ĐỀ SỐBỘ ĐỀ THI THPT QUỐC GIA THEO CHUẨN CẤU TRÚC ĐỀ THI CỦA BỘGD&ĐT24Môn: Ngữ VănĐề thi gồm 01trangThời gian làm bài: 120 phút.TINH THẦN MẠO HIỂMI. ĐỌC – HIỂU [3 điểm]Đọc văn bản:Đường đi khó không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông. Xưa naynhững đấng anh hùng làm nên những việc gian nan không ai làm nổi, cũng là nhờ cái gan mạo hiểm, ởđời không biết cái khó là cái gì.[…]Còn những kẻ ru rú như gián ngày, làm việc gì cũng chờ trời đợi số, chỉ mong cho được một đời annhàn vô sự, sống lâu giàu bền, còn việc nước việc đời thì không quan hệ gì đến mình cả. Như thế gọi làsống thừa còn mong có ngày vùng vẫy trong trường cạnh tranh này thế nào được nữa. Hãy cho những bọnthiếu niên con nhà Kiều dưỡng 1 , cả đời không dám đi đâu xa nhà, không dám làm quen với một ngườikhách lạ, đi thuyền thì sợ sóng, trèo cao thì sợ run chân, cứ áo buông chùng quần đóng gót, tưởng thế lànho nhã, tưởng thế là tư văn 2 ; mà thực ra không có lực lượng, không có khí phách, hễ ra khỏi tay bảo hộcủa cha mẹ hay kẻ có thế lực nào thì không thể tự lập được.Vậy học trò ngày nay phải tập xông pha, phải biết nhẫn nhục 3 ; mưa nắng cũng không lấy làm nhọcnhằn, đói rét cũng không lấy làm khổ sở. Phải biết rằng: hay ăn miếng ngon, hay mặc của tốt, hễ ra khỏinhà thì nhảy lên cái xe, hễ ngồi quá giờ thì kêu chóng mặt… ấy là những cách làm mình yếu đuối nhútnhát, mất hẳn cái tinh thần mạo hiểm của mình đi.[Mạo Hiểm, Nguyễn Bá Học, dẫn theo sgk Ngữ Văn 11, tập 2, NXB Giáo dục, 2014, tr.114]Trả lời các câu hỏiCâu 1. Văn bản trên sử dụng thao tác lập luận chính là gì?Câu 2. Tìm và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn sau:“Vậy học trò ngày nay phải tập xông pha, phải biết nhẫn nhục 3 ; mưa nắng cũng không lấy làm nhọcnhằn, đói rét cũng không lấy làm khổ sở.”Câu 3. Anh/ chị hiểu câu nói: “Đường đi khó không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngạinúi e sông” như thế nào?Câu 4. Ngày nay, có rất nhiều người chọn cách sống “an nhàn vô sự” . Anh/ chị nhận xét gì về cách sốngấy?II. LÀM VĂN [7 điểm]Câu 1 [2 điểm]Bằng đoạn văn khoảng 200 chữ, hãy nêu ý kiến của anh/ chị về “ tinh thần mạo hiểm”.Câu 2 [5 điểm]Phân tích hiện tượng người dũng sĩ Tnú, liên hệ với hình tượng Đăm Săn trong sử thi Đăm Săn để thấyđược vẻ đẹp độc đáo của anh hùng sử thi.HƯỚNG DẪN GIẢI ĐỀ THII. ĐỌC HIỂU [3 điểm]Câu 1Thao tác lập luận chính: bình luận.Câu 2- Biện pháp tu từ: liệt kê, đối và điệp ngữ [điệp từ, điệp cấu trúc]+ Liệt kê: phải tập xông pha, phải biết nhẫn nhục, mưa nắng cũng không lấy làm nhọcnhằn, đói rét cũng không lấy làm khổ sở.+ Đối: phải tập xông pha - phải biết nhẫn nhụcMưa nắng cũng không lấy làm nhọc nhằn - đói rét cũng không lấy làm khổ sở+ Điệp ngữ: ...phải..., ...cũng không lấy làm...- Tác dụng:+ Về hình thức: Giúp lời văn nhịp nhàng, cân đối+ Về nội dung: nhấn mạnh điều học trò ngày nay cần phải rèn luyện, tu dưỡng để trưởngthành.Câu 3Thể hiện suy nghĩ cá nhân sao cho hợp lí thuyết phục:- Giải thích lối nói hình ảnh: đường đi chỉ hành trình cuộc đời; sông núi: chỉ những khókhăn khách quan; lòng người ngại núi e sông: chỉ sự thiếu ý chí, sợ hãi khó khăn.- Câu nói bàn về ý chí, nghị lực, lòng quyết tâm dám đương đầu trước khó khăn thử tháchđể vượt qua và tới đích.Câu 4- Về hình thức: 5-7 dòng, diễn đạt mạch lạc.