Khi chúng ta lần đầu nghe đến khái niệm này, có vẻ thật kì lạ, thậm chí hơi xúc phạm. Làm sao mà chúng ta lại không biết mình đang cảm nhận điều gì cơ chứ?
Dĩ nhiên khi nhìn từ ngoài vào, chúng ta giống như những cá thể thống nhất: đều mang một cái tên và có hình dạng cụ thể. Các phần trong cơ thể cách nhau không đáng kể. Thế nhưng sao mỗi người lại khác nhau đến nỗi ai cũng chứa đựng rất nhiều bí mật? Trên thực tế, đời sống tinh thần có [ít nhất] 2 phần riêng biệt: phần cảm nhận và phần quan sát. Đôi lúc hai phần này hoàn toàn trùng khớp. Khi có người hỏi ta có muốn ăn gì vào bữa tối, và hai phần này ngay lập tức đưa ra một thông điệp thống nhất, ta sẽ không nhận ra sự khác biệt mà đơn giản trả lời ta muốn ăn pizza.
Đôi khi việc trở nên phức tạp hơn. Khi đang ngồi nghỉ trên ghế sau một ngày dài ở chỗ làm, ta cảm thấy khá dễ chịu. Nhưng đột nhiên bố mẹ lại khiến ta khó chịu chỉ với một lời khiển trách cỏn con. Chúng ta đứng bật dậy và bắt đầu la hét về sự bất công cùng mọi vấn đề mà trước đó ta chẳng hề bận tâm, rồi sớm muộn rơi vào trạng thái khủng hoảng.
Tại sao phần quan sát lại gặp khó khăn khi phải báo cáo cảm xúc chính xác? Đầu tiên, vì chúng ta phải chịu đựng định một kiến thường trực: một số cảm xúc không được chấp nhận. Để hiểu chính mình, ta dựa vào mức độ làm chủ bản thân, dũng cảm và trung thực trong môi trường xung quanh. Chúng ta bị cầm tù bởi những điều xã hội cho là bình thường. Suốt thời thơ ấu, chúng ta đã vô thức tự tiêm nhiễm vào chính mình những ý niệm mạnh mẽ về thứ được và không được phép cảm nhận.
Có thể đây là những quan niệm truyền thống về việc những đứa bé trai không được phép cảm thấy ủy mị và những bé gái không được phép nuôi tham vọng nhất định vì sợ thiếu-nữ-tính. Ngày nay chúng ta không còn những cấm đoán rõ ràng ngây ngô như vậy, nhưng có những thứ quyền lực tương đương đã thay thế vào đó. Chúng ta có thể bắt gặp những lời ám chỉ bí mật mà đầy quyền lực rằng chẳng ai tử tế mà lại ham kiếm tiềm, hoặc không có khả năng đương đầu với công việc, hay bị cám dỗ bởi vấn đề tình cảm hoặc vẫn đau khổ vì một cuộc chia tay ba năm trước. Hơn nữa, mặc dù thời nay tinh thần được giải phóng khỏi định kiến về giới, phần lớn nghĩa vụ về giới của chúng ta vẫn chưa được giải quyết. Vẫn có rất nhiều điều ta không được phép cảm nhận để phù hợp với hình mẫu của “con trai” hay “con gái”.
Khi những cảm xúc khó khăn đe dọa xuất hiện, phần quan sát thường sợ hãi và tránh né. Thay vì thành thực miêu tả cảm xúc, nó trở nên tê liệt hoặc cố gắng đưa ra một báo cáo để chấp nhận được chứ không phải sự thật: “Tôi cảm thấy rất mệt mỏi” thay vì “Tôi cảm thấy bạn vừa làm tôi thất vọng”, “Tôi suy sụp” thay vì “Tôi giận sôi máu”, “Thứ đó thật sự kinh tởm” thay vì “Tôi đang thích thú lạ lùng”.
© Petras Gagilas/Flickr
Vấn đề của ta được tạo thành từ cách rất nhiều những cảm xúc quyền lực – đặc biệt như buồn bã, ghen tị và tức giận – xuất hiện từ những chuyện tưởng như rõ ràng tầm thường và dường như vô nghĩa. Thật khó khi phải thừa nhận với bản thân rằng một vấn đề lớn và có ảnh hưởng có thể nổ tung bên trong chúng ta khi dường như chẳng có nguyên nhân hợp lý. Ví dụ, ta có thể cực kỳ ghen tị một cách vô lý khi nghe người bạn kể về người quen mới được thăng chức. Hay đó là khi đối tác không tập trung trong ba giây khi ta đang cố gắng giải thích những vấn đề phức tạp trong công việc, khi ta cảm thấy giận sôi máu và tổn thương tự trọng khi không được người yêu quan tâm.
