Theo Tổ chức Y tế Thế giới [WHO], suy dinh dưỡng là mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu. Có đến 45% trường hợp trẻ em dưới 5 tuổi tử vong do suy dinh dưỡng gây ra. Vậy đâu là nguyên nhân gây ra suy dinh dưỡng và làm thế nào để phòng tránh tình trạng này?
Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em thấp còi ở Việt Nam vẫn còn ở mức cao, khoảng 24,3%
1. Suy dinh dưỡng trẻ em là gì?
Suy dinh dưỡng là tình trạng cơ thể thiếu hụt về protein - năng lượng và các vi chất dinh dưỡng gây ra do giảm tiêu thụ thực phẩm hoặc do bệnh tật. Có 2 loại suy dinh dưỡng chính, bao gồm:
- Suy dinh dưỡng protein – năng lượng [PEM].
- Thiếu vi chất dinh dưỡng [vitamin và khoáng chất].
2. Nguyên nhân gây ra suy dinh dưỡng ở trẻ?
Suy dinh dưỡng ở trẻ có thể gây ra bởi một hoặc đồng thời các nguyên nhân sau:
- Bữa ăn nghèo nàn về số lượng và chất lượng.
- Khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng của bé kém.
- Cai sữa mẹ sớm, cho ăn dặm không phù hợp thường không nhận được đầy đủ dưỡng chất.
- Tâm lý sợ hãi do phụ huynh ép ăn khiến cho bé bị biếng ăn.
Ép ăn là một trong những sai lầm thường gặp của bố mẹ khi thấy trẻ biếng ăn
3. Cách nhận biết trẻ đang bị suy dinh dưỡng
Chậm tăng trưởng: Không tăng trưởng với tốc độ dự kiến hoặc không tăng cân như thường lệ có thể là dấu hiệu suy dinh dưỡng ở trẻ. Thế nhưng, tốc độ tăng trưởng của bé còn phụ thuộc theo từng độ tuổi. Theo ThS. BS. Lê Thị Kim Dung [Khoa Nhi - Hệ thống Phòng khám quốc tế CarePlus], trước 1 tuổi, bé tăng trưởng rất nhanh, thậm chí tăng từ 7 – 8 kg/năm. Thế nhưng sau 1 tuổi, tốc độ của bé sẽ dần chậm đi. Đây là phát triển sinh lý bình thường nên bố mẹ cần chú ý để phân biệt. Tốt nhất là ba mẹ sẽ theo dõi tốc độ tăng trưởng của con theo biểu đồ tăng trưởng của WHO, nếu đường biểu diễn tăng trưởng của con đi ngang hoặc đi xuống thì cần đưa con đi khám.
Các dấu hiệu nguy cơ thiếu dinh dưỡng: da xanh xao, dễ mệt mỏi, ăn uống kém, tiêu phân sống, rối loạn tiêu hoá, thường hay bị bệnh, sức đề kháng kém…
4. Vì sao suy dinh dưỡng ở trẻ em nguy hiểm?
Suy yếu hệ miễn dịch: Suy dinh dưỡng do thiếu vi chất [kẽm, sắt, vitamin…] sẽ làm cho hệ thống miễn dịch dần yếu đi. Lúc này, trẻ sẽ có nguy cơ bị nhiễm trùng nhiều hơn bao giờ hết. Đây cũng là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ em.
Gây chậm phát triển thể chất và trí tuệ ở trẻ: Nếu bị nhiễm trùng đường tiêu hóa đồng thời với suy dinh dưỡng, cơ thể trẻ sẽ không thể hấp thụ được các chất dinh dưỡng có trong thực phẩm. Từ đó gây chậm phát triển thể chất và trí tuệ ở trẻ.
