Hôm nay 10-4-2020 là thứ Sáu Tuần Thánh [Good Friday] trong Tuần Thánh [Holy Week] mừng lễ Phục sinh [Easter] của người theo đạo Thiên chúa. Và lần đầu tiên trong lịch sử đương đại, do đang cao điểm dịch bệnh COVID-19 đang tấn công toàn cầu, các nghi lễ Phục sinh tại nhiều nước không được cử hành có cộng đồng giáo dân như bình thường. Các nghi thức và thánh lễ đều được cử hành online trên Internet do giáo dân dự từ nhà mình.
Cậu bạn Việt Linh nửa khuya chia sẻ tấm ảnh ai đó sợ quên thứ Sáu Tuần Thánh là ngày giữ Chay bèn ghi lên bàn tay. Nhưng có vẻ kém an toàn khi trong thời đại dịch COVID-19, mọi người được các nhà chuyên môn khuyến cáo phải thường xuyên rửa tay bằng xà bông hay gel sát khuẩn nhiều lần trong ngày. Nhắc nhớ trên lòng bàn tay như vầy có lẽ chỉ sống sót nếu dùng mực không phai permanent ink.
Mấy tuần trước, vào dịp lễ Tro, Tổng giáo phận Sài Gòn TP.HCM thông báo các xứ đạo khi cử hành lễ thứ Sáu Tuần Thánh trong thời đại dịch sẽ không thực hiện nghi thức hôn kính chân Chúa Jesus như bình thường mà chỉ bái lạy để tránh lây nhiễm virus. Rồi cuối cùng tình hình dịch bệnh trầm trọng tới mức không còn có thể cử hành thánh lễ có cộng đoàn nữa. Mọi giáo dân được khuyến nghị dự lễ online và cùng hiệp thông ngay trong giờ live streaming – nghĩa là dự lễ ở nhà nhưng giống như đang ở ngay nhà thờ khi hiệp cùng lúc với chủ tế đang hành lễ.
Ngày nay, các tín hữu Công giáo Vatican mỗi năm chỉ giữ Chay 2 ngày: thứ Tư lễ Tro [Ash Wednesday] bắt đầu Mùa Chay [Lent] 40 ngày và thứ Sáu Tuần Thánh trong Tam nhật Vượt qua. Giữ Chay kiêng thịt chớ không phải ăn Chay. Bởi ngoài việc kiêng ăn các loại thịt [vẫn được ăn thủy hải sản và trứng gia cầm], tín hữu còn phải giữ chay không được ăn gì thêm ngoài 3 bữa trong ngày [trong đó có 2 bữa ăn lưng lửng và 1 bữa ăn no bình thường]. Cũng không được uống gì ngoài nước lã. Người từ 14 tuổi đến mãn đời phải kiêng thịt. Người từ 18 tuổi đến hết 59 tuổi phải giữ chay. Và Giáo hội có miễn giữ chay kiêng thịt cho những người bệnh cần giữ sức khỏe, phụ nữ đang mang thai hay cho con bú sữa mẹ hay người làm những công việc đặc biệt, việc nặng nhọc cần bảo đảm sức khỏe. Thậm chí khi cần, đấng giáo quyền có thể cho phép thay giữ chay kiêng thịt bằng một việc làm nào đó mang tính chay tịnh, hãm mình chiến thắng bản thân.
PHẠM HỒNG PHƯỚC
Ăn chay là hình thức đền tội của Cựu Ước và Tân Ước: Chúa Giêsu giữ chay 40 đêm ngày để làm gương cho các tín hữu.
– Trong Giáo hội Công giáo, ăn chay kiêng thịt là một hình thức hãm mình theo chiều hướng:
1. “Ai muốn theo Thầy, phải từ bỏ chính mình, vác thập giá mình mà theo”[Mt 16,24].
2. “Từ bỏ bản thân” [Giáo luật [Gl] khoản 1249]
3. “dẹp tính mê ăn uống” đó là một trong 7 mối: “Thứ 5: Kiêng bớt chớ mê ăn uống”.
Mỗi người chúng ta, chẳng ai là không phải đền tội, tội đầy đầu trong tư tưởng, lời nói, việc làm sai, thiếu sót bỏ không làm việc tốt phải làm…”lỗi tại tôi, lỗi tại tôi mọi đàng”. Do đó, nếu Giáo hội không buộc ăn chay kiêng thịt, thì tự mình cũng nên tìm cách hãm mình đền tội cách nhẹ ở đời này, hơn là để đền tội “cách nặng” trong luyện ngục đời sau!