Chúng ta im lặng vì thừa nhận cảm xúc buồn bã bao gồm phải thừa nhận mình yếu đuối đến xấu hổ. Nhưng cho dù bị lờ đi, những cảm xúc này không hề biến mất. Chúng dùng dằng và tỏa ra năng lượng vào những vấn đề liên quan. Ghen tị biến thành thù hằn. Giận dữ biến thành lời chê trách đối phương sao lại béo quá – mặc dù khi ta biểu lộ tổn thương bằng những hành động khó chịu, ta sẽ không còn cơ may được thông cảm.
© Chris JL/Flickr
Những cảm xúc không được xử lí có thể gây hại. Chúng phát triển thành rắc rối, phẫn nộ và buồn rầu. Chúng khóa buộc và làm cơ thể căng thẳng. Chúng biến thành những ký sinh trùng nguy hiểm, co rút cơ mặt, liệt dương, mất khả năng làm việc, nghiện rượu, ám ảnh với phim đen. Phần lớn những chứng nghiện là những triệu chứng cơ bản của những cảm xúc khó khăn kéo dài mà chúng ta chưa tìm ra cách để xử lí.
Vậy làm thế nào để quan sát và thông hiểu những cảm xúc của chính mình? Việc đọc đóng một vai trò cực kì quan trọng. Để biết cách nhận ra những cảm xúc đang bay ngang qua bán cầu nhận thức, ta dựa vào một quyển sách hướng dẫn sử dụng nội tâm tốt viết về về những hiện tượng có thể xảy ra.
Nhiệm vụ cốt yếu của văn chương là giúp ta điền vào quyển sách hướng dẫn nội tâm này. Một tiểu thuyết gia vĩ đại có thể đưa chúng ta đi qua một loạt cảm giác phức tạp trong tính cách nhân vật giả tưởng, từ đó khiến ta dễ dàng nhìn nhận những cảm giác đó ở trong chính mình. Nhà văn là một người kiên nhẫn hiếm có với những điều gây tò mò, ít được nhắc tới và rõ ràng kì quặc hơn trôi nổi trong đầu óc con người. Một tác phẩm quan trọng của văn chương giống như một bản ghi chép trong từ điển cảm xúc của loài người. Một cuốn sách vĩ đại có thể khiến chúng ta có những cảm nhận kì lạ và đẹp đẽ để hiểu về chính mình tốt hơn ta vẫn nghĩ.
© Flickr/Simon
Một cách khác là đảm bảo đủ thời gian tự quan sát mỗi ngày. Nghe có vẻ buông thả khi dành một vài tiếng đồng hồ vào buổi tối ngồi và nhìn ra ngoài cửa sổ hoặc quanh giường ngủ, với một tập giấy và một cây bút trên đùi. Những khoảnh khắc tưởng chừng lười biếng này là lúc phần quan sát cuối cùng cũng có thể bắt kịp với những cảm xúc mà quá xấu hổ, ngại ngùng hoặc khó chịu xuất hiện vào cuối ngày. Chúng giống như tiếng chuông nhà thờ chúng ta chỉ có thể nghe thấy vào buổi tối, khi giao thông thành phố đã tắt lịm. Nếu không có khoảng thời gian này, ta có thể bị mất ngủ hay rơi vào một loạt vấn đề khác. Chứng mất ngủ là sự trả thù của cảm giác vì những suy nghĩ không được xử lý đúng cách.
Việc ở cạnh những người có thể giúp ta định hình và xử lý cảm xúc đúng cách cũng có ích. Họ là những người giỏi lắng nghe. Có một thính giả sẵn sàng tiếp nhận sự thật về chúng ta là một phần giúp ta hiểu cảm nhận của chính mình. Khi ở bên cạnh những người cởi mở, tâm trí của chúng ta tự do hơn vì ta sẽ ghi nhớ những suy nghĩ sẽ bị ngăn cản nếu ở bên cạnh một người nóng tính hay nhàm chán.
