Hình ảnh con người hiện lên như thế nào qua câu thơ đầu bài thơ Tỏ lòng?
Câu thơ “Tam quân tì hổ khí thôn ngưu” được hiểu như thế nào?
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu
Vũ Hầu ở đây là ai?
Đáp án nào nêu đúng nhất lí do "thẹn" của Pham Ngũ Lão?
Giọng điệu của hai câu thơ cuối bài thơ Tỏ lòng:
Kiểu bài: Nghị luận văn học
Đề: Từ nỗi “thẹn” của Phạm Ngũ Lão trong bài thơ Thuật hoài, em hãy nói lên suy nghĩ về hoài bão, lí tưởng sống của thế hệ trẻ hiện nay.
Dàn ý
– “Thẹn” là một trạng thái tâm lí, xấu hổ bởi điều gì khiếm khuyết bản thân.
– Nỗi “thẹn” của Phạm Ngũ Lão trong bài thơ Thuật hoài:
+ Theo quan niệm của Phạm Ngũ Lão, đấng tu mi nam tử phải lập được công danh với đời. Phạm Ngũ Lão thẹn vì mình đã không tài giỏi được Vũ hầu để làm nên nghiệp lớn.
+ Ấn sau nỗi “thẹn” ấy là ý thức hoàn thiện bản thân để cống hiến tận độ cho triều đại nhà Trần, cho giang sơn, Tổ quốc.
-> Nỗi “thẹn” thể hiện lí tưởng nhân sinh cao đẹp của chiến tưowsng Phạm Ngũ Lão, rất đáng được coi trọng.
– Suy nghĩ về hoài bão, lí tưởng sống của thế hệ trẻ hiện nay:
+ Thời đại nào, thế hệ trẻ cũng là lực lượng hùng hậu, đi đầu trọng công tác xã hội.
+ Thế hệ trẻ ngày nay đã tiếp bước nhiều truyền thống tốt đẹp của cha anh. Rất nhiều người sống có lí tưởng, có hoài bão. Thế hệ trẻ ngày nay mong muốn học tập tốt, thực hiện những điều có ích cho đất nước.
+ Tuy nhiên vẫn còn một bộ phận thanh niên sống không có lí tưởng ước mơ. Họ rất đáng bị phê phán.
+ Bày tỏ niềm tin tưởng thế hệ trẻ ngày nay sẽ lạc quan, yêu đời, luôn cố gắng vượt qua khó khăn trước mắt để vươn lên, đạt những mục tiêu trong cuộc sống.
Bài làm
Không phải ngẫu nhiên mà Thuật hoài [Phạm Ngũ Lão] cho đến nay vẫn được xem là bài thơ hay, có ý nghĩa xuyên suốt mọi thời đại. Một trong những lí do mang đến sức sống bất tử của tác phẩm chính là vẻ đẹp nhân cách tướng quân họ Phạm thể hiện trong câu thơ cuối cùng: Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu [Xấu hổ khi nghe người ta nói chuyện Vũ hầu]. Nỗi “thẹn” ấy đã khiến chúng ta – thế hệ thanh niên ngày nay phải nghiêm túc nhìn nhận lại lí tưởng, hoài bão của chính mình. Trước hết, phải thấy rằng “thẹn” là một trạng thái tâm lí cảm xúc của con người. Đó là sự xấu hổ khi ta tự nhận thấy bản thân còn điều gì đó chưa hoàn thiện. Trong Thuật hoài, Phạm Ngũ Lão đã bày tỏ suy nghĩ của mình về khát vọng công danh và thấy “thẹn” bởi công danh chưa trọn:
Nam nhi vị liễu công danh trái,
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu.
[Thân nam nhỉ mà chưa trả xong nợ công danh,
Thì lúa thẹn thùng khi nghe người đời kể chuyện Vũ hầu.]
