Phương pháp đọc viết tóm tắt tài liệu
(Ảnh: Mrs. Warner’s 4th Grade Classroom) Show Đó là sáng tạo phiên bản ngắn gọn của một văn bản dạng nói hoặc dạng viết, sử dụng ngôn từ của bạn, nhấn mạnh những ý chính và loại bỏ mọi thứ không cần thiết. Tóm tắt còn hơn cả kể lại câu chuyện: kỹ năng tóm tắt liên quan tới việc phân tích thông tin, phân biệt những yếu tố quan trọng và không quan trọng, biến đổi những mảng thông tin lớn trở thành những câu ngắn gọn kết nối với nhau. Các văn bản hư cấu và phi hư cấu, phương tiện truyền thông, các cuộc đối thoại, cuộc họp và sự kiện đều có thể được tóm tắt. Ví dụ: Để tóm tắt bộ phim “Memento”, bạn có thể khẳng định: Bộ phim là dòng hồi ức ngược thì gian của một người đàn ông đang cố gắng truy tìm kẻ đã giết hại vợ mình nhưng lại bị mất trí nhớ ngắn hạn. Ông theo dấu sự việc bằng cách chụp ảnh và tự xăm các thông tin quan trọng lên người. Một số từ khóa gợi ý cấu trúc tóm tắt câu chuyện (Ảnh: A cupcake for the Teacher) Tại sao kỹ năng Tóm tắt lại quan trọng?
Tóm tắt và xem xét hợp nhất và củng cố việc học những ý chính. Những thành tố cấu trúc này không chỉ hỗ trợ việc ghi nhớ thông tin mà còn cho phép lĩnh hội thông tin dưới dạng một thể thống nhất dựa trên mối quan hệ giữa các phần. (J.E. Brophy và T. L. Good, 1986). Tổng hợp các nghiên cứu về kỹ năng Tóm tắt, Rosenshine và đồng nghiệp phát hiện ra rằng, các phương pháp nhấn mạnh khía cạnh phân tích của Tóm tắt có tác động mạnh mẽ tới việc học sinh có khả năng tóm tắt tốt đến đâu (1996).
Bảng gợi ý thực hành kỹ năng Tóm tắt với văn bản hư cấu (Ảnh: Cruisin’ Through 4th Grade) Để giúp trẻ tóm tắt văn bản hư cấu, giới thiệu với trẻ bản đồ câu chuyện (story map) hoặc công cụ hình ảnh hoá văn bản (Graphic Organizer).
Một mẫu bản đồ câu chuyện (Ảnh: Strategy) Một mẫu bản đồ câu chuyện khác (Ảnh: Pinterest) Tóm tắt bằng các mẫu 1 câu cho từng ý. (Ảnh: Pinterest) Một số mẫu Graphic Organizer dùng trong kỹ năng Tóm tắt (Ảnh: Edraw) Văn bản phi hư cấuTrẻ cần thực hiện các bước sau:
Minh hoạ cách sử dụng những bước trên để tóm tắt một bài báo chứa thông tin hoặc một văn bản phi hư cấu. Để trẻ sử dụng các bước tóm tắt thứ gì đó trẻ đọc được trên một tờ báo địa phương hoặc một cuốn tạp chí, một phần của cuốn sách hướng dẫn quy định trong trường, một đoạn ngắn trong sách giáo khoa. Với trẻ nhỏ, đề nghị trẻ làm việc theo nhóm để tóm tắt một bản tiểu sử hoặc bất cứ tài liệu thực tế nào mà bạn có.
(Ảnh: Wiki How) Làm thế nào để gợi mở suy nghĩ của trẻ?Sau đây là một số câu hỏi chung để giúp trẻ xem xét khi tóm tắt văn bản hư cấu hoặc phi hư cấu:
Một số trẻ có thể nhầm lẫn giữa tóm tắt và diễn giải lại văn bản. Giải thích cho trẻ rằng:
Ví dụ: bạn có thể đề nghị trẻ diễn giải lại một đoạn trong một chương của sách giáo khoa và tóm tắt lại toàn bộ chương đó. (Ảnh: RILINK Schools) Sử dụng kỹ năng Tóm tắt khi nào?Đề nghị trẻ tóm tắt các câu chuyện, 1 chương trong cuốn tiểu thuyết, 1 hồi trong vở kịch, 1 bài thơ hoặc 1 câu chuyện ngắn. Đề nghị trẻ tóm tắt cuộc đời của tác giả hoặc một văn bản khoa học giả tưởng hoặc giả tưởng mang tính lịch sử. Đề nghị trẻ dùng bản đồ câu chuyện (story map) để tóm tắt một tác phẩm hư cấu hoặc phi hưu cấu trong một đoạn ngắn. Đề nghị trẻ viết một đoạn tóm tắt phong cách viết mà tác giả trẻ yêu thích đã sử dụng. Đề nghị trẻ tóm tắt một định lý quan trọng trong môn hình học như định lý Pitago, công thức phương trình bậc hai… Đề nghị trẻ tóm tắt cuộc đời của một nhà toán học nổi tiếng như Pitago. Tóm tắt các sự kiện dẫn tới một sự kiện lịch sử như cuộc Nội chiến. Đề nghị trẻ tóm tắt cuộc đời của một nhân vật lịch sử quan trọng như Martin Luther King hay Abigail Adams. Đề nghị trẻ tóm tắt quá trình quang hợp, một thí nghiệm khoa học mới đây hay cuộc đời của một nhà khoa học quan trọng như Marie Curie, Thomas Edison… > Danh mục sách tiếng Anh trong Raz-kids mở rộng được thiết kế cho trẻ phát triển kỹ năng này > XEM THÊM CÁC KỸ NĂNG ĐỌC HIỂU KHÁC > Tìm hiểu tổng quan về kỹ năng đọc và các kỹ năng đọc hiểu Tài liệu tham khảo: |