Trẻ biếng ăn xuất phát từ khá nhiều nguyên nhân. Đôi khi chỉ đơn giản là do trẻ không thích món ăn đó hoặc do nguyên nhân tâm lý ảnh hưởng, khiến trẻ có cái nhìn tiêu cực về món ăn. Tìm hiểu ngay các biểu hiện chứng biến ăn của trẻ và giải pháp cho trẻ biếng ăn trong bài viết này nhé!
Các biểu hiện của trẻ biếng ăn
Biếng ăn ở trẻ là một rối loạn ăn uống thường gặp ở trẻ nhỏ, là một tình trạng rất phổ biến của trẻ trong độ tuổi từ 1- 6 tuổi – đặc biệt là khi trẻ 2 tuổi. Nhiều bố mẹ thường hay ngán ngẩm, đau đầu với tình trạng trẻ 2 tuổi biếng ăn vì đây là độ tuổi trẻ hay cáu gắt, gây khó khăn cho việc nuôi dạy con và thường khiến nhiều bố mẹ “bó tay”.
Trẻ biếng ăn khi không chịu ăn hoặc ăn ít, ăn không đủ lượng dinh dưỡng cần thiết. Trẻ biếng ăn thường có các biểu hiện sau:
- Trẻ khóc hoặc tìm cách quấy rối khi bạn dọn thức ăn ra.
- Trẻ không ăn một số loại thức ăn hoặc không ăn tất cả các loại thức ăn.
- Ngậm thức ăn trong miệng lâu, không chịu nhai hay nuốt.
- Ăn ít hơn so với bình thường.
- Thời gian của mỗi bữa ăn thường kéo dài.
- Mỗi bữa ăn thường sẽ kéo dài hơn 30 phút
- Thường sẽ có cảm giác buồn nôn khi mẹ dọn thức ăn ra.
- 3 tháng liên tục không tăng cân.
Xu hướng tình trạng biếng ăn của trẻ hiện nay
- Tỷ lệ biếng ăn xảy ra ở bé gái nhiều hơn bé trai.
- Trẻ biếng ăn thường có nguy cơ chậm phát triển so với những đứa trẻ khác cùng tuổi.
- Tình trạng biếng ăn có thể dẫn đến suy dinh dưỡng ở trẻ.
- Trẻ biếng ăn dễ gặp các vấn đề về sức khỏe như: rối loạn tiêu hóa, thiếu máu, giảm mật độ xương và mất cân bằng hormone.
- Trẻ biếng ăn thường bị ám ảnh về thực phẩm và cân nặng cơ thể.
Nguyên nhân trẻ biếng ăn
Nguyên nhân gây ra chứng biếng ăn ở trẻ thường là:
1. Do thói quen xấu mà cha mẹ vô tình tạo ra
Những thói quen xấu do cha mẹ vô tình tạo ra cho trẻ thường là nguyên nhân dẫn đến sự biếng ăn. Ví dụ như: thời gian bữa ăn kéo dài, bạn thường chiều chuộng trẻ nên để trẻ ngậm thức ăn lâu hoặc nuốt mà không nhai. Những điều này có thể dẫn tới việc trẻ chỉ muốn ăn thức ăn dạng lỏng, sợ nuốt và không thích ăn các loại thức ăn có dạng thô hơn cần phải nhai như: cơm, rau củ quả, thịt, cá…
2. Cho trẻ ăn không đúng lúc
Đôi khi bạn cho trẻ ăn không đúng lúc như thường bắt ép trẻ ăn vào lúc con vẫn còn no. Việc này hình thành ấn tượng xấu trong tâm trí trẻ khiến trẻ không thấy no hay thật sự đói. Cảm giác no, đói thật sự ở trẻ chỉ có khi bạn để trẻ ăn lúc chúng muốn. Có những trường hợp khi trẻ biếng ăn, cha mẹ đâm ra chán nản dẫn đến việc ngại chế biến thức ăn cho trẻ và cho trẻ ăn thức ăn của người lớn.
3. Trẻ không tập trung, bị xao nhãng
Một vài gia đình cho phép con cái bật ti vi hoặc chơi đồ chơi khi ăn để các con được vui. Hơn thế, có những người mẹ bế con đi rong chơi khắp xóm với bát cháo trên tay. Điều này không tốt cho trẻ vì khiến trẻ không tập trung vào việc ăn hay quên cảm giác thèm ăn. Lâu dần việc này có thể gây ra sự biếng ăn ở trẻ.
