Dấu ấn trăm năm của Agatha Christie
Nếu trong dòng văn học trinh thám, có vị thám tử nổi tiếng nào xứng đáng ngang hàng với nhân vật Sherlock Holmes của Connan Doyle, chỉ có thể là nhân vật Hercule Poirot của Agatha Christie [1890 - 1976].
-
"Dòng sông cuộn chảy" - Sâu nặng nghĩa tình đồng đội
-
Tác giả tiểu thuyết “Forrest Gump” qua đời ở tuổi 77
-
"Chiếc xe đạp mất cắp": Khúc ca bi thiết và trào lộng
-
Vĩnh biệt "Văn Ngan tướng công" - Vũ Tú Nam!
Dù hơn 80 năm trôi qua, độc giả vẫn không thôi ấn tượng với màn trình diễn của vị thám tử này trong tiểu thuyết "Án mạng trên tàu tốc hành Phương Đông", một trong những tác phẩm được biết tới nhiều nhất của nhà văn được mệnh danh "nữ hoàng trinh thám".
Vào khoảnh khắc Hercule Poirot bước lên tàu tốc hành Phương Đông chạy từ Thổ Nhĩ Kỳ về Pháp, ông không ngờ mình can dự vào một vụ án mạng lạ kỳ mà lời giải thích nào cũng trở thành vô lý, khi cái thiện và cái ác chỉ là hai mặt của một đồng xu trên ngón tay của số phận. "Án mạng trên tàu tốc hành Phương Đông" là cuốn tiểu thuyết của những nạn nhân mà cái đích cuối cùng của thể loại trinh thám là phá được án, thì ở đây, dù vụ án có được phá, sự nặng nề vẫn đeo đuổi tâm trí người đọc.
Rất nhiều tác phẩm của Agatha Christie được NXB Trẻ xuất bản tại Việt Nam
Agatha Christie là người Anh, tháng 9 năm nay là kỷ niệm đúng 130 năm ngày sinh của bà. Bắt đầu sự nghiệp ở tuổi 30, Agatha Christie nhanh chóng có được vị thế vững chắc trên văn đàn nhờ hai nhân vật trinh thám xuất chúng. Người thứ nhất là Hercule Poirot, người thứ hai là Miss Marple. Nếu như Poirot sắc sảo, lạnh lùng gắn tên mình ở những vụ án xảy ra ở nhiều địa điểm khác nhau, thì Miss Marple lại là một bà già thông tuệ, tốt bụng quanh quẩn trong ngôi làng St. Mary Mead hư cấu. Hai nhân vật này xuất hiện trong khoảng 45 tiểu thuyết và nhiều truyện ngắn với số lượng tiêu thụ hàng tỉ bản in, đưa bà lên ngôi vị "nữ hoàng trinh thám".
Agatha Christie không chỉ viết truyện trinh thám, với bút danh Mary Westmacott, bà cho ra đời những tiểu thuyết tình cảm lãng mạn, dĩ nhiên trinh thám vẫn là thể loại thành danh của bà.
Qua thời gian, sức hút của những tác phẩm của bà vẫn không suy giảm, riêng ở Việt Nam, các tác phẩm của bà gần đây được NXB Trẻ mua bản quyền và trở lại trong diện mạo mới. Năm 2020, thế giới cũng kỷ niệm 100 năm ngày ra đời của nhân vật Hercule Poirot lần đầu tiên xuất hiện trong tiểu thuyết "Vụ án bí ẩn ở Styles" [The Mysterious Affair at Styles] xuất bản năm 1920.
| Agatha Christie [giữa] trong lớp học múa - Ảnh: lpm-blog.com.br |
Theo chỉ số Translationum của UNESCO cập nhật đến năm 2014, Agatha Christie là tác giả có tác phẩm được dịch nhiều nhất trên thế giới với 7.233 lượt, cách xa 4.751 lượt của tác giả xếp thứ hai - nhà văn khoa học viễn tưởng Pháp Jules Verne [1828 - 1905].
Agatha Christie đã sáng tác 66 tiểu thuyết, 154 truyện ngắn, 20 vở kịch, một số bài thơ và tự truyện. Tính trung bình bà viết xong một tiểu thuyết trong sáu tuần nhưng nhà xuất bản chỉ phát hành 2 - 3 tiểu thuyết của bà mỗi năm [1954 - 1976], đặc biệt là vào lễ Giáng sinh.
Mỗi năm có 400 triệu bản sách của Agatha Christie được phát hành. Tính đến năm 2014, độc giả thế giới đã mua 4 tỉ bản sách của bà và Agatha Christie trở thành tác giả được đọc nhiều nhất trên thế giới. Quyển Ten little niggers [Mười người da đen nhỏ] xuất bản lần đầu năm 1939 là tác phẩm bán chạy nhất của Agatha Christie [hơn 100 triệu bản].
