Dạy h ọc Âm nhạc cần tập trung giúp HS phát triển năng lực âm nhạc, biểu hiện đặc thù của năng lực thẩm mĩ trong lĩnh vực âm nhạc bao gồm các thành phần: thể hiện âm nhạc, cảm thụ và hiểu biết âm nhạc, ứng dụng và sáng tạo âm nhạc.
|
Năng lực |
Khái niệm |
Yêu cầu cần đạt |
| Thể hiện âm nhạc | Học sinh biết tái hiện, trình bày hoặc biểu diễn âm nhạc thông qua các hoạt động hát, chơi nhạc cụ, đọc nhạc,… với nhiều hình thức và phong cách. | – Hát một mình và hát cùng người khác. Bước đầu thể hiện được giai điệu và lời ca, diễn tả được sắc thái và tình cảm của bài hát.
– Đọc nhạc đúng tên nốt; bước đầu đọc được cao độ và trường độ bài đọc nhạc. – Chơi nhạc cụ một mình và cùng người khác. Bước đầu thể hiện được tiết tấu và giai điệu. |
| Cảm thụ và hiểu biết âm nhạc | Học sinh biết thưởng thức và cảm nhận những giá trị nổi bật, những điều sâu sắc và đẹp đẽ của âm nhạc được thể hiện trong tác phẩm hoặc một bộ phận của tác phẩm. Biểu lộ thái độ và cảm xúc bằng lời nói và ngôn ngữ cơ thể. Biết nhận xét và đánh giá về các phương tiện diễn tả của âm nhạc. | – Bước đầu cảm nhận được vẻ đẹp của tác phẩm âm nhạc.
– Bước đầu cảm nhận và phân biệt được sự khác nhau trong từng thuộc tính âm nhạc: cao độ, trường độ, cường độ, âm sắc. – Bước đầu biết vận động cơ thể phù hợp với nhịp điệu. – Bước đầu nhận biết được câu, đoạn trong bài hát có hình thức rõ ràng. Phân biệt được sự giống nhau hoặc khác nhau của các nét nhạc. – Bước đầu biết đánh giá kĩ năng thể hiện âm nhạc của bản thân và người khác. |
| Ứng dụng và sáng tạo âm nhạc | Học sinh biết kết hợp các năng lực, biết vận dụng kiến thức, kĩ năng âm nhạc vào thực tiễn; ứng tác và biến tấu, đưa ra những ý tưởng hoặc sản phẩm âm nhạc hay, độc đáo. Hiểu và sử dụng âm nhạc trong các mối quan hệ với lịch sử, văn hoá và các loại hình nghệ thuật khác. | – Bước đầu biết mô phỏng, tái hiện được một số âm thanh quen thuộc trong cuộc sống.
– Bước đầu biết lặp lại có thay đổi một số mẫu tiết tấu và giai điệu đơn giản theo hướng dẫn của giáo viên. – Biết làm dụng cụ học tập âm nhạc đơn giản theo hướng dẫn của giáo viên. – Bước đầu biết tưởng tượng khi nghe nhạc không lời. – Bước đầu biết chia sẻ hiểu biết về âm nhạc với người khác. – Bước đầu biết biểu diễn các tiết mục âm nhạc với hình thức phù hợp. |
Để HS phát triển được những năng lực trên cần thông qua hai con đường: nội dung dạy học và phương pháp dạy học.
Nội dung dạy học Âm nhạc ở tiểu học theo Chương trình hiện hành:
Lớp 1: 1 tiết/ tuần x 35 tuần = 35 tiết
|
Học hát |
Phát triển khả năng âm nhạc |
| – Học 12 bài hát ngắn gọn, âm vực trong phạm vi quãng 8 với nhịp 2/4 là chủ yếu. Các bài hát có nội dung phù hợp với độ tuổi lớp 1, trong đó chọn 1-2 bài dân ca Việt Nam, 1-2 bài hát nước ngoài.
– Tập tư thế ngồi hoặc đứng hát. Bước đầu tập hát đúng cao độ, trường độ. Tập hát tự nhiên, nhẹ nhàng. Kết hợp hát với vận động phụ họa hoặc trò chơi âm nhạc. |
– Nghe một số bài gồm: Quốc ca Việt Nam, dân ca, bài hát thiếu nhi chọn lọc hoặc nhạc không lời.
