Hỏi: Hiện nay, Việt Nam cũng như một số quốc gia khác trên thế giới đã triển khai tiêm vaccine ngừa Covid-19 mũi thứ ba hay còn gọi là mũi tăng cường để tăng khả năng bảo vệ con người trước biến thể mới của virus SARS-CoV-2. Vậy tác dụng phụ này có đáng lo ngại hay không?
Trả lời: Qua nghiên cứu, mũi tăng cường của vắc-xin mRNA gồm Pfizer và Moderna gây phản ứng ở nhóm người trẻ tuổi nhiều hơn người già do phản ứng miễn dịch ở người già đã suy giảm. Các tác dụng phụ xuất hiện phổ biến như: sốt, nhức đầu, mệt mỏi, đau tại chỗ tiêm,…
Một số người sau khi tiêm mũi 3 cũng gặp phải các triệu chứng khác như: tiêu chảy, nôn mửa, đau cơ, đau khớp. Tuy nhiên, hầu hết các biểu hiện này đều ở mức nhẹ hoặc trung bình. Các tác dụng phụ thường sẽ xảy ra sau vài tiếng tiêm ngừa, chúng không kéo dài và thông thường hết trong khoảng từ 3 đến 5 ngày.
Ngoài ra, một số người tiêm vaccine mũi 3 cũng cho biết rằng họ có triệu chứng nổi hạch ở vùng nách, dưới cánh tay. Mặc dù phản ứng này xuất hiện rõ rệt hơn mũi 1 và 2 song nó không quá nghiêm trọng. Theo Trung tâm Phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ, phản ứng nổi hạch sau tiêm là dấu hiệu bình thường cho thấy cơ thể mỗi người đang xây dựng lớp bảo vệ chống lại COVID-19.
[Vietnam+]
Tại sao bị tác dụng phụ nhẹ sau tiêm vắc xin lại là điều bình thường
Thuốc chủng ngừa được thiết kế để cung cấp cho bạn khả năng miễn dịch, nhờ đó không có nguy cơ mắc bệnh. Một người sau khi tiêm vắc xin sẽ thường bị một số tác dụng phụ từ nhẹ đến trung bình. Điều này là do hệ thống miễn dịch đang hướng dẫn cơ thể phản ứng lại theo những cách nhất định: làm tăng lưu lượng máu để các tế bào miễn dịch có thể lưu thông nhiều hơn và làm tăng nhiệt độ cơ thể để tiêu diệt vi-rút.
Các tác dụng phụ thường ở mức độ nhẹ đến trung bình, như sốt nhẹ hoặc đau nhức cơ, là bình thường và không phải là dấu hiệu đáng báo động. Các tác dụng phụ này là những dấu hiệu cho thấy hệ thống miễn dịch của cơ thể đang phản ứng với vắc-xin, cụ thể là kháng nguyên [một chất kích hoạt đáp ứng miễn dịch], và đang chuẩn bị để chống lại vi-rút. Các tác dụng phụ này thường tự biến mất sau vài ngày.
Do đó, các tác dụng phụ phổ biến và ở mức độ nhẹ hoặc trung bình là một dấu hiệu tốt: cho thấy vắc xin đang hoạt động. Tuy nhiên, không gặp tác dụng phụ thì không có nghĩa là vắc xin không hiệu quả. Nói cách khác, mỗi người sẽ có phản ứng khác nhau sau khi tiêm vắc xin.
Các tác dụng phụ thường gặp sau khi tiêm vắc xin COVID-19
Giống như bất kỳ loại vắc xin nào, vắc xin COVID-19 có thể gây ra các phản ứng phụ, hầu hết đều ở mức độ nhẹ hoặc trung bình và tự biến mất trong vài ngày. Theo kết quả của các thử nghiệm lâm sàng, các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn hoặc kéo dài có thể xảy ra. Việc tiêm vắc xin phải được giám sát liên tục để phát hiện các tác dụng phụ.
