Bệnh trĩ là một trong những bệnh phổ biến ở người lớn và đứng hàng đầu trong các bệnh lý vùng hậu môn trực tràng đến nhập viện.
Tuy là một bệnh lành tính, nhưng gây nhiều khó khăn vì người bệnh thường bỏ qua những triệu chứng nhẹ và tâm lý e ngại khi đi khám. Chỉ đến khi những triệu chứng trở nặng, gây khó chịu thì người bệnh mới đi khám chuyên khoa.
Bệnh trĩ là gì?
Bệnh trĩ là một bệnh lý liên quan đến biến đổi cấu trúc bình thường của ống hậu môn. Bệnh trĩ là do tăng áp lực trong các tĩnh mạch hậu môn hoặc trực tràng, các tĩnh mạch do chịu chèn ép từ bên trong có khả năng xung huyết, chảy máu, có khi bị sa ra ngoài.
Dựa vào vị trí phát sinh búi trĩ ở phía trên hay phía dưới ranh giới đường lược ở hậu môn, bệnh trĩ được chia ra các loại trĩ nội, trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp.
Một trong những nguyên nhân chính gây bệnh trĩ là do rặn quá mức lúc đi đại tiện vì táo bón hoặc tiêu chảy. Cũng có thể là do thói quen ngồi quá nhiều, hoặc do béo phì, nâng vật nặng hoặc hoạt động gắng sức nào đó.
Triệu chứng, biểu hiện bệnh trĩ
Bệnh trĩ thường có 2 triệu chứng điển hình là chảy máu và sa búi trĩ. Cụ thể như sau:
Chảy máu
- Búi trĩ xuất hiện, sưng và xung huyết, khi bị phân cọ vào sẽ chảy máu. Hiện tượng chảy máu thường rất kín đáo. Người bệnh tình cờ phát hiện thấy máu ở giấy vệ sinh.
- Về sau, máu chảy nhỏ giọt hay bắn thành tia.
- Những trường hợp nặng, khi người bệnh đi lại, ngồi xổm, vận động mạnh cũng khiến máu chảy ra.
- Có trường hợp máu chảy ra đọng lại trong lòng trực tràng, sau mỗi lần đi cầu thì thấy máu ra thành từng cục.
Sa búi trĩ
- Hiện tượng sa búi trĩ thường xảy ra sau một thời gian đi cầu có chảy máu. Theo thời gian, búi trĩ dần phát triển và sa ra ngoài.
- Ban đầu sau khi sa ra ngoài, búi trĩ đó có thể tự co lên, nhưng càng để lâu búi trĩ sa ra ngoài và không thể tự co lên được, phải dùng tay đẩy lên. Nặng hơn là búi trĩ sa ra ngoài và dùng tay đẩy cũng không lên, dẫn đến sa nghẹt trĩ.
- Nếu không vệ sinh sạch sẽ vùng hậu môn sẽ bị nhiễm trùng và hoại tử búi trĩ gây đau đớn.
Khi có những triệu chứng trên, người bệnh cần đi khám Hậu môn trực tràng để bác sĩ kiểm tra, đánh giá tình trạng. Không nên để lâu, chờ các triệu chứng tự hết, như vậy có thể khiến bệnh trĩ nặng thêm.
Ngoài 2 triệu chứng chính điển hình trên, bệnh nhân còn kèm theo các triệu chứng khác như đi cầu khó, kèm theo đau rát, ngứa hậu môn:
- Đau rát hậu môn: Khi đại tiện ra máu sẽ dẫn đến hiện tượng đau rát vùng hậu môn, vì hệ thống thần kinh quanh khu vực hậu môn khá mẫn cảm, khi bị kích thích sẽ dẫn đến cảm giác đau. Bên cạnh đó, phân cứng cọ vào búi trĩ bị xung huyết cũng khiến bệnh nhân cảm thấy nóng rát ở vùng hậu môn.
- Chảy dịch: Trong hậu môn có tiết ra chất dịch để việc đi vệ sinh dễ dàng hơn, sa búi trĩ khiến cơ vòng hậu môn bị hở, chất dịch chảy từ trong hậu môn ra kèm theo phân, khiến khu vực hậu môn lúc nào cũng ẩm ướt khó chịu.
- Ngứa hậu môn: Việc vùng hậu môn ngứa ngáy, khó chịu chủ yếu là do hiện tượng chảy dịch, cũng là do các búi trĩ hình thành bên ngoài hậu môn khiến người bệnh thấy cộm và ngứa.
Thế nào là bệnh trĩ nội?
Gọi là trĩ nội vì chân búi trĩ nằm ở trên đường lược. Trĩ nội là những búi trĩ được hình thành bên trong ống hậu môn [nơi thường không có thần kinh cảm giác]. Trĩ nội được phân thành các mức độ sau:
- Trĩ nội độ 1: Các tĩnh mạch trĩ giãn nhẹ, đội niêm mạc lên, lồi vào thành trực tràng. Trĩ nội độ 1 chưa sa búi trĩ ra ngoài hậu môn.
- Trĩ nội độ 2: Các tĩnh mạch trĩ đã giãn nhiều hơn tạo thành các búi to, mỗi khi đi cầu búi trĩ sa ra ngoài cơ thắt hậu môn, nhưng sau đó tự co lại được.
- Trĩ nội độ 3: Búi trĩ to, sa ra ngoài nhiều, không tự co lên được mà phải tác động đẩy búi trĩ thì mới co vào được.