– Nghe kể 1-2 câu chuyện về âm nhạc. – Tập phân biệt âm thanh cao- thấp, dài- ngắn với tốc độ khác nhau và tập nghe để nhận ra hướng đi của âm thanh: đi lên, đi xuống, đi ngang. – Tập nhận biết và thể hiện các tiết tấu đơn giản bằng nhạc cụ gõ. |
Lớp 2: 1 tiết/ tuần x 35 tuần = 35 tiết
|
Học hát |
Phát triển khả năng âm nhạc |
| – Học 12 bài hát ngắn gọn, âm vực trong phạm vi quãng 8 [có thể có bài đến quãng 9], nhịp 2/4 [có thể có 1-2 bài nhịp 3/4]. Các bài hát có nội dung phù hợp với độ tuổi lớp 2, trong đó chọn 1-2 bài dân ca Việt Nam, 1-2 bài hát nước ngoài.
– Bước đầu tập các kĩ năng ca hát [lấy hơi, bắt giọng, vào bài…]. Tập hát rõ lời, giọng hát nhẹ nhàng, tự nhiên. – Tập hát kết hợp vận động phụ họa hoặc trò chơi âm nhạc. |
– Nghe một số bài gồm : Quốc ca Việt Nam, dân ca, bài hát thiếu nhi chọn lọc hoặc nhạc không lời.
– Giới thiệu hình dáng và nghe âm sắc một vài nhạc cụ gõ dân tộc : thanh phách, mõ, song loan, sênh tiền. – Nghe kể 1-2 câu chuyện về âm nhạc. – Tập phân biệt âm thanh cao – thấp, dài – ngắn, nhanh – chậm, hướng đi của âm thanh : đi lên, đi xuống, đi ngang, lượn sóng. – Tập nhận biết và thể hiện các tiết tấu đơn giản bằng nhạc cụ gõ. Dùng nhạc cụ gõ đệm theo bài hát. |
Lớp 3: 1 tiết/ tuần x 35 tuần = 35 tiết
|
Học hát |
Phát triển khả năng âm nhạc |
| – Học Quốc ca Việt Nam. Học 10 bài hát ngắn, âm vực trong phạm vi quãng 9 [có thể có bài đến quãng 10], nhịp 2/4 [có thể có bài nhịp 3/4, 3/8 hoặc 4/4]. Các bài hát có nội dung phù hợp với độ tuổi lớp 3, trong đó chọn 1-2 bài dân ca Việt Nam, 1-2 bài hát nước ngoài.
– Tập các kĩ năng ca hát đã học. Tập hát ngân giọng. Bước đầu tập hát diễn cảm theo tốc độ và sắc thái tình cảm của bài. Tập đánh nhịp 2/4. – Tập hát kết hợp vận động phụ họa hoặc trò chơi âm nhạc. |
– Nghe một số bài gồm : dân ca, bài hát thiếu nhi chọn lọc hoặc nhạc không lời.
– Giới thiệu hình dáng và nghe âm sắc một vài nhạc cụ dân tộc như : bầu, nguyệt, tranh [thập lục], tam thập lục. – Nghe kể 1-2 câu chuyện về âm nhạc. – Tập nhận biết tên nốt nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông qua các trò chơi âm nhạc. – Tập nhận biết hình nốt nhạc: đen, trắng, móc đơn và các dấu lặng đen, lặng đơn. – Tập nói tên nốt và hình nốt trên khuông. |
Lớp 4: 1 tiết/ tuần x 35 tuần = 35 tiết
|
Học hát |
Phát triển khả năng âm nhạc |
Tập đọc nhạc |
| – Học 10 bài hát, âm vực trong phạm vi quãng 10 [có thể đến quãng 11]; có nội dung phù hợp với độ tuổi lớp 4, trong đó chọn 1-2 bài dân ca Việt Nam, 1-2 bài hát nước ngoài.
– Tập hát rõ lời, phát âm gọn tiếng, rõ ràng. Tập giữ hơi để hát những câu hát dài liền mạch. Tập hát đúng những tiếng có luyến 2-3 âm. – Tập diễn cảm đúng với tốc độ, sắc thái của bài hát. |
– Giới thiệu và nghe một số bài, gồm : dân ca, bài hát thiếu nhi chọn lọc hoặc nhạc không lời.