Các tác dụng phụ được báo cáo của vắc xin COVID-19 hầu hết đều ở mức độ nhẹ đến trung bình và không còn kéo dài sau vài ngày. Các tác dụng phụ điển hình bao gồm đau tại chỗ tiêm, sốt, mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ, ớn lạnh và tiêu chảy. Khả năng xảy ra bất kỳ tác dụng phụ nào sau khi tiêm là khác nhau tùy theo loại vắc xin cụ thể.
Các tác dụng phụ ít gặp hơn sau khi tiêm vắc xin COVID-19
Sau khi tiêm vắc-xin, người được tiêm được yêu cầu ở lại 15–30 phút tại điểm tiêm chủng để nhân viên y tế có mặt ngay lập tức trong trường hợp có bất kỳ phản ứng tức thời nào. Người được tiêm vắc xin phải thông báo cho nhà cung cấp dịch vụ y tế địa phương nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ không mong muốn hoặc các sự cố sức khỏe khác - chẳng hạn như tác dụng phụ kéo dài hơn 3 ngày. Các phản ứng phụ ít gặp hơn được báo cáo đối với một số vắc xin COVID-19 bao gồm các phản ứng dị ứng nghiêm trọng như phản vệ; tuy nhiên, phản ứng này cực kỳ hiếm.
Bộ Y tế các nước và Tổ chức Y tế Thế giới vẫn đang theo dõi chặt chẽ mọi tác dụng phụ không mong muốn sau khi sử dụng vắc xin COVID-19.
Tác dụng phụ kéo dài sau khi tiêm vắc xin COVID-19
Các tác dụng phụ thường xảy ra trong vài ngày đầu tiên sau khi chủng ngừa. Kể từ khi chương trình tiêm chủng COVID-19 đại trà đầu tiên bắt đầu vào đầu tháng 12/2020, hàng trăm triệu liều vắc xin đã được tiêm.
Đã có những lo ngại về vắc xin COVID-19 sẽ làm cho con người bị nhiễm bệnh với vi rút gây bệnh COVID-19. Nhưng không có vắc xin nào được phê duyệt có chứa vi rút sống gây ra bệnh COVID-19, có nghĩa là vắc xin COVID-19 không thể làm cho con người bị nhiễm COVID-19.
Sau khi tiêm vắc xin, thường mất vài tuần để cơ thể xây dựng khả năng miễn dịch chống lại vi rút SARS-CoV-2. Vì vậy, một người có thể bị nhiễm SARS-CoV-2 ngay trước hoặc sau khi tiêm vắc xin và mắc bệnh COVID-19 là hoàn toàn có thể xảy ra do vắc-xin vẫn chưa có đủ thời gian để bảo vệ cơ thể.
[Tài liệu tham khảo: “Side Effects of COVID-19 Vaccines” - www.who.int, 31/03/2021]
SỞ Y TẾ TP.HCM
nguồn://www.medinet.hochiminhcity.gov.vn/phong-chong-dich-benh/tac-dung-phu-cua-vac-xin-covid-19-cmobile2-42589.aspx
Hầu hết tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine Covid-19 là những phản ứng thông thường liên quan đến phản ứng tại vị trí tiêm và các triệu chứng “giả cúm” như đau đầu, ớn lạnh, mệt mỏi, buồn nôn, sốt, chóng mặt, đau cơ, nhịp tim nhanh… Các triệu chứng này xảy ra sớm sau khi tiêm vắc xin, tự khỏi và không gây ra vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe cũng như không để lại di chứng. Theo các chuyên gia, phản ứng sau tiêm chủng vắc xin phòng virus corona thậm chí là có lợi vì đó là dấu hiệu cho thấy cơ thể đã có đáp ứng miễn dịch đối với vắc xin.
Vaccine phòng Covid-19 là loại vaccine giúp hệ miễn dịch của người được tiêm chủng tạo ra kháng thể có khả năng nhận biết và tiêu diệt virus SARS-COV-2. Đây là loại virus gây ra đại dịch trên thế giới, gần 210 triệu người mắc phải, gần 4.5 triệu người tử vong, lây lan và bao trùm tất cả các châu lục và vùng lãnh thổ trên toàn cầu.
