Tìm hiểu chung
Ung thư đại trực tràng là gì?
Ung thư đại trực tràng xảy ra khi tế bào ung thư xuất hiện ở đại tràng hoặc trực tràng, hai cơ quan nằm ở phần dưới cùng của hệ tiêu hóa. Ung thư có nguồn gốc từ đại tràng hoặc trực tràng gọi là ung thư nguyên phát, trong khi ung thư lây lan từ các bộ phận khác được gọi là ung thư di căn.
Ung thư đại trực tràng được chia thành các giai đoạn:
- Giai đoạn 0: Còn gọi là ung thư biểu mô tại chỗ. Lúc này, các tế bào bất thường chỉ nằm trong lớp niêm mạc của đại trực tràng.
- Giai đoạn 1: Tế bào ung thư xâm nhập vào lớp niêm mạc hoặc dưới niêm mạc, có thể đã phát triển vào lớp cơ.
- Giai đoạn 2: Ung thư lan đến thành đại trực tràng hoặc xuyên qua thành để đến các mô lân cận.
- Giai đoạn 3: Ung thư lan đến các hạch bạch huyết.
- Giai đoạn 4: Ung thư di căn đến các cơ quan xa như gan, phổi…
Triệu chứng thường gặp
Triệu chứng của bệnh ung thư đại trực tràng là gì?
Ung thư đại trực tràng thường không biểu hiện thành triệu chứng rõ rệt, đặc biệt trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, bạn có thể gặp các tình trạng:
- Thay đổi thói quen đi tiêu, tiêu chảy hoặc táo bón
- Cảm giác đi tiêu không hết phân
- Máu đỏ tươi hoặc đỏ sẫm trong phân
- Phân có hình dạng bất thường, nhỏ và dẹt hơn
- Đau bụng, đầy bụng
- Sụt cân không rõ nguyên nhân
- Mệt mỏi
- Buồn nôn hoặc nôn.
Khi tế bào ung thư di căn đến các cơ quan khác, bạn có thể bị:
- Vàng da hoặc mắt
- Sưng bàn tay, bàn chân
- Khó thở
- Đau đầu
- Gãy xương
Nguyên nhân gây bệnh
Nguyên nhân gây bệnh ung thư đại trực tràng là gì?
Các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu về nguyên nhân gây bệnh ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, ung thư thường xảy ra do những thay đổi trong ADN tế bào. Những thay đổi này khiến tế bào ở đại tràng và trực tràng tăng trưởng với tốc độ bất thường, gây hình thành khối u.
Bác sĩ khuyến cáo những người trên 50 tuổi nên đi tầm soát ung thư đại trực tràng định kỳ. Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:
- Bạn đã bị ung thư đại trực tràng hoặc từng có polyp
- Có người thân trong gia đình bị ung thư đại trực tràng, polyp hoặc hội chứng ung thư đại trực tràng di truyền
- Bạn bị viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn
- Thừa cân, béo phì
- Hút thuốc
Tiên lượng
Tiên lượng bệnh theo từng giai đoạn
Thông thường, tiên lượng ung thư đại trực tràng sẽ được tính dựa trên tỷ lệ sống sau 5 năm. Tùy từng giai đoạn mà tỷ lệ sống sau 5 năm của bệnh nhân sẽ khác nhau:
- Giai đoạn 1 và 2: 89,9%
- Giai đoạn 3: 71.3%
- Giai đoạn 4: 14,2%
Chẩn đoán
Những kỹ thuật dùng để chẩn đoán bệnh ung thư đại trực tràng
Một số phương pháp được sử dụng để chẩn đoán ung thư đại trực tràng như:
- Khám trực tràng bằng tay: Bác sĩ sẽ đưa một ngón tay đã đeo găng vào trong trực tràng để tìm polyp hoặc khối u.
- Xét nghiệm máu: Để xét nghiệm các chất chỉ thị ung thư, ví dụ như CEA.
