Không phải là nơi khởi đầu của phong trào công trình xanh trên thế giới, nhưng Hoa Kỳ đang cho thấy đây là mảnh đất “màu mỡ” cho những công trình xanh với số lượng nhiều nhất thế giới. Ngoài ra, công cụ đánh giá LEED là công cụ đánh giá công trình xanh phổ biến nhất với hơn 69000 công trình [dự án] LEED trên toàn cầu1. Nhiều công trình kiến trúc đã được thiết kế với những ý tưởng mới lạ, độc đáo, ứng dụng kỹ
thuật tiên tiến, qua đó góp phần định hình cho một trào lưu kiến trúc mới,trong tương lai gần được xem như một xu thế kiến trúc của thời đại – Kiến trúc xanh.
Người Mỹ có thể tự hào về những công trình xanh mà họ đã thiết kế và xây dựng, nhiều công trình trong số đó đã trở thành những điển hình của kiến trúc bền vững. Hàng năm, Hội KTS Hoa Kỳ [AIA] đều tổ chức bình chọn các công trình xanh tiêu biểu để giới thiệu những thành tựu kiến trúc và những giải pháp thiết kế độc đáo đến với giới KTS và công chúng. Chúng tôi lựa chọn 04 trong số 10 công trình xanh tiêu biểu năm 2014 [vừa được công bố vào tháng 1/2015] để giới thiệu đến bạn đọc gồm: The Sustainability Treehouse; Bushwick Inlet Park; John and Frances Angelos Law Center; và David and Lucile Packard Foundation Headquarters. Những công trình độc đáo này đã được bình chọn dựa trên những tiêu chí đánh giá gắt gao về các giải pháp thiết kế sáng tạo hướng đến sự bền vững và tiết kiệm năng lượng.
The Sustainability Treehouse – Kiến trúc tìm về với thiên nhiên
Lấy ý tưởng về “ngôi nhà của chim bồ câu”, The Sustainability Treehouse được thiết kế hòa mình dưới những tán lá của khung cảnh núi rừng. Sự che chắn của những vòm cây xung quanh khiến cho những vệt nắng in bóng trên nền nhà và mảng tường. Điều đặc biệt là tất cả các không gian đều được thiết kế nhằm cung cấp cho du khách góc nhìn chân thực nhất về cuộc sống tự nhiên.
Bushwick Inlet Park – Sự hồi sinh cho một vùng đất
Chính thức được đưa vào sử dụng từ 10/2013, Công viên Bushwick Inlet Park [LEED bạc] là minh chứng cho một sự hồi sinh vùng đất tưởng chừng như bị bỏ quên ở Brooklyn, New York. Nằm ở khu cảng Williamburg, dự án này là một phần trong chuỗi dự án cải tạo các khu vực ven sông East River thành một không gian công cộng. Những người thiết kế đã tạo nên một không gian gần 2,5 ha bao gồm các không gian cho các hoạt động điền kinh, khu sinh hoạt cộng đồng, và các không gian mở.
Công
viên được thiết kế như đang bao trùm toàn bộ công trình bên dưới và hướng ra phía bờ sông với bờ dốc thoải, tạo nên một không gian công cộng với những lối đi zíc zắc từ thấp đến cao. Từ công viên, du khách được chiêm ngưỡng những góc nhìn đẹp hướng ra bờ sông, nơi khung cảnh của khu Manhattan sầm uất với những tòa nhà cao tầng chạy dọc theo đường chân trời ở phía xa. Với diện tích sàn gần 1442 m2, được chia làm hai khu vực chính bao gồm: Khu vực nhà quản lý ở phía Bắc và khu vực sinh hoạt cộng
đồng ở phía Nam.
Diện tích cửa sổ chiếm 16% tổng diện tích mặt tường giúp cho các không gian bên trong luôn nhận được ánh sáng tự nhiên. Hệ thống quản lý chiếu sáng công trình đều được điều khiển tự động theo thời gian, và cảm biến theo người sử dụng. Điều đặc biệt là công trình hầu như không sử dụng các nguồn năng lượng hóa thạch mà sử dụng các nguồn năng lượng tự nhiên như: Hệ thống pin năng lượng mặt trời với công suất 66.15 kW, cung cấp 36% nguồn năng lượng điện phục vụ cho toàn công trình. Do đó, Bushwick Inlet Park tiết kiệm được 51% nguồn năng lượng so với công trình tiêu chuẩn của ASHRAE 90.1-2004.
