Đề bài: Giải thích câu tục ngữ Phép vua thua lệ làng
Mục lục bài viết:
I. Dàn ý chi tiết
II. Bài văn mẫu
Giải thích câu tục ngữ Phép vua thua lệ làng
I. Dàn ý Giải thích câu tục ngữ Phép vua thua lệ làng [Chuẩn]
1. Mở bài:
- Giới thiệu về ca dao, tục ngữ Việt Nam
- Dẫn dắt, trích dẫn câu tục ngữ
2. Thân bài
a. Lý giải ý nghĩa câu tục ngữ "Phép vua thua lệ làng".- Câu tục ngữ khẳng định sự bền vững của những giá trị văn hóa của dân gian hay cũng chính là những phong tục truyền thống.- "Phép vua" là những quy định mang tính hành chính tối cao.
- "Lệ làng" là những phong tục văn hóa làng xã có từ lâu đời.
b. Giải thích vấn đề: Nêu lí do vì sao "phép vua thua lệ làng" và đưa ra dẫn chứng, chứng minh.- Những phong tục làng quê có tính truyền thống lâu đời- Những phong tục dân gian có tính độc đáo mang đến lòng tự hào- Sự gắn bó chặt chẽ với làng quê của nhân dân
- Do tính bảo thủ cố hữu của con người
c. Hiện trạng ngày nay
- Ngày nay, chính sách văn hóa của Đảng và nhà nước đã giúp bảo tồn những "lệ làng" tích cực, định hướng loại bỏ những "lệ làng" lạc hậu không còn phù hợp với xã hội hiện đại.
3. Kết bài
- Khái quát lại nội dung câu tục ngữ.
II. Bài văn mẫu Giải thích câu tục ngữ Phép vua thua lệ làng [Chuẩn]
Dân tộc Việt Nam đã trải qua hơn bốn nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước. Lắng đọng trong dòng chảy bốn thiên niên kỷ ấy là biết bao lớp trầm tích văn hóa, phong tục của cha ông. Từ sắc "điệp" lóng lánh tranh Đông Hồ trong thơ Hoàng Cầm "màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp" đến ngày giỗ Tổ "tháng ba mùng mười" đều là những giá trị văn hóa, phong tục vật chất, tinh thần vô cùng quý giá. Trong "Bình Ngô đại cáo", Nguyễn Trãi đã khẳng định sự quý giá của văn hóa, phong tục dân gian với việc dùng nó để tuyên ngôn độc lập "Núi sông bờ cõi đã chia/ Phong tục bắc nam cũng khác". Và trước Nguyễn Trãi, nhân dân ta cũng thể hiện sự trân trọng những giá trị truyền thống văn hóa, phong tục qua câu tục ngữ "phép vua thua lệ làng".
Kho tàng văn học dân gian của người Việt chứa đựng không ít những câu tục ngữ có sự mâu thuẫn với nhau như "không thầy đố mày làm nên" và "học thầy không tày học bạn" tuy nhiên cũng có khi mâu thuẫn nằm ngay trong một câu tục ngữ như "phép vua thua lệ làng". Trước hết, cần hiểu "phép vua" là gì? "Phép vua" là những quy định mang tính hành chính được ban hành bởi bộ máy cai trị phong kiến. "Phép vua" không có tính định mà mỗi thời mỗi khác khi mỗi vị vua đều tìm cách sửa đổi luật pháp để cai trị tốt hơn. Tiêu biểu cho điều này là "luật Hồng Đức". Luật vốn được khởi thảo từ thời Lê Thái Tổ sau đó được tiếp tục bổ sung dưới thời Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông cho đến Lê Thánh Tông thì hoàn chỉnh. "Phép vua" hay cũng chính là luật pháp dù mỗi thời mỗi khác nhưng đều có giá trị bao quát đời sống của nhân dân trong cả nước. Nếu "phép vua" là quy định của nhà nước thì "lệ làng" là gì? "Lệ làng" là những phong tục văn hóa cổ truyền của làng xã. Vì thế, "lệ làng" chỉ được giới hạn trong phạm vi hẹp của mái đình, lũy tre làng. Câu tục ngữ "phép vua thua lệ làng" nói lên mâu thuẫn giữa "phép vua" và "lệ làng" bởi một quy định mang tính phổ quát chung lại "thua" những phong tục trong một cộng đồng nhỏ bé. Qua mâu thuẫn này, tác giả dân gian muốn khẳng định sự quý giá của những phong tục văn hóa truyền thống.