Phản ứng sau tiêm chủng hay sự cố bất lợi sau tiêm chủng được định nghĩa là “hiện tượng bất thường về sức khỏe bao gồm các biểu hiện tại chỗ tiêm hoặc toàn thân xảy ra sau tiêm chủng, không nhất thiết do việc sử dụng vắc xin”.
Giống như với tất cả các loại vaccine khác, vaccine Covid-19 có thể gây ra các phản ứng phụ, mặc dù không phải ai cũng gặp phải. Trong các nghiên cứu lâm sàng, hầu hết các tác dụng phụ không mong muốn của vaccine Covid-19 đều ở mức độ từ nhẹ đến trung bình và đều được giải quyết trong vòng vài ngày. [2]
Vaccine là an toàn, để được đưa vào sử dụng, tất cả các loại vaccine Covid-19 trên thế giới đều phải nghiên cứu để đảm bảo tính an toàn và hiệu lực, cũng như trải qua quá trình kiểm định nghiêm ngặt trước khi tiêm rộng rãi trong cộng đồng. Sau khi tiêm vaccine, người được tiêm chủng có thể gặp một số phản ứng sau tiêm, điều này là hoàn toàn bình thường và nằm trong dự liệu. Các dấu hiệu phản ứng xảy ra chứng tỏ vaccine đang kích thích cơ thể tạo phản ứng miễn dịch. Đây là một phần của quá trình huấn luyện hệ miễn dịch cách nhận diện mục tiêu và tiêu diệt virus Sars-Cov-2 nếu mắc phải.
Tùy theo cơ địa của từng cá thể mà vaccine có thể gây ra một số phản ứng không mong muốn sau tiêm chủng. Do đó, việc theo dõi phản ứng phụ sau tiêm phòng Covid-19 là việc làm hết sức quan trọng.
Trong các nghiên cứu lâm sàng, hầu hết các tác dụng sau khi tiêm vắc xin Covid-19 đều ở mức độ từ nhẹ đến trung bình và đều sẽ tự hết trong vài ngày. [3]
Phản ứng phụ rất thường gặp [≥10%]:
- Tác dụng phụ tại vị trí tiêm [phản ứng tại chỗ tiêm]:
- Tăng cảm giác đau
- Đau
- Nóng
- Đỏ
- Ngứa
- Sưng
- Các tác dụng phụ toàn thân [phản ứng toàn thân]:
- Cảm thấy không khỏe [khó chịu]
- Mệt mỏi
- Ớn lạnh hoặc cảm thấy sốt [nhiệt độ không rõ]
- Đau đầu
- Buồn nôn
- Đau khớp hoặc đau cơ
- Tác dụng phụ thường gặp [1-10%]
- Sốt [nhiệt độ đo được từ 38° C/100.4° F trở lên].
Theo dõi các phản ứng sau tiêm tối thiểu 30 phút tại cơ sở tiêm chủng để là nguyên tắc cần phải tuân thủ sau tiêm vaccine, áp dụng cả với vaccine Covid-19, vì đây là khoảng thời gian có thể xuất hiện các biến chứng sau tiêm vaccine Covid-19 sớm và nặng, như phản ứng phản vệ.
Tại điểm tiêm chủng, Các trường hợp phản ứng phản vệ cần được phát hiện và điều trị sớm cũng như phải được chăm sóc, theo dõi và điều trị tích cực tại các cơ sở y tế. Trong trường hợp đã về nhà, người được tiêm chủng cần tự theo dõi trong 48h nhằm phát hiện các biểu hiện đầu tiên của phản ứng phản vệ để đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để được xử lý kịp thời.
- Sốt: Sốt nhẹ dưới 38 độ thường khỏi sớm, có thể kéo dài 1-2 ngày. Những trường hợp sốt cao > 38 độ cần theo dõi, nếu thân nhiệt không giảm hoặc không đáp ứng với các thuốc hạ sốt thông thường cần đến gặp bác sĩ hoặc cơ sở y tế gần nhất.
