Bún nước lèo từ rất lâu đời vốn dĩ là món ăn dân dã nhưng đậm đà hương vị. Ngày nay, món ăn này rất phổ biến và mang đậm nét đặc trưng của người Trà Vinh, đến nỗi giới sành điệu thường bảo nhau: Đến Trà Vinh mà chưa ăn bún nước lèo xem như phí cả chuyến đi.
Nó không chỉ có mặt ở các gia đình bình dân mà ở cả những nhà hàng, khách sạn sang trọng.
Trà Vinh là mảnh đất cộng cư của ba dân tộc Kinh,Khmer,Hoa.Trong đó người Khmer ở Trà Vinh nhiều đứng đầu các tỉnh miền tây Nam Bộ.
Bún nước lèo ban đầu là món ăn của người Khmer,thời gian sau này đến người Việt,người Hoa cũng yêu thích.
Để làm được món bún này cũng khá cầu kỳ.
Bún ngon hay không là nhờ nước lèo.
Để có nước lèo thì cần các nguyên liệu sau đây: mắm bò hóc, cá lóc, cá kèo, sả, ớt, ngải bún. Gần đây người ta còn cho thêm thịt heo [thịt ba rọi], nấm rơm, để nồi nước lèo ngọt, ngon.
Quan trọng nhất là mắm bò hóc[prohok].Mắm bò hóc được làm từ cá nước ngọt, bỏ ruột, đánh vẩy, rồi giã nát. Cá sau đó để một nắng rồi đem nén trong hủ với muối và gia vị. Thành phần gia vị có thể là đường, tiêu, tỏi, ớt, cơm nguội theo một tỷ lệ nhất định. Cá hơi ươn được ủ với các nguyên liệu, dằn cho rỏ nước [nước chảy ra có thể làm nước mắm] và xác cá tiếp tục được sấy tương đối khô, có thể cho thêm thính vào và tiếp tục trộn trước khi cho vào hũ phơi vài tháng là có thể sử dụng.
Cách nấu nước lèo đúng cách là dùng cá lóc, cá kèo, lươn còn sống đem làm sạch cho vào nồi nước lèo nấu chín thì vớt ra, bốc bỏ xương lấy thịt, xé ra từng miếng nhỏ vừa ăn rồi cho lại vào nồi, tiếp theo cho mắm bò hóc vào nồi, thường 1 kg mắm bò hóc phải nấu với tỉ lệ 6 lít nước.
Sau đó, cho sả nguyên cây rửa sạch, đập dập cắt khúc khoảng 4-5 phân, ngải bún, củ riềng xắt từng lát, nấm rơm chẻ ra, tất cả đều cho vào nồi nấu chín. Nấu nước lèo đúng cách là phải nấu bằng nồi đất, vì nồi đất lâu nguội, giữ được hương vị.
Rau ăn kèm gồm nhiều loại: bắp chuối hay cây chuối non xắt nhuyễn, hẹ, bông súng, nhiều người còn trộn thêm giá, bắp cải cùng rau thơm như quế, húng lũi, giấp cá.
Khi ăn, người ta lấy bún vào tô trước rồi để rau ghém lên trên và múc nước lèo chan vào.
Bún nước lèo thường được ăn kèm với thịt heo quay,chả giò,hay bánh giá.
Người ăn tùy thích mà có thể thêm vào nước dấm ớt, cùng các món ăn kèm chấm muối ớt.
Bún nước lèo thường được ăn kèm với thịt heo quay,chả giò,hay bánh giá.
Người ăn tùy thích mà có thể thêm vào nước dấm ớt, cùng các món ăn kèm chấm muối ớt.