LTS: Chia sẻ về những vấn đề đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục phổ thông để nâng cao chất lượng giáo dục tại hội thảo:
“Đổi mới giáo dục và đào tạo vì mục tiêu phát triển bền vững” do Hội đồng quốc gia phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh - Ủy ban về Giáo dục và Phát triển nhân lực tổ chức tại Đà Nẵng vừa qua;
Phó Giáo sư Nguyễn Xuân Thành – Vụ trưởng Vụ giáo dục Trung học [Bộ Giáo dục và Đào tạo] đã gửi đến tham luận bàn về đổi mới nội dung và phương pháp dạy học trong chương trình giáo dục phổ thông mới.
Tòa soạn trân trọng giới thiệu đến độc giả.
Trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh, giáo viên phải vận dụng các phương pháp dạy học tích cực để tổ chức hoạt động học của học sinh.
Phương pháp dạy học tích cực ở chương trình giáo dục phổ thông mới buộc giáo viên phải nổ lực nhiều hơn. Ảnh: AN |
Phương pháp dạy học tích cực hướng tới việc hoạt động hoá, tích cực hoá hoạt động nhận thức của người học, nghĩa là tập trung vào phát huy tính tích cực của người học chứ không phải là tập trung vào phát huy tính tích cực của người dạy.
Tuy nhiên để dạy học theo phương pháp tích cực thì giáo viên phải nỗ lực nhiều hơn so với dạy theo phương pháp thụ động.
Phương pháp dạy học tích cực nhấn mạnh việc lấy hoạt động học làm trung tâm của quá trình dạy học, nghĩa là nhấn mạnh hoạt động học và vai trò của học sinh trong quá trình dạy học.
| Thế nào là dạy học tích cực? |
Khác với cách tiếp cận truyền thống lâu nay là nhấn mạnh hoạt động dạy và vai trò của giáo viên.
Mặc dù có thể được thể hiện qua nhiều phương pháp khác nhau, nhưng nhìn chung các phương pháp dạy học tích cực đều có những đặc trưng cơ bản sau:
Dạy học là tổ chức các hoạt động học tập của học sinh: Trong phương pháp dạy học tích cực, học sinh được cuốn hút vào các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo.
Qua đó, tự lực khám phá những điều mình chưa rõ chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã được giáo viên sắp đặt.
Được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế, học sinh trực tiếp quan sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề đặt ra theo cách suy nghĩ của mình.
Từ đó vừa nắm được kiến thức kĩ năng mới, vừa nắm được phương pháp chiếm lĩnh kiến thức, kĩ năng đó, không rập theo những khuôn mâu sẵn có, được bộc lộ và phát huy tiềm năng sáng tạo.
Dạy theo cách này thì giáo viên không chỉ giản đơn truyền đạt tri thức mà còn hướng dẫn hành động.
Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học: Các phương pháp dạy học tích cực coi việc rèn luyện phương pháp học tập cho học sinh không chỉ là biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là một mục tiêu dạy học.
Trong các phương pháp học thì cốt lõi là phương pháp tự học. Nếu rèn luyện cho người học có được phương pháp, kĩ năng, thói quen, ý chí tự học thì sẽ tạo được cho họ lòng ham học, khơi dậy nội lực vốn có trong mỗi con người, kết quả học tập sẽ được nhân lên gấp bội.
Vì vậy, cần phải nhấn mạnh mặt hoạt động học trong quá trình dạy học, nỗ lực tạo ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học chủ động.
Đặt vấn đề phát triển tự học ngay trong trường phổ thông, không chỉ tự học ở nhà sau bài lên lớp mà tự học cả trong tiết học có sự hướng dẫn của giáo viên.
Dạy học tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác: Trong một lớp học mà trình độ kiến thức, tư duy của học sinh không thể đồng đều tuyệt đối thì khi áp dụng phương pháp tích cực phải có sự phân hoá về cường độ, tiến độ hoàn thành nhiệm vụ học tập.
| Ưu tiên những gì tốt nhất cho “mở màn” đổi mới giáo dục phổ thông |
Nhất là khi bài học được thiết kế thành một chuỗi hoạt động độc lập. Áp dụng phương pháp tích cực ở trình độ càng cao thì sự phân hoá này càng lớn.