- Phản ứng tại chỗ: gồm các triệu chứng đỏ, sưng, chai, cứng tại chỗ tiêm… thường tự khỏi trong vòng vài ngày đến 1 tuần.
- Đau khớp: có thể tự khỏi, một số trường hợp cần dùng thuốc giảm đau theo chỉ định của cán bộ y tế.
- Hội chứng não, màng não cấp tính xuất hiện những cơn kịch phát, rối loạn ý thức: kéo dài 1 đến nhiều ngày, cần đưa đến cơ sở y tế để được khám, điều trị.
Phản ứng phản vệ là trường hợp cực kỳ hiếm gặp, bất kỳ ai bị phản ứng phản vệ đều cần được chăm sóc y tế khẩn cấp. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ [CDC Hoa Kỳ] cảnh báo, những người bị sốc phản vệ sau lần tiêm vaccine Covid-19 đầu tiên không nên tiêm liều thứ hai. Các triệu chứng sốc phản vệ được cảnh báo bao gồm:
- Mề đay, phù mạch nhanh.
- Khó thở, tức ngực, thở rít.
- Đau bụng hoặc nôn.
- Tụt huyết áp hoặc ngất.
- Rối loạn ý thức.
- Không tiêm vaccine với những trường hợp có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với bất kỳ thành phần hoạt chất hoặc tá dược nào liệt kê trong mục thành phần vaccine. [1]
- Không tiêm vaccine cho người có cơ địa dị ứng hoặc bệnh lý có sẵn. Nếu không chắc chắn về tình trạng dị ứng do cơ địa, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn.
- Không tiêm vaccine Covid-19 khi hệ miễn dịch suy yếu [suy giảm miễn dịch] hoặc đang dùng thuốc làm suy yếu hệ miễn dịch [như corticosteroid liều cao, thuốc ức chế miễn dịch hoặc thuốc ung thư].
- Không tiêm vaccine nếu đang bị nhiễm trùng, sốt [≥ 37,5°C].
- Không tiêm vaccine khi có các vấn đề về xuất huyết/chảy máu hoặc bầm tím, hoặc đang dùng thuốc làm loãng máu [thuốc chống đông máu].
Nếu bạn không chắc chắn bất kỳ điều gì bên trên, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn trước khi chỉ định tiêm vaccine Covid-19.
Theo nghiên cứu, tiêm mũi 2 vắc xin Covid của công ty Astrazeneca sẽ ít có phản ứng phụ hơn so với liều thứ 1.
Nhiều kết quả thử nghiệm lâm sàng cho thấy, người lớn tuổi có xu hướng ít có tác dụng phụ sau tiêm đáng lo ngại so với người trẻ. Điều này có thể gây ra do hệ thống miễn dịch của người lớn tuổi không có phản ứng mạnh, hoặc nhận thức về cơn đau của người lớn tuổi đã được nâng cao.
Tổ chức Y tế Thế giới [WHO] khẳng định, biến chứng nghiêm trọng do vaccine gây ra là cực kỳ hiếm gặp, trong khi đó lợi ích do vaccine và tiêm chủng mang lại lớn hơn rất nhiều. Khi gặp các phản ứng phản vệ dưới đây, người được tiêm vaccine cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc bệnh viện gần nhất để được chẩn đoán nguyên nhân nhằm xử trí và điều trị kịp thời.
- Sốt cao [>38 độ]: Nên uống nhiều nước, dùng thuốc hạ sốt an toàn, mặc thoáng, lau mát với nước ấm, đảm bảo nhu cầu dịch và dinh dưỡng.
- Co giật: Co giật có thể kèm sốt hoặc không, dùng thuốc chống co giật theo đúng phác đồ xử trí co giật.
- Áp xe: Có thể là áp xe vô khuẩn hoặc áp xe nhiễm khuẩn, rò dịch. Trường hợp áp xe do nhiễm khuẩn, nên dùng thuốc kháng sinh điều trị.
