Địa Lí 7 Bài 19 – Môi trường hoang mạcI. MỤC TIÊU: 1. Về kiến thức:- Hiểu được điểm cơ bản của hoang mạc [ khí hậu cực kì khô hạn và khắc nghiệt và phân biệt được sự khác nhau giữa hoang mạc nóng với hoang mạc lạnh.- Biết được cách thích nghi của động vật và thực vật với môi trường hoang mạc. 2. Về kỹ năng:- Biết cách rèn luyện các kỹ năng đọc và so sánh 2 biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa.- Đọc phân tích ảnh địa lí và lược đồ địa lí3. Về thái độ:- Học sinh nhận xét và đánh giá được kết quả của bạn cũng như đánh giá kết quả học tập của mình.- Yêu thích thiên nhiên, ý thức cải tạo và bảo vệ môi trường.II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN [GV] VÀ CỦA HỌC SINH [HS]:1. Chuẩn bị của GV: - Bản đồ khí hậu hay bản đồ cảnh quan thế giới- Lược đồ các đai khí áp trên thế giới.- Lược đồ phân bố hoang mạc trên thế giới [ 19.1, 19.2, 19.3].- Biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa của hoang mạc Sahara và Gô bi ở Châu Á, H. 19.4, 19.52. Chuẩn bị của HS: - Tìm hiểu bài trước ở nhàIII. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:1. Kiểm tra bài cũ: [5 phút]Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung chínhKiểm tra tập thực hành bản đồ Kiểm tra tập thực hành bản đồ2. Dạy nội dung bài bới: [35 phút]+ Đặt vấn đề vào bài mới: Hoang mạc là nơi có khí hậu khắc nghiệt và khô hạn, hoang mạc có mặt hầu hết các châu lục và diện tích ngày càng mở rộng. Chiếm 1/3 diện tích đất nổi của trái đất.Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung chínhHoạt động 1: Đặc điểm của môi trường- GV treo lược đồ hình 19.1, HS quan sát hình cho biết các hoang mạc trên thế giới thường phân bố ở đâu?- Gọi HS lên chỉ và lược đồ hình 19.1 - Hoang mạc phân bố ở [chí tuyến]Cả nhiệt đới và ôn đới* Vùng rìa hoang mạc còn gọi là bán hoang mạc - GV treo 2 biểu đồ H.19.1, 19.3.- Cho học sinh quan sát đọc tên biểu đồ 19.2, nhận xét nhiệt độ và - Hoang mạc thường nằm dọc theo 2 đướng chí tuyến. - Hoang mạc chiếm diện tích rộnglớn trên trái đất, Châu Á, Châu Phi, Châu Mĩ và Ôxtrâylia- Nguyên nhân hình thành hoang mạc+ Dòng biển lạnh+ Dọc 2 bên chí tuyến ít mưa, khôhạn kéo dài+ Xa biển, nằm sâu trong lục địa- H.19.2 nhiệt độ và lượng mưa Sahara Châu Phi nhiệt độ cao nhấtgần 400c thấp 100c [mùa đông ấm, mùa hạ rất nóng]Biên độ nhiệt trong nắm rất [lớn] caoMùa hạ không quá nóng gần 20o, mùa đông rất lạnh, nhiệt độ 240cÔn hòa mưa nhiều hơn- Gô bi xa biển đại dương+ Chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm rất lớn=> Yêu cầu học sinh tả quang 1. Đặc điểm của môi trường: - Hoang mạc chiếm một diện tích khá lớn trên bề mặt trái đất [1/3 diện tích đất nổi]- Chủ yếu nằm dọc theo 2 đường chí tuyến và giữa đại lục Á, Âu. - Khí hậu hoang mạc hết sức khô hạn, khắc nghiệt- Chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm rất lớn so với các mùa. - Động vật rất hiếm+ Thực vật cần cỗi, dân cư tập lượng mưa của hoang mạc Sahara châu phi [đới nóng]* Chú ý ở vạch 0o để thấy sự khácnhau giữa 2 hoạng mạc * Hoang mạc ôn đới [ôn hoà] H. 19.3Gô Bi Châu Á- Tại sao cùng ở hoang mạc. Nêu sự khác nhau giữa 2 hoang mạc.* Tại sao cùng ở hoang mạc, 2 hoang mạc này khác nhau- Đặc điểm của hoang mạcHoạt động 2: Sự thích nghi của thực vật, động vật với môi trường GV treo hình 19.4Hình 19.5, Nhìn chung động thực vật hiếm- Dân cư sống tập trung ở đâu ?=> Liên hệ khí hậu Việt Nam- Bề mặt của hoang mạc.- HS quan sát H.19.4 hoang mạc cát và ốc đảo ở Châu Phi- H.19.5 hoang mạc ở Bắc Mĩ- Thực vật: Thích nghi môi trường?