ngừa lao được tiêm một liều duy nhất ngay sau sinh càng sớm càng tốt hoặc trong vòng 30 ngày sau sinh. Trường hợp vì lý do nào đó mà trẻ chưa được tiêm phòng lao giai đoạn sơ sinh, các bác sĩ có thể xét cân nhắc cho bé làm nghiệm Mantoux hoặc kháng thể kháng lao để đánh giá tình trạng nhiễm lao của trẻ. Trong trường hợp kết quả cho thấy trẻ chưa bị nhiễm vi khuẩn lao, bé có thể được tiến hành chủng ngừa.

Trẻ có thể cần chủng ngừa lao nhắc lại nếu kết quả xét nghiệm lao trên da là âm tính, kể từ 2 – 3 tháng sau liều tiêm vắc xin BCG đầu tiên.

Với trẻ nhỏ và người lớn cần chủng ngừa, bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm trên da để đảm bảo không mắc bệnh lao trước khi tiêm. Đây là việc làm cần thiết để biết mũi lao tiêm khi nào là phù hợp, đồng thời đảm bảo an toàn cho người nhận.

5. Tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh ở đâu, bao nhiêu tiền?

Việc tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh thường được thực hiện tại cơ sở y tế sản khoa ngay sau khi sinh hoặc tại các trạm y tế phường xã, các trung tâm y tế hiện thành phố… trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Việc tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh bằng vắc xin BCG trong chương trình tiêm chủng mở rộng là hoàn toàn miễn phí.

Ngoài ra, cha mẹ có thể lựa chọn cho bé tiêm phòng lao dịch vụ tại các cơ sở y tế, bệnh viện, phòng khám hoặc các trung tâm tiêm chủng uy tín, chất lượng và an toàn.

6. Phản ứng phụ sau khi tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh

Ngay sau khi tiêm

– Vùng da chỗ vết tiêm sẽ xuất hiện vết đỏ nhỏ và thường biến mất sau 30 phút – 1 giờ.

Trong 24 giờ sau tiêm

Vết tiêm có biểu hiện sưng, áp xe tại chỗ, có thể kèm sốt nhẹ, nổi hạch. Các triệu chứng này thường tự hết sau 1 – 3 ngày mà không cần phải điều trị.

Sau tiêm 2 tuần – 2 tháng, thậm chí là lâu hơn

Da tại vết tiêm bị đỏ, có mủ trắng, mụn mủ tự vỡ tạo vết loét diễn ra trong khoảng 2 tuần. Sau đó, vết loét tự lành và để lại một vết sẹo nhỏ khoảng 3 – 5mm. Quá trình này diễn ra đồng nghĩa với việc cơ thể trẻ đã có miễn dịch với vi khuẩn lao.

Sau chủng ngừa lao, cha mẹ cần báo cho nhân viên y tế hay đưa trẻ đến cơ sở y tế hay bệnh viện ngay để tránh chuyển biến nghiêm trọng nếu trẻ có các biểu hiện sau:

• Co giật
• Nôn trớ, bú kém, bỏ bú
• Môi, tay chân tím tái
• Tay chân lạnh, da nổi vân tím
• Sốt cao hơn 39 độ C, khó đáp ứng thuốc hạ sốt, sốt kéo dài trên 24 giờ và xuất hiện sau 12 giờ chủng ngừa
• Phát ban
• Quấy khóc kéo dài, kém tương tác, li bì và hôn mê
• Thở nhanh, khó thở co kéo hõm ức, thở rít
• Hoặc có các dấu hiệu bất thường khác khiến bạn lo lắng

Vắc xin BCG làm vắc xin chứa một dạng vi khuẩn lao sống, có thể “thoát ra” khỏi chỗ tiêm. Điều này đồng nghĩa với việc trong một thời gian ngắn sau khi chủng ngừa, vết loét do tiêm chủng có nguy cơ sẽ lây nhiễm vi khuẩn cho bất cứ thứ gì hoặc bất kỳ ai chạm vào. Do đó, mẹ cần cho bé mặc áo có tay hoặc dán băng gạc lên vết tiêm để che vết loét của con trong ít nhất 24 giờ.