John and Frances Angelos Law Center – Kết nối không gian độc đáo
Nằm tại ngã tư phố Charles và Mount Royal của thành phố Baltimore, ngôi nhà mới của Khoa luật John and Frances Angelos được hoàn thành vào 4/2013, đáp ứng được những mong đợi về một trung tâm đào tạo luật chất lượng và uy tín hàng đầu Hoa Kỳ. Công trình là minh chứng cho cam kết của Đại học Baltimore bằng hành động thiết thực nhằm đối phó với các vấn đề biến đổi khí hậu và môi trường toàn cầu.
“Trái tim” của công trình – Ảnh: Brad Feinknopf.
Công trình có tổng suất đầu tư 114,3 triệu USD này được tổ hợp bởi những khối có hình chữ L đan xen, với không gian bên trong được tổ chức thành các văn phòng làm việc, lớp học, thư viện và khu quản lý. Trong đó, không gian lớp học và các văn phòng luật được tổ chức xen kẽ tạo ra sự tương tác giữa sinh viên luật với công việc thực tế. Điểm nhấn của công trình là khu vực thông tầng giữa nhà, nơi gặp gỡ giữa sinh viên, luật sư và những người quản lý, tạo nên một không gian sư phạm đặc trưng của trường luật. Tính độc đáo được thể hiện qua việc sử dụng màu sắc khác nhau làm điểm nhấn phân biệt cho từng không gian chức năng. Màu xanh lục được sử dụng làm điểm nhấn cho các không gian quản lý, lớp học và các văn phòng làm việc, trong khi màu vàng làm điểm nhấn cho không gian thư viện và các khu vực nghỉ ngơi.
and Frances Angelos Law Center
Với đặc tính khu vực có khí hậu hơi lạnh [nhiệt độ trung bình tháng trên -1°C và trung bình cực đại mùa hè trên 21°C] tác động của bức xạ nhiệt và sự gia nhiệt của thiết bị, con người bên trong, giải pháp làm mát thụ động là chủ đích của các ý tưởng thiết kế ban đầu. Giải pháp thông tầng giữa nhà ngoài hiệu quả thiết kế không gian còn mang lại hiệu quả thông gió tự nhiên cho các không gian bên trong, nhờ sự chênh lệch nhiệt độ giữa các không gian trong và ngoài công trình, tạo ra các
dòng khí đối lưu chuyển động. Trong sàn nhà được lắp hệ thống ống nước lạnh để làm mát. Hệ thống cửa mái, cửa thông tầng giữa nhà được điều khiển bằng hệ thống điều khiển tự động theo điều kiện khí hậu bên ngoài. Ngoài ra, hệ thống quạt đẩy không khí được bố trí trên mái thông tầng sẽ được bật khi tốc độ thông gió tự nhiên thấp, nhằm đảm bảo chất lượng thông gió xuyên phòng cho tất cả các không gian.
Trong quá trình thiết kế, các giải pháp chiếu sáng tự nhiên cho các không gian lớp học, văn
phòng và thư viện được tính toán và phân tích. Hệ thống các cửa lấy sáng được thiết kế hợp lý nhằm đảm bảo hệ số độ rọi tự nhiên luôn đạt 3% cho các không gian. Hệ thống che nắng bên ngoài có thể di động cho phép người sử dụng điều chỉnh nhằm tối đa chất lượng chiếu sáng tự nhiên. Các mặt tường tiếp xúc với không gian thông tầng được cấu tạo bằng các lớp kính trong suốt, cho phép không gian được chiếu sáng tự nhiên và kết nối các hoạt động bên trong và bên ngoài, đặc biệt là các hoạt động sinh
hoạt học thuật của trường.
Điều đặc biệt khi quan sát công trình từ bên ngoài, mặt đứng công trình được chia thành 3 phần gồm: mặt đứng văn phòng/lớp học; mặt đứng thư viện và mặt đứng không gian thông tầng. Dự án đạt được hiệu quả sử dụng năng lượng theo dự luật của Hội KTS Hoa Kỳ [AIA] đến năm 2030 với 62.2% lượng phát thải carbon được giảm thải và được trao chứng nhận LEED Bạch kim.