– Giới thiệu và nghe âm sắc một vài nhạc cụ dân tộc: nhị, tam, tứ, tì bà. – Nghe kể 2-3 câu chuyện về âm nhạc. |
– Làm quen với các bài tập đọc nhạc nhịp 2/4 gồm 5 âm : Đô- Rê- Mi- Son- La, lần lượt xuất hiện các hình nốt đen, nốt trắng, nốt móc đơn, dấu lặng đen.
– Làm quen với các bài tập đọc nhạc nhịp 2/4 gồm 7 âm: Đô- Rê- Mi- Pha- Son- La- Si với các hình nốt và dấu lặng như trên. Ghi chú: Học 8-9 bài tập đọc nhạc có lời ca, không dài quá 16 nhịp với âm hình tiết tấu đơn giản, giai điệu dễ đọc. |
Lớp 5: 1 tiết/ tuần x 35 tuần = 35 tiết
|
Học hát |
Phát triển khả năng âm nhạc |
Tập đọc nhạc |
| – Học 10 bài hát, âm vực trong phạm vi quãng 10 [có thể có bài đến quãng 11]. Các bài hát có nội dung phù hợp với độ tuổi lớp 5, trong đó chọn 1-2 bài dân ca Việt Nam, 1-2 bài hát nước ngoài.
– Củng cố các kĩ năng hát: tư thế, hơi thở, phát âm rõ lời, hát diễn cảm, hoà giọng. – Tập hát cá nhân mạnh dạn, tự tin. |
– Giới thiệu và nghe âm sắc một vài nhạc cụ nước ngoài: Flute, Clarinette, Trompette, Saxophone.
– Nghe tác phẩm hoặc trích đoạn, qua đó giới thiệu một vài nhạc sĩ nổi tiếng trong nước và thế giới. – Nghe kể 2-3 câu chuyện về âm nhạc. |
– Các bài tập đọc nhạc nhịp 2/4 có sử dụng hình nốt trắng, nốt đen, móc đơn, dấu lặng đen, lặng đơn.
– Các bài tập đọc nhạc nhịp 3/4 có sử dụng thêm hình nốt trắng chấm dôi. Các bài tập đọc nhạc dùng thang 5 âm Đô- Rê- Mi- Son- La hoặc 7 âm Đô- Rê- Mi- Pha- Son- La- Si. Ghi chú: Học 8-9 bài tập đọc nhạc có lời ca, không dài quá 16 nhịp với âm hình tiết tấu đơn giản, giai điệu dễ đọc. |
Trước mắt, GV cần sử dụng nội dung trong SGV [lớp 1, 2, 3] và SGK [lớp 4, 5] hiện hành là chủ yếu, việc vận dụng một số nội dung mới cần được tích hợp một cách phù hợp, thông qua các hoạt động như: khởi động tiết học, ôn tập bài hát, trò chơi, hoạt động thi đua, biểu diễn,…
1. Định hướng chung
– Dạy học Âm nhạc theo định hướng phát triển năng lực vận dụng quan điểm lấy người học làm trung tâm, nhằm biến quá trình giáo dục thành tự giáo dục; giúp học sinh phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo. Giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn hoạt động, tạo môi trường học tập thân thiện để học sinh có cơ hội giao tiếp, hợp tác, trải nghiệm, tìm tòi kiến thức và phát huy tiềm năng hoạt động âm nhạc.
– Giáo viên cần kết hợp linh hoạt nhóm phương pháp dùng lời [giới thiệu, thuyết trình, phát vấn, thảo luận, giao tiếp, giải thích, kể chuyện, nêu vấn đề, chứng minh,…] và nhóm phương pháp tổ chức hoạt động [thực hành, trực quan, làm mẫu, luyện tập, trò chơi, trình diễn, mô phỏng, đóng vai,…]. Các phương pháp dạy học cần được sử dụng phù hợp với nội dung và thời lượng học tập.