Nếu da chỗ vết tiêm của bé có bất kỳ thay đổi nào hoặc bị kích ứng nghiêm trọng, bị tổn thương, chảy dịch, hãy đưa bé đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt. Những phản ứng này có thể xảy ra sau khi chủng ngừa lao đến 5 tháng.

Giao lưu, học hỏi kinh nghiệm cùng hơn 5.000 bố mẹ khác

Vừa bỏ túi bí quyết chăm sóc bé yêu miễn phí vừa có cơ hội nhận quà hàng tháng tại cộng đồng Nuôi dạy con. Click đăng ký ngay!

Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Cẩn trọng với bệnh lý vàng da ở trẻ sơ sinh

Cập nhật: 7/12/2013 | 7:44:19 PM

Vàng da là một hiện tượng nhiều trẻ sơ sinh gặp phải. Nếu là vàng da sinh lý, bé sẽ tự khỏi sau một thời gian ngắn, song có nhiều trường hợp vàng da biểu hiện bệnh lý của bé.

Chất bilirubin chính là nguyên nhân gây ra bệnh vàng da. Trong cơ thể con người, các tế bào máu mới luôn được hình thành và các tế bào cũ bị phá hủy. Bilirubin là chất nằm trong nhóm các tế bào cũ bị phá hủy. Bình thường, chất này qua gan và được đào thải ra ngoài. Tuy nhiên, với cơ thể non nớt của bé sơ sinh, gan hoạt động chưa tốt, điều này khiến chất này tích tụ trong cơ thể trẻ. 

Có rất nhiều nguyên nhân gây nên vàng da song chủ yếu là: vàng da sinh lý, vàng da do nhiễm khuẩn, vàng da do giang mai, vàng da do virus, vàng da tan máu do bất đồng yếu tố Rh, vàng da nhân, vàng da tan máu do bất đồng nhóm máu A, B, O, vàng da do tắc mật bẩm sinh.

Vàng da sinh lý

Đây là hiện tượng rất nhiều trẻ sơ sinh gặp phải, chứng này xuất hiện từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 3 sau khi bé ra đời và bình thường sẽ tự khỏi trong vòng 1 tuần đầu tiên. Biểu hiện của bệnh là da trẻ có màu vàng nhạt và không kèm theo bất kỳ một dấu hiệu nào khác. Vàng da sinh lý thường chỉ thoáng qua và tự khỏi, khác hoàn toàn với những trường hợp vàng da bệnh lý khác [được nêu dưới đây]. Nếu như hiện tượng này là bình thường thì vàng da bệnh lý lại có thể khiến trẻ bị nhiễm độc thần kinh hoặc tử vong rất nhanh. 

Nếu sau 3 tuần, da bé vẫn bị vàng thì chứng tỏ đây là bệnh lý chứ không phải do sinh lý. Cha mẹ nên theo dõi và đưa trẻ ngay tới bệnh viện để khám.

Vàng da do bé bị nhiễm khuẩn

Đây là một dạng bệnh lý mà không ít trẻ gặp phải. Bé bị vàng da do sau khi sinh ra, da hoặc rốn của bé bị nhiễm khuẩn. Phần lớn là do sự chăm sóc không đúng cách của cha mẹ. Biểu hiện của bệnh xuất hiện có thể sớm mà cũng có thể muộn. Bé bị vàng da do nhiễm khuẩn thường vàng da kèm sốt, nước tiểu vàng, khóc chơi không nhiệt tình, ăn ít, nôn mửa tiêu chảy liên tục. Vì vậy, nếu bé gặp phải những triệu chứng trên, cha mẹ cần nhanh chóng đưa bé tới viện để điều trị, mẹ cần cho bé ăn càng nhiều càng tốt [đặc biệt là tăng cường bú mẹ]. 

