Cảm giác khó chịu và hay cáu gắt có thể liên quan đến một loạt vấn đề sức khỏe thể chất cũng như tâm thần. Tìm hiểu và điều trị đúng nguyên nhân khiến bạn dễ cáu gắt sẽ giúp bạn mau chóng cân bằng lại cảm xúc.
Một người hay cáu gắt khó chịu thường dễ bị kích động nếu cảm thấy bị làm phiền. Điều này khiến họ dễ phản ứng tiêu cực hơn đối với những tình huống căng thẳng.
Theo các chuyên gia, cáu gắt là cảm xúc không hiếm gặp. Nó có thể phát sinh bởi những yếu tố tác động từ bên ngoài hoặc ngay chính bên trong cơ thể bạn, ví dụ như cuộc sống căng thẳng, hạ đường huyết hay thay đổi nội tiết tố.
Bên cạnh đó, triệu chứng hay nổi nóng cáu gắt kéo dài còn có thể cảnh báo về một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, chẳng hạn như nhiễm trùng hoặc đái tháo đường. Ngoài ra, nó cũng có thể là dấu hiệu của một số rối loạn tâm thần như chứng lo âu hoặc trầm cảm.
Cảm giác khó chịu, dễ cáu gắt còn thường đi chung với những triệu chứng sau, bao gồm:
- Khó tập trung, lơ đễnh
- Tăng tiết mồ hôi
- Nhịp tim nhanh
- Thở nhanh hoặc nông
Để chấm dứt tình trạng dễ nổi cáu, bác sĩ sẽ cần tìm hiểu sự cáu gắt của bạn bắt nguồn từ đâu. Qua bài viết sau đây, Hellobacsi sẽ gợi ý một số vấn đề sức khỏe có thể gây nên tình trạng hay cáu gắt ở trẻ nhỏ và người trưởng thành.
Nguyên nhân khiến một người hay cáu gắt
Cảm giác dễ nổi nóng mất kiểm soát ở một người thường phát sinh bởi nhiều vấn đề khác nhau. Trong đó, phổ biến nhất có thể là 8 vấn đề như sau:
1. Áp lực cuộc sống đè nặng khiến bạn dễ cáu gắt với mọi người
Chịu đựng áp lực đè nặng lên tinh thần trong thời gian dài có thể khiến một người có tính tình thay đổi hay cáu gắt. Từ đó, những trạng thái tiêu cực như hay cáu gắt với người thân có nhiều khả năng bộc phát.
Căng thẳng trong cuộc sống có thể liên quan đến công việc, học tập, gia đình hoặc sang chấn. Một người trải qua cuộc sống căng thẳng có thể gặp khó khăn trong việc quản lý tâm trạng. Nếu tình trạng trên kéo dài, bạn có nguy cơ bị chai sạn về mặt cảm xúc.
Ngoài ra, một cuộc sống đầy áp lực cũng là nguyên nhân cáu gắt khiến bạn trở nên ít khoan dung hơn với những người xung quanh. Điều này khiến các mối quan hệ dễ rạn nứt.
2. Trầm cảm và những cảm xúc tiêu cực đi kèm khiến một người hay cáu gắt
Tình trạng sức khỏe này có thể dẫn đến hàng loạt cảm xúc tiêu cực như buồn bã, mệt mỏi và cáu gắt.
Theo một số nghiên cứu, trong rối loạn trầm cảm, triệu chứng cáu gắt thường xuất hiện ở nam giới nhiều hơn nữ giới. Ngoài ra, nó còn thường đi chung với:
- Dễ gây hấn
- Mạo hiểm hơn
- Lạm dụng chất gây nghiện
3. Lo lắng quá nhiều cũng khiến bạn hay khóc hay cáu gắt
Thông thường, lo lắng xuất hiện nhằm đáp ứng lại trước một tình huống căng thẳng hoặc nguy hiểm trong cuộc sống. Tuy nhiên, lo lắng sẽ trở nên bất thường nếu nó quá mức vào kéo dài hơn sự căng thẳng. Tình trạng này có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống của một người, chẳng hạn như:
- Hiệu suất công việc
- Hoạt động hàng ngày
- Mối quan hệ cá nhân
Mặt khác, nếu trạng thái lo lắng quá mức kéo dài từ nửa năm trở lên, bạn có thể đang mắc rối loạn lo âu lan toả [GAD]. So với những tình trạng rối loạn lo âu khác, dấu hiệu của bệnh GAD có thể gồm:
Cảm thấy buồn chán, trống rỗng, vô vọng, hoặc dễ khóc. Ở trẻ em và người lớn tuổi, có thể biểu hiện bằng sự cáu gắt.