- Tìm máu ẩn trong phân: Bác sĩ tiến hành xét nghiệm này để kiểm tra xem có máu lẫn trong phân của bạn không.
- Xét nghiệm ADN trong phân: Nếu xét nghiệm tìm máu ẩn dương tính, bác sĩ có thể yêu cầu bạn làm xét nghiệm này để tìm tế bào ung thư trong phân của bạn.
- Nội soi đại tràng: Bác sĩ sử dụng một ống mỏng, dẻo và đưa nó vào cơ thể bạn để xem xét toàn bộ vùng đại trực tràng. Nếu nhận thấy bất thường, bác sĩ sẽ lấy mẫu để tiến hành sinh thiết.
- X-quang có cản quang: Các bác sĩ sẽ tiêm chất cản quang để làm cho đại trực tràng hiện rõ hơn trên phim X-quang và xem xét phim chụp để tìm các dấu hiệu bất thường.
- Các xét nghiệm hình ảnh khác: Siêu âm bụng, CT scan hoặc MRI ổ bụng cũng có thể được dùng để chẩn đoán ung thư đại trực tràng.
Điều trị và kiểm soát
Những phương pháp nào dùng để điều trị bệnh ung thư đại trực tràng?
Hiện nay, điều trị ung thư đại trực tràng bao gồm nhiều phương pháp. Theo đó, việc hiểu rõ những phương pháp này sẽ giúp bạn trao đổi tốt hơn với bác sĩ để tìm ra phác đồ phù hợp nhất với mình. Cùng theo dõi video chia sẻ của bác sĩ chuyên khoa đến từ Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM để hiểu hơn về những phương pháp điều trị ung thư đại trực tràng, giai đoạn áp dụng cũng như tác dụng phụ mà bạn có thể gặp phải trong quá trình điều trị nhé.
Phẫu thuật
Phẫu thuật thường là phương pháp điều trị chính cho ung thư đại trực tràng. Bác sĩ sẽ sử dụng phương pháp này để loại bỏ các khối u. Tùy vào giai đoạn bệnh và vị trí khối u mà bác sĩ có thể phẫu thuật cắt một phần hoặc toàn bộ đại trực tràng, kèm theo loại bỏ các hạch bạch huyết.
Hóa trị
Hóa trị sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư. Bác sĩ có thể hóa trị trước phẫu thuật để thu nhỏ khối u hoặc sau phẫu thuật để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại. Hóa trị cũng được dùng khi ung thư tái phát.
Xạ trị
Phương pháp này dùng tia xạ để tiêu diệt tế bào ung thư. Bạn có thể xạ trị trước khi phẫu thuật để giảm kích thước khối u. Đôi khi, xạ trị cũng được dùng sau phẫu thuật.
Bạn nên làm gì để kiểm soát bệnh ung thư đại trực tràng?
Trong quá trình điều trị, bạn nên thực hiện thêm các phương pháp sau để giúp kiểm soát bệnh hiệu quả.
Kiểm tra sức khỏe thường xuyên: Bạn cần kiểm tra sức khỏe thường xuyên để xem khối u có tiến triển, tái phát hoặc di căn đến các khu vực khác hay không.
Ăn uống lành mạnh: Quá trình điều trị ung thư sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ như mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn và khiến bạn sụt cân. Bạn có thể hạn chế tình trạng này bằng cách chia nhỏ phần ăn cách nhau mỗi 2-3 giờ.
Tập thể dục và nghỉ ngơi: Nếu ít vận động trong quá trình điều trị, bạn sẽ mất dần sức khỏe, sự dẻo dai và bền bỉ. Vì vậy, bạn nên thực hiện những hoạt động vừa phải, phù hợp với thể trạng của mình. Bất cứ khi nào cảm thấy mệt, bạn nên nghỉ ngơi. Tuyệt đối không cố gắng luyện tập hay làm việc quá sức.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Đại tràng là phần lớn nhất của hệ tiêu hóa nơi chứa chất cặn bã. Trực tràng là phần cuối của đại tràng nằm gần hậu môn. Các khối u trong đại tràng và trực tràng là sự tăng trưởng khác thường phát sinh từ những tế bào ở lớp thành trong của đại tràng.