- Về nội dung:+ Nêu quan điểm: thể hiện thái độ đồng tình/ phản đối/ ...+ Bàn luận: lập luận làm rõ hơn quan điểm của bản thân, ví dụ như: đồng tình vì đó là sựlựa chọn cách sống của cá nhân, miễn không ảnh hưởng đến tập thể; phản đối vì cáchsống an nhàn không phù hợp với thời đại, giết chết sự năng động, khả năng cạnh tranh,...II. LÀM VĂN.Câu 1 [2 điểm]Yêu cầu chung về hình thức và kết cấu đoạn văn:+ Xác định đúng vấn đề nghị luận.+ Nêu được quan điểm cá nhân và bàn luận một cách thuyết phục, hợp lí.+ Đảm bảo bố cục: mở - thân - kết, độ dài 200 chữ.+ Lời văn mạch lạc, lôi cuốn, đảm bảo chính tả và quy tắc ngữ pháp.Yêu cầu nội dungCó nhiều hướng trình bày, sau đây chỉ là một gợi ý:CâuNêu vấn đềNội dung+ Vấn đề+ Giải thíchĐoạn văn+ Tinh thần mạo hiểm.+ Tinh thần mạo hiểm: là thái độ dám nghĩ, dám làm, dámdấn thân, dũng cảm đương đầu với các thử thách, hiểm nguy,dù biết đó là nghiệt ngã, dù biết có khi phải trả giá rất đắt kểcả sinh mạng...=> Tinh thần mạo hiểm rất cần thiết trong cuộc sốngLuận bànBàn luận về tinh thần + Người có tinh thần mạo hiểm luôn có nhiều ý tưởng mớimạo hiểmmẻ sáng tạo, và là người dễ thành công, dễ tạo nên kì tíchcuộc sống ý nghĩa và nhiều cảm hứng.+ Vai trò+ Người có tinh thần mạo hiểm sẽ chiến thắng tâm lí, tự tinđứng dậy và tiếp tục phấn đấu...+ Biểu hiện+ Người có tinh thần mạo hiểm thường mạnh mẽ, không biếtsợ hãi, không lùi bước trước gian khó, họ dám đối mặt vớitình hình nghiêm trọng, dám chấp nhận thất bại.Phản biệnMạo hiểm có thể dẫn + Tinh thần mạo hiểm khác với liều lĩnh một cách vội vàng,đến những thất bại nặng nôn nóng.nề?+ Tinh thần mạo hiểm cần đi liền với thực lực, không bảothủ, duy ý chí, đi liền với sự nỗ lực, quyết tâm thực sự.Giải pháp+ Nhận thức+ Phê phán những người yếu đuối, lười vận động, lười suynghĩ tìm hiểu, không dám nghĩ dám làm, không dám phiêulưu mạo hiểm...+ Hành động+ Dám thử thách, vượt qua giới hạn bản thân từ những việcnhỏ.Liên hệBài học cho bản thânNhiều bạn học sinh THPT chấp nhận mạo hiểm thi vàonhững trường tốt nhất theo đúng đam mê, sau đó bằng nỗ lựcđể thi đỗ.Câu 2 [5 điểm]Yêu cầu chung: 0,5 điểm+ Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kỹ năng về dạng bài nghị luận văn học để tạo lập văn bản. Bài viếtphải có bố cục rõ ràng, đầy đủ; văn viết có cảm xúc, thể hiện khả năng phân tích, cảm thụ.+ Diễn đạt trôi chảy, đảm bảo tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.Yêu cầu nội dung: 4.5 điểmĐỌC HIỂU YÊU CẦU CỦA ĐỀ- Đối tượng chính, trọng tâm kiến thức: Rừng xà nu- Dạng bài: Phân tích, liên hệYêu cầu: Phân tích hình tượng người anh hùng Tnú, liên hệ với Đăm Săn, làm nổi bật được cách khắc họanhận vật anh hùng sử thi.TIẾN TRÌNH LÀM BÀIKIẾN THỨCCHUNGHỆ THỐNG ÝPHÂN TÍCH CHI TIẾTKhái quát vài - Nguyễn Trung Thành là nhà văn lớn lên và trưởng thành trong cảnét về tác giả - hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc. Ông đặc biệt thànhtác phẩmcông về đề tài văn học viết về miền núi Tây Nguyên. Như PGS.TS.Lã Nhâm Thìn từng nhận xét: Nguyên Ngọc là một trong nhữngnhà văn sớm mở cánh cửa văn học vào mảnh đất Tây Nguyên, trênmảnh đất ấy, nhà văn đã xây dựng được những lâu đài nghệ thuậtnguy nga, tráng lệ. Những sáng tác của ông mang đậm tính sử thivà cảm hứng lãng mạn, thường đề cập đến những vấn đề trọng đại,lớn lao của dân tộc.