Trên nền kinh tế có nhiều loại lãi suất khác nhau và biến động khác nhau tùy thuộc vào đặc điểm của lãi suất đó, lãi suất liên ngân hàng [tiếng Anh: Interbank Interest Rates] đề cập đến các khoản vay ngắn hạn giữa các ngân hàng thương mại.
Hình minh họa. Nguồn: Getty Imagine.
Lãi suất liên ngân hàng hay còn gọi là lãi suất qua đêm, trong tiếng Anh gọi theo một số cách là Interbank Interest Rates, Overnight Interest Rates.
Lãi suất liên ngân hàng [Interbank Interest Rates] là lãi suất cho vay ngắn hạn giữa các ngân hàng với nhau trên thị trường liên ngân hàng. Các khoản vay có kì hạn ngắn [cho vay qua đêm hoặc một vài tuần], mặc dù lãi suất của khoản vay vẫn tính theo năm.
Đặc điểm của lãi suất liên ngân hàng
- "Lãi suất cho vay do các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thỏa thuận".
- "Trong trường hợp ngân hàng có diễn biến bất thường, Ngân hàng Nhà nước qui định lãi suất cho vay để các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện".
[Theo thông tư số 21/2012/TT-NHNN và thông tư 18/2016/TT-NHNN]
- Lãi suất này luôn biến động lên xuống tùy thuộc thời điểm trong ngày và có tác động khá mạnh đến nền kinh tế. Các tổ chức công bố thông tin [Ngân hàng Trung ương, Bloomberg,…] sẽ tập hợp số liệu của các ngân hàng, tính toán đưa ra một con số bình quân vào buổi sáng.
Tại sao có lãi suất liên ngân hàng
Có hai nguyên nhân dẫn đến việc cho vay, đi vay giữa các ngân hàng trên thị trường liên ngân hàng.
Lí do đầu tiên là vì các ngân hàng cần phải báo cáo kết quả kinh doanh hàng ngày, trong đó cần chú trọng đến tỉ lệ dự trữ bắt buộc của ngân hàng ở mức cho phép. Nếu ngân hàng nào không đảm bảo mức tỉ lệ dự trữ bắt buộc này cần phải đi vay các ngân hàng khác để bù vào.
Lí do thứ hai là vì trong hoạt động kinh doanh, các ngân hàng nhỏ thường bị thiếu vốn, nhất là vốn ngắn hạn. Để đảm bảo khả năng thanh toán các khoản ngắn hạn cho khách hàng vay và cho vay nhằm duy trì hoạt động hiệu quả thì các ngân hàng thường đi vay những ngân hàng lớn có nguồn vốn dồi dào hơn.
Vai trò của lãi suất liên ngân hàng đối với thị trường tài chính
- Lãi suất liên ngân hàng thể hiện tình trạng cung cầu tiền trên thị trường dự trữ của các ngân hàng thương mại, do đây là nơi các ngân hàng có thể nhanh chóng vay nợ để có thêm dự trữ, hoặc cho vay các khoản dự trữ dư thừa ngắn hạn.
- Lãi suất liên ngân hàng cũng chi phối bởi lãi suất do ngân hàng trung ương cho các ngân hàng trung gian vay. Mức độ chi phối này phụ thuộc vào sự phát triển của hoạt động thị trường mở và tỉ trọng sử dụng vốn vay ngân hàng trung ương của các ngân hàng trung gian.
- Lãi suất trên thị trường liên ngân hàng cũng là một trong các chỉ tiêu mà ngân hàng trung ương sử dụng để điều hành và thực thi chính sách tiền tệ.
Lãi suất liên ngân hàng trên thị trường tài chính quốc tế
Trên thị trường tài chính quốc tế, lãi suất liên ngân hàng được sử dụng là chuẩn cho các khoản vay thường là lãi suất LIBOR [lãi suất cho vay liên ngân hàng trên thị trường London]. Lãi suất LIBOR được sử dụng để xác minh lãi suất cho các công cụ tài chính khác. Ví dụ, lãi suất trái phiếu phát hành bằng đồng EURO được xác định là bằng LIBOR+1%.