Những khối u lành tính của đại tràng được gọi là các polip. Các polip lành tính có thể được loại bỏ một cách dễ dàng trong quá trình nội soi đại tràng và không đe dọa tính mạng. Nếu chúng không được loại bỏ khỏi đại tràng, chúng có thể dần trở thành ác tính [ung thư]. Hầu hết những tế bào hợp ung thư được tin là hình thành từ các polip.
Đối tượng nào có nguy cơ mắc bệnh?Mặc dù ung thư đại-trực tràng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, khoảng 90% các bệnh nhân ở độ tuổi hơn 50. Bên cạnh độ tuổi, các yếu tố rủi ro khác bao gồm:
- Lịch sử người bị ung thư đại-trực tràng trong gia đình
- Người Trung quốc có rủi ro mắc bệnh cao hơn trong số những chủng người ở Singapore
- Lịch sử cá nhân bị polip đại tràng hoặc ung thư đại tràng hoặc viêm đại tràng mạn loét
- Bị ung thư các cơ quan khác đặc biệt là vú hay tử cung hay buồng trứng
- Cuộc sống quen ngồi một chỗ và béo phì
- Chế độ ăn chứa nhiều chất béo nguồn gốc động vật hoặc thịt nấu ở nhiệt độ cao
- Hút thuốc lá và uống rượu
Trong những giai đoạn ban đầu, bạn có thể không biểu hiện triệu chứng gì. Những triệu chứng sớm của ung thư trực tràng có thể rất khó nhận biết và có thể bao gồm các triệu chứng sau:
- Máu trong phân
- Thay đổi thói quen đi ngoài [chẳng hạn táo bón hoặc phân lỏng]
- Đau bụng và nhạy cảm hoặc béo phì
- Sút cân mà không rõ nguyên nhân
- Thiếu máu [huyết cầu thấp]
- Cảm giác ruột không trống rỗng hoàn toàn ngay cả sau khi vừa đi ngoài
Có thể áp dụng hai chiến lược.
Trước tiên, giảm các yếu tố rủi ro nếu có thể:
- Giảm lượng chất béo dung nạp, đặc biệt là từ các nguồn động vật như thịt đỏ. Giảm việc ăn thịt được nấu ở nhiệt độ cao
- Hạn chế uống rượu và bỏ thuốc lá
- Tập thể dục đều đặn và giữ cho cơ thể khỏe mạnh
- Ăn hoa quả, rau và gạo lứt có chứa chất xơ và chất chống ô xi hóa
Thứ hai, tham gia tầm soát tình trạng ung thư đại tràng. Hầu hết các trường hợp ung thư đại tràng và trực tràng được tin là hình thành từ các polip. Thăm dò nội soi đại tràng và loại bỏ các polip làm giảm nguy cơ ung thư trực tràng. Một polip được loại bỏ là một phần ung thư tiềm ẩn được ngăn chặn. Ở Mỹ và các nước Bắc Âu, những trường hợp tử vong do ung thư đại tràng đang giảm và sự thuyên giảm này gắn với việc tham gia điều tra, phát hiện sớm, ngăn ngừa bằng thủ thuật cắt bỏ polip cũng như phương pháp điều trị được cải thiện.
- Nên đi kiểm tra đại tràng từ độ tuổi 50 để phát hiện các polip đại tràng hoặc ung thư đại tràng, ngay cả khi bạn không có triệu chứng gì.