4. Trẻ biếng ăn vì không ăn đồ ăn chúng không thích
Đây là thói quen xấu dẫn đến chứng biếng ăn ở trẻ. Việc cha mẹ thường xuyên chiều chuộng con, cho trẻ ăn đồ ăn chúng yêu thích trong một thời gian dài có thể khiến các bé kén ăn. Để lâu dần, việc này có thể dẫn đến mất cân bằng chất dinh dưỡng do không ăn đủ chất và trẻ sẽ từ chối ăn các thức ăn giàu dưỡng chất mà trẻ không thích. Tuy nhiên, dù được ăn thức ăn yêu thích, trẻ cũng có thể biếng ăn do ăn một món quá nhiều lần khiến trẻ ngán.
>>> Bạn có thể quan tâm: Bố mẹ cần tham khảo qua 10 giải pháp cho trẻ biếng ăn
5. Không khí căng thẳng của bữa ăn
Một vài cha mẹ không kiên nhẫn khi cho trẻ ăn nên đôi khi sẽ quát tháo mỗi lúc trẻ không muốn ăn hay ăn chậm. Điều này có thể khiến trẻ sợ hãi, sinh ra biếng ăn.
Không như người lớn, cảm giác đói ở trẻ nhỏ thường không rõ ràng. Do đó, bạn không nên thúc ép trẻ ăn khi trẻ chưa thực sự đói. Ngoài ra, bạn không nên cho trẻ ăn riêng một mình, thay vào đó, hãy cho trẻ ăn cùng bữa ăn của gia đình. Điều này giúp trẻ ăn ngon miệng, không cảm thấy đơn độc khi ăn.
6. Trẻ biếng ăn do vấn đề sức khỏe
- Cũng như chúng ta, nếu không khỏe, trẻ cũng sẽ biếng ăn
- Trẻ mọc răng biếng ăn vì sưng nướu răng khiến việc nhai thức ăn của trẻ gặp khó khăn.
- Trẻ đang bị rối loạn tiêu hóa, đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy hay táo bón.
- Trẻ bị nhiễm bệnh do virus hay vi khuẩn. Trẻ có thể bị viêm nhiễm như viêm tai, mũi, cổ họng, mắt, đường ruột gây ra ho, sốt, mệt mỏi… dẫn đến biếng ăn.
7. Yếu tố tâm lý
- Việc cha mẹ thấy con ăn ít hơn trẻ cùng độ tuổi, nên ra sức thúc ép trẻ ăn dễ khiến trẻ sợ ăn, nảy sinh tâm lý chán ăn.
- Những vấn đề về tinh thần có thể gây ra chứng rối loạn ăn uống ở trẻ nhỏ. Điều này khiến trẻ chán ăn những món tốt cho sức khỏe.
- Những trẻ biếng ăn thường có đặc điểm tính cách và hành vi khác so với những đứa trẻ khác.
- Những đứa trẻ chán ăn thường có xu hướng hay chán nản và khó vượt qua căng thẳng.
- Trẻ vẫn cố kiềm chế cảm xúc và chịu áp lực về việc tăng cân.
- Việc phải chịu đựng những cảm giác khó chịu khiến trẻ cảm thấy căng thẳng nên trẻ thường nảy sinh tâm lý chán ăn. Ví dụ như vấn đề lạm dụng tình dục, áp lực về điểm số trong học hành, thi cử…
8. Yếu tố môi trường
Ảnh minh họa. Nguồn: telegraph.co.uk
Việc cho bé ăn quả là một nghệ thuật thực sự: Hẳn không ít lần bạn đã trổ đủ "ngón nghề" chỉ cốt sao cho bé ăn được một vài thìa cơm hay mẩu thịt. Hẳn không chỉ một lần bạn băn khoăn, tại sao con người ta thì ăn uống dễ dàng thế kia, còn với con mình phải dùng đủ các biện pháp…
Bạn không hề đơn độc: Có 20% các ông bố bà mẹ của trẻ 3 tuổi và 42% bố mẹ các bé 4 tuổi phàn nàn về sự biếng ăn của con mình.
Nếu con bạn ăn ít hơn những đứa trẻ khác, bạn đừng bận tâm. Nếu con bạn vẫn phát triển bình thường thì bạn không có gì phải lo lắng.
Con bạn hầu như không đói. Thật vậy! Bọn trẻ sinh ra với bản năng sinh tồn, điều đó khiến cho nếu như có thể thì chúng chỉ ăn đúng cái và đúng lượng mà cơ thể chúng cần. Do đó nên chấm dứt chế độ độc tài bên bàn ăn nhà bạn. Hãy để cho trẻ được quyết định nó sẽ ăn gì. Ngoài ra, dạ dày của trẻ nhỏ hơn của người lớn rất nhiều nên khẩu phần ăn của chúng nhiều nhất chỉ bằng một nửa của người lớn.