– Giáo viên cần sử dụng phù hợp các phương tiện truyền thống như hình ảnh, video,… kết hợp với các phương tiện kĩ thuật số để tạo nên giờ học sinh động và hấp dẫn. Việc sử dụng những nhạc cụ có âm thanh chuẩn giúp học sinh phát triển kĩ năng nghe và hát đúng nhạc. Học sinh cần được học âm nhạc bằng đa giác quan, được trải nghiệm và khám phá nghệ thuật âm nhạc thông qua nhiều hình thức: học trong lớp, xem biểu diễn ca nhạc, tham quan di sản văn hoá, giao lưu với nghệ sĩ, nhạc sĩ, nghệ nhân,…
– Giáo viên cần hướng dẫn học sinh biết sử dụng những kiến thức và kĩ năng đã học làm nền tảng để phát triển năng lực âm nhạc trong giai đoạn tiếp theo. Không nên đề ra những yêu cầu quá cao hoặc tạo nhiều áp lực cho học sinh, bởi vì năng lực âm nhạc phải được học tập và rèn luyện trong thời gian dài mới có thể đạt được.
– Giáo viên cần phát huy năng khiếu âm nhạc của từng học sinh, qua đó thực hiện dạy học phân hoá và nâng cao chất lượng giáo dục của cả tập thể. Những học sinh có năng khiếu âm nhạc là hạt nhân khơi dậy tiềm năng, hứng thú và sự tự tin ở những em khác.
2. Phương pháp dạy học ở tiểu học
– Tập trung phát triển cảm xúc thẩm mĩ và tình yêu âm nhạc. Lựa chọn các hoạt động học tập phù hợp với sở thích và nhận thức của học sinh: nghe nhạc, vận động, chơi các trò chơi, kể chuyện,…
– Thiết kế các hoạt động trải nghiệm và khám phá âm nhạc tích hợp trong các nội dung học tập. Học sinh cần được tiếp cận âm thanh trước khi học kí hiệu âm nhạc.
– Lí thuyết âm nhạc không nên học tách biệt mà cần tích hợp trong các nội dung: hát, nhạc cụ, đọc nhạc. Học sinh cần được tiếp cận lí thuyết thông qua trải nghiệm thực hành.
– Ở lớp 1, lớp 2, lớp 3 cần sử dụng nốt nhạc hình tượng và phương pháp đọc nhạc theo kí hiệu bàn tay. Từ lớp 4 trở lên kết hợp đọc nhạc theo kí hiệu bàn tay và kí hiệu ghi nhạc.
3. Các hoạt động đặc thù trong dạy học Âm nhạc
Căn cứ vào nội dung dạy học, yêu cầu cần đạt và những điều kiện thực tiễn, giáo viên vận dụng linh hoạt các hoạt động dưới đây cho phù hợp và hiệu quả.
– Nghe: nghe tiết tấu, mẫu âm, nét nhạc, bài hát, bản nhạc; thưởng thức tiết mục âm nhạc.
– Đọc: đọc tiết tấu, đọc giai điệu bản nhạc,…
– Tái hiện: lặp lại nguyên vẹn [bắt chước] các câu hát, tiết tấu, mẫu âm, nét nhạc.
– Phản ứng: biểu lộ thái độ và cảm xúc bằng lời nói và ngôn ngữ cơ thể; vận động cơ thể phù hợp với nhịp điệu.
– Trình diễn [biểu diễn]: trình bày kết quả học tập trước mọi người, có kĩ thuật, sự trôi chảy và biểu cảm về âm nhạc.
– Phân tích, đánh giá: sử dụng hiểu biết để phân tích về các phương tiện diễn tả của âm nhạc; đánh giá kĩ năng thể hiện âm nhạc của bản thân và người khác.
– Ứng dụng: biết kết nối các năng lực, vận dụng kiến thức, kĩ năng và kinh nghiệm âm nhạc vào thực tiễn.
– Sáng tạo: biết ứng tác và biến tấu, đưa ra những ý tưởng hoặc sản phẩm âm nhạc hay, độc đáo.
Đánh giá kết quả học tập Âm nhạc thực hiện theo Thông tư 22/2016/TT-BGDĐT, ngày 22 tháng 9 năm 2016.
– Sử dụng các bài hát từ lớp 1 đến lớp 5 trong SGV và SGK hiện hành [2002-2006].