David and Lucile Packard Foundation Headquarters – Sự hài hòa giữa công trình và cảnh quan
Với nguồn kinh phí đầu tư trên 37 triệu USD, dự án David and Lucile Packard Foundation Headquarters được xây dựng đã làm thay đổi diện mạo của khu vực, với mật độ xây dựng 35% và tỷ lệ phủ xanh bề mặt lên đến 90%. Ngôi nhà mới của David and Lucile Packard Foundation là minh chứng cho nỗ lực nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng cuộc sống tại một khu vực có những điều kiện tự nhiên bất lợi. Trước khi được xây dựng, nơi đây vẫn còn là khu đất trơ trọi với rất ít công trình được xây dựng và cây xanh. Điều này đặt ra một thách thức cho những nhà thiết kế và quy hoạch: Làm thế nào nâng cao mật độ công trình xây dựng và thay đổi diện mạo khu vực trở nên thu hút hơn?
Ảnh: Jeremy Bittermann and David Livingston.
Lời kết
Công trình xanh giờ đây không còn là mới mẻ và xa lạ đối với các KTS ở Hoa Kỳ – Điều mà cách đây khoảng 20 năm mới chỉ là sự khởi đầu. Cho đến tháng 1/2015, đã có hơn 69000 dự án LEED trên toàn cầu với khoảng 335 triệu m2 sàn xây dựng. Nhìn về nước ta, công trình xanh vẫn còn là một câu chuyện bên lề đối với nhiều KTS hành nghề và các công cụ đánh giá công trình xanh như LOTUS vẫn chưa được biết đến. Tính đến tháng 8/2013 Việt Nam mới chỉ có khoảng 41 công trình đã được cấp
hoặc đang đăng ký chứng nhận xanh. Rõ ràng chúng ta còn nhiều việc phải làm để hướng đến một nền “Kiến trúc xanh cho Việt Nam”.
Trong bài viết này, chúng tôi cố đưa vào thông tin giá thành xây dựng các công trình. Các công trình nói trên nói chung đều có giá thành xây dựng rất cao. Ví dụ: The Sustainability Treehouse có giá thành hơn 24000US$/m2, của David and Lucile Packard Foundation Headquarters là 8145 US$/m2. Đây là một trở ngại khó đáp ứng trong điều kiện kinh tế xã hội Việt Nam. Ngoài
ra, việc chậm đổi mới trong viêc đào tạo KTS theo hướng bền vững cũng làm trì hoãn nhân rộng phong trào công trình xanh. Có lẽ phải mất vài mươi năm nữa chúng ta mới có được thế hệ KTS vững vàng trong thiết kế công trình xanh.
Khi đang thực hiện bài viết này, chúng tôi cũng đang song song tiến hành một đợt tập huấn dài về “Thiết kế công trình xanh” cho các KTS của một đơn vị tư vấn thiết kế, vốn đang muốn chuyển hẳn sang hướng Kiến trúc xanh. Điều này cho thấy, nhu cầu cập nhật các kiến thức
và kỹ năng công trình xanh đang lớn dần và công trình xanh không còn là câu chuyện riêng của những nhà nghiên cứu hay giảng viên nữa. Đây là tín hiệu đáng mừng để hy vọng về một sự thay đổi tích cực trong thời gian tới.
ThS. KTS Lê Thanh Hòa
Khoa Kỹ thuật Xây dựng – Khoa Kỹ thuật Xây dựng, Trường Cao đẳng Công nghệ Đà Nẵng
TS. KTS Nguyễn Anh Tuấn
Khoa Kiến trúc – Trường Đại học Bách Khoa Đà Nẵng
[Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 05-2015]
Top 10 dự án xây dựng xanh cho năm 2022
Kiến trúc sư
Ủy ban Môi trường của Viện Kiến trúc sư Hoa Kỳ [BOTE] đã công bố mười giải thưởng Top Top của mình cho những thành tựu quan trọng trong việc thúc đẩy hành động khí hậu.
Trung tâm nghệ thuật Knox College Whitcomb của Lake Flato Architects. Hình ảnh lịch sự Hồ Flato Kiến trúc sư/AIA
Kiến trúc sư | Ngày 10 tháng 11 năm 2022
Những gì mới ở 173 công ty kiến trúc cho năm 2022
Hơn 295 các công ty Kiến trúc và Kiến trúc [AE] của Hoa Kỳ đã tham gia Khảo sát 400 của BD+C của BD+C. Là một phần của quá trình khảo sát của Giants, các công ty tham gia được yêu cầu mô tả các đổi mới công ty có tác động nhất của họ và công ty đáng chú ý của họ trong 12 tháng qua. Dưới đây là một bộ sưu tập các công trình kinh doanh và dự án hấp dẫn nhất và các công việc kinh doanh từ những người khổng lồ kiến trúc năm 2022.