2. GHCG dạy ăn chay kiêng thịt bao nhiêu lần trong một năm?
a-Giáo hội toàn cầu chọn các Thứ Sáu quanh năm làm ngày đền tội [Gl khoản 1250], nhưng để tùy mỗi Giáo hội địa phương xác định ăn chay kiêng thịt, Hội đồng Giám mục được chọn hình thức khác thay thế.
b-Giáo hội chỉ buộc các giáo dân toàn cầu ăn chay và kiêng thịt một năm 2 lần [Thứ Tư lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh] [Gl 1251].
c-Cũng khoản 1251 này, Giáo hội dạy: “Vào các ngày thứ sáu, nếu không trùng với ngày lễ Trọng, thì phải kiêng thịt hay kiêng một thức ăn khác theo Hội đồng Giám mục đã quy định [Gl 1253]”.
3. Tại sao Giáo hội buộc kiêng thịt mà lại cho ăn những món khác như tôm, cá, cua…đôi khi còn ngon và đắt tiền hơn thịt nữa?
– Thông thường người ta từ nhỏ tới lớn thích ăn thịt hơn ăn cá [trừ người Do thái, cậu bé khi đi chơi cũng đem 5 chiếc bánh mì đen và 2 con cá [Gioan 6,9 “Ở đây có một em bé có năm chiếc bánh lúa mạch và hai con cá ], đàng khác theo y học, đạo đức học: thịt bò, thịt heo có nhiều chất kích thích tình dục hơn cá, tôm, cua [cá có máu lạnh]. Có thể là một lý do Giáo hội dạy kiêng thịt như một hình thức hãm mình.
* Nhưng nếu vì kiêng thịt mà có người tránh miền này để qua miền khác mà ăn, hoặc đi tìm cách ăn cho sang, cho ngon thì “hết ý kiến” như truyện vui như sau:
Ngày thứ sáu mùa Chay kiêng thịt, một thanh niên khỏe mạnh vào quán ăn. Người tiếp viên tới hỏi: “Thưa ông dùng chi?” Ông khách nói: “Cho tôi đĩa cá sấu?” – “Xin lỗi, chúng tôi không có.” – “Cho tôi đĩa cá voi?” – “Xin lỗi, chúng tôi không có.” – “Cho tôi đĩa cá mập”. – “Xin lỗi, chúng tôi cũng không có.” – “Tiệm gì lạ vậy, Chúa ơi, xin Chúa chứng giám, hôm nay con đành phải ăn thịt”. Thế rồi anh gọi tiếp: “Thôi, cho tôi một đĩa thịt beef steak và một chai whisky”. Làm dấu Thánh giá nghệch ngoạc xong, ông ta ăn uống tỉnh bơ, và cảm thấy lương tâm yên ổn hơn khi nào hết!
4. Mấy tuổi thì ăn chay, kiêng thịt?
– 18 tuổi trọn tới hết 59 là tuổi ăn chay [Gl 1252].
– 14 tuổi trọn [không nói kết thúc] là tuổi kiêng thịt [Gl khoản trên].
5. Ăn chay sao cho đúng? Người nói ăn no, người nói ăn đói?
– Ngày ăn chay: Nếu bữa trưa là bữa chính, thì được ăn no. Bữa sáng và bữa chiều, ăn ít hơn bữa trưa. Nếu bữa tối là chính thì 2 bữa kia cũng được ăn ít hơn.
Phẩm và lượng đồ ăn tùy phong tục địa phương [Đức Phaolô VI, Tự Sắc về Đền tội Paenitemini ngày 17.2.1966].
Trong ngày chay cũng không được ăn vặt như kẹo, bánh v.v.. Cần để ý đến tinh thần hy sinh, hãm mình, khắc khổ, tự chế.
6. Kiêng thịt sao cho đúng?
– Ngày kiêng thịt: Kiêng các thứ thịt loài vật máu nóng: như trâu, bò, heo, gà, vịt… [loài có vú và chim] kể cả bộ lòng… nhưng được ăn trứng và các thứ biến chế từ sữa, được ăn những đồ gia vị, những thứ biến chế từ mỡ loài vật [theo Tông hiến Paenitemini 3,1 của ĐGH Pholô 6, về việc ăn chay và kiêng thịt.
7. Khi không thể ăn chay, kiêng thịt thì sao?
– Giáo hội không buộc người không thể giữ những luật buộc như ăn chay, kiêng thịt. Giáo hội tha chung cho những người sau:
– Được tha giữ chay:
a] Những người vì sức khỏe, [mẹ nuôi con thơ cần bú…]
b] Những người phải làm việc nặng nhọc,
c] Những người nghèo khó vẫn khổ sở vì đói,
d] Những người được cha xứ, Bề trên Dòng, Giám mục tha.