- Truyện ngắn “Rừng xà nu”, tác phẩm là câu chuyện về dân làngXô Man trong kháng chiến chống Mĩ. Trong số những con ngườihiên ngang bất khuất của làng Xô Man nổi bật lên là hình ảnh Tnú.Câu chuyện về cuộc đời anh đã được tái hiện cụ thể qua lời kể củagià làng bên bếp lửa.0,5 điểmGiảithích:Hình tượng sửthi: Người anhhùngTRỌNG TÂMTrong văn học Việt Nam giai đoạn chống Mĩ, khuynh hướng sử thilà một khuynh hướng lớn. Tính sử thi được thể hiện trong đề tài,chủ đề mang ý nghĩa thời đại, bàn đến những vấn đề lớn lao, nhữngvấn đề cộng đồng, cùng với đó là ngôn ngữ đầy trang trọng. Nhânvật trong sử thi là nhân vật tiêu biểu cho cả cộng đồng, là người anhhùng, người dũng sĩ của thời đại mang sức mạnh, phẩm chất lýtưởng, thể hiện qua lời nói, hành động dũng cảm, với những chiếncông hiển hách. Nhân vật anh hùng sử thi không thể tồn tại nếukhông vượt qua được mọi khó khăn thử thách để giành chiến thắng.Tnú được xây dựng trên cảm hứng sử thi ấy.Phân tích hình - Nhân vật tiêu biểu, mang tích cách điển hình cho đồng bào Tâytượng TnúNguyên+ Tnú mang trong mình những phẩm chất đáng quý: trung thực,gan góc, dũng cảm. Những phẩm chất ấy được biểu hiện từ khi Tnúcòn nhỏ đến khi đã là một chiến sĩ cách mạng. Đó là khi Tnú họccái chữ, học thua Mai đã tự lấy đá ghè vào đầu mình. Là những lầnvượt con thác dữ, mình như con cá kình, tìm những khúc xiết màvượt khiến kẻ thù không ngờ. Là đôi bàn tay như mười ngọn đuốcrực đỏ nhưng không một tiếng van xin, chỉ có ánh mắt căm hờn lửacháy.+ Tnú là hiện thân của sự trung thành tuyệt đối với cách mạng, vớiĐảng, là hiện thân của sự khoẻ mạnh với bộ ngực rộng rãi, hai cánhtay khoẻ chắc như lim, là sự bất khuất kiên cường đã được thửthách qua tra tấn dã man và sự tù đày của kẻ thù Tnú cường trángnhư một cây xà nu lớn. Tnú không hề biết sợ hãi, không hề biếtkhuất phục dù tàn bạo có hiện hình trong mũi súng hay lưỡi daochém ngang dọc trên lưng. Trong một lần chuyển thư của anhQuyết gửi về huyện, Tnú bị giặc bắt. Họng súng chĩa vào tai lạnhngắt, Tnú kịp nuốt luôn cái thư. Giặc giam cầm, tra khảo Tnú dãman, lưng Tnú dọc ngang vết dao chém nhưng anh quyết khôngkhai một lời.3 điểm+ Tnú mang trong mình tình yêu thương và lòng căm thù cháybỏng. Tình yêu thương được thể hiện rất rõ trong mối quan hệ giữaTnú với buôn làng và với những người dân trong buôn. Làng làngXô Man là cội nguồn, là nơi nuôi dưỡng Tnú. Nơi đây có nhữngngười thân thuộc, có gia đình bé nhỏ của anh. Nhưng nơi thânthuộc, những người thân thương của anh đã bị giặc giày xéo. Anhchứa trong lòng niềm căm thù: mối thù ấy được tích góp qua nămtháng, đó là những vết chém dọc ngang lưng khi Tnú còn nhỏ, làđôi bàn tay chỉ còn hai đốt, nhưng sâu sắc nhất, ám ảnh nhất là bọngiặc đã cướp đi gia đình nhỏ của anh, những con người thân thiếtnhất của anh.- Nhân vật Tnú là điển hình cho con đường đấu tranh đến vớicách mạng của người dân Tây Nguyên+ Bi kịch của Tnú là một bi kịch điển hình. Khi anh dùng tay khôngđể đấu tranh với toán giặc, gia đình anh không cứu được, trái lạicòn bị đốt cháy đôi bàn tay. Tnú chỉ được cứu khi dân làng Xô Mancầm vũ khí đứng lên tiêu diệt kẻ thù.