Khánh Hoài 2Chợt con gà trống ở phía sau bếp nổi gáy. Tôi biết đó là con gà của anh Bốn Linh. Tiếngnó dõng dạc nhất xóm.Võ Quảng 3Mẹ tôi, giọng khản đặc, từ trong màn nói vọng ra: - Thôi, hai đứa liệu mà đem chia đồ chơi ra đi.Vừa nghe thấy thế, em tôi bất giác run lên bần bật, kinh hoàng đa cặp mắttuyệt vọng nhìn tôi. Khánh Hoàid Nớc non lận đận một mình,Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.Ai làm cho bể kia đầy,Cho ao kia cạn, cho gầy cò con? Ca dao1. Từ nó ở trong đoạn văn đầu trỏ ai? Từ nó trong đoạn văn thứ hai trỏ con vậtgì? Nhờ đâu em biết đợc nghĩa của hai từ nó trong hai đoạn văn ấy?Gợi ý: Nó trong đoạn văn 1 trỏ em tôi còn nó trong đoạn văn 2 trỏ con gàcủa anh Bốn Linh. Để biết đợc nghĩa của các từ nó này, ngời ta phải căn cứ vàongữ cảnh nói, căn cứ vào các câu đứng trớc hoặc sau câu có chứa từ này.2. Từ thế trong đoạn văn sau đây trỏ sự việc gì? Nhờ đâu mà em hiểu đợc nghĩa của từ thế trong đoạn văn này.Gợi ý: Từ thế ở đây trỏ cái gì? Muốn biết điều này, hãy xác định Vừa nghethấy thế là vừa nghe thấy gì?3. Từ ai trong bài ca dao dùng để làm gì? Gợi ý: Muốn xác định đợc ai trong bài ca dao trên đợc dùng để làm gì, trớchết phải xác định câu Ai làm cho bể kia đầy, Cho ao kia cạn, cho gầy cò con? có mục đích gì, để kể, để tả hay để hỏi? Câu ca dao này dùng với mục đích hỏi, từaitrong trờng hợp này đợc dùng để hỏi.
4. Các từ nó, thế, ai trong các đoạn văn trên giữ chức vụ ngữ pháp gì trong
51câu? Gợi ý: Xác định chủ ngữ, vị ngữ của câu có đại từ. Nếu đại từ không làm chủngữ hay vị ngữ thì xác định xem nó làm phụ ngữ cho từ nào, nằm trong cụm từ nào?Từ nó trong đoạn văn 1, ai trong bài ca dao làm chủ ngữ; nó trong đoạn văn2 làm phụ ngữ cho danh từ, thế làm phụ ngữ cho động từ.2. Phân loại đại từ a Đại từ để trỏTrong các nhóm đại từ sau đây, nhóm nào dùng để trỏ ngời, sự vật; nhóm nào trỏ số lợng; nhóm nào chỉ hoạt động, tính chất, sự viƯc?1 - t«i, tao, tí, chóng t«i, chóng tao, chóng tớ, mày, chúng mày, nó, hắn,chúng nó, họ, ... 2 -bấy, bấy nhiêu 3 -vậy, thế Gợi ý: Nhóm thứ nhÊt trá ngêi, vËt; nhãm thø hai trá sè lỵng; nhòm thứ ba trỏhoạt động, tính chất, sự việc. Đây cũng là ba loại đại từ để trỏ. b Đại từ để hỏiTrong các nhóm đại từ để hỏi sau đây, nhóm nào hỏi về ngời, vật; nhóm nào hỏi về số lợng; nhóm nào hỏi về hoạt động, tính chÊt, sù viƯc?1 - ai, g×, ... 2 - bao nhiêu, mấy3 - sao, thế nào Gợi ý: Tơng ứng với ba nhóm đại từ để trỏ, đại từ để hỏi cũng đợc chia thànhba loại: đại từ để hỏi về ngời, vật; đại từ để hỏi về số lợng; ®¹i tõ ®Ĩ hái vỊ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt, sù việc.II. Rèn luyện kĩ năng1. a Xếp các đại từ đã nhắc đến ở mục trên vào bảng dới đây: SốSố ít Số nhiều52Ngôi 12 3Gợi ý: Đại từ trỏ ngời, vật ngôi thứ nhất là các từ trỏ bản thân ngời, vật tôi, tao, tớ,...; ngôi thứ hai là trỏ ngời, vật là đối tợng trực tiếp đối diện với ngời nóimày,...; ngôi thứ ba