Từ xa xưa trước khi hình thành nhà nước thì những làng xã đã ra đời, cùng với đó là những phong tục văn hóa. Sự lâu đời của phong tục văn hóa chính là điều khiến "phép vua thua lệ làng". Những đứa trẻ từ khi ra đời đến khi trưởng thành luôn được cha ông truyền dạy những phong tục truyền thống để rồi chính chúng lại tiếp nối truyền lại cho các thế hệ sau. Phong tục truyền thống theo đó ăn sâu vào tâm thức của mỗi cá nhân trong cộng đồng. Vậy nên phong tục của cộng đồng làng xã nếu có mâu thuẫn với quy định, luật pháp thì cũng khó có thể từ bỏ. Những lễ hội truyền thống dân gian như "lễ hội cầu mùa", "lễ hội xuống đồng"... của nhân dân đã có từ lâu đời lại gắn với nghề nông - nghề nghiệp mưu sinh của người nông dân - nên giả sử nếu có quy định buộc từ bỏ những lễ hội này thì có lẽ lễ hội vẫn diễn ra theo một cách khác.
Mỗi ngôi làng của người Việt thường mang những phong tục truyền thống riêng tạo nên niềm tự hào sâu sắc. Chính bởi niềm tự hào về quê hương bản quán của mình nên người ta không dễ từ bỏ phong tục truyền thống dẫu có phải đối diện với "phép vua" nghiêm khắc. Niềm tự hào về những phong tục truyền thống của làng quê đã khiến cha ông ta sáng tác nên không ít những lời ca dao. Nếu như người dân Thanh Hóa tự hào về hội Gai, hôi Mía "Tháng sáu hội Gai/ Tháng hai hội Mía" thì người Bắc Ninh lại tự hào về hội Dâu hội Bưởi "Hội Dâu đã tàn, hội Gióng đã tan/ Ai còn nồng nàn thì về hội Bưởi" và người Hưng Yên tự hào về hội Đa Hòa "Hỡi ai đi ngược về xuôi/ Nhớ hội Đa Hòa mùng mười tháng hai".
"Phép vua thua lệ làng" không chỉ bởi "lệ làng" là những phong tục lâu đời, là niềm tự hào của mỗi người dân mà còn bởi người dân gắn bó với làng quê sâu sắc. Cuộc sống gắn với nghề nông khiến từ xưa, ông cha ta ít ra khỏi lũy tre làng. Vậy nên những người hàng xóm, láng giềng đôi khi còn gần gũi hơn cả anh em ruột thịt. Chẳng phải ngẫu nhiên mà người xưa truyền dạy con cháu "bán anh em xa mua láng giềng gần" hay "hàng xóm tối lửa tắt đèn có nhau". Sự gắn bó với cuộc sống làng quê khiến mỗi người dân luôn tôn trọng những phong tục tập quán của quê hương hơn quy tắc đôi khi là nhất thời và ở rất xa xôi thuộc về triều đình.
Bên cạnh những nguyên nhân kể trên thì "phép vua thua lệ làng" còn bởi tính bảo thủ cố hữu của con người mà mở rộng ra là sự bảo thủ cố hữu của cả cộng đồng. Trước những làn gió văn minh, mới mẻ, tính bảo thủ cố hữu khiến người ta duy trì những truyền thống cũ, dù đã lạc hậu, mà không chịu đón nhận những điều hiện đại. Trước Cách mạng tháng Tám, ở vùng cao nước ta, không ít dân tộc còn duy trì tục lệ "bắt vợ" vốn đã gây nên nhiều số phận nghiệt ngã. Phần nào những số phận khổ đau ấy đã được nhà văn Tô Hoài tái hiện thông qua câu chuyện "Vợ chồng A Phủ". Trong câu chuyện ấy, người con gái xinh xắn, giỏi giang mang tên Mị vì món nợ truyền kiếp mà bị A Sử - con trai tên thống lí trong vùng - bắt về làm vợ để rồi từ đó trải qua những ngày tháng tối tăm, tủi nhục nhất trong cuộc đời.