[Theo Giáo trình Lý thuyết tài chính tiền tệ, NXB ĐH Kinh tế Quốc dân]
Bao Anh Dang
LIBOR là một khái niệm không xa lạ đối với những người làm trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, chứng khoán… Vậy LIBOR là gì, nó có ảnh hưởng gì đến thị trường tài chính thế giới?
LIBOR là gì?
LIBOR là từ viết tắt của thuật ngữ tiếng Anh là London InterBank Offered Rate – Lãi suất liên ngân hàng Luân Đôn. Đây là một loại lãi suất liên ngân hàng mà tại đó các ngân hàng toàn cầu lớn cho nhau vay trên thị trường liên ngân hàng quốc tế đối với các khoản vay ngắn hạn, hay còn được gọi là lãi suất cho vay qua đêm liên ngân hàng Luân Đôn.
LIBOR đóng vai trò là lãi suất chuẩn chính được chấp nhận trên toàn cầu cho biết chi phí đi vay giữa các ngân hàng. Tỷ giá được tính toán và công bố mỗi ngày bởi Intercontinental Exchange [ICE] – sàn giao dịch liên lục địa.
LIBOR là chỉ số lãi suất chuẩn phổ biến nhất được sử dụng để điều chỉnh các khoản vay và thẻ tín dụng có lãi suất thay đổi.
Bản chất của lãi suất LIBOR là gì?
LIBOR là lãi suất trung bình mà các ngân hàng lớn trên toàn thế giới sử dụng khi cho vay lẫn nhau. Nó được xem như tiêu chuẩn tham chiếu toàn cầu và được niêm yết bằng năm loại tiền tệ bao gồm: đồng đô la Mỹ [USD], đồng Euro [EUR], bảng Anh [GPB], yên Nhật [JPY] và đồng franc Thụy Sĩ [CHF], và có 7 kì hạn khác nhau gồm lãi suất qua đêm, lãi suất một tuần, một tháng, hai tháng, ba tháng, sáu tháng và 1 năm.
Có tổng cộng 35 lãi suất LIBOR, trong đó, phổ biến nhất là lãi suất LIBOR 3 tháng được tính bằng đô la, thường được gọi là lãi suất LIBOR hiện tại.
Lãi suất LIBOR cũng là cơ sở cho các khoản vay tiêu dùng ở các nước trên thế giới, vì vậy nó tác động đến người tiêu dùng giống như của các tổ chức tài chính khác.
Lãi suất cho các khoản vay mua ô tô, thẻ tín dụng và các khoản thế chấp lãi suất có thể điều chỉnh dao động dựa trên lãi suất liên ngân hàng. Sự thay đổi của lãi suất LIBOR cho thấy mức độ dễ dàng mà các ngân hàng cho khách hàng vay tiền.
Cách xác định lãi suất LIBOR
Như đã nói ở phần LIBOR là gì, sàn giao dịch liên lục địa [ICE] là cơ quan tính toán và công bố lãi suất LIBOR, hàng ngày các ngân hàng lớn trên thế giới sẽ bí mật gửi thông tin về lãi suất cho mỗi kỳ hạn cho vay, từ lãi suất qua đêm đến lãi suất 12 tháng.
ICE sẽ lấy thông tin về các ngân hàng lớn trên thế giới, về mức phí họ sẽ tính cho các ngân hàng áp dụng khác nhau đối với các khoản vay ngắn hạn này.
Sau khi có các dữ liệu trên, LIBOR sẽ được tính bằng cách loại các mức lãi suất cao nhất và các mức thấp nhất, sau đó tính trung bình các mức còn lại. Sau khi tỉ lệ lại suất cho mỗi kỳ hạn và loại tiền tệ được hoàn thành, LIBOR sẽ được công bố vào khoảng 11h55 phút giờ London.