trỏ đối tợng gián tiếp nói đến trong lời nó, hắn,.... Tơng ứng, có đại từ ngôi thứ nhất số nhiềuchúng tôi, chúng tao, chúng tớ,..., ngôi thứ hai số nhiềuchúng mày,..., ngôi thứ ba sè nhiỊu chóng nã, hä,.... b So s¸nh nghÜa của đại từmình trong các câu sau:a Cậu giúp đỡ mình với nhé b Mìnhvề có nhớ ta chăng,Ta về ta nhớ hàm răng mình cời.Ca dao Gợi ý: Mình trong câu a trỏ bản thân ngời nói viết, thuộc ngôi thứ nhất sốít; mình trong hai câu ca dao trỏ ngời nghe đọc, thuộc ngôi thứ hai.2. Tìm một số ví dụ về trờng hợp các danh từ chỉ ngời nh: ông, bà, cha, mẹ, chú, bác, cô, dì, cháu, con, đ ợc sử dụng nh đại từ xng hô.Gợi ý: Tham khảo các ví dụ sau:- Cháu chào bác ạ - Cháu mời ông bà xơi cơm.- Anh cho em hỏi bài toán này nhé - Hôm nay, mẹ có đi làm không?- Cô chờ ai đấy? 3. Nhận xét về nghĩa của các đại từ sau đây, chúng có trỏ một đối tợng cụ thểnào không?a Hôm nay ở nhà, ai cũng vui.53b Qua đình ngả nón trông đình,Đình bao nhiêu ngói, thơng mình bấy nhiêu.Ca dao cThế nào anh cũng đến nhé.Gợi ý: Các đại từ trên đợc dùng để trỏ chung. Đặt câu với các từai, sao, bao nhiêu với nghĩa trỏ chung. Gợi ý: Dựa vào các trờng hợp sử dụng đại từ trỏ chung ở các câu trên. Lu ý,các đại từ trỏ chung không biểu thị riêng một đối tợng nào cả, chẳng hạn: - Ai mà chẳng thích đợc ngợi khen.- Làm sao mà tôi biết đợc bạn đang nghĩ gì. - Ta quý mến bạn bao nhiêu bạn sẽ quý mến ta bấy nhiêu.4. Với các bạn cùng lớp, cùng tuổi, nên dùng các từ xng hô nh: tôi, bạn, mình, để x ng hô cho lịch sự. Hiện tợng xng hô thiếu lịch sự hiện vẫn còn khá phổ biếnở trờng và ở lớp. Với những trờng hợp ấy cấn góp ý để các bạn xng hô với nhau một cách lịch sự hơn.5. Hãy so sánh giữa từ xng hô tiếng Việt và đại từ xng hô trong các ngoại ngữ mà em đợc học để thấy sự khác nhau về số lợng và ý nghĩa biểu cảm.Gợi ý: Đại từ xng hô trong một số ngôn ngữ nh tiÕng Anh, tiÕng Ph¸p, tiÕng Nga, tiÕng Trung Quèc Ýt h¬n trong tiÕng ViƯt. NÕu xÐt vỊ ý nghÜa biểu cảm thìcác đại từ xng hô trong các ngôn ngữ ấy nhìn chung không mang nghĩa biểu cảm.Luyện tập tạo lập văn bảnI. Kiến thức cơ bảnNhớ lại kiến thức về văn bản, liên kết trong văn bản, bố cục của văn bản, mạch lạc trong văn bản và các bớc tạo lập văn bản đã học ở bài trớc để vận dụngvào tạo lập văn bản.II. Rèn luyện kĩ năng541. Chuẩn bị ở nhà - Đặt mình vào trong t×nh hng cơ thĨ viÕt th tham dù cc thi viÕt th doLiªn minh Bu chÝnh quèc tÕ UPU tổ chức với mục đích: Th cho một ngời bạn để bạn hiểu về đất nớc mình;- Tự chọn một trong các đề tài: truyền thống lịch sử, cảnh sắc thiên nhiên, những nét đặc sắc về văn hoá, phong tơc,...;- LËp dµn bµi chi tiÕt cho bøc th cđa mình; - Viết thành bức th hoàn chỉnh;- Kiểm tra lại văn bản bức th về bố cục, liên kết, mạch lạc, hình thức ngôn ngữ, ...;- Có thể trao ®ỉi díi h×nh thøc häc nhãm ®Ĩ tù nhËn xÐt cho nhau. 2. Thực hành trên lớpa Trao đổi theo tổ, đổi bài để đọc và nhận xét lẫn nhau; b Đọc