Ho là phản xạ bảo vệ cơ thể, xảy ra đột ngột và lập đi lập lại nhằm làm sạch đường thở khỏi bị ứ đọng các dịch tiết, các chất kích thích, vật lạ… Ho kéo dài có nhiều nguyên nhân và việc điều trị thường tùy thuộc vào thời gian xuất hiện triệu chứng.
Nguyên nhân và biến chứng của ho kéo dài
NGUYÊN NHÂN
Đối với ho cấp tính có thể có nguyên nhân hoàn toàn khác với ho mạn tính và trong ho mạn tính có đến 25% trường hợp có ít nhất 2 nguyên nhân gây ho trên cùng một người bệnh. Khi ho kéo dài trên 3 tuần được gọi là ho kéo dài.
Ho cấp tính [ho dưới 3 tuần]: Nguyên nhân hay gặp nhất là cảm cúm, viêm xoang cấp, ho gà, đợt cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm mũi dị ứng hay không do dị ứng…
Ho bán cấp [ho từ 3-8 tuần] thường do nhiễm khuẩn đường hô hấp, viêm xoang, hen phế quản…
Ho mạn tính [ho trên 8 tuần] có thể do những nguyên nhân như chảy dịch mũi sau, hen phế quản, trào ngược dạ dày thực quản, viêm phế quản mạn, dãn phế quản, dùng thuốc ức chế men chuyển điều trị tăng HA, lao phổi, ung thư phổi, hút thuốc lá…
BIẾN CHỨNG
Ho là triệu chứng có thể điều trị khỏi với tỷ lệ khá cao lên đến 85%. Tuy nhiên, đôi khi ho kéo dài có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng cho cơ thể.
Về toàn thân: Ho gây mất ngủ, mệt mỏi, biếng ăn, suy sụp tinh thần…
Đối với tai mũi họng: Ho gây kích thích, tổn thương thanh quản làm đổi giọng, co thắt thanh quản…
Đối với phổi: Ho gây vỡ phế nang, tràn khí trung thất, tràn khí màng phổi…
Còn với tim mạch gây cơn tăng HA, vỡ mạch máu kết mạc mắt, niêm mạc mũi.
Riêng về tiêu hoá ho gây nôn ói, thoát vị bẹn, rốn…
Đặc biệt, với thần kinh ho sẽ gây chóng mặt, ngất, stress căng thẳng…
Ngoài ra ho còn có thể dẫn đến sinh non, sa sinh dục, són đái, són phân. Ở người bị loãng xương nặng có thể gãy xương sườn, người đang dùng thuốc chống đông có thể bị tụ máu thành bụng…
Lưu ý khi dùng thuốc điều trị bệnh ho kéo dài
Ho chỉ là triệu chứng của một bệnh nên điều trị nguyên nhân gây ho kéo dài thì triệu chứng này sẽ biến mất.
Trong trường hợp ho cấp tính do cảm cúm, chỉ cần điều trị triệu chứng bệnh cũng dần dần tự khỏi. Tuy nhiên, khi ho nếu thấy có kèm theo bất kỳ một trong những triệu chứng sau, bạn cần đi khám bệnh. Đó là ho có đàm xanh, vàng hay nâu gỉ; ho ra máu; ho có mủ mùi hôi thối; ho có kèm theo đau ngực, ho có khò khè, khó thở, có triệu chứng phù 2 chân; ho thường tái đi tái lại vào ban đêm, sút cân đột ngột, sốt, vã mồ hôi; khản tiếng ở người ho mạn tính…
Để điều trị bệnh ho, bên cạnh việc chữa bệnh chính là nguyên nhân gây ho, đôi khi bác sĩ cũng dùng thuốc ho hay thuốc long đàm. Thuốc ho có tác dụng làm giảm ho, chỉ dùng trong trường hợp ho khan, kích thích gây khó chịu.
Trong trường hợp ho có đàm, bác sĩ sẽ dùng thuốc làm loãng đàm hay tan đàm. Tuy thuốc ho là loại dược phẩm được bán không cần toa nhưng việc sử dụng cần thận trọng và tuân thủ một số nguyên tắc sau: Thuốc ho không thể thay thế thuốc điều trị bệnh chính gây ho, trái lại có thể che lấp triệu chứng của bệnh. Vì vậy, chỉ dùng khi thật sự cần như ho nhiều làm khó chịu hay có nguy cơ gây biến chứng. Thận trọng khi dùng thuốc ho cho trẻ nhỏ, phụ nữ có thai, cho con bú, người già, lái xe hay vận hành máy móc. Với trẻ nhỏ, nên dùng muỗng lường có kèm theo chai thuốc để tránh việc dùng quá liều. Không nên cho trẻ vừa dùng thuốc ho vừa thuốc cảm vì 2 loại thuốc trên có thể chứa cùng hoạt chất có thể gây ngộ độc thuốc.