Ngày nay với chính sách phát triển văn hóa đúng đắn của Đảng và nhà nước - phép vua của thời kỳ hiện đại - đã giúp bảo tồn và phát huy những "lệ làng" tốt đẹp đồng thời hạn chế những "lệ làng" lạc hậu, cổ hủ. Rất nhiều những lễ hội tưởng chừng đã bị quên lãng nay được nghiên cứu phục dựng và trở thành điểm nhấn du lịch văn hóa như "hội trò trám", "hội lồng tồng"...
Cát bụi thời gian mang sức mạnh xóa nhòa khủng khiếp. Thời gian phủ bụi lên những mái đình cổ kính rêu phong, làm mòn đi những thành quách vĩ đại một thời nhưng cũng chính thời gian khiến những giá trị văn hóa được mài giũa, trường tồn. Câu tục ngữ "phép vua thua lệ làng" khẳng định sự bền vững của những giá trị văn hóa, phong tục truyền thống trước những sóng gió của thời đại. Có lẽ chính nhờ ý thức giữ gìn truyền thống truyền lại từ xa xưa của cha ông mà ngày nay chúng ta vẫn lưu giữ được biết bao "thuần phong mỹ tục" sau cả nghìn năm bắc thuộc và sau mấy mươi năm chịu ách thống trị dưới gót giày thực dân, đế quốc.
---------------HẾT----------------
Trên đây là bài Giải thích câu tục ngữ "phép vua thua lệ làng", để viết tốt kiểu bài giải thích tục ngữ dân gian Việt Nam, các em nên tham khảo thêm các bài viết khác như: Giải thích câu tục ngữ Uống nước nhớ nguồn; Giải thích câu ca dao Nhiễu điều phủ lấy giá gương/ Người trong một nước phải thương nhau cùng, Giải thích câu tục ngữ Lá lành đùm lá rách, Giải thích câu tục ngữ Mãnh hổ nan địch quần hồ.
Bài văn mẫu Giải thích câu tục ngữ Phép vua thua lệ làng sẽ cùng các em tìm hiểu về nguồn gốc, ý nghĩa của câu tục ngữ Phép vua thua lệ làng, qua đó thấy được nét đẹp và cả những hạn chế của những phong tục tập quán của nhân dân ta trong xã hội xưa.
- Tải app VietJack. Xem lời giải nhanh hơn!
Với câu hỏi trắc nghiệm GDCD 10 Bài 11: Một số phạm trù cơ bản của đạo đức học có đáp án, chọn lọc sẽ giúp học sinh ôn luyện trắc nghiệm, củng cố kiến thức để đạt điểm cao trong bài thi trắc nghiệm môn Giáo dục công dân lớp 10.
Câu 1. Nghĩa vụ là trách nhiệm của cá nhân đối với yêu cầu lợi ích của
Quảng cáo
A. Cộng đồng B. Gia đình
C. Anh em D. Lãnh đạo
Câu 2. Khẳng định nào dưới đây đúng khi nói về nghĩa vụ?
A. Kinh doanh đóng thuế
B. Tôn trọng pháp luật
C. Bảo vệ trẻ em
D. Tôn trọng người già
Quảng cáo
Câu 3. Khi nhu cầu và lợi ích về cá nhân mâu thuẫn với nhu cầu và lợi ích của xã hội, cá nhân phải biết
A. Hi sinh quyền lợi của mình vì quyền lợi chung
B. Đảm bảo quyền của mình hơn quyền chung
C. Đặt nhu cầu của cá nhân lên trên
D. Hi sinh lợi ích của tập thể vì lợi ích cá nhân.
Câu 4. Em đồng ý với ý kiến nào dưới đây khi nói về nghĩa vụ của công dân?