"Chiến tranh" bên bát ăn thường hay xảy ra nhất khi bé lên 2 hay lên 3 tuổi và rất hiếm khi thực sự liên quan đến sự ăn uống. Bởi trẻ ở tuổi này đã bắt đầu muốn khẳng định mình. Bé đã để ý thấy những gì nó làm, nó nói đều có tác động đến những người xung quanh. Giờ đây bé muốn thử "tự vệ". Bạn hãy cố gắng đừng để lộ ra là bạn muốn bát ăn của bé phải sạch trơn. Dần dần rồi bé sẽ hiểu ra rằng nó ăn không chỉ để mẹ vui, mà vì để không bị đói. Sự biếng ăn của trẻ đôi khi lại xuất phát từ những nguyên nhân khác. Thông thường khi nấu nướng, bạn chế biến món ăn theo khẩu vị của mình. Nghĩa là bạn nấu món ăn mà chính bạn thích. Nhưng biết đâu, bé lại có khẩu vị hoàn toàn khác và cái món "chủ lực" của bạn thì bé lại ghét cay ghét đắng?
Làm thế nào để trẻ thích ăn hay chí ít thì cũng không sợ ăn?
1- Bạn chỉ nên gợi ý cho bé ăn khi nó đã đói. Trẻ em thường chối bỏ thức ăn chẳng qua vì chúng chưa kịp đói. Thằng bé lười ăn của bạn hình như không bao giờ thấy đói? Cũng có thể do bạn đã không cho bé cơ hội ấy? Bạn hãy thử trong vài ngày liền không liên tục ép bé ăn. Hãy đợi để tự bé phải nhắc đến bữa ăn.
2- Khi đã quan sát được lúc nào bé thường thấy đói, bạn hãy cho bé ăn vào những giờ cố định. Trẻ em thích cuộc sống điều độ.
3- Hãy giảm số bữa ăn. Một đứa trẻ 3 tuổi thực sự không cần đến 5 bữa ăn mỗi ngày. Giữa bữa sáng và bữa trưa, thay vì cho bé ăn cháo hay một lưng cơm, bạn hãy cho bé ăn một quả chuối hay miếng đu đủ, có thể sau đó bé sẽ ăn trưa một cách ngon lành.
4- Hãy giảm những bữa ăn vặt. Bạn thử xem liệu bé có hay ăn vặt không? Vài cái kẹo, một gói bim bim, tưởng như không là gì cả nhưng lại ảnh hưởng rất nhiều đến sự ngon miệng của trẻ.
5- Hãy giảm khẩu phần ăn của bé. Một bát cơm đầy có ngọn quả không kích thích sự thèm ăn của bé chút nào. Trái lại là đằng khác - nó khiến trẻ sợ và ngán. Sẽ hoàn toàn khác nếu trước mặt bé là một miếng thịt nho nhỏ, một chút xíu cơm và vài thìa canh. Ngần này thì có thể ăn được. Mà ngần ấy cũng đủ để một đứa trẻ hai tuổi no bụng.
6- Hãy quan tâm đến tính đa dạng của các món ăn. Nếu ngày nào bạn cũng dọn cho bé món trứng đúc thịt, thì chẳng có gì ngạc nhiên khi nó không muốn ăn. Nếu bữa sau, bạn cho bé một khúc cá rán hay một bát súp sườn hầm khoai tây, củ cải, bạn sẽ thấy là ít ra thì bé cũng thử.
7- Bạn hãy cố gắng để các món ăn bày lên bàn trông thật màu sắc và ngon lành. Bên cạnh những búp súp lơ trắng là những cánh hoa cà rốt màu cam rực, bên cạnh những khúc đậu đũa xanh có cà chua đỏ… Một sáng kiến rất hay là món salad thập cẩm: Cà rốt, ớt ngọt, giá đỗ, khoai tây, dưa chuột…
8- Hãy để cho bé tự chọn. Trước khi nấu ăn, bạn hãy hỏi bé: "Con thích ăn gì nào?" và đưa ra một thực đơn mà bạn có thể làm để bé chọn. Có thể bé sẽ chẳng chọn gì cả, biết làm sao được! Nhưng cũng có thể bé sẽ thích một món nào đó.
