Hội chứng Zollinger Ellison là bệnh gì, có triệu chứng như thế nào? Nội soi có phát hiện được bệnh không?
Zollinger-Ellison [ZE] là tình trạng bệnh lý gây ra do sự hình thành một hoặc nhiều khối u ở tụy hoặc tá tràng, gọi là u gastrin. Khối u này kích thích dạ dày sản xuất quá nhiều acid dẫn tới loét dạ dày, tá tràng. Ngoài ở tụỵ và tá tràng, khối u cũng có thể ở các vị trí khác như nang lympho ruột, túi mật, gan, buồng trứng... Bệnh có thể gặp ở bất cứ lứa tuổi nào, nhưng thường thấy ở lứa tuổi 50. Khi mắc ZE, bệnh nhân thấy đau bụng vùng thượng vị, tiêu chảy, ợ nóng; cùng với đó là buồn nôn, nôn, chảy máu tiêu hóa do biến chứng của ổ loét. Loét trong hội chứng ZE thường nhiều ổ, xuất hiện ở cả những vị trí không thường gặp, vì thế việc điều trị gặp nhiều khó khăn và bệnh hay tái phát. Nếu nghi ngờ mắc ZE, bệnh nhân sẽ phải tiến hành các xét nghiệm đánh giá sự tiết acid dạ dày [như xét nghiệm dịch vị cơ bản, xét nghiệm tiết gastrin cơ bản, nghiệm pháp secretin...]; nội soi đường tiêu hóa trên [để đánh giá tình trạng loét đường tiêu hóa, đồng thời làm sinh thiết đánh giá bản chất của khối u]; siêu âm ổ bụng, chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ. Đối với hội chứng ZE, điều trị phẫu thuật cắt bỏ khối u là biện pháp duy nhất giúp điều trị triệt để. Ngoài ra, tuỳ từng trường hợp cụ thể có thể áp dụng các phương pháp khác như điều trị hóa chất, tia xạ.
ThS. Hà Hùng Thủy
Bạn có biết hội chứng Zollinger-Ellison là gì hay không? Có lẽ, với mọi người khi nói tới sẽ lạ lẫm. Tuy nhiên, những người mắc bệnh tiêu hóa sẽ biết rõ hơn. Để biết nguyên nhân dẫn tới hội chứng này cũng như triệu chứng, cách điều trị thế nào, ADIVA mời bạn đọc dõi theo những thông tin hữu ích được tổng hợp trong bài viết này.
Hội chứng Zollinger-Ellison là gì?
Định nghĩa về hội chứng Zollinger-Ellison là gì? Nói một cách dễ hiểu, đây là một căn bệnh của hệ tiêu hóa, bệnh nhân hội chứng này cũng có thể phát triển thành loét dạ dày tá tràng vì gastrin tạo ra axit dạ dày quá nhiều.
Người bệnh có các khối u được gọi là u tiết gastrin trong tuyến tụy và tá tràng [cụ thể là nằm ở phần đầu tiên của ruột non].
Triệu chứng của hội chứng Zollinger-Ellison
Cần biết được triệu chứng của bệnh để có giải pháp chữa trị kịp thời khi mắc phải, tránh dẫn tới những biến chứng nguy hiểm cho hệ tiêu hóa. Khi mắc phải hội chứng Zollinger-Ellison người bệnh thường có những triệu chứng dưới đây:
– Bị đau bụng, cơn đau ít cho đến nhiều gây khó chịu.
– Có thêm biểu hiện trào ngược axit và ợ nóng, gây khó chịu cho người bệnh
– Bị chảy máu trong đường tiêu hóa.
– Tiêu chảy xảy ra.
– Bị nóng rát, đau, dấm dứt hoặc khó chịu ở phần bụng trên.
– Người bệnh bị giảm cân ngoài ý muốn và giảm thèm ăn.
– Một số người có hiện tượng buồn nôn và ói mửa
Nếu phát hiện các triệu chứng trên hoặc một vài triệu chứng bất thường khác ảnh hưởng tới sức khỏe, có thể bạn đã mắc hội chứng Zollinger-Ellison và cần gặp bác sĩ ngay để có giải pháp điều trị phù hợp.
Nguyên nhân của hội chứng Zollinger-Ellison
Theo như những thông tin được cập nhật gần đây, nguyên nhân chính xác về hội chứng Zollinger-Ellison vẫn chưa được cập nhật rõ. Nhưng có một điều là chuỗi sự kiện xảy ra trong hội chứng Zollinger-Ellison khá là rõ ràng.