© Will Fisher/Flickr
Hiểu được rằng giữa những gì ta cảm nhận và những gì ta nhận thức được có một cách biệt lớn sẽ giúp ta rất nhiều. Chúng ta bắt đầu hiểu mọi người ai cũng có vấn đề tương tự. Họ thường xuyên nói những điều không thành thực với cảm xúc của mình – như những lời lăng mạ khi bị tổ thương, hay tức giận khi tự ti – và chúng ta nhận ra nên tha thứ cho họ vì họ không thể lúc nào cũng kiểm soát được bản thân để biểu lộ nội tâm theo các chân thật. Suy nghĩ này giúp ta có thể nhìn nhận những hành vi tồi tệ theo cách bao dung hơn.
Cảm xúc thường không hề tuyệt vời và không đáng tin. Nhưng ta nên thừa nhận rằng nếu hoàn toàn làm ngơ, chối bỏ hay bỏ qua những xúc cảm này, hậu quả sẽ càng trở nên tệ hơn: chúng sẽ âm thầm làm hại toàn bộ cuộc sống của ta. Một trong những bí quyết sống quan trọng nhưng thường bị lãng quên, là tập dánh nhãn đúng cho những cảm xúc của bản thân và tôn trọng những cảm xúc nguyên bản ở mọi người và chính mình.
Trạm Đọc dịch
Nguồn: //www.thebookoflife.org/on-being-out-of-touch-with-ones-feelings/
Mọi người đều có những ngày nghỉ mà họ cảm thấy mệt mỏi, cáu kỉnh và buồn bã. Cảm giác buồn bã như một phản ứng trước những biến cố, mất mát hoặc thay đổi trong cuộc sống là điều bình thường, nhưng đôi khi những cảm giác này có thể tồn tại trong một thời gian nếu không được giải quyết và khiến bạn khó vượt qua mỗi ngày.
Dưới đây là cách bạn có thể biết khi nào mình đang ở trong một "cuộc vui" hoặc thậm chí có thể trải qua một cơn trầm cảm nhẹ cũng như những gì bạn có thể làm để giúp bản thân cảm thấy tốt hơn.
Cho dù bạn đã mất một người thân yêu, chuyển đến một nơi ở mới, hoặc bỏ lỡ một cơ hội việc làm, có rất nhiều sự kiện căng thẳng và khó chịu có thể khiến bạn thất vọng. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa buồn và trầm cảm là nỗi buồn thường trôi qua trong một thời gian ngắn, trong khi trầm cảm là một rối loạn tâm trạng có thể xuất hiện mà không có nguyên nhân cụ thể nào và kéo dài trong hai tuần hoặc hơn.
Trầm cảm ảnh hưởng đến hầu hết mọi nơi trong cuộc sống của bạn, ảnh hưởng đến cách bạn suy nghĩ, cảm nhận và thực hiện các hoạt động hàng ngày của bạn như ngủ, làm việc và giao tiếp xã hội. Một số triệu chứng phổ biến của bệnh trầm cảm bao gồm:
- Cảm thấy trống rỗng"
- Thiếu năng lượng
- Khó tập trung
- Khó ngủ hoặc ngủ nhiều hơn bình thường
- Thay đổi khẩu vị hoặc trọng lượng
- Cảm giác tuyệt vọng
- Mất hứng thú với các sở thích hoặc hoạt động
- Khó chịu hoặc bồn chồn
- Đau và nhức mà không có nguyên nhân rõ ràng
- Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử
Để được chẩn đoán mắc chứng trầm cảm, những các triệu chứng phải xuất hiện gần như cả ngày, mỗi ngày trong ít nhất hai tuần.
Mặc dù trầm cảm của một số người có thể bị ảnh hưởng bởi các sự kiện lớn trong cuộc sống, nhưng sự thật là trầm cảm có thể xảy ra với bất kỳ ai mà không có nguyên nhân hoặc cảnh báo. Trên thực tế, trầm cảm là một trong những rối loạn tâm trạng phổ biến nhất; 8.7% phụ nữ và 5.3% nam giới bị trầm cảm mỗi năm. Nghiên cứu đã gợi ý rằng các yếu tố như di truyền, sinh học, môi trường và tâm lý đều có thể đóng một vai trò trong bệnh trầm cảm.
Điều quan trọng cần lưu ý là trầm cảm tồn tại trên thang điểm từ nhẹ đến nặng, nhưng ngay cả trong trường hợp nhẹ, nó cũng cần được thực hiện nghiêm túc. Trầm cảm không chỉ đơn giản là một “tâm trạng tồi tệ” hoặc một cái gì đó mà ai đó có thể “thoát khỏi”, nhưng may mắn là nó rất có thể điều trị được.