Vàng da nhân

Bệnh nhi có các biểu hiện thần kinh như cứng hàm, cứng người, tím tái, vật vã, không chịu ăn, quấy khóc, hôn mê li bì, co giật, rối loạn thần kinh thực vật... Những trường hợp này thường nặng, dễ tử vong nếu không được theo dõi sớm, chẩn đoán kịp thời. Trẻ cần phải được điều trị tại các trung tâm nhi khoa chuyên sâu bằng nhiều phương pháp chăm sóc tích cực. 

Vàng da nhân để lại di chứng thần kinh khá rõ nét. Nếu thấy trẻ có những biểu hiện nêu trên, cha mẹ cần đưa bé tới bệnh viện để khám trực tiếp để đánh giá mức độ phát triển về tâm thần, vận động, phản xạ, trương lực cơ, đo thính lực... 

Vàng da do bệnh giang mai mẹ truyền sang con

Sau sinh, bé bị vàng da tuy nhẹ, nhạt màu song kéo dài, khi khám bé sẽ có biểu hiện gan to. Bệnh này cần được chẩn đoán kịp thời để phát hiện ra bé bị bệnh vàng da do bệnh giang mai lây từ người mẹ. Bệnh này rất nguy hiểm, tuy nhiên nếu được phát hiện kịp thời, bé sẽ được hạn chế khả năng bệnh nặng lên. Tốt hơn cả, người mẹ nên khám sức khỏe kỹ trước khi có em bé. 

Vàng da do bất đồng nhóm máu 

Thường gặp ở những trường hợp người mẹ mang nhóm máu O, trẻ nhóm A hoặc B. Đây là tình trạng tán huyết đồng miễn dịch gây nên khi có bất đồng nhóm máu ABO giữa bà mẹ và trẻ. Biểu hiện bệnh đó là trẻ bỏ bú hoặc bú kém, xuất hiện những cơn co giật lạ. Nếu được điều trị sớm, bé có khả năng tránh được tình huống nguy hiểm. 

Vàng da do tắc mật bẩm sinh

Đây là một bệnh bẩm sinh chưa rõ nguyên nhân. Trẻ sinh ra bị teo đường mật nếu không điều trị hoặc điều trị không kịp thời thì biểu hiện bệnh sẽ nặng dần, gây xơ gan, tăng áp lực tĩnh mạch, dễ dẫn tới tử vong. Khi bị tắc mật, mật bị ứ lại và gây vàng da. Bệnh lý này có thể xảy ra trong thời kỳ phôi thai. Biểu hiện bệnh là: vàng da, mắt vàng, phân có màu xanh, vàng của mật ở những ngày đầu sau đẻ, nước tiểu màu vàng, gan to, cứng ở các mức độ khác nhau tùy thuộc vào độ nặng nhẹ của bệnh, các tĩnh mạch giãn nổi lên dưới da bụng, bụng chướng to. Cha mẹ nên để ý tới con và nếu có những triệu chứng trên cần đưa trẻ tới ngay bệnh viện để chẩn đoán, cần tiến hành xét nghiệm máu, phân, siêu âm. 

Vàng da do virus viêm gan

Bệnh này là do bé bị lây từ người mẹ. Biểu hiện của bệnh là vàng da ít nhưng kéo dài, nước tiểu vàng đặc, gan to, phân bạc màu. Cha mẹ nên nhạy cảm và quan sát những biểu hiện bất thường của con để kịp thời đưa tới viện điều trị sớm. Vàng da do virus viêm gan gây ra nếu phát hiện sớm, có khả năng trị dứt bệnh. 

Vàng da tan máu do bất đồng yếu tố Rh

Bệnh lý vàng da xảy ra khi người mẹ có yếu tố Rh [-], người bố có yếu tố Rh [+], con sinh ra có yếu tố Rh [+]. Trong trường hợp này, khi người mẹ đang mang thai, một số hồng cầu của thai nhi Rh [+] vào máu của mẹ Rh [-]. Cơ thể người mẹ phản ứng lại bằng cách sinh ra những kháng thể chống Rh [+]. Các kháng thể này vào cơ thể của thai nhi và gây nên tan máu. Biểu hiện bệnh đó là trẻ ngoài bị vàng da còn bị thiếu máu, xuất huyết, gan to, lách to.