văn bản tham khảo;c Tự điều chỉnh văn bản của mình. 3. Văn bản tham khảo: Friendship thân mếnTôi viết bức th này cho bạn trên ngỡng cửa của thế kỷ 21 khi chỉ còn ít phút nữa thôi cả thế giới sẽ bớc vào kỷ nguyên mới. Giờ phút chuyển giao sao màthiêng liêng thế. Tôi muốn tình bạn của chúng ta đợc khởi đầu từ thời điểm thiêng liêng này.Nếu giờ này ở đất nớc bạn và nhiều nơi trên trái đất mọi ngời đang tng bừng đón tết thì ở nớc tôi, tết Nguyên Đán mới là mùa lễ hội. Tết Nguyên Đán là Tếttính theo âm lịch quan niệm về thời gian của ngời phơng Đông. Đấy là Tết cổ truyền mang đậm bản sắc và văn hoá dân tộc với những phong vị côtruyeenf:Thịt mỡ, da hàn, câu đối đỏ. Cây nêu, tràng pháo, bánh chng xanh khiến ai đi xa đều hớng về quê hơng mỗi độ xuân về. Chiều ba mơi thánh Chạp nhà nào cúngquây quần nấu bữa cơm tất niên, thắp hơng cúng ông bà tổ tiên tỏ lòng thành kính biết ơn. Gần đến giao thừa, cả nhà tôi mặc đẹp, mẹ tôi lại mặc bộ áo dài tuyềnthống thật duyên dáng cùng ra phố hoà vào dòng ngời đi đón giao thừa và hái lộc55xuân bên bờ Hồ Hoàn Kiếm. Cành lộc xuân tợng tng cho ớc nghuyện năm mới may mắn, có nhiều tài, lộc, phúc đức. Tôi rất thích cùng ba, mẹ và em gái đi háilộc để tận hởng hơng xuân trong đêm thanh bình. Đi chơi Tết, ngơừi lớn thờng cho ít tiền lẻ vào bao đỏ mừng tuổi trẻ con, mong chúng hay ăn chóng lớn, học hànhtiến bộ. Số tiền mừng tuổi ấy tôi cho vào con lơnk đất dành để mua quần áo, sách vở, riêng năm vừa rồi tôi đã ủng hộ tất cả cho các bạn học sinh miền Trung bịthiên tai, lũ lụt. bạn có thích đợc mừng tuổi không khi tôi kể cho bạn biết điều này?Mới chỉ kể riêng cái Tết thôi dã thấy phong tục văn hoá nớc tôi và nớc bạn khác nhau rất nhiều. Lịch sử nớc tôi là lịch sử của hơn bốn ngàn năm dựng nớc vàgiữ nớc, vì thế hơn ở bất cứ đâu, ngời dân nớc tôi rất khao khát hoà bình, độc lập để xay dựng đất nớc giàu đẹp, sánh vai với các cờng quốc trên thế giới. Có lẽ cũngvì lẽ ấy mà thủ đô Hà nội Thủ đô nghìn năm văn hiến của tôi vừa đón nhận danh hiệu Thành phố vì hoà bình do UN trao tặng. Chúng ta là công dân củahai nớc có hoàn cảnh sống khác nhau, có niềm tự hào riêng về đất nớc mình, gia đình mình nhng chắc chắn chúng ta cùng gặp nhau tại một điểm: Tình bạn.Tìnhbạn sẽ gắn kết chúng ta lại trong một mái nhà chung, mái nhà hoà bình trên trái đất. Khi đó, những sự khác biệt sẽ làm phong phú thêm cho cuộc sống củachúng ta. Duy có sự khác biệt của giàu nghèo, thiện ác là chúng ta phải phấn đấu và kiên quyết loại trừ để thế kỷ 21 là thế kỷ hoà bình hữu nghị quốc tế. Friendship ơi Khi tôi định nói lời tạm biệt thì mới chợt nghĩ làm sao bạn đọcđợc th của tôi nhỉ? Tiếng Việt rất giàu và đẹp, ngời dân nớc tôi có tâm hồn thơ ca và giàu lòng nhân ái. Mong rằng một ngày nào đó không xa, tôi sẽ đợc đón bạnđến thăm đất nớc Việt Nam để tôi có dịp giới thiệu bạn với những ngời yêu quý nhất của tôi.Chúc tình bạn của chúng ta đơm hoa kết