Cụ thể, hội chứng này bắt đầu khi một hoặc nhiều khối u [u tiết gastrin] hình thành trong tuyến tụy, tá tràng hoặc là các hạch bạch huyết tiếp giáp với tuyến tụy.
Hội chứng này có thể do tình trạng di truyền, được gọi là đa nội tiết loại 1 [MEN 1]. Đối với ai có MEN 1 cũng có khối u ở tuyến cận giáp, có các khối u trong tuyến yên.
Nói một cách dễ hiểu, nếu bạn có người thân ruột thịt như anh chị em ruột hoặc cha mẹ mắc bệnh có bệnh đa nội tiết loại 1 [MEN 1] thì rất nhiều khả năng bạn sẽ mắc hội chứng Zollinger-Ellison.
Cách điều trị hội chứng Zollinger-Ellison
Vậy cách chữa trị hội chứng Zollinger-Ellison như thế nào để đạt được hiệu quả cao, giúp người bệnh an tâm hơn khi mắc phải? Những thông tin chia sẻ này không thể thay thế cho lời khuyên của chuyên viên y tế, bác sĩ, nhưng nó sẽ phần nào giúp người bệnh biết cách xử lý như thế nào khi mắc phải hội chứng Zollinger-Ellison.
Khi phát hiện các triệu chứng của bệnh Zollinger-Ellison, bạn nên đến bác sĩ để kiểm tra thăm khám. Bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm máu với mục đích là tìm nồng độ cao của gastrin [hormone được tiết ra bởi u tiết gastrin] như thế nào. Hoặc tiến hành thực hiện các xét nghiệm để đo lường lượng axit dạ dày mà cơ thể sản xuất ra để xác định được có bị hội chứng Zollinger-Ellison hay không.
Cách điều trị hội chứng Zollinger-Ellison, bác sĩ còn kiểm tra xem bạn có bị loét không bằng cách họ sẽ thực hiện phương pháp nội soi. Thủ thuật này nhằm để quan sát bên trong thực quản, dạ dày, tá tràng được thực hiện bởi một ống mềm, linh hoạt [ống dùng để nội soi].
Phương pháp để điều trị hội chứng Zollinger-Ellison
Với hội chứng này sẽ được điều trị bằng cách giảm hàm lượng axit dạ dày tạo ra. Thuốc ức chế bơm proton thường được kê toa dưới sự chỉ định của bác sĩ. Những loại thuốc loại này dùng để điều trị hội chứng Zollinger-Ellison thường là lansoprazole [Prevacid], omeprazole [Prilosec, Zegerid], dexlansoprazole [Dexilant], pantoprazole [Protonix], esomeprazole [Nexium] và rabeprazole [Aciphex]. Với công dụng là kiềm chế sự sản xuất axit dạ dày và giúp làm lành vết loét nhanh chóng.
Bên cạnh đó, để điều trị hội chứng Zollinger-Ellison thì các bác sĩ có thể kê các loại thuốc chẹn H2 như cimetidin [Tagamet], famotidine [Pepcid] và ranitidine [Zantac]. Nhưng với những loại thuốc này, nó không có tác dụng tốt trong việc giảm axit dạ dày so với các loại thuốc đề cập trên.
Và khi điều trị Zollinger-Ellison, một số trường hợp người bệnh có thể phẫu thuật để xử lý loét dạ dày tá tràng hoặc loại bỏ các u tiết gastrin.
Bên cạnh các giải pháp điều trị trên, người bệnh hội chứng Zollinger-Ellison cần phải:
-Có chế độ sinh hoạt hợp lý.
-Chế độ ăn uống khoa học.
-Hạn chế căng thẳng.
Giải pháp phòng ngừa các bệnh về tiêu hóa
Để tránh các bệnh lý liên quan tới hệ tiêu hóa, đặc biệt là viêm loét dạ dày tá tràng bạn cần phòng bệnh ngay từ đầu. Việc bổ sung thêm thảo dược từ nghệ là giải pháp bảo vệ hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Sản phẩm Nghệ Micell ADIVA là một gợi ý đáng được quan tâm, mọi người nên tham khảo.
Để được tư vấn kỹ lưỡng các vấn đề về hệ tiêu hóa, dạ dày cũng như sản phẩm Nghệ Micell ADIVA. Vui lòng liên hệ ngay qua hotline: 1900 555 552 để được chuyên viên hỗ trợ tư vấn nhanh chóng.
