===
Bác sĩ tham vấn thông tin và hỗ trợ khám bệnh:
✍ Sài Gòn: Các bác sĩ Bv Tâm Thần HCM, Đại Học Y Dược, Đại học Phạm Ngọc Thạch
✍ Hà Nội: Viện Tâm Thần Bạch Mai- Đại Học Quốc Gia [khoa Y] - Đại Học Y Hà Nội.
✍ Đà Nẵng: Bệnh viện tâm thần Đà Nẵng.
☎ Gọi điện tư vấn miễn phí và hẹn khám Bác sĩ: 19001246
⌨ CHAT FACEBOOK
===
Để trả lời cho những thắc mắc trên, bác sĩ Nguyễn Trọng Tuân đã có những chia sẻ trong bài viết dưới đây:
1. Ảo giác khi ngủ là hiện tượng gì?
Gặp ảo giác khi ngủ xảy ra ở trạng thái giữa thức và ngủ, bạn sẽ không thể chắc chắn được rằng bạn đang thức hay đang ngủ. Bạn có thể có những cơn nói khi ngủ hoặc đi lại khi đang ngủ. Bạn cũng có những ảo giác thị giác phức tạp ở dạng những hình ảnh tĩnh về con người hay các loài vật. Bạn không nhớ được rằng điều đó xảy ra ở giữa giấc mơ khi bạn đã thức dậy mà bạn sẽ thấy chắc chắn rằng đó là lúc bạn hoàn toàn tỉnh táo.
Lần đầu tiên bị như vậy bạn thường sẽ sợ hãi và nghĩ rằng những hình ảnh đó là thật. Bạn có thể sẽ nhảy khỏi giường trong hoảng sợ, điều này có thể khiến bạn tự làm tổn thương bản thân. Những hình ảnh có thể không đúng với thực tế về hình dạng hoặc kích thước. Chúng có thể đứng yên trong nhiều phút và biến mất nếu đèn được bật lên. Những cơn như vậy thường hiếm hơn. Thỉnh thoảng chúng sẽ được hiện ra khi bạn bị đau nửa đầu.
Ngủ bị ảo giác khác hoàn toàn với những giấc mơ vì mơ thường xảy ra lúc bạn đã ngủ say. Chúng có thể giống với những cơn ác mộng. Nhưng khi bạn thức dậy sau cơn ác mộng, bạn ý thức được rằng điều đó đã xảy ra khi bạn đang ngủ say.
Để hiểu rõ hơn về hiện tượng ảo giác, bạn có thể xem bài viết Ảo giác là gì.
Có hai dạng ảo giác khi ngủ:
- Khi bạn chuẩn bị chìm vào giấc ngủ [hypnagogic]
- Khi bạn sắp thức dậy [hypnopompic]
Các ảo giác khi bạn chuẩn bị ngủ say [ảo giác trước khi ngủ] xảy ra khi bạn mới ngủ và có thể đi kèm với liệt khi ngủ [một trạng thái mà chủ thể bị bất động nhưng hoàn toàn nhận thức được xung quanh]. Điều này làm bạn sợ hãi nhiều hơn liệt khi bạn sắp thức dậy, vì bạn có cảm giác khó thở và cứng cơ, dễ làm bạn bị tưởng đó là một phần của giấc mơ.
Ảo giác khi bạn sắp thức dậy cũng thường đi kèm liệt. Liệt khi ngủ thường gặp ở dạng sắp thức dậy hơn là dạng chuẩn bị ngủ say. Liệt khi ngủ thường bị nhầm lẫn bởi người bị có giấc mơ tỉnh [người mơ biết rõ rằng mình đang mơ], vì họ sẽ thấy mình đang ở một nơi bị đông lạnh hoặc một nơi mà mình không thể cử động được.
Những điều thường thấy ở dạng sắp thức dậy bao gồm cảm giác té ngã và cảm giác đang hiện hữu trong phòng. Ảo giác và liệt khi ngủ có thể xảy ra cùng thời gian nhưng ở những đêm khác nhau.
Nếu những điều này xảy ra vào ban ngày, đây có thể là dấu hệu của chứng ngủ rũ [xem thêm thông tin Tại đây]. Người mắc chứng ngủ rũ sẽ có các dấu hiệu sau:
- Hay buồn ngủ vào ban ngày
- Không nói hay cử động được khi sắp thức dậy hoặc chuẩn bị ngủ say
- Các ảo giác khi chuẩn bị ngủ say
_____________________________
HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG
BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246
HỖ TRỢ TRÊN FACEBOOK: CLICK LINK
[Liên lạc qua điện thoại, trước khi đến trực tiếp cơ quan y tế, để tránh lây nhiễm Covid-19]
_____________________________
2. Dấu hiệu nhận biết ảo giác khi ngủ?
Bạn có thể bị ảo giác khi ngủ nếu bạn thấy những biểu hiện như:
- Có những điều tưởng tượng nhưng dường như lại rất thật khi bạn sắp ngủ say hoặc khi chuẩn bị thức dậy.