+ Nhưng Tnú không chìm đắm trong đau thương mất mát, anh biếtvượt qua nỗi đau ấy, biến đau thương thành căm hơn và tôi luyện ýchí chiến đấu. Bị giặc bắt sau khi Mai chết, Tnú không nghĩ đếnbản thân mà chỉ lo lắng đến việc ai sẽ tiếp tục lãnh đạo dân làngkháng chiến khi Đảng phát lệnh. Chỉ còn cách cầm vũ khí: Chúngnó cầm súng mình phải cầm giáo, Dùng bạo lực cách mạng nó mớicó thể tiêu diệt được cái ác cái bạo lực.- Đôi bàn tay quả báo - sức mạnh của lòng căm thù và ý chí phithường+ Khi xây dựng nhân vật Tnú, Nguyễn Trung Thành đặc biệt dụngcông miêu tả đôi bàn tay của anh. Từ đôi bàn tay này người đọc cóthể thấy hiện lên những những cả cuộc đời mà cả những tính cáchcủa nhân vật. Khi còn lành lặn bàn tay Tnú là bàn tay nghĩa tình,thẳng thắn. Đấy là bàn tay cầm phấn học chữ do cán bộ dạy, bàntay cầm đá ghè vào đầu để trừng phạt cái tội không nhớ mặt chữ,bàn tay đặt lên bụng để chỉ cộng sản ở đây.. Tuy vậy ấn tượngmạnh về đôi bàn tay của Tnú chính tả đoạn cao trào của truyện,cũng là đoạn đời bi tráng nhất của nhân vật. Giặc quấn giẻ tẩm dầuXà Nu vào mười đầu ngón tay và đốt. “Mười ngón tay anh đã trởthành mười ngọn đuốc” Thiêu cháy cả ruột gan Tnú, anh “nghe lửacháy trong lồng ngực cháy ở trong bụng. Máu anh mặn chát ở đầulưỡi” . Chứng kiến cảnh kẻ thù dã man đốt bàn tay của Tnú dânlàng xô man không thể kiềm chế được nữa đã bột phát vùng lên tiêudiệt lũ giặc, mở ra trang sử đấu tranh mới của dân làng.+ Từ đây bàn tay của Tnú thành tật nguyền, mỗi ngón chỉ còn haiđốt và như một chứng tích về tội ác của kẻ thù mà Tnú mang theosuốt đời. Đến cuối tác phẩm, bàn tay tật nguyền đấy vẫn tiếp tụccầm súng giết giặc, vẫn có thể giết chết tên chỉ huy đồn địch dù nócố thủ trong hầm. Như vậy, có thể nói bàn tay Tnú được miêu tảtrải dài theo suốt cả câu chuyện. Dường như mọi nét tính cách cũngnhư số phận và chiến công của Tnú đều gắn liền với hình ảnh haibàn tay ấy.LIÊN HỆ1 điểmLiên hệ hìnhtượng ngườianh hùng ĐămSăn- Hình tượng Đăm Săn là hình tượng người anh hùng vô cùng đẹpđẽ, mang sức mạnh phi thường, tầm vóc. Điều này được thể hiệnqua những chiến công vang danh khắp thiên hạ của chàng. Từ việcchiến thắng các tù trưởng hùng mạnh, chặt đổ cây thân, đi bắt nữthần mặt trời về làm vợ... Chàng đã hiện lên như một tù trưởngmạnh mẽ nhất, oai dũng nhất, mang chở niềm ước mơ của cộngđồng về cuộc sống phồn thịnh, mỡ mang.- Hình ảnh của người anh hùng này nổi bật lên trong chi tiết đó làcuộc chiến đấu để cứu Hơ Nhị, cuộc chiến với tù trưởng sắt MtaoMxây, dù kẻ thù mưu mô, nhưng bằng sự dũng cảm, phẩm chấttuyệt vời, cộng với sự trợ giúp của cộng đồng, Đăm Săn đã chiếnthắng vẻ vang.Vẻ đẹp của- Ta đều thấy, những anh hùng sử thi với những phẩm chất phingười anh hùng thường, hiện lên ngạo nghễ, dũng mãnh với những kỳ tích mà hiếmsử thikẻ thường nào làm được. Đó là những người anh hùng đại diện chophẩm chất, cho sức mạnh, cho tính cách và trở thành niềm tự hàocủa cộng đồng.- Cả hai tác phẩm đều thể hiện được quá trình trưởng thành và pháttriển của nhân vật anh hùng, đồng thời cho thấy niềm vinh quang,vẻ đẹp của người anh hùng không rời xa lợi ích, mối quan hệ vớicộng đồng. Người anh hùng chỉ đẹp khi gắn với mối quan hệ cộngđồng.Trang 7/5