Thị trường chứng khoán [TTCK] là một lĩnh vực vô cùng phức tạp tại bất kỳ quốc gia nào, do đó, tội phạm rửa tiền xuyên biên giới không chỉ nhằm đến TTCK như là phương tiện để rửa tiền mà còn để tạo ra những tài sản bất chính.
Ảnh minh họa |
Vì vậy, giới chuyên gia trong lĩnh vực chứng khoán cho rằng, việc tìm kiếm dấu hiệu của hành vi rửa tiền xuyên biên giới trong lĩnh vực này chỉ có thể thực hiện được bằng việc quan sát quá trình mà tội phạm rửa tiền có thể can thiệp để tạo ra công cụ rửa tiền xuyên biên giới.
Có thể nói, hoạt động rửa tiền đang là vấn đề được đặt ra tại nhiều nước trên thế giới chứ không chỉ riêng ở Việt Nam. Tuy nhiên, với đặc trưng của một nền kinh tế chủ yếu sử dụng tiền mặt trong giao dịch, thì Việt Nam cũng có thể trở thành địa điểm thu hút tội phạm rửa tiền xuyên biên giới, nhất là trong lĩnh vực chứng khoán.
TTCK Việt Nam ngay khi mới ra đời đã trở thành một kênh huy động vốn sôi động, thu hút lượng tiền đầu tư lớn từ công chúng. Do tính phức tạp và tinh vi trong các giao dịch chứng khoán khiến việc lần theo dấu vết của dòng tiền vào TTCK rất khó khăn.
Các chuyên gia cho rằng, có thể khái quát một số công cụ được tội phạn sử dụng để rửa tiền trên TTCK thông qua các giao dịch xuyên biên giới như: Chứng khoán vô danh, thành lập công ty ma, thông qua các quỹ tín thác, hay chứng khoán phái sinh
Chứng khoán vô danhlà loại chứng khoán không được đăng ký trên sổ sách của tổ chức phát hành, thay vào đó bất cứ ai nắm giữ chứng khoán vô danh cũng đều có thể trở thành chủ sở hữu hưởng lợi của nó. Do vậy, tội phạm rửa tiền xuyên biên giới có thể sử dụng chứng khoán vô danh bởi lẽ loại hình này cho phép che dấu danh tính người sở hữu hưởng lợi.
Bên cạnh đó, việc thành lập các công ty ma, hay còn gọi là các công ty bình phong cũng được bọn tội phạm rửa tiền sử dụng đến như một công cụ phục vụ cho riêng bọn chúng. Chúng thường lập công ty ma nhằm mục đích không phải để kinh doanh mà để tìm cách hợp pháp hóa các thủ tục hành chính, thuế, lợi dụng các kẽ hở về pháp luật đối với việc sở hữu tài sản và đăng ký các tài sản có nguồn gốc bất hợp pháp, tiếp tay cho các hoạt động rửa tiền. Dấu hiệu có thể thấy là hành vi cấu kết với nhà cung cấp dịch vụ ở nước ngoài để thực hiện chuyển giá, đánh chìm giá trị tài sản trong nước để trốn thuế hoặc mua thâu tóm.
Đồng thời bọn chúng thường rửa tiền thông qua các quỹ tín thác, các tài khoản mượn danh và tài khoản đa mục đích hoặc sử dụng các công ty vỏ bọc được thành lập một cách hợp pháp làm lá chắn cho các hoạt động thâu tóm, sáp nhập, chuyển giao tài sản phức tạp, thông qua đó đưa tiền có nguồn gốc bất hợp pháp vào hệ thống tài chính của một nước. Đặc biệt, việc sử dụng các quỹ đầu tư có hộ chiếu của một nước được coi là thiên đường thuế, nơi mà những quy định về lập quỹ, về nguồn gốc của tiền đầu tư không được chặt chẽ, để đầu tư vào các TTCK mới nổi là thủ đoạn mà tội phạm rửa tiền xuyên biên giới có thể thực hiện.
Ngoài ra,các sản phẩm chứng khoán phái sinh, hoặc các giao dịch tài chính phức tạp khác cũng được tội phạm rửa tiền để mắt tới. Bởi tính chất phức tạp trong giao dịch, các sản phẩm này thường được sử dụng để che dấu nguồn gốc của dòng tiền một cách đắc lực.
Và một công cụ nữa cũng thường được tội phạm rửa tiền sử dụng, đó là kinh doanh các cổ phiếu có tính thanh khoản thấp hoặc gần như không có giao dịch. Các bên tham gia giao dịch đồng ý mua, bán chứng khoán có tính thanh khoản thấp với một mức giá thấp giả tạo, sau đó người bán ban đầu hoặc người cùng cộng tác sẽ mua lại chứng khoán đó với mức giá cao hơn đáng kể so với mức giá ban đầu.