Tuy nhiên, trong học tập, không phải mọi tri thức, kĩ năng, thái độ đều được hình thành bằng những hoạt động độc lập cá nhân.
Lớp học là môi trường giao tiếp giáo viên - học sinh và học sinh - học sinh, tạo nên mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân trên con đường chiếm lĩnh nội dung học tập.
Thông qua thảo luận, tranh luận trong tập thể, ý kiến mỗi cá nhân được bộc lộ, khẳng định hay bác bỏ, qua đó người học nâng mình lên một trình độ mới.
Được sử dụng phổ biến trong dạy học hiện nay là hoạt động hợp tác trong nhóm nhỏ.
Học tập hợp tác làm tăng hiệu quả học tập, nhất là lúc phải giải quyết những vấn đề gay cấn, lúc xuất hiện thực sự nhu cầu phối hợp giữa các cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung.
Dạy học có sự kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò: Trong quá trình dạy học, việc đánh giá học sinh không chỉ nhằm mục đích nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động học của trò mà còn đồng thời tạo điều kiện nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động dạy của thầy.
Trong phương pháp tích cực, giáo viên phải hướng dẫn học sinh phát triển kĩ năng tự đánh giá để tự điều chỉnh cách học.
Liên quan với điều này, giáo viên cần tạo điều kiện thuận lợi để học sinh được tham gia đánh giá lẫn nhau. Trong dạy học tích cực, giáo viên không còn đóng vai trò đơn thuần là người truyền đạt kiến thức.
Giáo viên trở thành người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn các hoạt động độc lập hoặc theo nhóm nhỏ để học sinh tự lực chiếm lĩnh nội dung học tập, chủ động đạt các mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ theo yêu cầu của chương trình.
Trên lớp, học sinh hoạt động là chính, giáo viên có vẻ “nhàn” hơn nhưng trước đó, khi soạn giáo án, giáo viên đã phải đầu tư công sức, thời gian rất nhiều so với kiểu dạy và học thụ động.
Lúc đó, mới có thể thực hiện bài lên lớp với vai trò là người gợi mở, xúc tác, động viên, cố vấn, trọng tài trong các hoạt động tìm tòi hào hứng, tranh luận sôi nổi của học sinh.
Giáo viên phải có trình độ chuyên môn sâu rộng, có trình độ sư phạm lành nghề mới có thể tổ chức, hướng dẫn các hoạt động của học sinh mà nhiều khi diễn biến ngoài tầm dự kiến của giáo viên.
AN NGUYÊN [lược ghi]
Thế nào là dạy học phát huy tính tích cực của học sinh là vấn đề rất được thầy cô và bậc phụ huynh quan tâm hiện nay. Việc học sinh thụ động trong lớp học cũng như trong các hoạt động ngoại khóa dần trở nên phổ biến. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu cách thúc đẩy tính tích cực với học sinh một cách tự nhiên nhất.
Thế nào là dạy học phát huy tính tích cực của học sinh là cụm từ được tìm kiếm rất nhiều trong những năm gần đây, khi thế giới công nghệ càng phát triển, học sinh càng ít giao tiếp bên ngoài. Vì vậy dạy học phát huy tính tích cực của học sinh là cách khiến học sinh trở nên tích cực hơn thông qua cách lồng ghép những hành động tích cực vào thói quen hàng ngày học sinh.
Thế nào là dạy học phát huy tính tích cực của học sinh
Bên cạnh đó, nhiều nơi vẫn còn áp dụng theo cách dạy học truyền thống là thầy, cô giảng bài rồi học sinh ghi chép. Với cách dạy học này làm hạn chế sự tưởng tượng của học sinh, phụ thuộc quá nhiều vào thầy cô. Lâu dần học sinh sẽ bị thụ động, ít tự tìm tòi, sáng tạo cũng như chia sẻ cách hiểu cách suy nghĩ của mình cho thầy cô. Dạy học phát huy tính tích cực của học sinh có những lợi ích sau:
- Phát huy tính tích cực của học sinh là một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm để giúp học sinh của mình tăng cường hạnh phúc và xây dựng tính tích cực hơn trong cuộc sống của họ.