+ Nguồn tham khảo:
Zollinger-Ellison syndrome – //www.mayoclinic.org/diseases-conditions/zollinger-ellison-syndrome/symptoms-causes/syc-20379042
1. Hội chứng Zollinger-Ellison là gì?
2. Triệu chứng của hội chứng Zollinger-Ellison
- Khi nào nên đi khám bác sĩ?
3. Tác hại của hội chứng Zollinger-Ellison
4. Nguyên nhân gây ra hội chứng Zollinger-Ellison
- Yếu tố nguy cơ gây hội chứng Zollinger-Ellison
5. Biến chứng của hội chứng Zollinger-Ellison
6. Điều trị hội chứng Zollinger-Ellison
- Chuẩn bị trước khi đi khám
- Chẩn đoán
- Điều trị
- Tiên lượng
- Sau điều trị
7. Bác sĩ điều trị
8. Chia sẻ của bệnh nhân
1. Hội chứng Zollinger-Ellison là gì?
Hội chứng Zollinger-Ellison là một tình trạng hiếm gặp, trong đó có sự hình thành của một hoặc nhiều khối u tại tụy hay phần trên của ruột non [tá tràng]. Những khối u này gọi là “u gastrin”, tiết một lượng lớn hormone gastrin, là thủ phạm khiến dạ dày sản xuất quá nhiều acid. Lượng acid dư này dẫn đến tình trạng loét đường tiêu hóa, cũng như tiêu chảy và các triệu chứng khác.
Phương pháp điều trị thông thường là dùng thuốc để giảm lượng acid dạ dày và chữa lành các vết loét.
2. Các dấu hiệu, biểu hiện và triệu chứng của hội chứng Zollinger-Ellison
Các triệu chứng và dấu hiệu có thể gặp của hội chứng Zollinger-Ellison bao gồm:
Đau nóng vùng bụng trên là triệu chứng thường gặp
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn có triệu chứng đau dai dẳng, đau nóng bỏng, âm ỉ hoặc cồn cào tại vùng bụng trên, nhất là khi bạn còn bị buồn nôn, nôn ói hoặc tiêu chảy.
Cho bác sĩ biết nếu bạn đã dùng các loại thuốc giảm acid không cần toa trong thời gian dài. Những thuốc này có thể che lấp triệu chứng, làm trì hoãn việc chẩn đoán chính xác bệnh của bạn.
Bác sĩ tham vấn thông tin:
✍ Các bác sĩ Tiêu Hoá Hello Doctor
☎ Gọi Bác sĩ - 19001246
3. Nguyên nhân gây ra hội chứng Zollinger-Ellison
Nguyên nhân chính xác gây nên hội chứng Zollinger-Ellison vẫn chưa được hiểu biết kỹ. Nhưng một loại sự kiện diễn ra trong hội chứng này đã được biết khá rõ. Triệu chứng bắt đầu khi một [hay nhiều] khối u [u gastrin] hình thành trong tụy, tá tràng hoặc các hạch bạch huyết nằm liền tuyến tụy.
Tụy là cơ quan nằm phía sau và dưới dạ dày của bạn. Nó sản xuất các enzyme cần thiết cho việc tiêu hóa thức ăn. Tụy còn sản xuất ra một số hormone quan trọng ví dụ insulin, một hormone giúp điều hòa đường huyết.
Dịch tiêu hóa từ tụy, gan, túi mật được trộn lẫn tại tá tràng, phần ruột non nối liền với dạ dày. Đây là nơi diễn ra các hoạt động tiêu hóa mạnh mẽ nhất.
Những khối u hình thành trong hội chứng Zollinger-Ellison được cấu tạo từ các tế bào tiết ra lượng lớn hormone gastrin, do đó làm cho dạ dày sản sinh ra quá nhiều acid . Lượng acid dư thừa dẫn đến các vết loét đường tiêu hóa và đôi khi gây tiêu chảy.
Bên cạnh gây ra việc sản xuất quá nhiều acid, những khối u này còn có thể là ác tính [ung thư]. Mặc dù các khối u có xu hướng tăng trưởng chậm, ung thư có thể di căn đến nơi khác – thường gặp nhất là các hạch bạch huyết lân cận và gan.
Dạ dày tiết acid quá mức
Mối liên hệ với MEN 1
Hội chứng Zollinger-Ellison có thể gây ra bởi một tình trạng có tính di truyền được gọi là U tân sinh đa tuyến nội tiết, type 1 [MEN 1]. Những người bị mắc MEN 1 còn có khối u ở tuyến cận giáp và có thể ở tuyến yên.