Thuốc ho chỉ dùng cho trường hợp ho khan, không dùng cho người ho có đàm và có triệu chứng suy hô hấp. Nên dùng liều thấp nhất có tác dụng và trong thời gian càng ngắn càng tốt để hạn chế tác dụng phụ của thuốc. Không dùng thuốc ho kết hợp thuốc long đàm vì đàm sẽ tiết nhiều hơn nhưng không ho khạc ra được. Không dùng thuốc ho quá 5 ngày, nếu còn tiếp tục ho đừng tự ý tăng liều, dùng thêm một loại thuốc ho khác hoặc đổi thuốc ho mà bạn cần đi khám bệnh.
Một số người bệnh tự mua thuốc điều trị ho, thậm chí kết hợp uống kháng sinh liều cao với mong muốn cắt được cơn ho, tuy nhiên các triệu chứng vẫn không cải thiện.
Anh Minh Nhật [30 tuổi, Hà Nội] cho biết đã bị ho kéo dài suốt 1 tháng nay. Cơn ho làm ảnh hưởng không nhỏ tới giao tiếp, sinh hoạt, giấc ngủ và gây mệt mỏi rất nhiều, khiến anh Nhật luôn cảm thấy thiếu năng lượng.
“Tôi đã uống rất nhiều thuốc ho, nhưng vẫn chưa khỏi hẳn. Tôi lo lắng rằng tình trạng này để lâu có thể gây biến chứng cho sức khoẻ”, anh nói.
Trao đổi với phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân, PGS.TS.BS Phạm Thị Bích Đào, Trưởng khoa khám chữa bệnh theo yêu cầu, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết trên thực tế, ho là một triệu chứng của rất nhiều bệnh. Khi bị ho kéo dài, người bệnh cần thăm khám bác sĩ mới có thể đánh giá chính xác tình trạng bệnh.
“Có những trường hợp tôi từng thăm khám, bệnh nhân ho kéo dài trong 10 năm, họ cứ đi chữa ho, cắt cơn ho nhưng sau đó chỉ một vài ngày hoặc dài nhất là một vài tuần thì tình trạng ho lại xuất hiện trở lại. Sau khi thăm khám, tôi kết luận bệnh nhân bị viêm xoang, gây chảy dịch xuống đường hô hấp dưới, dẫn đến viêm phế quản, ho kéo dài. Rất nhiều người không nghĩ mình bị viêm xoang khi bị ho kéo dài”, Bác sĩ Đào chia sẻ.
Bác sĩ Đào nhấn mạnh, ho là một biểu hiện của rất nhiều bệnh. Ngoài viêm xoang, ho kéo dài cũng có thể xuất hiện trong những bệnh lý của phổi.
Ví dụ như hen - một tình trạng dị ứng ở đường hô hấp dưới là phổi. Khi bị hen, triệu chứng ho xuất hiện, kèm theo ho là tình trạng các nhánh phế quản phế nang bị co lại, lượng oxy đi vào trong cơ thể giảm, dẫn đến cảm giác mệt mỏi, suy nhược. Người bệnh sẽ cảm thấy rất mệt mỏi sau từng cơn ho, rất nhiều người không chịu được tình trạng này.
Ho cũng có thể xuất phát từ những nguyên nhân của họng, ví dụ như nấm họng. Tình trạng nấm kéo dài cũng gây ho kéo dài.
Bác sĩ Đào cho hay, bên cạnh những triệu chứng bệnh nhân mô tả, bác sĩ phải khám mới xác định được tình trạng ho do nguyên nhân cụ thể nào. Từ đó, mới có thể đưa ra phương hướng điều trị chính xác nhất.
Nếu không được nhìn thấy những tình trạng cụ thể, không được thăm khám, bác sĩ sẽ chỉ tư vấn được một số nguyên nhân có thể dẫn tới triệu chứng.
Với trường hợp các bệnh nhân ho kéo dài, dẫn đến mệt mỏi, bác sĩ khuyến cáo bắt buộc bệnh nhân phải đi khám để sớm phát hiện bệnh và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
Bác sĩ Đào cũng khuyến cáo người bệnh không nên tự ý ra hiệu thuốc để mua thuốc về tự điều trị, vì có thể làm tình trạng bệnh trầm trọng hơn.
"Chẳng hạn nhiều người thấy ho kéo dài nên chỉ nghĩ đến việc phải ra hiệu thuốc, mua thuốc chữa ho. Trong khi đó, trường hợp bạn bị viêm xoang, khi dịch chảy xuống dưới họng thì ho là một phản xạ tốt để bảo vệ phổi và để đờm không rơi vào phổi. Vậy khi bệnh nhân tự mua những thuốc ức chế cơn ho sẽ trở thành yếu tố có hại và làm cho quá trình điều trị trở nên khó khăn hơn, làm dịch trong vùng mũi họng quánh lại, rất khó khi điều trị phục hồi hệ thống niêm mạc của mũi họng", chuyên gia này cho hay.