- Làm cho trẻ em tích cực trong lớp học để nâng cao hứng thú học tập và tăng cường sự tham gia của các em trong học tập.
- Học sinh tích cực, sôi nổi trong giờ học sẽ giúp cho giao viên phấn khởi và giảng bài hăng say, nhiệt huyết hơn.
Để giữ cho trường học là một trải nghiệm thú vị và vui vẻ, cần có một số chiến lược và nhận thức. Làm thế nào là dạy học phát huy tính tích cực không phải là điều khó nhưng đòi hỏi giáo viên và gia đình phải kiên trì.
Phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh
Sau khi hiểu thế nào là dạy học phát huy tính tích cực thì bạn cũng tìm jieeur những phương pháp dạy học giúp phát huy tính tính cực của học sinh. Giáo viên có thể giúp hỗ trợ quá trình học tập tích cực theo nhiều cách khác nhau, bạn có thể xem xét các phương pháp dưới đây:
Tạo không gian học tập tích cực cho học sinh của bạn
Bắt đầu lớp học với một buổi khởi động tâm trí thực sự có thể tạo ra sự khác biệt trong cách học sinh duy trì hoạt động trong lớp học. Trong giai đoạn này, giáo viên có thể đưa ra các hoạt động thúc đẩy sự cạnh tranh và cộng tác nhiều hơn và giết thời gian chết. Thay vì các hoạt động đơn lẻ, sẽ rất tốt nếu có một nhóm như hoạt động giúp họ nạp đủ năng lượng để duy trì hoạt động cho phần còn lại của lớp.
Bên cạnh đó cố gắng mang đủ các yếu tố vui nhộn trong lớp học vì trẻ em thích học một cách vui vẻ. Hãy dành một chút thời gian để đưa ra một chiến lược giảng dạy mang lại cho họ cảm giác vui chơi trong khi đưa vào các bài học một cách khéo léo. Đảm bảo rằng mỗi đứa trẻ trong lớp đều tham gia đầy đủ bằng cách bao gồm một số phong trào nhóm. Điều này giúp họ tập trung trong suốt bài học và tăng cường khả năng chú ý của họ.
>>Xem thêm:
- Cách trị học sinh mất trật tự
- Học kỹ năng giao tiếp ở đâu tốt
Tạo cơ hội cho học sinh thể hiện mình
Tạo cơ hội cho học sinh thể hiện mình cũng là cách dạy học phát huy tính tích cực của học sinh rất hiệu quả. Điều quan trọng là giáo viên phải tạo đủ cơ hội để các em thể hiện bản thân và tham gia tích cực vào giai đoạn học tập. Đặt các mốc quan trọng hoặc bắt đầu một dự án nhóm hoặc yêu cầu họ thực hiện theo nhóm dựa trên một bài học. Tạo sự thoải mái trên sân khấu để ngay cả những học sinh nhút nhát cũng tiến lên thể hiện bản thân và thể hiện giá trị của mình.
Tạo không gian cho học sinh thể hiện mình
Thực hiện một cuộc thăm dò trong lớp học có thể giúp bạn biết nhiều hơn về các lĩnh vực họ quan tâm hơn là quyết định về quyền tự chủ. Bao gồm hoạt động phù hợp cho nhóm có thể tạo ra sự khác biệt đáng chú ý trong cách họ phản hồi và tương tác.
Khuyến khích học sinh bằng những lời nói tích cực
Nêu gương những hành động tử tế ngẫu nhiên trong và ngoài lớp học của bạn. Giữ cửa cho những người khác và khen ngợi học sinh khi chúng làm như vậy. Để lại những lời động viên tích cực cho học sinh. Cho học sinh biết rằng hành động tử tế được thực hiện vì lòng tốt chứ không phải để được công nhận. Tuy nhiên, để khuyến khích sự lan tỏa của những hành động tử tế, hãy yêu cầu học sinh thêm những hành động tử tế mà các em chứng kiến vào một bức tường tích cực hoặc tử tế. Nhìn thấy những hành động tốt đẹp này sẽ truyền cảm hứng cho các em học sinh lan tỏa những lời nói và việc làm ngọt ngào của chính mình. Không có gì lạ khi trẻ em thiếu động lực để trở nên tích cực, đặc biệt là khi đối mặt với thất bại hoặc cảm giác thất bại.