- Bệnh nhân có thể được đảm bảo rằng việc kiểm tra thường xuyên bằng nội soi đại tràng định kỳ [tùy thuộc vào việc đánh giá các yếu tổ rủi ro] có thể loại bỏ các polip và ngăn ngừa việc phát triển thành ung thư. Tìm hiểu thêm về Điều tra để Ngăn ngừa Ung thư Trực tràng
Các tế bào ung thư đại-trực tràng có thể phát triển sâu vào bên trong thành đại tràng hoặc trực tràng và trong mô mỡ quanh đại tràng và trực tràng. Ung thư đại-trực tràng cũng có thể lây lan qua đường bạch huyết tới các hạch bạch huyết gần đó. Trong một số trường hợp, các tế bào ung thư lây lan qua các mạch máu tới các phần khác của cơ thể như gan hoặc phổi.
Những người có bất kỳ các yếu tố rủi ro nào như lịch sử gia đình mắc bệnh hay độ tuổi trên 50 cần được chẩn đoán ung thư đại-trực tràng. Kiểm tra để phát hiện các polip, ung thư hoặc các vấn đề khác, thậm chí khi không có triệu chứng gì.
Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào như đã đề cập trên đây, bạn cần đi khám. Bác sĩ của bạn sẽ đưa ra một bản xem xét điều trị chi tiết và kiểm tra sức khỏe và nếu cần thiết sẽ yêu cầu kiểm tra máu và nội soi đại tràng. Dụng cụ nội soi đại tràng là một kính viễn vọng mảnh, dài linh hoạt có trang bị đèn chiếu sáng; nó được đưa qua trực tràng vào đại tràng. Nội soi đại tràng có thể xác định những bất thường trong đại tràng, loại bỏ các polip và lấy mô để xét nghiệm sinh thiết. Nội soi đại tràng được thực hiện như một thủ thuật trong ngày tại trung tâm nội soi. Tìm hiểu thêm về Nội soi đại tràng
Nếu đã được xác nhận là bị ung thư, cần thực hiện kiểm tra kỹ hơn như xét nghiệm máu và chụp CT toàn thân để đánh giá giai đoạn ung thư. Xác định giai đoạn là một quá trình cho bác sĩ biết phạm vi của ung thư. Xác định giai đoạn được dựa trên mức độ xâm nhập sâu của ung thư, để xác định xem hạch bạch huyết chứa tế bào ung thư hay không, và tế bào ung thư đã lan từ khu vực gốc sang các phần khác của cơ thể hay chưa. Triển vọng đối với các tế bào ung thư đại-trực tràng phụ thuộc vào quy mô rộng trong giai đoạn của chúng..
Làm thế nào để điều trị ung thư đại-trực tràng?Phẫu thuật là phương pháp điều trị quan trọng nhất đối với ung thư đại-trực tràng và trong hầu hết các trường hợp, phẫu thuật có thể chữa dứt điểm.Liệu pháp bức xạ và liệu pháp hóa học đôi khi cũng được sử dụng cùng với phẫu thuật.
Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ phẫu thuật loại bỏ phần đại tràng có chứa tế bào ung thư. Tất cả các hạch bạch huyết xung quanh cũng sẽ được loại bỏ vì nếu tế bào ung thư lây lan, chúng thường lan đến các hạch bạch huyết trước. Phần còn lại phía cuối ruột sẽ được kết nối lại. Nếu tế bào ung thư quá gần hoặc đã xâm lấn hậu môn, không thể nối lại đại tràng; có thể cần một đường mở nhân tạo trên thành bụng để nối đại tràng, được gọi là thủ thuật mở thông đại tràng [hay lỗ khí]. Đường mở này cho phép chất thải được loại bỏ khỏi cơ thể khi không sử dụng được hậu môn hoặc khi phải loại bỏ hậu môn. Thủ thuật mở thông đại tràng có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Với những tiến bộ về công nghệ hiện đại trong phẫu thuật, có hơn 95% bệnh nhân ung thư đại-trực tràng không cần dùng thủ thuật mở thông đại tràng vĩnh viễn. Yếu tố quan trọng nhất trong việc xác định xem có cần loại bỏ hậu môn hay không đó là khoảng cách rõ ràng giữa tế bào ung thư và đỉnh ống hậu môn, sự phân biệt các cấp độ tế bào ung thư, phạm vi và kích thước của tế bào ung thư. Trong một số trường hợp, có thể tạm thời tạo một lỗ khí để làm trệch luồng chất thải tạo điều kiện cho vết nối liền lại. Khi vùng nối đã hoàn toàn bình phục, thực hiện một thao tác nhỏ thứ hai để đóng lỗ khí.