– Được tha kiêng thịt:
a] Mọi người trong Ngày Thứ Sáu gặp lễ buộc, ví dụ: Lễ Truyền tin trong mùa Chay.
b] Người vì sức khỏe, hay công việc nặng nhọc cần phải ăn thịt,
c] Người mà chủ nhân không cho đồ ăn khác, ví dụ: Tôi tớ, trẻ con, người vợ.
Ngoài ra, ai cần tha thì xin phép linh mục xứ, cộng đoàn nơi mình đang ở.
8. Luật ăn chay kiêng thịt bên Mỹ thế nào?
– Nói chung, Giáo hội [Gl 1250] lấy các thứ Sáu trong năm và mùa Chay làm ngày và mùa Thống hối cho mọi con cái thuộc Giáo hội trong mọi dân mọi nước.
-Khoản 1251, Giáo hội dạy: “Vào các ngày thứ sáu, nếu không trùng với ngày lễ trọng, thì phải kiêng thịt hay kiêng một thức ăn khác theo Hội đồng Giám mục đã quy định”.
* Riêng trong nước Mỹ, HĐGM chỉ định: giáo dân chỉ kiêng thịt các Thứ Sáu Mùa Chay [5 thứ 6, cộng thêm thứ Tư lễ Tro và Thứ 6 Tuần thánh], chứ không kiêng thịt các thứ Sáu quanh năm..
Thứ Sáu mùa Chay, dù kiêng thịt, nhưng “được ăn cháo lỏng có mùi thịt, meat gravy and sauces”. [Catholic Almanac 1989, coi Abstinence].
* Dễ hơn nữa, theo quyết định của Hội đồng Giám mục, “Không cần xin phép miễn ăn chay, kiêng thịt. Để tùy lương tâm cá nhân xác định, khi có lý do đủ [sufficient reason], người ta có thể tự miễn ăn chay, kiêng thịt vào ngày buộc. Nhưng Các Giám mục [Gl 1253] mạnh mẽ khuyến khích dự lễ misa hàng ngày và giữ chay kiêng thịt vào ngày khác trong tuần để bù lại”. [Theo Tuần báo North Texas Catholic Feb. 24, 1995. P. 13].
Kết: Ăn chay là hình thức đền tội của Cựu Ước và Tân Ước
* Chúa Giêsu giữ chay 40 đêm ngày trước khi đi truyền đạo công khai trong nước Do thái
* Đối với chúng ta, chẳng ai là không phải đền tội, tội đầy đầu trong tư tưởng, lời nói, việc làm sai trái, thiếu sót bỏ không làm việc tốt phải làm…”lỗi tại tôi, lỗi tại tôi mọi đàng”. Do đó, nếu Giáo hội không buộc, thì tự mình cũng nên tìm cách hãm mình đền tội cách nhẹ ở đời này, hơn là để đền tội “cách nặng” trong luyện ngục đời sau!
Giáo luật khoản 1249 viết thêm: Luật Chúa buộc mọi tín hữu làm việc thống hối theo cách thức riêng của mỗi người. Nhưng để các tín hữu liên kết với nhau trong một vài nghĩa vụ thống hối chung, luật quy định những ngày thống hối, để trong những ngày ấy, các tín hữu chú trọng đặc biệt đến sự cầu nguyện, thi hành việc đạo đức và việc bác ái, từ bỏ bản thân,bằng cách trung thành chu toàn các bổn phận riêng và nhất là bằng cách giữ chay và kiêng thịt”.
Gl khoản 1251 cũng khuyên các chủ chăn và các phụ huynh dạy cho các em dù chưa đến tuổi buộc ăn chay và kiêng thịt để chúng hiểu biết ý nghĩa đích thực của việc thống hối.
Ăn chay, kiêng thịt trong đạo Công giáo, dù không nhiều như luật giữ chay của mấy đạo khác…[Phật giáo: tín đồ ăn chay nhiều ngày…đạo Cao đài: tín hữu ăn chay từ 2-10 ngày trong một tháng, hoặc ăn chay trường, nếu là bậc chức sắc. Đạo Hồi có cả tháng chay Ramadan [không ăn, không uống, không hút thuốc và kiêng việc chăn gối].
Hy vọng những người “con Chúa” không ai thấy ăn chay kiêng thịt đạo mình là khó quá rồi kêu ca hay khinh thường phạm đến luật Hội thánh mà mang tội.
Linh mục Đoàn Quang, CMC
Nguồn: xuanha.net