Các vấn đề về sức khỏe khác: Thiếu các vi chất khiến sức khỏe của trẻ ngày càng tồi tệ hơn. Ví dụ, thiếu vitamin A gây ảnh hưởng xấu đến thị giác của trẻ; trong khi đó, thiếu protein và kẽm còn ảnh hưởng đến sự phát triển của xương…
Suy dinh dưỡng có thể khiến bé thấp hơn những bạn cùng trang lứa
5. Phòng ngừa và khắc phục suy dinh dưỡng ở trẻ em như thế nào?
Suy dinh dưỡng ở trẻ em ở thể phòng ngừa và khắc phục. Dưới đây là một số gợi ý dành cho bố mẹ:
- Tỷ lệ trẻ bị suy dinh dưỡng ngay từ khi sinh ra do mẹ bị thiếu dưỡng chất trong quá trình mang thai là rất cao. Vì thế nên chú ý bổ sung đầy đủ dưỡng chất trong khi mang thai và theo dõi thai kỳ đầy đủ.
- Sữa mẹ rất tốt cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Trong sữa mẹ đã cung cấp đầy đủ dưỡng chất dành cho trẻ nhỏ. Vì thế nên nuôi con bằng sữa mẹ tối thiểu trong 6 tháng đầu.
- Ở mỗi độ tuổi, trẻ sẽ có nhu cầu dưỡng chất khác nhau. Vì thế, bố mẹ cần lưu ý để cung cấp đủ các dưỡng chất tùy theo độ tuổi của trẻ.
- Vận động giúp tiêu hao năng lượng hiệu quả và hỗ trợ cho trẻ tăng trưởng khỏe mạnh. Do đó, hãy khuyến khích bé vận động để tăng cảm giác thèm ăn, giúp trẻ khỏe mạnh.
- Biếng ăn do tâm lý là một trong những loại biếng ăn khó điều trị nhất và gây hệ quả lâu dài. Thay vì ép bé ăn, bạn nên tạo bầu không khí vui vẻ và luôn sáng tạo các món ăn mỗi ngày để kích thích bé ăn tự nhiên.
6. Tầm soát suy dinh dưỡng và thiếu vi chất hiệu quả tại hệ thống phòng khám quốc tế CarePlus
Trên thực tế, mặc dù cùng độ tuổi, giới tính nhưng nhu cầu dinh dưỡng của từng trẻ cụ thể sẽ khác nhau, cũng như các vấn đề về dinh dưỡng như sở thích ăn uống, lý do biếng ăn,… của mỗi trẻ cũng khác nhau. Trong khi đó, các tư vấn dinh dưỡng theo độ tuổi [bao gồm tháp dinh dưỡng] lại mang tính chất cộng đồng và tham khảo. Tốt nhất, trực tiếp thực hiện tầm soát sẽ giúp phụ huynh đánh giá một cách chính xác tình trạng của bé và có được sự điều chỉnh hợp lý nhất.
Gói khám tầm soát suy dinh dưỡng và thiếu vi chất hiệu quả tại khoa Nhi hệ thống phòng khám quốc tế CarePlus là giải pháp tối ưu dành cho bố mẹ hiện đại. Thông qua các xét nghiệm, khai thác tiền sử phát triển/chế độ dinh dưỡng trước đây và đánh giá tình trạng dinh dưỡng, bố mẹ sẽ biết bé có đang bị suy dinh dưỡng hay không hoặc mức độ suy dưỡng [nếu có]. Trong đó nổi bật là phương pháp đánh giá chế độ ăn chuyên sâu - CarePlus 24h Recall:
- Giúp khắc họa rõ nét nhất những khiếm khuyết trong chế độ ăn của bé.
- Tìm được đúng nguyên nhân cho những vấn đề dinh dưỡng và đưa ra giải pháp phù hợp.
Đặc biệt, đây là phương pháp hiện được áp dụng duy nhất và độc quyền tại tất cả phòng khám thuộc CarePlus Clinics Vietnam.