– Dạy hát theo định hướng phát triển năng lực
+ Dạy học phân hóa: ví dụ HS có năng khiếu âm nhạc có thể được hát mẫu, dùng nhạc cụ chơi giai điệu hoặc đệm cho bài hát; có thể được hát lĩnh xướng, đơn ca hoặc hỗ trợ các bạn,… Những HS chưa có năng khiếu thì chủ yếu tham gia hát đồng ca hoặc theo nhóm.
+ Dạy học tích hợp: ví dụ HS được học hát có sự hỗ trợ của tranh ảnh [mĩ thuật], được giải thích về ca từ chưa hiểu ý nghĩa [ngôn ngữ], được biết về xuất xứ của bài hát [lịch sử, địa lí], được hát kết hợp vận động, nhảy múa [thể chất],…
+ Dạy học thông qua hoạt động: HS được học hát thông qua các hoạt động đặc thù [nghe, đọc, tái hiện, phản ứng, trình diễn, phân tích, đánh giá, ứng dụng, sáng tạo]. GV cần xác định được hoạt động trọng tâm [HS tập hát] và không nên quá lạm dụng việc thuyết trình, giải thích và đặt câu hỏi.
+ Dạy học theo hướng mở: nếu có thời gian, HS cần được học hát kết hợp các nội dung và hoạt động khác [nghe nhạc, đọc nhạc, chơi nhạc cụ tiết tấu, các động tác gõ [vỗ, giậm, đập, búng] bằng cơ thể…].
– Quy trình dạy hát
Bước 1- Giới thiệu bài hát
Bước 2- Đọc lời ca
Bước 3- Nghe hát mẫu
Bước 4- Khởi động giọng
Bước 5- Tập hát từng câu
Bước 6- Hát cả bài
Bước 7- Củng cố, kiểm tra
Khi vận dụng quy trình, GV có thể linh hoạt thay đổi trình tự 4 bước đầu tiên cho phù hợp với thực tiễn dạy học.
– Cách dạy ôn tập bài hát
+ Trong tiết học bài hát, vẫn còn học sinh chưa hát đúng giai điệu, chưa thuộc lời ca, chưa cảm nhận về vẻ đẹp của bài hát, ôn tập bài hát nhằm khắc phục những hạn chế đó.
+ Hoạt động ôn tập bài hát nhằm giúp học sinh hát thuộc lời ca, hát đúng hơn, hát hay hơn và yêu thích bài hát hơn. Mục tiêu cụ thể là giúp học sinh củng cố lại kiến thức đã học, luyện tập các kĩ năng trình bày bài hát, giúp học sinh có cảm thụ âm nhạc tốt hơn, tạo các em thêm tự tin, có điều kiện trình bày bài hát đã học, phát huy tính tích cực và tư duy sáng tạo của HS,
– Việc ôn tập bài hát không cần thực hiện theo một trình tự nào, những gợi ý sau là minh họa cho việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực:
+ Học sinh nghe lại bài hát đã học để nhớ về giai điệu và lời ca.
+ Học sinh nhắc lại tên bài hát, tác giả, nội dung [nên dùng tranh minh họa].
+ Học sinh sửa chỗ sai [nếu có] và tập thể hiện sắc thái.
+ Củng cố giai điệu, tiết tấu: giáo viên đàn một nét nhạc để học sinh nhận biết đó là câu hát nào rồi trình bày lại câu hát đó. Tương tự, giáo viên gõ tiết tấu của một câu hát, học sinh nhận biết đó là tiết tấu của câu hát nào rồi hát câu đó.
+ Củng cố lời ca: học sinh bổ sung lời ca vào chỗ trống.
+ Hát kết hợp gõ đệm, vận động theo nhạc hoặc nhảy múa.
+ Hát kết hợp trò chơi.
+ Thi đua giữa các tổ, nhóm.
+ Trình bày hoặc biểu diễn bài hát theo các hình thức đơn ca, song ca, tốp ca, đồng ca.
+ Cảm nhận về cường độ: 4 nhóm hát nối tiếp 4 câu với cường độ khác nhau [ví dụ: trung bình, hơi nhỏ, trung bình, hơi to] để các em có cảm nhận về cường độ.
+ Cảm nhận về tốc độ: lần lượt từng nhóm trình bày bài hát với tốc độ khác nhau [chậm, hơi chậm, trung bình, hơi nhanh] để các em có cảm nhận về tốc độ.