Khoảng 25% những người mắc hội chứng Zollinger-Ellison có u gastrin như là một phần biểu hiện của tình trạng MEN 1. Họ có thể có nhiều khối u tại tụy và các cơ quan khác.
Yếu tố nguy cơ gây hội chứng Zollinger-Ellison
Nếu bạn có người thân quan hệ ruột thịt [như anh chị em ruột hoặc bố mẹ] mắc hội chứng MEN 1, có khả năng bạn sẽ có hội chứng Zollinger-Ellison.
4. Biến chứng và tác hại của hội chứng Zollinger-Ellison
Như đã đề cập trên, khoảng 25% bệnh nhân gặp hội chứng Zollinger-Ellison là biểu hiện của tình trạng di truyền MEN 1, vì vậy có khả năng có nhiều khối u tại tuyến yên và tuyến cận giáp.
Khoảng 2/3 các trường hợp của hội chứng Zollinger-Ellison có khối u gastrin là ác tính. Những khối u ác tính này có thể di căn khắp cơ thể, đến gan, hạch bạch huyết, lách, xương, da.
5. Các phương pháp điều trị hội chứng Zollinger-Ellison
Chuẩn bị trước khi đi khám
Mặc dù các triệu chứng có thể khiến bạn đến bác sĩ gia đình, bạn sẽ được giới thiệu đến bác sĩ chuyên về các bệnh của hệ tiêu hóa để chẩn đoán và điều trị hội chứng Zollinger-Ellison. Bạn cũng có thể được giới thiệu đến bác sĩ chuyên khoa u bướu, một bác sĩ chuyên về điều trị ung thư.
Sau đây là một vài thông tin giúp bạn chuẩn bị tốt cho cuộc gặp với bác sĩ:
- Khi đặt lịch hẹn với bác sĩ, hãy thông báo đến nhân viên y tế các loại thuốc bạn đã dùng nếu có. Một số loại thuốc giảm acid, chẳng hạn thuốc ức chế bơm proton hay đối vận H2, có thể ảnh hưởng đến một kết quả xét nghiệm chẩn đoán hội chứng Zollinger-Ellison. Tuy nhiên, đừng ngừng sử dụng thuốc mà không hỏi ý bác sĩ.
- Viết lại các triệu chứng bạn gặp phải, kể cả những triệu chứng có vẻ không mấy liên quan.
- Viết ra các thông tin vắn tắt về bản thân, bao gồm các áp lực gặp phải, các thay đổi sinh hoạt gần đây. Ngoài ra viết cả về tiền căn bệnh tật mà gia đình bạn mắc phải.
- Liệt kê ra danh sách các thuốc, vitamin và thực phẩm bổ sung khác mà bạn đang dùng.
- Viết lại các câu hỏi cần hỏi bác sĩ.
Chẩn đoán
Bác sĩ chẩn đoán bệnh dựa vào các yếu tố sau:
- Tiền căn sức khỏe: Bác sĩ sẽ hỏi bạn những triệu chứng từng gặp cũng như tiền căn các bệnh tật.
- Xét nghiệm máu: Mẫu máu của bạn được dùng để phân tích nồng độ gastrin trong máu. Nồng độ tăng cao có thể là dấu hiệu của khối u gastrin nhưng cũng có thể do các tình trạng khác gây nên. Chẳng hạn, gastrin có thể tăng nếu dạ dày bạn không sản xuất acid, hoặc do bạn uống thuốc giảm acid, chẳng hạn thuốc ức chế bơm proton.
Bạn cần phải nhịn đói trước khi làm xét nghiệm và có thể phải ngưng thuốc giảm acid để có kết quả xét nghiệm chính xác nhất về nồng độ gastrin trong máu của bạn. Vì nồng độ gastrin dễ thay đổi, xét nghiệm này cần lặp lại vài lần.
Bác sĩ còn có thể thực hiện nghiệm pháp kiểm tra sự kích thích của secretin. Trong nghiệm pháp này, bác sĩ sẽ đo nồng độ gastrin trong máu của bạn, tiêm hormone secretin rồi đo lại nồng độ gastrin lần nữa. Nếu bạn có hội chứng Zollinger-Ellison, nồng độ gastrin sẽ tăng cao thậm chí còn nhiều hơn.