- Nhiễm khuẩn huyết: Biến chứng trầm trọng và nguy hiểm nhất là sốc nhiễm trùng. Cần đến bệnh viện sớm để điều trị sốc theo phác đồ, tránh các biến chứng.
- Phản ứng quá mẫn cấp tính: Trong trường hợp phản ứng nặng nên xử trí như trường hợp phản ứng phản vệ.
- Phản ứng phản vệ: do nhiều nguyên nhân gây ra, thường có triệu chứng như vật vã, mẩn ngứa, ban đỏ, mề đay, mạch khó bắt, huyết áp tụt, đau bụng, khó thở, co giật… Cần đến bệnh viện ngay để được cấp cứu kịp thời.
- Huyết khối: Đau đầu dai dẳng, dữ dội, triệu chứng thần kinh khu trú, co giật, hoặc mờ hoặc nhìn đôi, khó thở hoặc đau ngực, đau bụng hoặc đau bụng dữ dội, đau, phù chi dưới, có thể biểu hiện chảy máu, xuất huyết da, hoặc xuất huyết nội tạng.
Quy trình tiêm chủng vacxin Covid-19 tại Việt Nam được triển khai ở cấp độ an toàn mức cao nhất, tiến bộ và khắt khe hơn rất nhiều so với các nước khác trên thế giới, kể cả ở các nước phát triển.
Các cơ sở tiêm chủng vacxin Covid-19 tại Việt Nam đều được đảm tiêu chuẩn về cơ sở vật chất, trang thiết bị và nhân lực. Thực hiện nghiêm túc công tác khám sàng lọc, tư vấn trước tiêm chủng và tổ chức buổi tiêm chủng an toàn theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Người tiêm vaccine phải ở lại ít nhất 30 phút tại điểm tiêm chủng để theo dõi các phản ứng sau tiêm, được hướng dẫn theo dõi các phản ứng tại nhà từ 7-28 ngày.
Ngoài ra, các bệnh viện luôn trong tư thế sẵn sàng, thường trực công tác cấp cứu, lường trước các trường hợp biến chứng sau tiêm vaccine virus Corona nhằm bảo đảm an toàn tối đa cho người được tiêm.
Có thể sử dụng thuốc chứa paracetamol/acetaminophen nếu cần giảm các phản ứng phụ như đau và/hoặc sốt. Cần báo cáo tác dụng phụ trực tiếp bằng cách truy cập vào website //contactazmedical.astrazeneca.com/.
Vì vaccine Covid-19 là vaccine mới, chưa có dữ liệu nghiên cứu dài hạn. Tuy nhiên, COVID-19 Vaccine AstraZeneca đã được cung cấp cho hàng ngàn người trong các thử nghiệm lâm sàng. Họ đang và sẽ được theo dõi cẩn thận trong 12 tháng. dựa trên phân tích sơ bộ từ dữ liệu gộp của bốn thử nghiệm lâm sàng được tiến hành tại Vương quốc Anh, Brazil và Nam Phi.
Tại thời điểm phân tích, 23.745 người tham gia từ 18 tuổi trở lên đã được phân nhóm ngẫu nhiên và được tiêm vaccine COVID-19 Vaccine AstraZeneca hoặc liều đối chứng. Trong số này, 12.021 người được tiêm ít nhất một liều vaccine COVID-19 Vaccine AstraZeneca.
Hiện tại, chưa có dữ liệu nghiên cứu về ảnh hưởng của vaccine Covid-19 trên khả năng sinh sản ở người. Các thử nghiệm lâm sàng tiếp theo đã được lên kế hoạch và thông tin liên quan sẽ được cung cấp cho các bác sĩ.
Trên đây là các thông tin quan trọng về tác dụng phụ sau khi tiêm vaccine Covid-19. Hãy cùng VNVC cập nhật các thông tin sớm nhất về tình hình dịch bệnh và tiêm ngừa virus Corona chính thống từ bộ Y Tế và thế giới nhé!