[Xương rồng, chà là, …]Động vật- Bò sát, công trùng sống vùi mình trong cát [linh dương, lạc đà,…]cảnh hoang mạc- Thực vật thích nghi với môi trường, khí hậu không giống nhauỞ các ốc đảo khí hậu nhiệt đới gíomùa ẩm, lượng mưa trung bình 1500m/n. - Khí hậu khô hạn, khắc nghiệt =>động vật phải thích nghi. Tăng cường dự trữ nước, chất dinh dưỡng+ Rút ngắn chu kì sinh trưởng [rễ to, dài dễ hút nước ngầm] - Sống vùi mình trong cát hoặc hốc đá+ Kiếm ăn ban đêmtrung ở ốc đảo- Bề mặt hoang mạc bị sỏi đá hay cồn cát bao phủ 2. Sự thích nghi của thực vật, động vật với môi trường: - Các loài thực vật và động vật trong hoang mạc thích nghi với môi trường khô hạn, khắc nghiệt, bằng cách: * Thực vật:+ Hạn chế sự mất nước+ Tăng cường dự trữ nước và chất dinh dưỡng trong cơ thể * Động vật:=> Chính sự thích nghi này làm cho giới động vật, thực vật ở hoang mạc có nét độc đáo riêng+ Nhịn khát giỏi+ Kiếm ăn xaSống vùi mình trong cát hoặc hốc đá+ Kiếm ăn ban đêm+ Nhịn khát giỏi, kiếm ăn xa. 3. Củng cố, luyện tập: [3 phút] Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung chính- Cho biết hoang mạc phân bố ởđâu ?- Hoang mạc có đặc điểm khí hậu như thế nào ?a. Khí hậu kho hạnb. Lượng mưa trong năm thấpc. Chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm rất lớnd. Cả 3 ý trên- Thực vật ở môi trường hoang mạc thích nghi được với môi trường khắc nghiệt và khô hạn là nhờ có khả năng:a. Rút ngắn chu kì sinh trưởngb. Là biến thành gai hay lá bọc sápc. Dự trữ nước trong thân hoặc có bộ rễ rất to và dài. d. Tất cả khả năng trên. HS trả lời HS trả lời HS trả lời- Chủ yếu nằm dọc theo 2 đường chí tuyến và giữa đại lục Á, Âu. d. Cả 3 ý trên d. Tất cả khả năng trên.4. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: [2 phút]- HS về học bài, trả lời câu hỏi SGK, làm BT trong tập bản đồ- Xem trước bài mới [Bài19], chú ý quan sát các ảnh trong SGK5. Phần bổ sung của đồng nghiệp hoặc của cá nhân:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Khí hậu ở đây hết sức khô hạn, khắc nghiệt
- Tính chất cực kì khô hạn của khí hậu thể hiện ở lượng mưa trong năm rất ít, trong khi lượng bốc hơi lớn hơn. Có nhiều nơi trong nhiều năm liền không mưa, hoặc mưa rơi chưa đến mặt đất đã bốc hơi hết.
- Tính chất khắc nghiệt của khí hậu thể hiện ở sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm, giữa các mùa trong năm rất lớn.
CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ
Thực vật và động vật ở hoang mạc thích nghi với môi trường khắc nghiệt, khô hạn như thế nào?
Xem đáp án » 05/03/2020 48,634
Qua các hình 19.2 và 19.3, nêu đặc điểm chung của khí hậu hoang mạc và so sánh sự khác nhau về chế độ nhiệt của hoang mạc ở đới nóng và đới ôn hòa.
Xem đáp án » 05/03/2020 2,584
Quan sát lược đồ hình 19.1, cho biết các hoang mạc trên thế giới thường phân bố ở đâu?
Xem đáp án » 05/03/2020 2,364
Mô tả hoang mạc qua các qua các hình ảnh dưới đây
Xem đáp án » 05/03/2020 933
Bạn đã bao giờ tự hỏi thời tiết ở sa mạc như thế nào chưa? Ở những nơi này, nhiệt độ cao nhất / thấp nhất của toàn bộ hành tinh Trái đất được ghi lại. Chúng là những giá trị cực đoan mà rất ít sinh vật có thể sống trong chúng.
Bên cạnh đó, lượng mưa trên sa mạc rất khan hiếm, rất nhiều năm có thể trôi qua trước khi sụt giảm. Không một con người nào có thể tồn tại lâu ở những nơi này nếu không có sự bảo vệ thích hợp. Schúng tôi sẽ đọc thêm về những trang web tò mò này.
Các loại sa mạc
Khi chúng ta nói đến »sa mạc» chúng ta nghĩ ngay đến sa mạc Sahara hoặc Sonora, nhưng thực tế có một số loại.
Sa mạc nóng
Trong nhóm các loại sa mạc nóng chúng ta tìm thấy:
- Các vĩ độ trung bình: Chúng nằm giữa các điểm song song 30º N và 50º N, và ở 30º S và 30º S. Chúng được tìm thấy ở các khu vực cận nhiệt đới có áp suất cao, cách xa các đại dương. Nhiệt độ thay đổi đáng kể trong năm. Ví dụ về loại này sẽ là của Sonora ở Bắc Mỹ hoặc của Tengger ở Trung Quốc.