- Nội soi dạ dày tá tràng: Sau khi gây tê, bác sĩ sẽ đưa một công cụ mỏng, mềm dẻo có gắn camera và đèn [ống nội soi] xuống hầu họng và đi vào dạ dày, tá tràng để kiểm tra các vết loét. Qua nội soi, bác sĩ có thể sẽ lấy một vài mẫu mô [sinh thiết] từ tá tràng để giúp xác định sự tồn tại của khối u tiết gastrin. Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn nhịn đói qua đêm trước khi nội soi.
- Siêu âm nội soi: Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ kiểm tra dạ dày, tá tràng và tụy với một ống nội soi cỏ gắn đầu dò siêu âm. Đầu dò này giúp kiểm tra kỹ hơn, dễ phát hiện khối u hơn.
Bác sĩ cũng có thể sẽ lấy một vài mẫu mô qua nội soi. Bạn cần nhịn đói qua đêm, và trong quá trình làm thủ thuật sẽ được gây tê.
- Chẩn đoán hình ảnh: Bác sĩ có thể sử dụng các kỹ thuật hình ảnh để chẩn đoán bệnh, chẳng hạn kỹ thuật xạ hình thụ thể somatostatin. Kỹ thuật này sử dụng chất đánh dấu phóng xạ để định vị khối u. Những kỹ thuật hình ảnh hữu ích khác bao gồm siêu âm, cắt lớp điện toán [CT], cộng hưởng từ [MRI].
Hình ảnh nội soi tá tràng cho thấy các tổn thương loét
Điều trị
Điều trị hội chứng Zollinger-Ellison chủ yếu tập trung vào điều trị khối u tiết hormon cũng như các vết loét gây ra bởi chúng.
Điều trị khối u
Phẫu thuật loại khối u trong hội chứng Zollinger-Ellison đòi hỏi tay nghề của bác sĩ phẫu thuật vì những khối u này thường nhỏ và khó xác định vị trí. Nếu bạn chỉ có một khối u, bác sĩ có thể loại bỏ chúng bằng phẫu thuật, nhưng đây không phải là lựa chọn tốt trong trường hợp bạn có nhiều khối u hoặc khối u đã di căn đến gan. Mặt khác, cho dù bạn có nhiều khối u, bác sĩ có thể chỉ khuyên mổ để loại bỏ một khối u lớn.
Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ đề nghị các phương pháp khác để kìm hãm sự phát triển của khối u, bao gồm:
- Loại bỏ một phần khối u ở gan nhiều nhất có thể [phẫu thuật giải tỏa u]
- Phá hủy khối u bằng cách cắt đứt nguồn cung cấp máu [làm thuyên tắc mạch] hay sử dụng nhiệt để hủy tế bào khối u [kỹ thuật bào mòn bằng sóng cao tần]
- Tiêm thuốc vào khối u để giảm các triệu chứng ung thư
- Hóa trị để làm chậm tiến triển của khối u
- Cấy ghép gan
Phẫu thuật loại bỏ khố u
Điều trị tăng tiết acid
Sản xuất acid quá mức có thể kìm hãm bằng thuốc. Các loại thuốc được biết đến với tên gọi thuốc ức chế bơm proton được xem là phương thuốc ưu tiên trong phác đồ điều trị.Chúng rất hiệu quả trong việc giảm mức sản xuất acid gây bởi hội chứng Zollinger-Ellison.
Lưu ý: các loại thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảo. Người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ.
Tuy nhiên theo FDA [Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ] việc sử dụng lâu dài thuốc ức chế bơm proton, nhất là ở người trên 50 tuổi, có liên quan đến nguy cơ bị gãy xương chậu, cổ tay, cột sống. Nguy cơ này là nhỏ và nên được cân nhắc khi so sánh với lợi ích giảm tiết acid mà thuốc mang lại.
Một loại thuốc khác là chất tương tự hormone somatostatin, hormone ức chế tác động của gastrin, có thể có hiệu quả cho một số bệnh nhân.
Sau điều trị
Nếu bạn đã được điều trị cho hội chứng Zollinger-Ellison, bạn nên tái khám thường xuyên để tầm soát sự tái phát của khối u gastrin.
Ngay khi thấy bản thân có các triệu chứng của hội chứng Zollinger-Ellison, bạn nên đi khám bác sĩ ngay để sớm được chẩn đoán và điều trị. Việc điều trị sớm sẽ có lợi cho quá trình hồi phục của bạn. Các bác sĩ thuộc chuyên khoa Tiêu hóa - gan mật của chúng tôi có thể sẽ giúp được cho bạn. Hãy gọi ngay cho Hello Doctor chúng tôi theo số điện thoại 1900 1246 đặt lịch khám với các bác sĩ để được tư vấn và hẹn khám.