Tên tuổi của Agatha Christie gắn liền với hai nhân vật chính là Hercule Poirot và cô Marple. Xuất hiện trong 33 tiểu thuyết và 51 truyện ngắn [1920 - 1975] của Agatha Christie, nhân vật hư cấu Hercule Poirot nổi tiếng đến mức cái chết của ông được đăng trong mục cáo phó gồm 1095 từ trên số ra ngày 6-8-1975 của nhật báo New York Times [Mỹ].
Agatha Christie qua đời sau Hercule Poirot năm tháng. Đoạn thơ của Edmund Spenser [1552 - 1599] được bà chọn khắc lên bia mộ có câu: Cái chết là ngọt ngào sau cuộc sống quá nhiều cay đắng.
Nhiều người từng tự hỏi: vì sao những câu chuyện có bối cảnh nửa đầu thế kỷ 20, những vụ giết người bằng chất độc lỗi thời, những nhân vật xưa cũ của Agatha Christie vẫn tiếp tục hấp dẫn chúng ta ngày nay?
Câu trả lời nằm trong chính những tác phẩm của Agatha Christie đang chờ ta khám phá. Một số tác phẩm của bà đã được NXB Trẻ phát hành: Tận cùng là cái chết, Thời khắc định mệnh, Án mạng trên chuyến tàu tốc hành phương Đông, Mười người da đen nhỏ, Án mạng trên sông Nile, Cây bách buồn...
| Từ ngày 12-9 đến 18-10, triển lãm ảnh Agatha Christie: unfinished portrait [Agatha Christhie: chân dung chưa hoàn thành] được tổ chức tại Torquay [Anh] - quê hương của bà. Triển lãm trưng bày những bức ảnh chưa từng công bố về cuộc đời của Agatha Christie. Mỗi bức ảnh có kèm một trích dẫn từ tác phẩm hoặc thư cá nhân của bà. Hiện vật giá trị nhất của triển lãm là chân dung của “nữ hoàng trinh thám” do họa sĩ trường phái biểu hiện Oskar Kokoschka [1886 - 1980] vẽ năm 1969 để mừng bà thọ 80 tuổi. |
CÔNG KHANH
Ngày 15/9 vừa qua chính là kỷ niệm 130 năm ngày sinh của Agatha Christie - một trong những tiểu thuyết gia trinh thám nổi tiếng nhất mọi thời đại. Những tác phẩm của bà có doanh số lên tới 2 tỉ bản, trong khi Hercule Poirot, rồi Bà Marple... thì lọt vào danh sách thám tử hư cấu nổi tiếng nhất bên cạnh Sherlock Holmes của Conan Doyles.
Nhưng có một điểm ít người biết về Agatha Christie, đó là cuộc đời của bà cũng cực kỳ thú vị, đến mức bản thân nó cũng đủ để làm nên một cuốn tiểu thuyết khác rồi.
4 tuổi biết đọc, 10 tuổi làm thơ, nhưng cả tuổi thơ cô độc
Agatha Mary Clarissa Miller sinh ngày 15/9/1890, là con út trong gia đình 3 anh chị em của đôi vợ chồng Frederick Alvah Miller và Clarissa Margaret Miller. Bà có chị gái là Margaret Frary [1879], và anh trai Louis Montant [1880].
Nhà Miller vốn có nhà tại Devon [Anh], nhưng không thường sống ở đó. Trái lại, họ đi du lịch rất nhiều, thậm chí có lần dành cả năm trời chu du vòng quanh nước Pháp.
Agatha kể lại, mẹ bà - Clara - khăng khăng giữ ý định không để bà đến trường mà tự học ở nhà. Thậm chí, Clara còn không muốn biết bà biết đọc cho đến khi 8 tuổi, nhưng cô bé Agatha tò mò đã tự tìm cách học đọc ngay mới lên 4.
Không đến trường, anh chị lại chênh khá nhiều tuổi, tuổi thơ của Agatha chủ yếu là chơi một mình với vật nuôi, cùng những người bạn... tưởng tượng. Bà thích đọc, thích viết, và có thể làm được bài thơ đầu tiên vào năm 10 tuổi.
Năm 1901, cha của Agatha qua đời. Sau này, nữ nhà văn thừa nhận rằng đây là một biến cố lớn, khiến cho tuổi thơ của Agatha chính thức chấm dứt vào năm 11 tuổi.
Đến năm 1905, bà Agatha được mẹ gửi tới Paris để theo học một trường nghệ thuật, chuyên ngành piano và hát.
Tác phẩm trinh thám đầu tiên: Tất cả đến từ một lời thách thức
Năm 18 tuổi, Agatha cho ra đời truyện ngắn trinh thám đầu tiên, mang tên "The House of Beauty" [Ngôi nhà của Người đẹp]. Sau đó, bà tiếp tục viết một loạt truyện khác dưới nhiều bút danh khác nhau.