- Trĩ nội độ 4: Búi trĩ to, sa ra ngoài thường trực, tác động đẩy búi trĩ thì cũng không co vào được và có thể bị thắt nghẹt dẫn đến hoại tử búi trĩ.
Thực tế cho thấy, nhiều người bệnh chỉ đi khám trĩ khi bệnh đã ở độ 3, độ 4, sinh hoạt khó khăn, gây đau nhiều. Phát hiện và điều trị ở những giai đoạn nặng khiến việc điều trị phức tạp và mất nhiều thời gian hơn nhiều.
Thế nào là bệnh trĩ ngoại?
Gọi là trĩ ngoại vì búi trĩ xuất phát từ khoang cạnh hậu môn dưới da, chân búi trĩ nằm ở dưới đường lược [hay dưới cơ thắt hậu môn].
Trĩ ngoại là những búi trĩ bị phồng to, sẫm màu, xơ cứng bởi các đám rối tĩnh mạch căng giãn, gấp khúc tạo nên và thường thòi ra ngoài hậu môn. Trĩ ngoại thường gây khó chịu khi đi lại, nhất là có kèm theo xuất tiết, ẩm ướt. Do ẩm ướt cho nên có thể bị viêm nhiễm, nhất là loại xảy ra ngay tại nếp gấp ở cửa hậu môn gây nên dễ phù nề, đau đớn, nhất là khi đại tiện.
Đáng chú ý nhất của bệnh trĩ ngoại là đau khi đi đại tiện và ra máu. Các tĩnh mạch ở hậu môn giãn to tạo thành các búi trĩ thòi ra ngoài hậu môn gây khó chịu, đau khi đi lại và lúc đi đại tiện. Trĩ ngoại càng để lâu càng dễ gây viêm nhiễm, có thể gây nhiễm trùng huyết.
Phân biệt trĩ nội, trĩ ngoại
Phân biệt Trĩ nội Trĩ ngoại Vị trí
Xuất hiện ở phía trên đường lược.
Xuất hiện phía dưới đường lược.
Bề mặt trĩ
Là lớp niêm mạc của ống hậu môn.
Là những mô thành lát, tầng.
Biểu hiện
- Ra máu tươi
- Sa, nghẹt búi trĩ
- Viêm da quanh vùng hậu môn.
- Búi trĩ sa ra ngoài hậu môn
- Bị đau
- Chảy máu, kèm theo ngứa rát. Dây thần kinh cảm giác
Trĩ nội không có dây thần kinh cảm giác, nên ít gây đau.
Có dây thần kinh cảm giác, nên thường đau đớn khi bị thuyên tắc búi trĩ.
Các mức độ
Trĩ nội được chia làm 4 cấp độ:
Độ 1: đi ngoài ra máu tươi thì lúc này búi trĩ chưa bị sa ra ngoài
Độ 2: búi trĩ bắt đầu sa ra ngoài khi đi đại tiện, nhưng lại có thể tự co lên sau đó
Độ 3: khi đi đại tiện búi trĩ sa ra ngoài, sau đó người bệnh phải dùng tay đẩy lên mới được
Độ 4: búi trĩ sa ra ngoài và không kiểm soát được, người bệnh cũng không can thiệp cách nào để đẩy được búi trĩ lên.
Trĩ ngoại chia thành 4 thời kỳ:
Thời kỳ 1: búi trĩ lòi ra phía ngoài hậu môn
Thời kỳ 2: búi trĩ lòi ra kèm theo các búi tĩnh mạch ngoằn nghèo
Thời kỳ 3: trĩ bị tắc, gây chảy máu và bệnh nhân rất đau đớn
Thời kỳ 4: búi trĩ bị viêm gây sưng đau, thậm chí nhiễm trùng và ngứa ngáy khó chịu.
Các cấp độ bệnh trĩ nội và trĩ ngoại
Bệnh trĩ có chữa được không?
là: Chế độ ăn uống lành mạnh, nhiều rau xanh, nhiều nước để chống chứng táo bón.
Bên cạnh đó, kết hợp sử dụng những dưỡng chất giúp hoạt huyết, bền vững thành mạch, nhuận tràng, kháng viêm và mau lành vết thương để giúp phòng ngừa các triệu chứng thường thấy ở người bệnh trĩ.
1. Điều trị trĩ nội
- Phương thức điều trị thường là từ độ 1 đến độ 3, khi các đám rối tĩnh mạch vẫn có sự đàn hồi thì phương pháp nội khoa luôn được ưu tiên hàng đầu.
- Nhưng khi người bệnh đã để trĩ nội chuyển sang cấp độ nặng hơn là độ 4, đám rối tĩnh mạch trĩ bị co giãn quá mức, gần như không còn khả năng phục hồi bằng phương pháp nội khoa, thì buộc phải phẫu thuật cắt bỏ.
2. Điều trị trĩ ngoại
Còn đối với trĩ ngoại, cũng tùy vào thời kỳ của bệnh, các bác sĩ chuyên khoa sẽ xác định một phác đồ điều trị cụ thể cho từng bệnh nhân, cũng tuân theo quy tắc mức độ nhẹ thì dùng phương pháp nội khoa, nặng hơn thì phải phẫu thuật.
Ngoài ra, nếu người bệnh chưa đi khám được ngay, có thể đăng ký tư vấn bệnh trĩ từ xa qua Video với bác sĩ chuyên khoa để được định hướng điều trị ban đầu, cũng như chăm sóc tại nhà đúng cách.