+ Luyện tập các cách hát tập thể: hát hoà giọng [đồng ca], hát nối tiếp, hát đối đáp, hát có lĩnh xướng, hát tăng dần số lượng học sinh tham gia, hát bè, hát đuổi. Bên cạnh đó, cần hướng dẫn học sinh trình bày bài hát có sự kết hợp 1-2 cách hát, ví dụ:
VD: Hát nối tiếp và đồng ca, bài Tiếng hát bạn bè mình [Nhạc và lời: Lê Hoàng Minh]:
|
Cách hát |
Người hát |
Câu hát |
| Hát nối tiếp | Nhóm 1 | Trong không gian … thân ái |
| Nhóm 2 | Một lời mẹ … giấc say | |
| Nhóm 3 | Một đàn chim … hiền lành | |
| Nhóm 4 | Một chồi non … lá cành | |
| Đồng ca | Nhóm 1, 2, 3, 4 | Bay lên cao … hành tinh này |
Hát đối đáp và đồng ca, bài Những bông hoa những bài ca [Nhạc và lời: Hoàng Long]:
| Hát đối đáp | Học sinh nữ | Cùng nhau cầm tay … các cô |
| Học sinh nam | Lời hát rộn rã … đường phố | |
| Học sinh nữ | Ngàn hoa nở tươi … mặt trời | |
| Học sinh nam | Náo nức tiếng cười … yêu đời | |
| Đồng ca | Cả lớp | Những đóa hoa tươi … các cô |
Hát có lĩnh xướng và đồng ca, bài Em yêu hòa bình [Nhạc và lời: Nguyễn Đức Toàn]:
| Cách hát | Người hát | Câu hát |
| Hát lĩnh xướng | Lĩnh xướng 1 | Em yêu hòa bình … đường làng |
| Lĩnh xướng 2 | Em yêu xóm nhỏ … lời ca | |
| Đồng ca | Cả lớp | Em yêu dòng sông … bay xa |
Hát tăng dần số lượng học sinh tham gia: bài Lá thuyền ước mơ [Nhạc và lời: Thảo Linh]:
| Số học sinh hát | Câu hát |
| 1 HS | Mời bạn lại đây … bao miền |
| 2 HS | Bạn bè cùng vui … mơ hiền |
| 4 HS | Là màu xanh lam … vô ngần |
| 8 HS | Bạn bè của em … xa nhau |
| Cả lớp | Dập dờn sóng nước … vào đời |
Trong SGK hiện hành, nội dung đọc nhạc được thực hiện ở lớp 4 và lớp 5, với phương pháp đọc nốt trên bản nhạc.
Khóa tập huấn hướng dẫn thêm cho GV phương pháp đọc nhạc theo kí hiệu bàn tay [tiếng Anh: reading music with hand signs]: Đọc các nốt nhạc được kí hiệu bằng tư thế khác nhau của bàn tay [phương pháp Kodály]. Với phương pháp này, hoạt động đọc nhạc được thực hiện như trò chơi và có thể vận dụng ngay từ lớp 1.
Lưu ý: Phương pháp này chỉ vận dụng khi học sinh đã đọc được nốt trên bản nhạc và không bắt buộc phải sử dụng đối với chương trình SGK hiện hành.
Bài tập 1- Đọc 2 nốt Mi, Son
Gợi ý về cách thực hiện cho HS lớp 1:
Bước 1- GV lấy âm thanh chuẩn, rồi làm mẫu [vừa đọc nhạc, vừa làm kí hiệu bàn tay], HS làm theo [bắt chước] cho đúng. Ví dụ:
Bước 2- GV chỉ đọc nhạc, không làm kí hiệu bàn tay. HS thể hiện kí hiệu bàn tay cho phù hợp với cao độ.Có thể sử dụng thêm mẫu âm khác, chỉ dùng âm Son và Mi.
Bước 3- GV thay việc đọc nhạc bằng cách đàn mẫu âm trên, hoặc đọc bằng nguyên âm [A, U, I], không làm kí hiệu bàn tay. HS thể hiện kí hiệu bàn tay cho phù hợp với cao độ.
Bước 4- HS dùng kí hiệu bàn tay, HS đọc nhạc cho đúng.