trái. Chờ hồi âm của bạn. Chào thân áiBạn của bạn Theo Trần La Thuỷ Trang, Những bức thnối tình bạn bốn phơng, NXB Bu điện, 2001.56Sông núi nớc NamNam quốc sơn hàI. về thể loạiBài thơ đợc viết theo thể thất ngôn bảy chữ tứ tuyệt bốn câu, một trong hai thể thơ rất phổ biến đời Đờng thất ngôn tứ tuyệt và thất ngôn bát cú, đợc du nhậpsang nớc ta và cũng trở thành một thể thơ phổ biến của văn học trung đại. Quy định về thanh điệu, vần luật trong thơ thất ngôn tứ tuyệt rất chặt chẽ, tuy nhiên chỉcần lu ý sự hiệp vần ở chữ thứ bảy trong các câu 1, 2 và 4 cũng có khi chỉ cần hiệp vần ở chữ thứ bảy trong câu 2 và 4. Trong bài thơ này, vần đợc hiệp ở cảba câu 1, 2 và 4.II. Kiến thức cơ bản1. Nhận dạng thể thơ của bài Nam quốc sơn hà về số câu, số chữ trong câu,cách hiệp vần. Gợi ý: Kiểm tra xem bài thơ phần phiên âm gồm mấy câu, mỗi câu gồm baonhiêu chữ? Vần trong các từ cuối của các câu 1, 2, 4 có gì giống nhau? 2. Tuyên ngôn Độc lập là lời tuyên bố về chủ quyền của đất nớc và khẳngđịnh không một thế lực nào đợc phép xâm phạm vào quyền độc lập ấy. Tuyên ngôn Độc lập trong bài thơSông núi nớc Nam thể hiện ở các khía cạnh: - Tác giả khẳng định nớc Nam là của ngời Nam. Đó là điều đã đợc ghi tạithiên th sách trời. Tác giả viện đến thiên th vì ngày xa ngời ta vẫn còn coi trời là ®Êng tèi cao. Ngêi Trung Qc cỉ ®¹i tù coi mình là trung tâm củavũ trụ nênvua của họ đợc gọi là đế, các nớc ch hầu nhỏ hơn bị họ coi là vơng vua của những vùng đất nhỏ. Trong bài thơ này, tác giả đã cố ý dùng từ Nam đế vua n -ớc Nam để hàm ý sánh ngang với đế của nớc Trung Hoa rộng lớn.- ý nghĩa tuyên ngôn còn thể hiện ở lờ khẳng định chắc chắn rằng nếu kẻ thù vi phạm vào qun tù chđ Êy cđa níc ta th× chóng thÕ nào cũng sẽ phải chuốc lấybại vong. 3. Bài thơ triĨn khai néi dung biĨu ý theo bè cơc: ë hai câu thơ đầu, tác giả đãkhẳng định một cách tuyệt đối chủ quyền lãnh thổ với một thái độ của một dân tộc luôn trân trọng chính nghĩa. Từ khẳng định chân lí, đến câu thơ cuối, tác giả đãdựa ngay trên cái chân lí ấy mà đa ra một lời tuyên bố chắc chắn về quyết tâm57chống lại những kẻ làm trái những điều chính nghĩa. Bố cục của bài thơ nh thế là chặt chẽ, khiến cho những luận cứ đa ra đều rấtthuyết phục. 4. Bài thơ tuy chủ yếu thiên về biểu ý song không phải vì thế mà trở thànhmột bài luận lí khô khan. Cã thĨ nhËn thÊy r»ng, sau c¸i t tëng độc lập chủ quyền đầy kiên quyết ấy là một cảm xúc mãnh liệt ẩn kín bên trong. Nếu không có tìnhcảm mãnh liệt thì chắc chắn không thể viết đợc những câu thơ đầy chí khí nh vậy.5. Qua các cụm từ tiệt nhiên rõ ràng, dứt khoát nh thế, không thể khác, địnhphận tại thiên th định phận tại sách trời và hành khan thủ bại h chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại, chúng ta có thể nhận thấy cảm hứng triết luận của bàI thơ đã đ-ợc thể hiện bằng một giọng điệu hào sảng, đanh thép, đầy uy lực.III. rèn luyện kĩ năng
Video liên quan