Mặc dù trầm cảm có thể trở thành một chủ đề lâm sàng rất nguy hiểm, nhưng nhiều cách để giúp bạn vượt qua chứng rối loạn tâm trạng này rất đơn giản và thiết thực. Tự chăm sóc bản thân là một thành phần quan trọng để có một cuộc sống hạnh phúc, lành mạnh và giữa chế độ ăn uống, tập thể dục, thói quen hàng ngày và các tương tác xã hội, có rất nhiều bước bạn có thể thực hiện để ảnh hưởng đến tâm trạng của mình. Khi bạn vượt qua giai đoạn trầm cảm, hãy cởi mở để thử những cách tiếp cận mới và hiểu rằng có thể cần kết hợp các phương pháp tự chăm sóc này trước khi bạn nhận thấy sự thay đổi trong tâm trạng của mình.
Những gì bạn ăn có thể có tác động đáng kể đến cách cơ thể và tâm trí của bạn cảm nhận. Mặc dù bạn có thể muốn ăn đồ ăn nhẹ chứa nhiều đường hoặc chất béo khi cảm thấy thấp, nhưng tốt nhất là bạn nên cân bằng các loại trái cây, rau và protein để cải thiện mức năng lượng và giữ cho bạn được nuôi dưỡng. Tránh bỏ bữa và đảm bảo ăn các bữa đều đặn để giúp bạn duy trì thói quen trong ngày. Ngoài ra, bạn nên hạn chế lượng caffeine và rượu bạn uống, điều này có thể tác động tiêu cực đến tâm trạng của bạn.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chỉ cần làm 15 phút tập thể dục vừa phải mỗi ngày có thể làm giảm đáng kể các triệu chứng lo lắng, căng thẳng và trầm cảm. Điều này là do tập thể dục giúp phá vỡ các hormone căng thẳng như cortisol đồng thời giải phóng endorphin giúp bạn cảm thấy thoải mái. Tuy nhiên, không phải hoạt động nào cũng cần khiến tim bạn phải bơm máu và đổ mồ hôi để trở thành công cụ hữu hiệu chống lại bệnh trầm cảm. Một số cách tập thể dục khác bao gồm:
- Đi bộ trong ba mươi phút
- Làm vườn
- Lau nhà
- Rửa xe của bạn
- Đi xe đạp
- Chơi bên ngoài với con bạn
- Đưa chó đi dạo
Các chuyên gia khuyên bạn nên nhận ít nhất ba mươi phút hoạt động mỗi ngày để giúp điều chỉnh tâm trạng cũng như cải thiện sức khỏe tổng thể của bạn và bảo vệ khỏi các nguy cơ khác như béo phì, bệnh tim và tiểu đường.
Một khía cạnh chăm sóc bản thân khác rất dễ bị bỏ qua khi tất cả những gì bạn muốn làm là ngồi trên chiếc ghế dài để đón nắng! Ánh sáng mặt trời và bóng tối kích hoạt các hormone khác nhau trong não của bạn và quá nhiều thời gian ở bên trong có thể tác động rất lớn đến tâm trạng của bạn. Cùng với tăng mức serotonin của bạn, dành thời gian bên ngoài có thể giúp tăng cường sản xuất Vitamin D, giảm huyết áp, giúp xương chắc khỏe hơn và cho phép bạn có được giấc ngủ chất lượng hơn.
Giấc ngủ là thứ có thể nhanh chóng ảnh hưởng đến mọi phần khác trong cuộc sống của bạn, đặc biệt nếu bạn ngủ không ngon giấc. Trầm cảm và ngủ đi đôi với nhau vì thiếu ngủ có thể gây ra hoặc góp phần vào các triệu chứng trầm cảm và trầm cảm có thể gây ra các vấn đề về giấc ngủ, cuối cùng làm suy giảm khả năng hoạt động hàng ngày của bạn.
Để hỗ trợ một chu kỳ giấc ngủ lành mạnh, hãy đảm bảo rằng bạn giữ một lịch trình đi ngủ và thức dậy đều đặn, tránh ngủ trưa và tiếp xúc với ánh sáng rực rỡ ngay sau khi thức dậy để báo hiệu cho não bộ rằng đã đến lúc bắt đầu ngày mới. Hạn chế lượng caffeine và rượu và tập thể dục trong ngày cũng sẽ giúp bạn đi vào giấc ngủ nhanh hơn mỗi đêm.