Kể từ tháng 4 năm 2018, ICE đã đệ trình đề xuất mới nhằm tính toán lãi suất LIBOR, phương pháp mới này được tính toán dựa trên việc phân lớp, dựa trên giao dịch, dữ liệu – được gọi là Waterfall Mathodology [phương pháp Thác nước].
Nếu lãi suất LIBOR tăng lên thì tiền trả lãi người vay sẽ tăng lên và ngược lại, nếu LIBOR giảm thì tiền lãi vay giảm. Tuy nhiên, nếu LIBOR giảm dẫn đến các quỹ hỗ trợ và lương hưu với các khoản đầu tư vào các tài sản dựa trên lãi suất LIBOR sẽ bị giảm theo khi mà họ sẽ nhận được ít hơn, gây thiệt thòi cho người nhận.
Tầm quan trọng của LIBOR đối với thị trường tài chính thế giới
Hiệp hội Ngân hàng Anh từng gọi LIBOR là con số quan trọng nhất thế giới và LIBOR cũng chứng minh được vai trò này của mình khi nó vượt biên giới London, vượt ra khỏi phạm vi châu Âu trở thành số liệu quan trọng toàn cầu trong thị trường tài chính.
Các ngân hàng, tổ chức tài chính và các công ty tín dụng khắp mọi nơi trên thế giới đều dựa vào LIBOR để ấn định lại suất riêng của mình. LIBOR còn được xem như lãi suất tiêu chuẩn để tham khảo cho các hợp đồng trị giá hàng triệu đô la Mỹ, từ ngắn hạn đến dài hạn.
Một trong những lý do chính LIBOR được sử dụng rộng rãi là cách tính tỷ lệ lãi suất. LIBOR thể hiện tỷ lệ lãi suất cho vay thấp nhất giữa các ngân hàng và các tổ chức tài chính lớn trên thế giới. Do đó, nếu LIBOR tăng hoặc giảm mức lãi suất cơ bản đều tác động đến những hợp đồng gắn liền với nó và dựa vào nó như một chuẩn mực.
Không chỉ ở lĩnh vực nhà ở, tầm ảnh hưởng của LIBOR còn được sử dụng như lãi suất thả nổi qua đêm, hợp đồng tương lai, thế chấp, các khoản vay cho sinh viên và các quỹ hoạt động cũng dựa vào lãi suất này. Đối với hợp đồng tương lai, LIBOR được sử dụng để thiết lập các mức giá cho những hợp đồng lãi suất trong tương lai của các công ty bảo hiểm về rủi ro lãi suất.
Với tầm ảnh hưởng của mình, LIBOR còn tác động đến cả thị trường ngoại hối, lý do là nó gắn liền với các đồng tiền như đồng Euro [EUR], bảng Anh [GPB], yên Nhật [JPY] và đồng franc Thụy Sĩ [CHF]… nhưng tác động hàng ngày đến của nó đến giá trị của đồng USD ở Mỹ là không đáng kể.
Mặc dù vậy, lãi suất LIBOR có liên quan mật thiết đến tỷ giá của đồng Euro hoặc đô la Mỹ được nắm giữ bởi các nhân hàng nước ngoài khi đồng Euro chiếm khoảng 20% trong tổng dự trữ đô la.
Tuy nhiên, LIBOR lại rất nhạy cảm với mọi biến động của FED [Cục dự trữ Liên bang Hoa Kỳ], nếu FED cắt giảm lãi suất sẽ khiến cho LIBOR giảm tầm ảnh hưởng.
Hy vọng, qua bài viết độc giả đã đã biết đến lãi suất LIBOR là gì, bản chất và tầm ảnh hưởng của nó đến thị trường tài chính toàn cầu. Với vụ bê bối năm 2012, hiện nay có nhiều đề xuất nhằm thay thế LIBOR, nhưng đến nay thì nó vẫn hàng ngày chứng minh tầm ảnh hưởng của mình và tác động lớn đến thị trường thế giới.
Nguyễn Lý