- Những sự tưởng tượng này chủ yếu ảnh hưởng đến thị giác.
Điều này cũng quan trọng để biết liệu có điều gì khác cũng gây ra tình trạng ảo giác này. Chúng có thể là kết quả của một trong những điều sau:
_____________________________
HELLO DOCTOR- MANG SỨC KHOẺ ĐẾN CUỘC SỐNG
BÁC SĨ TƯ VẤN QUA ĐIỆN THOẠI: 19001246
HỖ TRỢ TRÊN FACEBOOK: CLICK LINK
[Liên lạc qua điện thoại, trước khi đến trực tiếp cơ quan y tế, để tránh lây nhiễm Covid-19]
_____________________________
Bệnh mất ngủ [rối loạn điều chỉnh giấc ngủ, mất ngủ do tâm thần kinh]
Sinh hoạt cá nhân không hợp lý
Bệnh lý tâm thần, đặc biệt là cảm xúc, lo lắng và các bệnh lý do sử dụng chất gây nghiện
Các bệnh lý y khoa khác như bệnh lý tim phổi, tình trạng cơ xương và đau mãn tính.
Các bệnh lý không phân loại, bệnh lý thần kinh và tâm thần
Bệnh lý do thay đổi nhịp sinh học như thay đổi sau chuyến bay và bệnh lý giấc ngủ liên quan ca làm việc
Sử dụng caffein, thuốc cường giao cảm hoặc các chất kích thích [đặc biệt khi dùng gần thời điểm đi ngủ và thậm chí với những bệnh nhân nhạy cảm ngay cả khi sử dụng thuốc vào buổi chiều].
Tập luyện hoặc quá hưng phấn [ví dụ: chương trình truyền hình hấp dẫn] vào tối muộn
Giờ giấc ngủ - thức thất thường
Những bệnh nhân bù lại giấc ngủ bị mất bằng cách ngủ muộn hay ngủ trưa thì giấc ngủ đêm của họ sẽ bị chia nhỏ.
Rối loạn điều chỉnh giấc ngủ là do căng thẳng cảm xúc đột ngột [ví dụ như mất việc làm, nhập viện] làm gián đoạn giấc ngủ.
Mất ngủ do tâm sinh lý là mất ngủ [bất kể nguyên nhân] tồn tại vượt quá khả năng xử lí của các yếu tố cá nhân, thường là do bệnh nhân cảm thấy lo lắng khi tưởng tượng về đêm mất ngủ tiếp theo và hôm sau sẽ mệt mỏi. Thông thường, bệnh nhân dành hàng giờ trên giường tập trung và suy nghĩ về sự mất ngủ của họ, và khó ngủ ở trong phòng của mình hơn so với ngủ xa nhà.
Bệnh lý thực thể gây đau hoặc khó chịu [ví dụ như viêm khớp, ung thư, đĩa đệm thoát vị] đặc biệt là những bệnh nặng hơn khi vận động làm bệnh nhân thức giấc và chất lượng giấc ngủ kém. Các cơn co giật về đêm có thể gây ảnh hưởng cho giấc ngủ.
Phần lớn các bệnh lý tâm thần có liên quan đến buồn ngủ quá mức ban ngày và mất ngủ. Khoảng 80% bệnh nhân trầm cảm nặng được thấy bị buồn ngủ quá mức vào ban ngày và mất ngủ; ngược lại, 40% bệnh mất ngủ mãn tính có bệnh lý tâm thần nghiêm trọng, thường là rối loạn cảm xúc.
Hội chứng thiếu ngủ thường do không ngủ đủ vào ban đêm mặc dù có đủ điều kiện để ngủ, thường là do các ràng buộc xã hội hoặc công việc.
Mất trương lực cơ là sự yếu cơ bắp hoặc tê liệt mà không mất ý thức xuât hiện khi có phản ứng cảm xúc đột ngột [ví dụ như vui nhộn, tức giận, sợ hãi, vui vẻ, bất ngờ]. Sự yếu cơ có thể gặp ở tay chân [ví dụ bệnh nhân có thể làm rơi cần câu khi cá cắn câu] hoặc có thể ngã khi cười rất vui [như "yếu với tiếng cười"] hoặc đột nhiên tức giận
Mất trương lực là không thể vận động khi vừa rơi vào giấc ngủ hoặc ngay khi thức dậy.
Hiện tượng ảo giác giấc ngủ và ảo giác thôi miên là những ảo thanh, ảo thị hoặc ảo giác xảy ra khi ngủ thiếp đi [mơ ngủ] hoặc ít gặp hơn là ngay sau khi thức dậy [mơ thức].