Bài tập 2- Đọc 3 nốt Mi, Son, La
Đọc một số mẫu âm:
Bài tập 3- Đọc 5 nốt Đô, Rê, Mi, Son, La
Đọc một số bài tập: Thật là hay, Hoa bé ngoan, Đồng lúa bên sông, Năm cánh sao vui, Nhớ ơn Bác,…
Bài tập 4- Đọc một số bài TĐN trong SGK hiện hành kết hợp sử dụng kí hiệu bàn tay
Đọc một số bài tập: Con chim ri, Tôi hát Son La Son, Em tập lái ô tô, Mây chiều,…
Một số lưu ý:
– Cần chọn bản nhạc hay, phù hợp với độ tuổi HS.
– HS được nghe kết hợp xem hình ảnh hoặc video.
– Thời gian nghe trong khoảng 1-3 phút.
– HS nghe nhạc kết hợp vận động.
Bài tập 1- Hành khúc Thổ Nhĩ Kỳ [Wolfgang Amadeus Mozart]
Nghe nhạc và vận động:
| Vỗ 2 tay | Chống 2 tay vào thắt lưng, dậm chân 3 lần |
| Vỗ 2 tay lên cao | Nghiêng 2 tay sang 2 bên |
Địa chỉ: //www.youtube.com/watch?v=quxTnEEETbo
Bài tập 2- Mùa xuân, trích trong giao hưởng Bốn mùa [Antonio Vivaldi]
Nghe nhạc và vận động phù hợp với hình ảnh:
| Vỗ hai tay xuống đùi nhịp nhàng | Chụm hai tay lên miệng như chim hót, hoặc dang hai tay như chim bay |
| Bàn tay chuyển động nhẹ nhàng như dòng nước chảy | Chụm hai tay che lên đỉnh đầu như đang trú mưa |
Địa chỉ: //www.youtube.com/watch?v=NnURkV1Ou_w
Bài tập 3- In the Hall of the Mountain King [Edvard Grieg]
Nghe nhạc và vỗ tay theo tiết tấu.
Bài tập 4- The carnival of the Animals [Camille Saint-Saëns]Địa chỉ: //www.youtube.com/watch?v=Wk43IDUQmTk
Nghe nhạc và vận động như chú cá đang bơi trong đại dương.
Địa chỉ: //www.youtube.com/watch?v=IyFpZ5MZ7kk
Nhạc cụ tiết tấu được thực hiện đại trà với tất cả học sinh. Học chơi nhạc cụ tiết tấu bằng: nhạc cụ gõ Việt Nam [trống nhỏ, song loan, thanh phách,…], nhạc cụ gõ nước ngoài [bell, maracas, tambourine, triangle, wood guiro,…], nhạc cụ tự làm hoặc gõ bằng cơ thể như: vỗ tay, giậm chân, búng tay…
Lưu ý: ngoài các nhạc cụ gõ để thể hiện tiết tấu, tùy theo điều kiện thực tế, GV có thể hướng dẫn HS sử dụng các nhạc chơi được giai điệu như: xylophone, ukulele, recorder, guitar, pianica, t’rưng, klongput, sáo trúc, đàn phím điện tử và các loại nhạc cụ dân tộc khác.
1. Chơi tiết tấu bằng nhạc cụ gõ
Các dạng bài tập chủ yếu:
Bài tập 1- Nghe tiết tấu và lặp lại
GV gõ tiết tấu, HS lắng nghe và lặp lại cho đúng. Nên thực hiện để khởi động cho tiết học, trong thời gian 2-3 phút. Ví dụ:
Bài tập 2- Trò chuyện theo tiết tấuLưu ý: Nếu không có nhạc cụ gõ, có thể thay thế bằng vỗ tay, giậm chân, búng tay…[xem hướng dẫn phần sau].
GV gõ tiết tấu, HS lắng nghe và lặp lại cho đúng. Tiếp theo GV hỏi và HS trả lời phù hợp với tiết tấu. Ví dụ:
HS: Em tên là Minh.GV: Em tên là gì?
GV: Em thích làm gì?
HS: Em thích đá bóng.
GV: Em thích màu gì?
HS: Em thích màu đỏ.
GV: Em thích mùa nào?
HS: Em thích mùa Hè…
Một dạng khác, đó là HS hỏi và bạn khác trả lời phù hợp với tiết tấu. Ví dụ:
HS: Tôi thích đi xe đạp.HS: Bạn thích làm điều gì?