Thay đổi phương thức giảng dạy tạo hứng thú cho học sinh
Học sinh sẽ cảm thấy nhàm chán nếu bạn làm theo cùng một phương pháp giảng dạy mỗi ngày. Vì vậy, việc kết hợp các phong cách dạy học để dạy các môn học khác nhau là rất tốt. Loại hình đa dạng này sẽ gợi hứng thú cho trẻ em tiếp cận các bài học mới với sự tò mò và loại bỏ sự nhàm chán. Bạn có thể đưa vào các biến thể chẳng hạn như hoạt động thi đua giữa các tổ, tổ chức trò chơi trên kiến thức của bài học, trình chiếu bài giảng bằng hình ảnh,… để làm cho buổi học trở nên hấp dẫn hơn và khiến họ suy nghĩ tích cực.
Hoặc áp dụng phương thức thảo luận trong lớp cũng là câu trả lời cho thế nào là dạy học phát huy tính tính cực cho học sinh. Loại hoạt động làm việc nhóm này có thể được tổ chức thường xuyên để giúp học sinh tương tác trí tuệ ngoài việc vui chơi. Đưa ra những chủ đề khôn ngoan giúp kích thích tư duy phản biện và suy luận logic của họ. Giáo viên nên đảm bảo rằng môi trường thân thiện và học sinh được tự do thể hiện. Các cuộc tranh luận thân thiện về các chủ đề thú vị cũng có thể được tổ chức ở giữa để thiết lập hoạt động.
Tổ chức các trò chơi theo nhóm để tăng sự hấp dẫn của môn học
Nên tổ chức các hoạt động ngoài trời định kỳ
Khi bọn trẻ luôn bị kẹt trong bốn bức tường của lớp học, chúng sẽ cảm thấy ngột ngạt. Nên đưa chúng ra ngoài trời để chúng có trải nghiệm học tập khác biệt. Đó có thể là học dưới bóng cây trong sân trường hoặc thỉnh thoảng đưa các em đi tham quan dã ngoại. Đây là một chiến thuật khác để giữ cho họ hoạt động trong suốt các buổi học, giúp học sinh thêm hứng khởi, tích cực hơn khi đến lớp. Cho các em học sinh được đi du lịch dã ngoại kết hợp học tập sẽ là điều rất tuyệt vời. Tham khảo TẠI ĐÂY
Liên hệ với từng phụ huynh với lời khen ngợi cho con họ
Cần liên hệ cá nhân qua điện thoại hoặc email với phụ huynh khi các hành vi hoặc nhu cầu học tập của học sinh trở nên đáng lo ngại. Hãy để mọi phụ huynh liên lạc trong năm nay với một thông điệp tích cực, phù hợp với từng cá nhân về con họ. Hãy cho họ biết rằng bạn rất vui khi có họ trong lớp và tự hào là giáo viên của họ. Chỉ ra một số điều tuyệt vời mà con họ đang làm trong lớp ngay cả khi chúng đã gặp khó khăn trong quá khứ. Bạn dám cá rằng học sinh của bạn sẽ nghe về email hoặc cuộc gọi tích cực đó từ cha mẹ của chúng, và sự tích cực đó sẽ lây lan khi chúng trở lại trường học.
Qua bài viết trên có lẽ bạn cũng đã hiểu thế nào là dạy học phát huy tính tích cực của học sinh rồi đúng không nào. Sống tích cực mọi lúc là điều khó khăn đối với tất cả chúng ta kể cả học sinh. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta không nên cố gắng nhiều hơn để duy trì một thái độ lạc quan. Bạn đã khuyến khích tính tích cực ở học sinh của mình như thế nào? Kết quả của sự khích lệ này là gì? Chia sẻ với chúng tôi trong phần bình luận bên dưới!