Thực tế thì rất nhiều tác phẩm của Agatha trong thời kỳ này đã bị các nhà xuất bản từ chối, bao gồm cả cuốn tiểu thuyết đầu tiên - Snow Upon the Desert [Tuyết trên sa mạc]. Tuy nhiên, với nguồn cảm hứng bất tận từ 2 tiểu thuyết gia Wilkie Collins và Arthur Conan Doyle, bà vẫn không từ bỏ.
Nhưng phải đến năm 1920, sau một lời thách đố từ chị gái, cuốn tiểu thuyết trinh thám đầu tiên - The Mysterious Affair at Styles [Thảm kịch bí ẩn ở Styles] mới ra đời. Đây cũng là màn "debut" của thám tử Hercule Poirot, điều tra viên Japp và Arthur Hastings trước công chúng, trở thành cột mốc đáng nhớ cho sự nghiệp viết lách thành công của Agatha Christie sau này.
Kết hôn 2 lần và vụ mất tích bí ẩn rầm rộ truyền thông
Agatha Christie gặp người chồng đầu tiên - Archibald Christie, một sĩ quan quân đội - trong một buổi khiêu vũ vào năm 1912. Đám cưới được tổ chức vào Giáng sinh năm 1914, và họ có với nhau một cô con gái - Rosalind Margaret Clarissa.
Năm 1922, vợ chồng Christie để lại Rosalind cho bà ngoại, lên đường chu du vòng quanh thế giới. Họ tới Nam Phi, Hawaii, Canada, Úc, rồi New Zealand. Tại Hawaii họ học cách lướt sóng, và trở thành những người Anh đầu tiên làm được điều đó.
Agatha và người chồng thứ 2 tại Athens [1958]
Nhưng đến năm 1928, cả hai đường ai nấy đi. Archibald lấy vợ mới chỉ sau đúng 1 tuần, trong khi Agatha vẫn giữ lại họ của chồng làm bút danh viết tiểu thuyết. Đến năm 1930, bà tới Baghdad [Iraq] và gặp được Max Mallowan - một nhà khảo cổ học, cũng là người chồng thứ 2. Cùng nhau, họ đi khám phá những di chỉ khảo cổ mới, thứ đã tạo cảm hứng cho rất nhiều cuốn tiểu thuyết sau này của Agatha. Cả hai sống hạnh phúc cho đến khi Agatha Christie qua đời vào năm 1976.
Trong cuộc hôn nhân đầu tiên của bà, có một sự kiện rất đáng chú ý. Đó là ngày 3/12/1926, Agatha Christie đột nhiên biến mất sau một cuộc tranh cãi với Archibald. Trước đó ít lâu, Archibald đã đề nghị ly hôn, do ông đã phải lòng một người phụ nữ khác. Và ngay trong buổi sáng mất tích, người ta tìm thấy xe của Agatha cạnh một mỏ đá với tấm bằng lái đã hết hạn, cùng vài bộ quần áo bên trong.
Vụ mất tích đã thu hút sự chú ý đặc biệt của truyền thông. Thậm chí nhiều tờ báo còn đề nghị trao thưởng cho bất kỳ ai có thông tin về nữ tiểu thuyết gia. Cảnh sát cũng vào cuộc, rồi hàng ngàn tình nguyện viên đồng lòng tìm bà.
Rốt cục đến ngày 14/12/1926, người ta tìm thấy bà trong một khách sạn tại Yorkshire, và bà sử dụng tên của tình nhân chồng để đặt phòng - Tressa Neele.
Bài báo đăng tin Agatha mất tích
Có rất nhiều giả thuyết đặt ra dành cho câu chuyện này. Một số người cho rằng lý do bà biến mất là vì quá tuyệt vọng, trong khi số khác tin rằng bà chỉ muốn khiến chồng xấu hổ nhưng không ngờ lại trở thành drama quá căng trước công chúng.
Di sản đồ sộ: 66 tiểu thuyết trinh thám, 14 truyện ngắn và một căn homestay còn dùng được đến tận ngày hôm nay
Agatha Christie qua đời vào ngày 12/1/1976, ở tuổi 85. Bà để lại một di sản gồm 66 cuốn tiểu thuyết, 14 tuyển tập truyện ngắn, tất cả có doanh số lên tới 2 tỉ bản. Những tác phẩm như Án mạng trên chuyến tàu tốc hành Phương Đông [Murder on the Orient Express] hay Và rồi chẳng còn ai [And Then There Were None] thậm chí còn trở thành kiệt tác kinh điển, được chuyển thể thành phim.
Ngoài ra, các fan của Agatha Christie ngày nay có thể tìm đến căn nhà của bà tại Devon - nơi hiện tại đang kinh doanh homestay - để có những trải nghiệm gần hơn đến cuộc sống của nữ tiểu thuyết gia đại tài.
Nguồn: BS, VT.co