Như nhiều trang nam nhi thời phong kiến, Phạm Ngũ Lão cũng cho rằng đã là đấng tu mi nam tử thì phải lập được công danh với đời. Khao khát lập công danh, khao khát được đóng góp cho đất nước nên khi nỗi khao khát càng lớn thì càng cảm thấy những gì mình làm được là nhỏ bé và nỗi thẹn vì thế càng nhân lên. Phạm Ngũ Lão thẹn với ai? – Với Vũ hầu Gia Cát Lượng, vị quân sư nổi tiếng thời Xuân thu Chiến quốc, người đã giúp Lưu Bị khôi phục lại nhà Hán. Ông thẹn vì mình đã không tài giỏi được như Vũ hầu để làm nên nghiệp lớn. Một người từng có công lớn trong sự nghiệp bảo vệ đất nước, đặc biệt trong công cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông vậy mà vẫn cảm thấy còn vương nợ đối với nước nhà, vẫn chưa thỏa lòng với những chiến công vang dội của mình. Đó là nỗi thẹn cao cả, nỗi thẹn làm nên nhân cách lớn. Nỗi thẹn ấy, xét cho đến cùng chính là sự ý thức muốn hoàn thiện bản thân để đóng góp nhiều hơn cho đất nước. Nó làm nên một hình tượng con người có tầm vóc lớn lao. Hiểu được điều này, ta sẽ nhận ra rằng Phạm Ngũ Lão không chỉ đơn thuần nói đến cái nợ công danh thường gặp theo lí tưởng phong kiến. Với ông, công danh chỉ là một cách thức, một phương thức để cứu đời, giúp đời. Câu thơ Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu [Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu] đã thể hiện tập trung nhất lí tưởng nhân sinh cao đẹp của nhà thơ, nhà quân sự tài ba Phạm Ngũ Lão. Nó góp phần xây dựng và hoàn thiện bức chân dung về một tài năng, một tấm lòng và một nhân cách lớn. Lí tưởng tích cực ấy của ông ngày nay vẫn luôn được coi trọng, đặc biệt vẫn được thế hệ trẻ noi theo.
Thực tế là ở bất kì thời đại nào, thế hệ thanh niên cũng là lực lượng hùng hậu, đi đâu trong các công tác xã hội. Thời đại nhà Trần, nếu không có tuổi trẻ của Phạm Ngũ Lão, Dã Tượng, Yết Kiêu, không có những Trần Quốc Toản tuổi nhỏ mà chí lớn thì chưa chắc đã có những chiến thắng oanh liệt liên tiếp trong các cuộc kháng chiến chống Nguyên — Mông. Thời đại ngày nay, đất nước không có bóng quân thù, thế hệ thanh niên không phải cầm gươm, vác súng như lớp cha anh nhưng không phải vì thế mà trong họ thiếu đi những lí tưởng sống cao đẹp. Không cầm gươm chiến đấu với kẻ thù để bảo vệ giang sơn, đất nước nhưng những người trẻ hôm nay lại nhiệt tâm cầm bút, không ngừng học tập, rèn luyện để hoàn thiện bản thân, đóng góp cho đất nước. Họ là những bạn trẻ đã vinh danh Việt Nam trên các đấu trường Toán học, Vật lí.. quốc tế. Họ là những bạn trẻ đã thi đấu hết mình để quốc kì Việt Nam được kéo lên cao nhất trong các cuộc thi thể thao trong khu vực và trên thế giới.. Họ – là chính chúng ta – những học sinh đang miệt mài học tập để giành thành tích cao nhất. Và có ai bảo đó không phải là yêu nước? Có ai bảo chúng ta không tiếp nối lí tưởng sống cao đẹp của cha ông?
Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận rằng hiện nay còn một số không nhỏ thanh niên có biểu hiện đạo đức không lành mạnh. Họ học hành bê trễ, vi phạm trật tự an toàn giao thông, sa vào tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật lười lao động… Những bạn trẻ này cần phải tự và được đấu tranh, thuyết phục, vận động để từ bỏ thói tật. Và tôi tin rằng các bạn trẻ ấy sẽ nhận ra mình đang đi lệch đường ray, sẽ đổi thay để những khuyết điểm lùi lại phía sau, nhường đường cho cuộc sống tiến bộ.
Cuộc sống luôn đòi hỏi mỗi người phát huy ưu điểm và loại bỏ những thói hư tật xấu, vươn tới sự hoàn thiện hơn. Thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay luôn khát khao vươn lên, luôn đặt ra mục tiêu dài hạn để phấn đấu và không bao giờ nản lòng, thất vọng, không bao giờ than thân trách phận.
Chúng ta hãy cùng nhau lạc quan, yêu đời, không cam chịu khó khăn trước mắt để vươn lên, đạt những mục tiêu trong cuộc sống như Phạm Ngũ Lão và biết bao thế hệ cha anh đã làm được.
