Tại sao trong cơ cấu dân số thì cơ cấu dân số theo giới
|
Cơ cấu dân số – Bài 1 trang 92 sgk Địa lí lớp 10. Hãy trình bày cơ cấu dân số theo giới tính và độ tuổi?
Hãy trình bày cơ cấu dân số theo giới tính và độ tuổi? Hướng dẫn giải: – Cơ cấu dân số theo giới và độ tuổi + Cơ cấu dân số theo giới: + Cơ cấu dân số theo tuổi: Là sự tập hợp những nhóm người sắp xếp theo những nhóm tuổi nhất định. Trên thế giới, người ta thường chia dân số thành ba nhóm tuổi: nhóm dưới tuổi lao động (0 – 14 tuổi), nhóm tuổi lao động (15-59 hoặc đến 64 tuổi), nhóm trên tuổi lao động (60 tuổi hoặc 65 tuổi) trở lên. Để nghiên cứu cơ cấu sinh học, người ta thường sử dụng: tháp dân số (hay tháp tuổi).Trong cơ cấu dân số, cơ cấu theo giới tính và độ tuổi là hai loại cơ cấu quan trọng nhất trong sự phát triển kinh tế – xã hội của một quốc gia vì:+ Cơ cấu dân số theo giới có ảnh hưởng đến phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội và hoạch định chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của các quốc gia. + Cơ cấu dân số theo độ tuổi thể hiện tổng hợp tình hình sinh, tử, tuổi thọ, khả năng phát triển dân số và nguồn lao động của một quốc gia.
Giải Bài Tập Địa Lí 10 – Bài 23: Cơ cấu dân số giúp HS giải bài tập, các em sẽ có được những kiến thức phổ thông cơ bản, cần thiết về các môi trường địa lí, về hoạt động của con người trên Trái Đất và ở các châu lục: – Cơ cấu dân số theo giới có ảnh hưởng đến phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội và hoạch định chiến lược phát triển kinh tế và xã hội của các quốc gia. Vì cơ cấu dân số theo giới đề cập tới vị thế, vai trò, quyền lợi, trách nhiệm của giới nam và nữ. – Một số nước phát triển ở Tây Âu và Bắc Mĩ như Na-uy, Thụy Điển, Phần Lan, Hà Lan, Ai-xơ-len, Ca-na-đa, phụ nữ có vai trò rất lớn và đạt chỉ số phát triển cao; ngược lại sự bất bình đẳng giới còn rất lớn ở hầu hết các quốc gia châu Phi, một số quốc gia Nam Á. Tây Nam Á. – Cơ cấu dân số già có tỉ lệ phụ thuộc ít. Nhưng có nhiều vấn đề đặt ra như thiếu lao động, hỗ trợ và chăm sóc y tế cho người già và nguy cơ suy giảm dân số. – Cơ cấu dân số trẻ: Số lượng trẻ em đông tạo ra nguồn lao động dự trữ dồi dào, bảo đảm lao động để phát triển kinh tế cho đất nước. Song số trẻ em nhiều đạt ra một loạt vấn đề mà xã hội phải giải quyết như nhu cầu về giáo dục, chăm sóc sức khỏe thế hệ trẻ, sức khỏe sinh sản vị thành niên, phát triển kinh tế, tạo việc làm cho số người bước vào độ tuổi lao động nhằm hạn chế tình trạng thất nghiệp… – Khu vực I chiếm tỉ trọng lớn ở Ấn Độ, tiếp đến là Bra-xin. Anh là nước phát triển, có tỉ trọng khu vực I rất nhỏ (2.2%). – Khu vực II chiếm tỉ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế của Bra-xin, là nước công nghiệp hóa và Anh là nước công nghiệp phát triển. – Khu vực III chiếm tì trọng cao nhất ở Anh, là nước phát triển; sau đó đến Bra-xin và Ấn Độ. Nhìn chung, ờ các nước đang phát triển, lao động tập trung nhiều I khu vực I: ở các nước phát triển, lao động tập trung nhiều nhất I khu vực III. – Cơ cấu dân số theo giới tính: Biểu thị tương quan giữa giới nam so với giới nữ hoặc so vói tổng số dân. Cơ cấu dân số theo giới biến động theo thời gian và khác nhau ở từng nước, từng khu vực. – Cơ cấu dân số theo độ tuổi: Là tập hợp các nhóm người được sắp xếp theo những lứa tuổi nhất định. Trên thế giới, người ta thường chia dân số thành ba nhóm lớn: nhóm dưới tuổi lao động (0 – 14 tuổi), nhóm tuổi lao động (15 – 59 hoặc đến 64 tuổi), nhóm trên tuổi lao động (60 tuổi, hoặc 65 tuổi trở lên). Để nghiên cứu cơ cấu sinh học, người ta thường sử dụng tháp dân số (hay tháp tuổi). – Trong cơ cấu dân số, cơ cấu dân số theo giới tính và độ tuổi là hai loại cơ cấu quan trọng nhất trong sự phát triển kinh tế – xã hội của một quốc gia, vì: + Cơ cấu theo giới tính có ảnh hưởng đến phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội và hoạch định chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của các quốc gia. + Cơ cấu theo độ tuổi thể hiện tổng hợp tình hình sinh, tử, tuổi thọ, khả năng phát triển dân số và nguồn lao động của một quốc gia. – Có ba kiểu tháp dân số cơ bản: + Kiểu mở rộng: Đáy, tháp rộng, đỉnh tháp nhọn, các