Gói khám tầm soát suy dinh dưỡng và thiếu vi chất sẽ giúp bố mẹ xác định được tình trạng hiện tại của bé
7. Những thắc mắc thường gặp về suy dinh dưỡng ở trẻ em?
Suy dinh dưỡng ở trẻ có mấy cấp độ
Dựa vào tiêu chuẩn cân nặng/tuổi, suy dinh dưỡng được chia làm 3 độ:
- Độ I: Trọng lượng còn 90% so với tuổi
- Độ II: Trọng lượng còn 75% so với tuổi
- Độ III: Trọng lượng còn dưới 60% so với tuổi.
Trẻ kén ăn có bị suy dinh dưỡng không?
Theo NCBI, thói quen kén ăn ở trẻ nhỏ có thể ảnh hưởng đến chất lượng phát triển, mức độ hoạt động thể chất và tình trạng sức khỏe chung, bao gồm cả suy dinh dưỡng. Vì thế cha mẹ không nên chủ quan mà cần tìm giải pháp để khắc phục tình trạng kén ăn ở trẻ. Các Bác sĩ có thể giúp hướng dẫn cha mẹ cách tiếp cận tốt nhất để đạt được chế độ dinh dưỡng tốt hơn cho trẻ kén ăn.
Phân biệt suy dinh dưỡng và còi xương
Suy dinh dưỡng là tình trạng cơ thể thiếu protein - năng lượng và kèm theo thiếu hụt vi chất dinh dưỡng trạng. Biểu hiện của suy dinh dưỡng ở trẻ là thiếu cân nặng hoặc chiều cao thấp hơn so với trẻ cùng tuổi, cùng giới [chuẩn tăng trưởng của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2006 với trẻ dưới 5 tuổi]. Ngoài ra, suy dinh dưỡng có thể kèm còi xương hoặc không
Còi xương là bệnh loạn dưỡng xương do thiếu hoặc rối loạn chuyển hóa vitamin D. Viện Dinh dưỡng cho biết, còi xương không chỉ gặp ở những trẻ suy dưỡng mà còn có thể xuất hiện ở cả những đứa trẻ rất bụ bẫm, do ở những trẻ này nhu cầu về canxi, phốt pho cao hơn trẻ bình thường.
Để được tư vấn về suy dinh dưỡng hoặc các gói khám sức khỏe khác cho trẻ, khách hàng vui lòng truy cập vào Website CarePlus hoặc liên hệ qua:
Hãy chia sẻ cùng chúng tôi
Suy dinh dưỡng là tình trạng cơ thể thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết. Suy dinh dưỡng có thể xảy ra ở trẻ em từ khi còn trong bào thai cho đến người đã trưởng thành. Trong đó, tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình phát triển và tăng trưởng bình thường của trẻ. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó có nhiều nguyên nhân chủ quan xuất phát từ cha, mẹ của trẻ trong cách chăm sóc cũng như trong chế độ bổ sung dinh dưỡng hàng ngày cho trẻ ngay khi còn trong bụng mẹ và những năm tháng đầu đời. Cùng tham khảo một số nguyên nhân thường gặp sau đây:
Bổ sung dinh dưỡng thiết yếu đúng cách giúp tránh suy dinh dưỡng cho bé.
1. Chế độ ăn uống nghèo nàn dinh dưỡng thiết yếu
Một trong những nguyên nhân chính gây nên tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em chính là chế độ ăn uống nghèo nàn và thiếu chất dinh dưỡng. Phần lớn do một số cha, mẹ thiếu kiến thức nuôi dạy con trẻ như:
- Cai sữa sớm cho trẻ hay cho trẻ bú sữa ngoài thay vì bú sữa mẹ: sữa mẹ là thực phẩm tốt nhất cho trẻ em. Các bác sĩ khuyến cáo nên cho trẻ bú sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời và không nên cai sữa sớm cho trẻ. Một số các bà mẹ cai sữa sớm cho trẻ mà không bổ sung lại đủ lượng dinh dưỡng cần thiết cho trẻ như khi bú sữa mẹ. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ nhiều nhất.