“Tỏ lòng” của Phạm Ngũ Lão là bài thơ đã làm nổi bật lí tưởng sống cao cả của chính tác giả. Lí tưởng sống ấy của Phạm Ngũ Lão được thể hiện trong bài thơ thông qua bức tượng đài đẹp đẽ của một trang nam nhi với tầm vóc hào hùng, tấm lòng đáng trọng và ý chí quyết tâm thực hiện những hoài bão cao đẹp trong hoàn cảnh đất nước có giặc ngoại xâm. Đặc biệt được thể hiện rất rõ qua 2 câu thơ cuối bài.
Với hào khí của một thời chiến đấu oai hùng, bảo vệ từng mảnh đất cho giang sơn đất nước, Phạm Ngũ Lão đã nói lên những suy nghĩ của bản thân về trí làm trai thời ấy:
"Nam nhi vị liễu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu"
[Công danh nam tử còn vương nợ
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu]
Phạm Ngũ Lão đã nhắc đến món nợ công danh "công danh trái". Đối với những người nam nhi sống trong thời đại xưa, con đường công danh vô cùng quan trọng. "Nợ công danh" ở đây không phải là công danh tầm thường, ích kỷ cho riêng bản thân mình. Mà nó chính là món nợ lớn với đất nước, là ý trí và tài năng của một người nam tử hán đại trượng phu, đầu đội trời chân đạp đất, dám hi sinh vì nghĩa lớn, vì sự nghiệp chung của toàn dân tộc.
Đến câu thơ cuối cùng tác giả thể hiện sự khiêm tốn của mình, cho rằng những việc mình làm cho đất nước chưa có gì cả nên luống thẹn:
“ Luống thẹn tai nghe thuyết Vũ Hầu”
[Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu]
Phạm Ngũ Lão “thẹn” chưa có tài mưu lược lớn như Vũ Hầu Gia Cát Lượng đời Hán để trừ giặc, cứu nước. Thẹn bởi vì so với cha ông mình chưa có gì đáng nói. Gia Cát Lượng là quân sư của Lưu Bị, mưu trí tuyệt vời, song điểm làm cho Gia Cát Lượng nổi tiếng là lòng tuyệt đối trung thành với chủ. Vì thế “luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu” thực chất là một lời thề suốt đời tận tụy với chủ tướng Trần Hưng Đạo, “thẹn” còn được hiểu là cách nói thể hiện khát vọng, hoài bão muốn sánh với Vũ hầu. Xưa nay, những người có nhân cách vẫn thường mang trong mình nỗi thẹn. có thể thấy trong nhà thơ có một tư tưởng anh hùng yêu nước lớn mà lại còn có cả sự trung quân nữa. Bấy nhiêu điều mà ông làm được khi đi đánh giặc, ông đều cho là chưa làm được gì với núi sông của mình.
Qua câu thơ, Phạm Ngũ Lão đã thể hiện nỗi lòng, khát khao của bản thân muốn cống hiến nhiều hơn nữa cho giang sơn, đất nước để trả món nợ công danh của trí làm trai. Nhà thơ Nguyễn Công Trứ cũng từng có nhiều vần thơ hay khi nói về "phận sự làm trai":
"Vũ trụ chức phận nộiĐấng trượng phu một túi kinh luân.Thượng vị đức, hạ vị dân,
Sắp hai chữ "quân, thân" mà gánh vác"
Phạm Ngũ Lão đã là một danh tướng, có công lớn với đất nước với thời nhà Trần. Vậy mà ông vẫn luôn cảm thấy hổ thẹn khi nghe "thuyết Vũ Hầu". Ông đã khéo léo khi nhắc đến một người dưng trí đa mưu là Gia Cát Lượng trong thời Tam Quốc để thể hiện nỗi thẹn của mình.
Như vậy, mặc dù chỉ được thể hiện trong số lượng chữ hạn định của thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật nhưng Phạm Ngũ Lão đã để tác phẩm “Tỏ lòng” ghi lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc. Dấu ấn đó được tạo nên từ việc tác giả đã xây dựng nên hình ảnh của một người anh hùng vừa có sức mạnh, vừa có lí tưởng. Không những thế, người anh hùng ấy lại mang vẻ đẹp của một nhân cách cao cả cùng khí thế hào hùng của thời đại. Tác phẩm của Phạm Ngũ Lão cũng đã giúp cho những thế hệ thanh niên mọi thời đại nhận được một bài học có giá trị, đó là sống trên đời thì phải có ước mơ, lí tưởng và cần phấn đấu không ngừng để biến ước mơ, lí tưởng ấy trở thành hiện thực.