- Duyên hải: chúng nằm gần rìa lục địa giữa chí tuyến và chí tuyến. Chúng có đặc điểm là rất không ổn định, vì chúng chịu ảnh hưởng lớn của các dòng hải lưu. Một ví dụ là sa mạc Atacama, ở Chile, là nơi khô hạn nhất trên Trái đất, với lượng mưa ít nhất là 1mm cứ sau 5 năm do dòng chảy Humboldt.
- Gió mùa: gió mùa phát triển do sự thay đổi nhiệt độ giữa các vùng biển và bề mặt đất liền. Những cơn gió mậu dịch từ phía nam Ấn Độ Dương mang mưa đến Ấn Độ, nhưng khi nó băng qua nó từ đông nam sang tây bắc, nó mất đi độ ẩm, và khi nó đến cực đông của dãy núi Aravalii thì không còn gì cả. Ví dụ về loại sa mạc này là Rajasthan và Cholistan, ở Ấn Độ.
- Do các rào cản đối với không khí ẩm: Các rào cản trên núi lớn ngăn cản sự xuất hiện của các đám mây mưa, do đó khi không khí bốc lên, mưa rơi xuống và không khí mất đi độ ẩm, hình thành một sa mạc ấm áp ở những vùng có gió [nghĩa là những nơi có gió thổi]. Ví dụ, chúng ta có sa mạc Cuyo ở Argentina, hoặc sa mạc Judea ở Israel.
- Nhiệt đới: sa mạc nhiệt đới là những sa mạc nằm gần đường xích đạo. Chúng được hình thành nhờ sự đốt nóng của không khí ở những vùng này. Gió mậu dịch khiến những đám mây mưa có thể đến sớm sẽ rút đi, do đó nhiệt độ mặt đất tăng nhanh. Một ví dụ rõ ràng là sa mạc Sahara, nơi nhiệt độ có thể tăng lên 57ºC.
Sa mạc lạnh
Nếu chúng ta biết rằng sa mạc là nơi thực tế không có sinh vật sống, thì chắc chắn chúng ta phải đề cập đến những vùng lạnh nhất của hành tinh. Do đó chúng ta có:
- Vùng sa mạc lạnh giá: cũng như sa mạc Tây Tạng, Puna, hay Gobi.
- Vùng cực: các cực bao phủ gần 90 triệu km2 toàn cầu. Ở đây không có cồn cát mà là cồn tuyết, hình thành ở những điểm có lượng mưa dồi dào nhất. Mỗi năm có thể ghi nhận được từ 100 đến 200mm. Nhiệt độ luôn được giữ dưới 10ºC.
Ai sống trên sa mạc?
Ở những nơi này chúng rất ít những người dám thành lập hộ khẩu thường trú. Tuy nhiên, một số chúng ta sẽ tìm thấy nếu chúng ta dám đến thăm những cảnh quan này.
Động thực vật của sa mạc lạnh
Trong sa mạc lạnh giá sinh sống gấu bắc cực, chim cánh cụt, xạ hương Ngưu, sói, cú tuyết, Cá voi, con dấu, hải mã, ranh giới, và thậm chí một số cá mập trắng có thể đi qua.
Đối với hệ thực vật, nó thực tế không tồn tại. Không có cây, chỉ có những cây rất ngắn như mì ống, địa y, tảo, rêu.
Động thực vật của sa mạc nóng
Ở các sa mạc nóng có nhiều loại động vật hơn một chút, và trên hết là hệ thực vật. Các loài động vật sống ở đây là: rắn, thằn lằn, con bọ cánh cứng, kiến, chuột, zorros, lạc đà, dromedary, kền kền, chim...
Bất chấp nhiệt độ cao được ghi lại, sự thật là có rất nhiều loại thực vật thú vị: tất cả các loại cây xương rồng [trong số đó Cuộc tàn sát khổng lồ, được biết đến nhiều hơn với tên Saguaro] và một số crass [Lithops, Fenestraria, Argyroderma], các cây chống chịu như acacia tortilis o el Balanites aegyptiaca, lòng bàn tay như Phoenix dactylifera [cây chà là] hoặc Nannorhops ritchiana.
Sa mạc hóa là gì?
Vì chúng ta đang nói về sa mạc, còn cách nào tốt hơn là nói về sa mạc hóa. Đây là một vấn đề hiện tại rất nghiêm trọngDo sự nóng lên của trái đất và việc sử dụng đất kém, nhiều khu vực sớm muộn sẽ xuất hiện tình trạng hoang vắng.
Sa mạc hóa là một quá trình mà đất đi từ năng suất, màu mỡ, trở thành không như vậy. Do đó, từng chút một, nó cạn kiệt thực vật, mà trong ngày của chúng đã giúp rễ của chúng ngăn cản chúng bị xói mòn bởi sức mạnh của gió.
Trong khi có nhiều yếu tố liên quan đến việc mở rộng sa mạc, hành động của con người là một trong những hành động chính, do quản lý không đầy đủ các nguồn lực sẵn có.
Sa mạc là một nơi lộng lẫy, miễn là chúng là tự nhiên và không phải "nhân tạo", bạn có nghĩ vậy không?