- Cho bé ăn dặm không đúng cách: cai sữa sớm và cho bé ăn dặm để bé cứng cáp hơn là một quan điểm sai lầm nếu như các mẹ cho bé ăn dặm không đúng cách. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ dinh dưỡng để có một chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ.
- Cho trẻ ăn quá ít so với nhu cầu dinh dưỡng cơ thể cần: trẻ em cần nhiều năng lượng cho sự phát triển thể trạng và trí óc. Chúng rất hiếu động và chạy nhảy thường xuyên để khám phá thế giới xung quanh. Nếu không cung cấp đủ nguồn dinh dưỡng cho trẻ thì lượng tiêu hao sẽ nhiều hơn lượng hấp thụ dễ dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ.
2. Trẻ mắc các bệnh lý nhiễm trùng
Những bệnh lý trẻ thường mắc phải là: viêm đường hô hấp, tiêu chảy,..nhất là ở những trẻ không được bú sữa mẹ thì sác xuất mắc bệnh sẽ cao hơn những trẻ bình thường. Khi bệnh trẻ thường cảm thấy khó chịu và biếng ăn. Những kháng sinh trong thuốc không chỉ tiêu diệt các vi trùng gây hại cho cơ thể, mà còn tiêu diệt các vi khuẩn có lợi ở đường ruột dẫn đến rối loạn đường tiêu hóa kéo dài, điều này khiến trẻ biếng ăn và thức ăn không được hấp thụ triệt để.
Biếng ăn là nguyên nhân chính gây nên tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ.
3. Sinh non, thiếu sữa mẹ bổ sung lúc đầu đời
Sữa mẹ là thực phẩm tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Đây là thực phẩm không thể thay thế trong những năm đầu đời của trẻ. Với những trường hợp các bà mẹ bị tắc tuyến sữa hay sữa ít và phải bổ sung thêm sữa ngoài thì nên chú ý bổ sung thêm chế độ dinh dưỡng hợp lý theo khuyến cáo của bác sĩ. Không nên cho bé ăn dặm khi dưới 4 tháng tuổi và cai sữa khi dưới 1 năm tuổi.
4. Dấu hiệu nhận biết trẻ suy dinh dưỡng
Một số dấu hiệu nhận biết trẻ bị suy dinh dưỡng như sau:
- Biếng ăn hoặc ăn ít.
- Kém hoạt bát, hay quấy khóc.
- Chậm tăng cân hoặc không tăng liên tục trong 2 đến 3 tháng.
- Chậm tăng chiều cao hoặc không tăng liên tục trong 2 đến 3 tháng.
- Khó ngủ, hay quấy khóc và giật mình khi ngủ.
- Mọc răng chậm.
- Da xanh xao.
- Cơ nhão, không săn chắc.
- Chậm biết đi.
- Dễ mắc các bệnh lý về nhiễm trùng.
- Tóc thưa, dễ rụng.
- Rối loạn tiêu hóa thường xuyên.
Cha mẹ cần quan sát chế độ ăn cũng như sự phát triển thể trạng của bé. Nên đưa bé đến các cơ quan y tế khám sức khỏe định kỳ và theo dõi chiều cao cũng như cân nặng của bé thường xuyên, phát hiện kịp thời những biểu hiện của suy dinh dưỡng để có thể điều trị bệnh sớm và bổ sung dưỡng chất thiết yếu cho bé kịp thời. Hy vọng những thông tin trên sẽ hữu ích cho các bạn trong việc phòng và điều trị bệnh lý suy dinh dưỡng ở trẻ em. Từ đó, có thể kịp thời đưa ra phương hướng điều trị hợp lý, cho bé sự phát triển bình thường như bao trẻ khác.
Xem thêm các chủ đề: