Cây xà cừ là loại cây trồng cho các công trình trọng điểm như trường học, cơ quan, bệnh viện,..Chúng được trồng chủ yếu để lấy bóng che, tạo cảnh quan và bảo vệ môi trường.
Một số vùng quê, loài thực vật này được trồng để lấy gỗ chế tạo các vật dụng hằng ngày. Ngày nay, cây xà cừ được biết đến với nhiều lợi ích về kinh tế trong đời sống.
Đặc điểm
Cây xà cừ còn được dân gian gọi quen với tên sọ khỉ, trong khoa học chúng là Khaya senegalensis. Loài thực vật này thuộc họ với Xoan và mọc nhiều ở Berlin Đức.
Số khác còn được tìm thấy chủ yếu là ở Sudan hay các nước Trung Phi.
Vì thuộc họ thân gỗ nên thân của chúng cực kỳ cứng cáp và chắc chắn. Chiều cao của mỗi cây trưởng thành trung bình sẽ là khoảng 25-45m.
Trong đó, phần thân đường kính sẽ vào khoảng từ 1-2m, đối với loài mọc lâu năm hoặc trong rừng. Thân của chúng được phân hóa thành nhiều cành và nhánh khác nhau tỏa ra xung quanh.
Vỏ cây xà cừ trưởng thành sẽ có màu xám hơi pha đen, khá sần sùi. Lớp sần này lâu ngày sẽ bị bong tróc ra khỏi thân như dạng tế bào chết.
Gỗ của cây có màu hồng hơi đỏ tựa như màu của gỗ bạch dương khi đốn tươi.
Lá của chúng khi mọc sẽ đối xứng hai bên, là dạng lá kép hình khá giống lông chim, xanh bóng. Đến mùa hoa, hoa của cây sẽ được mọc ra từ nách lá và thường sẽ có 2-3 bông một chùm.
Chúng xuất hiện hoa chủ yếu là từ khoảng tháng 4 – 6 trong năm.
Cây xà cừ thuộc loài ưa sáng, tán vươn cao để đón ánh nắng mặt trời. Khi trồng nhanh cho cây trưởng thành, có thể phát triển cả trong công trường bê tông.
Nếu chọn một nơi phù hợp với loài cây này thì chắc chắn đó là miền trung. Bởi cây có thể phát triển tốt kể cả trong đất cát ở ven biển nghèo chất dinh dưỡng.
Công dụng
Nhắc đến công dụng cây xà cừ, người ta nghĩ ngay đến việc lấy bóng mát. Có thể nói, hầu hết các công trình quan trọng đều xuất hiện loài cây này.
Chúng không chỉ giúp thành phố xanh hơn, sạch hơn mà còn là nơi tạo bóng mát. Giá thành của chúng không quá đắt, nên chúng phổ biến hơn một số loài thực vật công trình khác.
Ngoài ra, gỗ từ loài thực vật này cũng đem lại nhiều giá trị kinh tế cao. Vì gỗ của chúng có màu đỏ nên được dùng để làm bàn ghế, đóng tủ,…Một số được sử dụng để làm nhà hoặc làm ván để đóng thuyền.
Trong dân gian, cây xà cừ là bài thuốc được truyền tai nhau khá nhiều để chữa bệnh:
Đầu tiên là ghẻ lở, vỏ của loài cây này đem đi đập nát và giã nhuyễn để nấu lấy nước tắm. Chúng có khả năng trị viêm nhiễm và làm lành vết thương nhanh chóng.
Kiên trì sử dụng để có được công dụng hiệu quả nhất thay cho thuốc tây.
Vỏ xà cừ có thể chữa được bệnh ho khan lâu ngày nhờ bài thuốc: Cạo lớp vàng trên vỏ, thêm một chút mật ong và quất [cam] sau đó chưng lên.
Uống liên tục vào sáng và tối hằng ngày, kiên trì trong 1 tuần để giảm ho.
Nếu bị các triệu chứng sưng thì có thể giã lá của loài thực vật này, thêm chút muối hột đắp lên. Bạn cũng có thể sử dụng quả của cây ép sau lấy nước rồi cho chút muối thoa lên vùng sưng tím.
Kỹ thuật trồng cây
Cây xà cừ vốn không cần phải yêu cầu kỹ thuật trồng quá nhiều bởi chúng dễ thích nghi. Chúng có thể phát triển ở nhiều điều kiện khí hậu cũng như đất trồng.
Loài thực vật này được nhân giống chủ yếu nhờ phương pháp chiết hoặc giâm. Nhiều trang trại cây cũng áp dụng hình thức gieo hạt nhưng thời gian lâu hơn.
Trước khi trồng nên chú ý các điều kiện sinh trưởng:
· Ánh sáng: Nên lựa chỗ đất trồng có đầy đủ ánh nắng mặt trời để cây đẩy mạnh quang hợp.
· Đất trồng: Nên chọn đất có độ ẩm vừa phải, vì cây có thể sống được trong cả môi trường đất cát.
· Nhiệt độ: Chúng có thể sống trong môi trường có mức nhiệt giao động trong khoảng từ 25-30 độ C.
Nên chuẩn bị một hố nhỏ vừa đủ rộng để cây phát triển, sau đó tiến hành đổ phân chuồng. Cũng như sử dụng kèm mùn cưa hoặc trấu để tạo sự tơi xốp cho đất, giúp mầm dễ lớn.
Ngoài ra, nên sử dụng phân chuồng thay cho phân hóa học trong 1 tháng đầu tiên. Muốn bộ rễ của cây nhanh phát triển, nên cung cấp nước 1 lần/ngày. Sau giai đoạn đầu, bạn không cần phải tưới nước quá nhiều chúng vẫn sẽ phát triển.
Kỹ thuật chăm sóc cây
Cây xà cừ có rất ít sâu bệnh gây hại vì thân gỗ và khá cứng chắc. Tuy nhiên, chúng vẫn có một số loại sâu bệnh hại cần được khắc phục như: Hypsipyla robusta hay Xanthomonas khaye.
Điều này sẽ khiến chúng dễ bị chảy nhựa ở thân hoặc cành và dễ xuất hiện các cục u. Trong giai đoạn đầu bạn nên sử dụng thuốc để phòng ngừa ở các cây non. Bởi đây là giai đoạn rất dễ nhiễm sâu bệnh vì cây còn yếu chưa cứng cáp.
Thường xuyên chú ý để phần lá của cây, để chúng không xuất hiện các bệnh lá và mối mọt.
Chú ý chăm sóc thật kỹ vào giai đoạn từ khoảng 2-3 tháng đầu [giai đoạn lên mầm]. Tiếp đó là giai đoạn từ khoảng tháng 8-9 để cây bước vào thời kỳ sinh cành và nhánh.
Nước nên tưới vào buổi sáng hoặc buổi chiều, tuyệt đối không nên tưới vào buổi trưa. Cây trưởng thành có thể tưới hai ngày một lần, cây vẫn sẽ không bị héo.
Chú ý độ pH cho đất trồng nên khoảng ở mức 6, không nên quá nhiều H+ hoặc quá nhiều OH-.
Nên chăm tỉa cảnh để cây vươn cao hơn cũng như loại bỏ mầm bệnh sâu hại cho cây.
Kết luận
Cây xà cừ vốn là loài thực vật được trồng nhiều để tạo cảnh quan và tạo bóng mát. Ngoài ra, chúng còn dùng làm rừng chắn phòng hộ, chống xói mòn đất.
Cây như máy lọc khí, tạo sự trong lành cho môi trường đô thị ô nhiễm Thêm vào đó, chúng còn được ứng dụng nhiều trong y học chữa bệnh thông thường.
Đó cũng chính là nguyên nhân, những trường học, bệnh viện, khu đô thị đều trồng chúng. Bạn có thể tìm mua cây tại các trang trại cây trồng công trình.
Hình ảnh cây xà cừ gắn liền với các công trình, bóng mát đô thị. Ở vùng nông thôn, xà cừ là loại cây được trồng lấy gỗ, bóng mát. Nơi để bà con nông dân nghĩ ngơi tránh nắng sau khoảng thời gian làm việc mệt mỏi. Vậy cây xà cừ còn gọi là gì có công dụng gì ? Vỏ cây xà cừ có tác dụng gì ? Tất cả thắc mắc của bạn đọc sẽ được WikiHow Việt Nam trả lời trong phần bài viết dưới đây.
Cây xà cừ còn có tên gọi khác là gì
Cây xà cừ còn có tên gọi khác là cây sọ khỉ hoặc quả gỗ. Cây thuộc họ Xoan, có nguồn gốc từ châu Phi. Ở Việt Nam, xà cừ được trồng rất nhiều ở các con đường, công viên, khu du lịch… Cây xanh tốt quanh năm, tán lá rộng và bộ rễ chắc rất thích hợp để làm cây xanh đô thị, vừa tạo bóng mát vừa tăng tính thẩm mỹ cho các tuyến phố, con đường…
Đặc điểm của cây xà cừ
Cây xà cừ là loài cây gỗ lớn và chắc. Cây có chiều cao khoảng 30 – 40m. Đường kính của cây từ 0,8 – 2m. Cây phân rất nhiều nhánh và các nhánh cây tỏa ra rất rộng.
Khi còn nhỏ thì vỏ cây xà cừ rất trơn mịn và có màu trắng bạc. Lớn lên vỏ của chúng chuyển sang màu xám nâu và sần sùi. Vỏ xà cừ rất giày và cứng, có tác dụng chữa bệnh khá tốt.
Lá xà cừ có màu xanh ngắt và dày. Lá xanh quanh năm và mọc rất sum xuê tạo thành những tán lá vô cùng rộng và dày. Bởi thế cho nên chỉ cần trồng một cây xà cừ ở góc đường là đã đủ che nắng cả một khoảng không gian rộng lớn.
Mùa hoa xà cừ diễn ra từ tháng 4 – 5. Hoa xà cừ mọc theo từng chùm khá lớn. Trong mỗi chùm lại có những bông hoa li ti màu trắng vô cùng xinh xắn.
Quả xà cừ màu nâu xám có hình giống quả trứng và khá cứng. Khi già hoặc khô quả sẽ nẻ ra làm 4 phần và uốn cong lại.
Rễ của cây xà cừ là rễ cọc, chúng rất to và khỏe. Những cây xà cừ trồng lâu năm thì rễ của chúng có thể vươn ra rất dài và bám chặt vào lòng đất. Từ đó tạo ra một thế cây rất chắc chắn và giúp cây đứng vững trong những điều kiện như mưa giông hoặc gió bão.
Tác dụng của cây xà cừ trong đời sống
+ Gỗ của cây xà cừ có màu đỏ rất đẹp. Gỗ thớ xoắn và đường kính khá lớn nên có thể sử dụng làm nhà, làm cọc, ván đóng thuyền hoặc dùng để chế tác ra các vật dụng bằng khác như bàn ghế, tủ, thớt…
+ Xà cừ rất thích hợp trồng làm cây che bóng mát và làm đẹp cảnh quan đô thị. Ở các tuyến phố ở Hà Nội, Hải Phòng sẽ bắt gặp rất nhiều cây xà cừ cổ thụ. Xà cừ là loại dễ trồng, dễ chăm sóc, thích hợp với mọi loại đất và đặc biệt tán cây rộng giúp che bóng mát tốt. Rễ cây bám chắc vào lòng đất nên cây cũng ít khi bị gãy đổ.
Cây xà cừ dùng làm gì ? Có tác dụng gì
Trong dân gian truyền tai nhau về rất nhiều tác dụng chữa bệnh của cây xà cừ
+ Chữa bệnh ghẻ: Vỏ cây xà cừ giã nát và nấu nước tắm sẽ có tác dụng diệt khuẩn, trị ghẻ rất hiệu quả. Bạn hãy sử dụng kiên trì trong vong 1 tuần với bài thuốc này sẽ cho kết quả vô cùng kinh ngạc.
+ Chữa ho: Nếu như bạn đang gặp trường hợp ho dai dẳng lâu ngày không khỏi thì hãy thử cách sau đây nhé. Lấy một ít phần màu vàng bên trong của vỏ xà cừ + quả tắc + mật ong. Chưng lên và uống liên tục trong vòng 1 tuần thì những cơn ho sẽ giảm rõ rệt.
+ Khi bị sưng đau hoặc nhức mỏi thì có thể sử dụng lá xà cừ non, giã và đắp lên.
Để qua ngay mai thì chỗ bị sưng sẽ bớt nhức hơn.
+ Ngoài ra quả xà cừ cũng có thể ép để lấy dầu. Loại dầu này dùng chế biến thức ăn cũng rất tốt cho sức khỏe.
…
Cách trồng và chăm sóc cây xà cừ
Xà cừ là loại cây dễ trồng và chăm sóc. Cây có khả năng chịu khô hạn tốt và sinh trưởng rất khỏe ngay cả trong điều kiện thời tiết bất lợi.
+ Nhân giống cây xà cừ bằng phương pháp giâm cành, chiết cành hoặc gieo hạt. Có thể gieo hạt trong bầu đến khi ra cây non thì bứng ra trồng ở đất.
+ Nên đào hố hình vuông và rộng để cây có không gian phát triển. Tiến hành lót một ít phân chuồng, mùn cưa, vỏ dừa, phân NPK phía dưới đáy hố. Sau đó tưới một ít nước và ủ trong vòng 1 tháng.
+ Trồng cây: Bứng cây từ vườn ươm ra và đặt vào hố. Tiến hành lấp đất lại và tưới nước phía trên cho ẩm ướt. Nén đất cho chắc để giúp cây có thể đứng vững không bị nghiêng ngả.
+ Ánh sáng: Xà cừ là loại ưa sáng nên trồng ở những nơi nhiều nắng và thoáng đãng.
+ Nhiệt độ: Cây có thể sống ở nhiều điều kiện nhiệt độ khác nhau. Tuy nhiên mức nhiệt độ lý tưởng nhất là dao động từ 25 – 350C.
+ Độ ẩm: Là loại cây chị khô hạn nên trồng ở những nơi khô ráo, độ ẩm vừa phải và không bị úng ngập.
+ Lúc cây còn nhỏ thì nên tưới nước 1 lần/1 ngày. Lúc cây lớn lên và có bộ rễ khỏe thì bạn cũng không cần phải tưới nước thường xuyên nữa. Bộ rễ chắc khỏe của cây sẽ hút nước từ sâu dưới lòng đất để nuôi cây.
Bài viết trên WikiHow Việt Nam đã chia sẻ bạn đọc thông tin về cây xà cừ. Tác dụng của cây xà cừ đối với đời sống con người cũng như tên gọi phổ biến của nó. Hy vọng cây xà cừ trong bài viết sẽ cung cấp nhiều kiến thức hay cho đọc giả.