Ngay cả khi bạn đang trải qua giai đoạn trầm cảm nhẹ hoặc một "cuộc vui", bạn có thể thấy mình xa lánh người khác, tránh các tình huống xã hội hoặc không muốn tạo gánh nặng cho mọi người về cảm xúc của bạn. Một trong những điều khó khăn nhất nhưng hữu ích nhất mà bạn có thể làm để vượt qua trầm cảm là tìm thấy vòng kết nối hỗ trợ mạnh mẽ đó và dành thời gian cho những người bạn yêu thương.
Lên lịch thời gian để đi thăm gia đình và bạn bè hoặc lên kế hoạch ăn trưa với đồng nghiệp để bạn có thời gian và địa điểm cụ thể mà bạn có thể dựa vào người khác khi cảm thấy buồn. Bạn cũng có thể thấy rằng một số người trong số này đã từng trải qua chứng trầm cảm và họ có thể liên hệ với bạn về chủ đề này và chia sẻ ý tưởng về những gì đã giúp họ trong quá khứ hoặc chỉ cần cởi mở.
Trước khi trải qua chứng trầm cảm, bạn có thể có rất nhiều sở thích, thú vui và hoạt động yêu thích chiếm thời gian rảnh của bạn. Mặc dù gần đây bạn có thể mất hứng thú với những thứ đó nhưng không có nghĩa là niềm đam mê của bạn đã hoàn toàn biến mất. Ngay cả khi bạn cảm thấy không thích hoặc cảm thấy quá kiệt sức để làm bất cứ điều gì, hãy cố gắng dành một chút thời gian để làm những việc đã từng mang lại cho bạn niềm vui. Đó có thể là nấu một bữa ăn ngon, làm tác phẩm nghệ thuật, nghe nhạc, viết nhật ký hoặc thậm chí là làm việc trên ô tô của bạn. Cuối cùng, bạn sẽ thấy mình thích thú với những hoạt động này một lần nữa và cảm thấy yêu chính mình hơn mỗi ngày.
Một cách quan trọng cuối cùng mà bạn có thể giúp mình vượt qua bất kỳ tình huống khó khăn nào là đối xử tốt với chính mình. Hãy nhớ rằng đó không phải là lỗi của bạn nếu bạn đang cảm thấy chán nản. Là đồng minh của riêng bạn và hãy thể hiện lòng trắc ẩn khi bạn vượt qua những tình huống và ngày đầy thử thách mà dường như không có gì khiến bạn cảm thấy tốt hơn. Trầm cảm là một chứng rối loạn rất có thể điều trị được và bạn có thể tự khỏi.
Bất kỳ mức độ trầm cảm nào cũng cần được xem xét nghiêm túc và bạn giải quyết các triệu chứng càng nhanh, bạn càng ít có khả năng phát triển một loại trầm cảm nặng hơn. Tìm kiếm sự giúp đỡ của chuyên gia là một dấu hiệu của sự dũng cảm và tự tôn vì nó cho thấy rằng bạn đang tận tâm chăm sóc cho tinh thần và thể chất của mình. Bác sĩ trị liệu có thể đưa ra nhiều lời khuyên lâm sàng hơn và hướng dẫn bạn cách điều trị bằng các phương pháp phù hợp hơn với tình huống và nhu cầu cụ thể của bạn. Tuy nhiên, nếu bạn đang có ý định tự tử, hãy nói với người mà bạn tin tưởng và tìm kiếm sự hỗ trợ ngay lập tức.
Mọi người đều trải qua những thời điểm thấp trong cuộc sống và sức khỏe tinh thần của họ, nhưng trầm cảm là một bệnh tâm thần có thể điều trị được và bạn có thể phục hồi. Cho dù bạn hay người thân đang cảm thấy chán nản, kinh nghiệm của mỗi người đối với bệnh tâm thần là khác nhau nhưng luôn sẵn sàng giúp đỡ. Truy cập trang Dịch vụ Chính của chúng tôi để tìm hiểu thêm về các phương pháp điều trị mà chúng tôi cung cấp và khám phá danh sách các lớp học sức khỏe và sức khỏe bổ sung của chúng tôi để hỗ trợ sức khỏe tâm thần tổng thể của bạn.
Nếu bạn đang gặp khủng hoảng, vui lòng gọi cho chúng tôi theo số 303-425-0300 hoặc gọi đường dây xử lý khủng hoảng theo số 844-493-8255. Chương trình quản lý rút tiền và trung tâm tiếp nhận khủng hoảng 24/7 mở tại 4643 Wadsworth Blvd, Wheat Ridge, CO 80033.