cạnh thoai thoải; thể hiện tỉ suất sinh cao, trẻ em đông, tuổi thọ trung bình thấp, dân số tăng nhanh. + Kiểu thu hẹp: Tháp có dạng phình to ở giữa, thu hẹp về hai phía đáy và đỉnh tháp; thể hiện sự chụyển tiếp từ dân số trẻ sang dân số già, tỉ suất sinh giảm nhanh, nhóm trẻ em ít, gia tăng dân số có xu hướng giảm dần. + Kiểu ổn định: Tháp có dạng hẹp ở phần đáy và mở rộng hơn ở phần đĩnh; thể hiện tỉ suất sinh thấp, tỉ sụất tử thấp ở nhóm trẻ nhưng cao ở nhóm già, tuổi thọ trung bình cao, dân số, ổn định cả về quy mô và cơ cấu. Vẽ biểu đồ:  Nhận xét: Cơ cấu dân số theo giới biến động theo thời gian và khác nhau ở từng nước từng khu vực. – Tỉ lệ lao động trong các khu vực kinh tế của ba nước có sự khác nhau. – Ở khu vực I: Việt Nam có tỉ trọng lao động cao nhất trong cơ cấu(do là nước đang phát triển, nông nghiệp vẫn là hoạt động chủ yếu), tiếp theo là Mê-hi-co và sau đó là Pháp. – Ở khu vực II: Pháp có tỉ trọng lao động cao nhất trong cơ cấu (do là nước có nền kinh tế phát triển, công nghiệp phát triển mạnh), tiếp theo là Mê-hi-cô (do là nước công nghiệp mới) và Việt Nam (đang tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa). – Ở khu vực III: Pháp có tỉ trọng lao động cao nhất trong cơ cấu (do đã trải qua quá trình công nghiệp hóa, chuyển sang giai đoạn hậu công nghiệp, nên đã chuyển nhiều lao động sang lĩnh vực dịch vụ), tiếp theo là Mê-hi-cô và Việt Nam.
I. CƠ CẤU SINH HỌC 1. Cơ cấu dân số theo giới (đơn vị %) - Khái niệm: biểu thị tương quan giữa giới nam so với giới nữ hoặc so với tổng số dân. - Được biểu thị bằng công thức: $T_{NN} = \frac{D_{nam}}{D_{nữ}}.100$ $ \longrightarrow$ Trong đó: + $T_{NN}$: Tỉ số giới tính. + $D_{nam}$: Dân số nam. + $D_{nữ}$: Dân số nữ. - Hoặc: $T_{nam} = \frac{D_{nam}}{D_{tb}}.100$ $ \longrightarrow$ Trong đó: + $T_{nam}$: Tỉ lệ nam giới. + $D_{nam}$: Dân số nam. + $D_{tb}$: Tổng số dân. - Cơ cấu dân số theo giới có sự biến động theo thời gian, từng nước, từng khu vực: ở các nước phát triển, nữ nhiều hơn nam và ngược lại. - Nguyên nhân: Trình độ phát triển kinh tế, chuyển cư, tuổi thọ trung bình nữ lớn hơn nam. - Cơ cấu dân số theo giới: Ảnh hưởng đến phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội, hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia... 2. Cơ cấu dân số theo độ tuổi (đơn vị %) - Khái niệm: Là tập hợp những nhóm người sắp xếp theo những nhóm tuổi nhất định. - Ý nghĩa: Quan trọng vì thể hiện tình hình sinh, tử, tuổi thọ, khả năng phát triển của dân số và nguồn lao động của một nước. - Có ba nhóm tuổi trên thế giới: + Nhóm dưới tuổi lao động: 0 - 14 tuổi. + Nhóm tuổi lao động: 15 - 59 (đến 64 tuổi). + Nhóm trên tuổi lao động: Trên 60 (hoặc 65) tuổi. - Ở Việt Nam: tuổi lao động nam từ 15 đến hết 59 tuổi, nữ từ 15 đến hết 54 tuổi. - Dân số trẻ: Độ tuổi 0 - 14 trên 35%. Tuổi 60 trở lên dưới 10%. + Thuận lợi: Lao động dồi dào. + Khó khăn: Sức ép dân số lớn. - Dân số già: Độ tuổi 0 - 14 dưới 25%. Tuổi 60 trở lên trên 15%. + Thuận lợi: Có nhiều kinh nghiệm, chất lượng cuộc sống cao + Khó khăn: Thiếu nhân lực, phúc lợi lớn dành cho người già. - Tháp dân số (tháp tuổi) + Biểu đồ thể hiện cơ cấu dân số theo độ tuổi, giới tính. + Có 3 kiểu tháp (mở rộng, thu hẹp, ổn định). + Qua tháp dân số biết được tình hình sinh, tử, gia tăng dân số, tuổi thọ trung bình. II. CƠ CẤU XÃ HỘI 1. Cơ cấu dân số theo lao động - Cho biết nguồn lao động và dân số hoạt động theo khu vực kinh tế. a) Nguồn lao động - Dân số trong tuổi lao động có khả năng tham gia lao động. + Nhóm dân số hoạt động kinh tế. + Nhóm dân số không hoạt động kinh tế. b) Dân số hoạt động theo khu vực kinh tế. - Khu vực I: Nông – Lâm – Ngư nghiệp - Khu vực II: Công nghiệp – Xây dựng - Khu vực III: Dịch vụ $ \Longrightarrow$ Xu hướng tăng ở khu vực II và III. 2. Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa - Phản ánh trình độ dân trí và học vấn của dân cư, một tiêu chí để đánh giá chất lượng cuộc sống của một quốc gia. - Dựa vào: + Tỉ lệ người biết chữ 15 tuổi trở lên. + Số năm đi học của người 25 tuổi trở lên. $ \Longrightarrow$ Các nước phát triển có trình độ văn hóa cao hơn các nước đang phát triển và kém phát triển. Page 2SureLRN
|