A. Nam thanh niên phải đăng kí nghĩa vụ quân sự
B. Bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ của Quân đội
C. Xây dựng đất nước là nghĩa vụ của người trưởng thành
D. Học tốt là nghĩa vụ của học sinh
Câu 5. Nhận định nào dưới đây không thể hiện nghĩa vụ của thanh niên Việt Nam hiện nay?
A. Quan tâm đến mọi người xung quanh
B. Không ngừng học tập để nâng cao trình độ
C. Sẵn sàng tham gia bảo vệ Tổ quốc
D. Không giúp đỡ người bị nạn
Quảng cáo
Câu 6. Câu nào dưới đây thể hiện nghĩa vụ của con cái đối với cha mẹ?
A. Liệu mà thờ kính mẹ già
B. Gieo gió gặt bão
C. Ăn cháo đá bát
D. Ở hiền gặp lành
Câu 7. Năng lực tự đánh giá và điều chình hành vi đạo đức của mình trong mối quan hệ với người khác và xã hội được gọi là
A. Lương tâm B. Danh dự
C. Nhân phẩm D. Nghĩa vụ
Câu 8. Hành vi nào dưới đây thể hiện người có lương tâm?
A. Không bán hàng giả
B. Không bán hàng rẻ
C. Tạo ra nhiều công việc cho mọi người
D. Học tập để nâng cao trình độ
Câu 9. Hành vi nào dưới đây thể hiện người không có lương tâm?
A. Bán thực phẩm độc hại cho người tiêu dùng
B. Mẹ mắng con khi bị điểm kém
C. Xả rác không đúng nơi quy định
D. Đến ở nhà bạn khi chưa được mời
Câu 10. Khi cá nhân có những hành vi sai lầm, vi phạm các quy tắc chuẩn mực đạo đức, họ cảm thấy
A. Cắn rứt lương tâm B. Vui vẻ
C. Thoải mái D. Lo lắng
Câu 11. Hành vi nào dưới đây thể hiện trạng thái cắn rứt lương tâm?
A. Dằn vặt mình khi cho bệnh nhân uống nhầm thuốc
B. Vui vẻ khi lấy cắp tài sản nhà nước
C. Giúp người già neo đơn
D. Vứt rác bừa bãi
Câu 12. Hành vi nào dưới đây thể hiện trạng thái lương tâm thanh thản?
A. Vui vẻ khi đã đóng góp tiền ủng hộ nạn nhân chất độc màu da cam
B. Không vui với việc làm từ thiện của người khác
C. Lễ phép với thầy cô
D. Chào hỏi người lớn tuổi
Câu 13. Để trở thành người có lương tâm, mỗi người cần phải làm gì dưới đây?
A. Bồi dưỡng tình cảm trong sáng lành mạnh
B. Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ
C. Chăm chỉ làm việc nhà giúp cha mẹ
D. Lễ phép với cha mẹ
Câu 14. Để trở thành người có lương tâm, học sinh cần thực hiện điều nào dưới đây?
A. Có tình cảm đạo đức trong sáng
B. Hạn chế giao lưu với bạn xấu
C. Chăm chỉ lao động
D. Chăm chỉ học tập
Câu 15. Sự coi trọng đánh giá cao của dư luận xã hội đối với mọi người phải dựa trên các giá trị tinh thần, đạo đức của người đó gọi là?
A. Tự trọng B. Danh dự
C. Hạnh phúc D. Nghĩa vụ
Câu 16. Hành vi nào dưới đây thể hiện người không có nhân phẩm?