HS: Bạn đã biết bơi chưa?
HS: Tôi đã biết bơi rồi.
HS: Bạn học tiếng Anh chưa?
HS: Tôi học tiếng Anh rồi.
Bài tập 3- Chơi tiết tấu bằng nhạc cụ gõ để đệm cho bài hát
GV hướng dẫn HS sử dụng nhạc cụ gõ chơi những tiết tấu khác nhau để đệm cho bài hát. Nên thực hiện khi ôn tập bài hát. Ví dụ:
Chơi tiết tấu đệm cho bài Múa vui [Nhạc và lời: Lưu Hữu Phước]:
Chơi tiết tấu đệm cho bài Tiếng hát bạn bè mình [Nhạc và lời: Lê Hoàng Minh]:
Chơi tiết tấu đệm cho bài Thật là hay [Nhạc và lời: Hoàng Lân]:
Chơi tiết tấu đệm cho bài Em yêu hòa bình [Nhạc và lời: Nguyễn Đức Toàn]:
Chơi tiết tấu bằng sử dụng các động tác gõ bằng cơ thể như: vỗ tay, giậm chân, vỗ đùi, vỗ lên vai, búng tay.
Ở lớp 1, HS nên bắt đầu luyện tập 3 động tác là: giậm chân, vỗ đùi, vỗ tay, đến lớp 3 có thể tập thêm động tác búng ngón tay,… GV hướng dẫn HS sử dụng phương pháp này để đệm cho bài hát, với thời gian khoảng 5-6 phút và nên thực hiện như một trò chơi. GV không sử dụng kiến thức lí thuyết âm nhạc để phân tích về các mẫu tiết tấu.
Bài tập 1- Chơi tiết tấu bằng vỗ tay, giậm chân đệm cho bài hát
Bài tập 2- Chơi tiết tấu bằng vỗ tay, giậm chân, vỗ đùi đệm cho bài hát
Bài tập 3- Chơi tiết tấu bằng vỗ tay, vỗ đùi, vỗ lên vai, búng tay đệm cho bài hátBài tập 2- Chơi tiết tấu bằng vỗ tay, giậm chân, vỗ đùi đệm cho bài hát
Tự lựa chọn các động tác gõ bằng cơ thể như: vỗ tay, giậm chân, vỗ đùi, vỗ lên vai, búng tay để chơi tiết tấu của bài Thật là hay. Mỗi câu nên chơi bằng động tác khác nhau.Bài tập 4- Chơi tiết tấu của một bài hát [Thật là hay] bằng vỗ tay, giậm chân, vỗ đùi, vỗ lên vai, búng tay
Bài tập 5- Chơi tiết tấu bằng các động tác vỗ tay, giậm chân, vỗ đùi, vỗ lên vai, búng tay theo cặp
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| Vỗ 2 tay | Vỗ tay phải vào vai | Vỗ 2 tay | Vỗ tay phải vào nhau | Vỗ 2 tay | Vỗ tay trái vào vai | Vỗ 2 tay | Vỗ tay trái vào nhau |
| Thật là hay, Múa vui, Chú ếch con, Tiếng hát bạn bè mình, Ước mơ,… |
Bài tập 6- [sử dụng các động tác như bài 5]
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| Vỗ 2 tay | Vỗ tay phải vào nhau | Vỗ 2 tay | Vỗ tay trái vào nhau | Vỗ 2 tay | Vỗ 2 tay lên vai [vắt chéo] | Vỗ 2 tay lên vai [không vắt chéo] | Vỗ 2 tay xuống đùi |
| Thật là hay, Múa vui, Chú ếch con, Tiếng hát bạn bè mình, Ước mơ,… |
Bài tập 8- Chơi tiết tấu sử dụng các động tác gõ bằng cơ thể theo lời của bài hát
Bài tập 1- Kết hợp giữa hát, đọc nhạc và động tác gõ bằng cơ thể như: vỗ tay, giậm chân, vỗ đùi, vỗ lên vai, búng tay
| Vỗ tay phải xuống đùi | Vỗ tay trái xuống đùi | Vỗ hai tay | Vỗ tay phải lên vai | Vỗ tay trái lên vai | Búng ngón tay |