9- Hãy chấp nhận một số ý thích trái khoáy của bé. Nếu bé nhất định đòi uống sinh tố cà chua với cam, bạn đừng lấy đó làm điều bực mình, hãy làm cho bé. Đó chẳng qua là khẩu vị. Nếu bé chỉ thích bánh mỳ kẹp hình tam giác hay uống sữa bằng ống hút, bạn cứ chiều theo ý thích của bé, chắc chắn rồi đến lúc bé sẽ chán.
10- Đừng ép bé ăn cái mà nó không thích. Thay vì thịt, bạn có thể cho bé ăn trứng, cá hoặc giò, xúc xích. Nếu bé sợ rau, thì thay vì bực bội, bạn hãy cho bé ăn thêm trái cây.
11- Bạn đừng cố giấu những thứ bé không thích ăn vào các món ăn. Vì chắc chắn bé sẽ phát hiện ra và sẽ không chịu ăn gì nữa. Và nguy nhất là bạn đã làm nó ghét cái món mà đến nay nó vẫn thích.
12- Bạn có thể dùng chiến thuật "bình mới rượu cũ". Thay vì cho bé ăn thịt với cơm, bạn kẹp thịt vào bánh mỳ. Bạn có thể cho canh vào cốc như một thứ đồ uống thay vì để ở bát như thường lệ. Bạn thử xay trái cây rồi cho vào ngăn đá cho đông sệt lại, có thể bé sẽ thích hơn?
13- Chỉ có bé uống sau bữa ăn, chứ không để vừa ăn vừa uống, đặc biệt là trước bữa ăn. Nếu trước bữa ăn, dạ dày bé tẹo của bé đã được làm đầy bằng nước ngọt thì đương nhiên là suất ăn trưa không còn quyền cư trú trong đó nữa.
14- Cứ để cho bé ăn lâu như nó thích. Việc bé nhẩn nha cả buổi trưa không có nghĩa là bé biếng ăn. Có thể việc tự ăn vẫn là quá khó đối với bé. Thậm chí cả khi bạn thấy bữa ăn dường như không bao giờ kết thúc, thì cũng đừng tỏ ra sốt ruột. Bé chỉ cần biết là bạn muốn nó kết thúc bữa ăn, nó sẽ đẩy bát cơm ra xa ngay. Vì điều đó dễ hơn so với việc xúc cơm cho vào miệng, rồi phải ngậm, nhai, nuốt!
15- Các bạn hãy ngồi ăn cùng bé bên bàn ăn gia đình. Ngồi ăn một mình thật buồn chán. Nếu bố kể chuyện có một con chim đến làm tổ trong vườn nhà thế nào, mẹ thì kể một chuyện vui khi đi chợ… Thế là bé vừa ăn vừa giỏng tai nghe, quên khuấy cái bát cơm đáng ghét.
16- Bạn đừng bón cho bé, hãy để nó tự ăn. Phần lớn trẻ 2, 3 tuổi sẽ ăn nhiều hơn nếu mẹ để chúng tự ăn. Nếu mẹ cứ bón mãi, dần dần bé nhận thấy rằng ăn đúng là một việc khó chịu, chẳng khác gì gội đầu hay uống thuốc, cũng là mẹ làm cho bé. Hãy làm sao để bé thấy rằng được ăn là niềm vui, giống như chơi một trò chơi vậy.
17- Bạn nên biết rằng "không" là một câu trả lời cần thiết. Không bao giờ ép bé ăn thêm thìa cơm cuối cùng. Nếu bé nói rằng nó đã no, hãy để bé đặt bát xuống, còn bạn không bình luận gì về chuyện đó.
18- Hãy để bé cùng tham gia nấu nướng. Bé sẽ thấy rau muống mà bé tự tay nhặt, hay món thịt mà bé tự tay trộn gia vị sẽ ngon hơn rất nhiều.
19- Bạn hãy quan tâm đến không khí của bữa ăn. Sự vội vã, lộn xộn, những xung khắc hàng ngày giữa bố và mẹ sẽ làm bé ăn mất ngon.
20- Bé không nhất thiết phải ăn hết khẩu phần ngay một lúc. Bạn hãy thử chia nhỏ khẩu phần của bé, ví dụ bé có thể ăn bữa giữa buổi sau lúc đi dạo, hoặc một bát cháo nhỏ trước lúc bé ra sân chơi với các bạn. Có thể không khí trong lành sẽ khiến cho món thịt bò xào mà bé rất ghét trở nên ngon hơn.
Nguồn: Bệnh viện Nhi Trung ương [Bộ Y tế]