Người khổng lồ 400 | Ngày 9 tháng 11 năm 2022
Kiến trúc trung tâm dữ liệu hàng đầu + các công ty AE cho năm 2022
HDR, Corgan, Sheehan Nagle Hartray Architects, và Gensler đứng đầu bảng xếp hạng của các công ty kiến trúc và kiến trúc/kỹ thuật/kỹ thuật trung tâm dữ liệu lớn nhất quốc gia [AE] cho năm 2022, như được báo cáo trong Báo cáo của Xây dựng Giants 400. & NBSP;
Người khổng lồ 400 | Ngày 8 tháng 11 năm 2022
Kiến trúc cơ sở thể thao hàng đầu 110 và các công ty AE cho năm 2022
Popious, Hok, Gensler, và Perkins và sẽ đứng đầu bảng xếp hạng của các công ty kiến trúc và kiến trúc/kỹ thuật/kỹ thuật của cơ sở thể thao lớn nhất quốc gia cho năm 2022, như đã báo cáo trong Báo cáo của Công ty xây dựng+Công ty 400. & NBSP;
Cơ sở khách sạn | Ngày 8 tháng 11 năm 2022
6 Xu hướng thiết kế khách sạn cho 2022-2023
Cá nhân hóa trải nghiệm khách của khách sạn hình thành việc xây dựng và cải tạo mới, theo các kiến trúc sư và chuyên gia xây dựng trong lĩnh vực này.
Màu xanh lá cây | Ngày 8 tháng 11 năm 2022
USGBC và IWBI sẽ phát triển các con đường chứng nhận kép cho LEED và tốt
Hội đồng xây dựng xanh Hoa Kỳ [USGBC] và Viện Xây dựng giếng quốc tế [IWBI] sẽ mở rộng quan hệ đối tác chiến lược của họ để phát triển các con đường chứng nhận kép cho LEED và tốt.
Tái thiết & cải tạo | Ngày 8 tháng 11 năm 2022
Công việc cải tạo vượt xa công trình mới lần đầu tiên trong hai thập kỷ
Việc cải tạo các tòa nhà cũ ở các thành phố Hoa Kỳ gần đây đã đạt mức cao kỷ lục như được phản ánh trong công ty kiến trúc Billings, theo Viện Kiến trúc sư Hoa Kỳ [AIA].
Đội xây dựng | Ngày 7 tháng 11 năm 2022
Các tòa nhà thương mại Hoa Kỳ giảm cường độ sử dụng năng lượng từ năm 2012 đến 2018
Khảo sát tiêu thụ năng lượng thương mại [CBECS] năm 2018 được phát hành gần đây của Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ cho thấy tổng không gian trong các tòa nhà thương mại đã tăng lên nhưng mức tiêu thụ năng lượng không, so với khảo sát cuối cùng phân tích cảnh quan vào năm 2012.
Cơ sở thể thao và giải trí | Ngày 7 tháng 11 năm 2022
Gilbane, Turner, đông dân để thiết kế và xây dựng Sân vận động Buffalo Bills mới
Liên doanh của Công ty Xây dựng Gilbane và Công ty Xây dựng Turner, kết hợp với 34 Tập đoàn, đã được chọn để cung cấp quản lý xây dựng của Sân vận động NFL mới theo kế hoạch cho Buffalo Bills ở Công viên Orchard, N.Y. Nhóm dự án cũng bao gồm công ty quản lý dự án, Huyền thoại phát triển dự án, và đông dân với tư cách là nhà thiết kế. & NBSP;
| Ngày 7 tháng 11 năm 2022
Tháp sử dụng hỗn hợp ở Trung Quốc có hồ bơi ngoài trời cao nhất thế giới
Tháp tài nguyên Trung Quốc Guangxi, một tòa nhà chọc trời cao 403 mét [1.322 feet] ở Nanning, Trung Quốc có hồ bơi ngoài trời cao nhất thế giới, ở mức 323 mét [1.060 feet] so với lớp.