A. Bán hàng giả, hàng kém chất lượng
B. Bán hàng đúng giá cả thị trường
C. Giúp đỡ người nghèo
D. ủng hộ đồng bào lũ lụt
Câu 17. Khi một cá nhân biết tôn trọng và bảo vệ danh dự của mình thì người đó có
A. tự trọng B. tự ái
C. danh dự D. nhân phẩm
Câu 18. Người luôn đề cao cái tôi nên có thái độ bực tức, khó chịu, giận dỗi khi cho rằng mình bị đánh giá thấp hoặc bị coi thường là người
A. tự ái B. tự trọng
C. tự tin D. tự ti
Câu 19. Khi con người tạo ra cho mình những giá trị tinh thần, đạo đức và những giá trị đó được xã hội đánh giá, công nhận thì người đó có
A. danh dự B. nhân phẩm
C. ý thức D. tình cảm
Câu 20. Khi thực hiện những hành vi phù hợp với các quy tắc, chuẩn mực đạo đức của xã hội thì cá nhân cảm thấy
A. hài lòng B. khó chịu
C. bất mãn D. gượng ép
Câu 21. Trạng thái thanh thản của lương tâm giúp cho con người
A. Tự tin vào bản thân
B. Tự ti về bản thân
C. Lo lắng về bản thân
D. Tự cao tự đại về bản thân
Câu 22. Khi một cá nhân biết tôn trọng và bảo vệ danh dự của mình thì người đó được coi là người
A. Có lòng tự trọng
B. Có lòng tự tin
C. Đáng tự hào
D. Đáng ngưỡng mộ
Câu 23. Người không có nhân phẩm sẽ bị xã hội
A. Coi thường và khinh rẻ
B. Theo dõi và xét nét
C. Chú ý
D. Quan tâm
Câu 24. Người có nhân phẩm sẽ được xã hội
A. Kính trọng B. Coi thường
C. Dò xét D. Thờ ơ
Câu 25. Thấy N chép bài kiểm tra của bạn, em sẽ lựa chọn cách ứng xử nào dưới đây cho phù hớp với chuẩn mực đạo đức?
A. Im lặng để bạn chép bài
B. Báo giáo viên bộ môn
C. Nhắc nhở bạn không nên chép bài người khác
D. Viết lên mạng xã hội phê phán hành vi của bạn
Câu 26. Người hay tự ái thường có những phản ứng nào dưới đây?
A. Thiếu sáng suốt và và dễ rơi vào sai lầm.
B. Thiếu sáng suốt và dễ nổi cáu.
C. Nôn nóng và đốt cháy giai đoạn.
D. Tự tin và sôi nổi.
Câu 27. Câu nào dưới đây nói về việc giữ gìn nhân phẩm của con người.
A. Đói cho sạch, rách cho thơm.
B. Tôn sư trọng đạo.
C. Lá lành đùm lá rách.
D. Có chí thì nên.
Câu 28. Câu nào dưới đây nói về việc giữ gìn danh dự của con người?
A. Chết vinh còn hơn sống nhục.
B. Phép vua thua lệ làng.
C. Sông có khúc, người có lúc.
D. Cóc chết ba năm quay đầu về núi.
Câu 29. Hạnh phúc là cảm xúc vui sướng, hài lòng của con người trong cuộc sống khi được đáp ứng, thỏa mãn các nhu cầu chân chính, lành mạnh về
A. Vật chất và tinh thần.
B. Tình cảm và thói quen.
C. Vật chất và lợi ích.
D. Tình cảm và đạo đức.
Câu 30. Quan điểm nào dưới đây không đúng khi nói về hạnh phúc?
A. Hạnh phúc cá nhân hài hòa với hạnh phúc xã hội.
B. Chỉ có đầy đủ vật chất mới hạnh phúc thật sự.
C. Mang lại niềm vui cho người khác là hạnh phúc.
D. Được thỏa mãn các nhu cầu vật chất là hạnh phúc.
Xem thêm câu hỏi trắc nghiệm GDCD 10 có đáp án, hay khác:
Giới thiệu kênh Youtube VietJack
- Hỏi bài tập trên ứng dụng, thầy cô VietJack trả lời miễn phí!
Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.
Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k6: fb.com/groups/hoctap2k6/
Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.