Phẫu thuật ung thư đại tràng và trực tràngPhẫu thuật mở tiêu chuẩn
Phẫu thuật mở tiêu chuẩn yêu cầu một đường rạch dài trên bụng. Việc phẫu thuật bao gồm cắt bỏ một phần đại tràng và/hoặc một phần trực tràng, cùng với việc cung cấp máu và hạch bạch huyết. Những điểm cuối khỏe mạnh sau đó sẽ được nối lại với nhau để tạo thành một đường thông nhau, qua đó khôi phục hoạt động của đường tiêu hóa. Thời gian nằm viện trung bình là khoảng 1 tuần tùy thuộc vào sự hồi phục của bệnh nhân.
Phẫu thuật nội soi ổ bụng [Lỗ mổ nhỏ]
Phẫu thuật nội soi ổ bụng [Lỗ mổ nhỏ] sử dụng những đường rạch lỗ mổ nhỏ trên thành bụng và thao tác được thực hiện bằng các dụng cụ chuyên khoa dài và một máy quay phẫu thuật. Quy trình chính xác tương tự như trong phẫu thuật mở tiêu chuẩn được thực hiện nội bộ bằng việc sử dụng dụng cụ lỗ mổ nhỏ để loại bỏ phần đại tràng bị ảnh hưởng cùng với lượng máu cung cấp và các hạch bạch huyết. Sau đó những phần khỏe mạnh ở phía cuối sẽ được nối lại với nhau để khôi phục hoạt động của đường tiêu hóa. Các bước phẫu thuật tương tự như phẫu thuật mở với thuận lợi là vết mổ nhỏ hơn, thời gian nằm viện ngắn hơn và thời gian hồi phục nhanh hơn. Bác sĩ Quah là chuyên gia trong việc phẫu thuật nội soi ổ bụng. Phẫu thuật đại-trực tràng bằng phương pháp nội soi ổ bụng được thực hiện thường xuyên ở phòng khám của ông.
Triển vọng nào cho ung thư đại-trực tràng?Có khoảng 80%-95% bệnh nhân ung thư đại-trực tràng được cứu chữa nếu được phát hiện và điều trị trong những giai đoạn đầu. Tỷ lệ cứu chữa rơi vào khoảng 50% hoặc thấp hơn khi được chẩn đoán trong những giai đoạn sau.Điều tra tình hình bệnh là phát hiện ung thư đại-trực tràng trong giai đoạn sớm của nó hoặc các polip [chưa chuyển thành các tế bào ung thư] khi không có triệu chứng. Khi triệu chứng xuất hiện, một số bệnh nhân được chẩn đoán là bị ung thư thì bệnh đã trong giai đoạn muộn.
Người bệnh càng được điều trị sớm thì cơ hội cứu chữa càng lớn. Những tiến bộ trong các kỹ thuật phẫu thuật và dịch vụ chăm sóc y tế tốt hơn đồng nghĩa với việc các bác sĩ phẫu thuật hiện giờ có thể thực hiện phẫu thuật trên người với tỷ lệ biến chứng thấp cũng như trên những người từng được xem là quá lớn tuổi để thực hiện phẫu thuật hoặc khi tế bào ung thư được xem là đã quá tệ.