Mất hứng thú đáng kể trong hầu hết mọi việc, mọi hoạt động hằng ngày.
Giảm cân đáng kể dù không ăn kiêng, hoặc tăng cân trong một số trường hợp, thay đổi khẩu vị [có thể giảm hoặc tăng khẩu vị].
Rối loạn giấc ngủ: mất ngủ hoặc ngủ nhiều
Chậm chạp hoặc dễ kích động.
Cảm thấy mệt mỏi và mất năng lượng.
Cảm thấy tự ti, vô dụng, hoặc mặc cảm tội lỗi
Giảm khả năng tập trung, hoặc thiếu quyết đoán.
Có suy nghĩ đến cái chết [hoặc sợ chết], ý nghĩ tự tự, lên kế hoạch hoặc cố gắng tự tử.
Lo âu
Ngoài ra, trầm cảm còn có thể có biểu hiện các triệu chứng cơ thể về tim mạch [hồi hộp, đánh trống ngực], hô hấp [khó thở, thở dài], tiêu hoá [khô miệng, ợ hơi, đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy,], đi tiểu nhiều lần, đổ mồ hôi, hoặc đau đầu,
Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể trải qua những cơn hoảng loạn, là tình trạng sợ hãi mãnh liệt diễn ra một cách đột ngột, và đạt đỉnh trong vòng vài phút, dẫn đến những phản ứng cơ thể nghiêm trọng. Tác nhân gây hoảng loạn ở mỗi người sẽ khác nhau, thậm chí đôi khi nguyên nhân không rõ ràng.
Những người từng trải nghiệm cảm giác hoảng loạn sẽ vô cùng lo lắng về việc tình trạng này có thể tái phát. Lúc này, họ có xu hướng làm mọi cách để ngăn chặn điều đó xảy ra. Chính vì vậy, đây là nguyên nhân hay cáu gắt khiến người bệnh dễ nổi nóng với bất cứ thứ gì làm phiền họ.
4. Nguyên nhân hay cáu gắt: không thể không nhắc đến các rối loạn sợ chuyên biệt
Thuật ngữ sợ chuyên biệt mô tả nỗi sợ hãi hoặc ác cảm mãnh liệt đối với một đối tượng, có thể là người, vật hoặc một tình huống nhất định.
Suy nghĩ nhiều hoặc tiếp xúc với tác nhân gây sợ hãi có nguy cơ khiến bạn cảm thấy dễ hoảng loạn, khó chịu và cáu gắt hơn bình thường.
Những người mắc rối loạn sợ chuyên biệt có thể cảm thấy cực kỳ sợ hãi và lo lắng về một số yếu tố như:
- Máy bay
- Độ cao
- Kim tiêm
- Máu
- Đi ra ngoài
- Tình huống xã hội
- Động vật
5. Thiếu ngủ khiến bạn hay cáu gắt
Việc không ngủ đủ giấc [thiếu ngủ] thường dẫn đến cảm giác khó chịu, gắt gỏng. Đặc biệt, trẻ nhỏ là đối tượng dễ bị kích động và bộc lộ cảm xúc khác thường nếu ngủ không đủ giấc.
Thiếu ngủ là một biểu hiện của rối loạn giấc ngủ. Bạn có thể trằn trọc, thao thức và khó đi vào giấc ngủ, hoặc ngủ không sâu giấc, dễ thức giấc trong đêm và khó ngủ trở lại, hoặc dậy sớm hơn bình thường.
Có rất nhiều nguyên nhân gây nên rối loạn giấc ngủ, như lo âu, trầm cảm, và các bệnh lý y khoa khác
Theo thống kê từ nhiều nghiên cứu, hiện nay có khoảng 1/3 người trưởng thành bị thiếu ngủ. Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh tật [CDC] khuyến cáo rằng người lớn cần ngủ ít nhất 7 giờ mỗi đêm. Đối với trẻ vị thành niên, giấc ngủ nên kéo dài 810 giờ, trong khi trẻ sơ sinh có thể cần đến 16 giờ để ngủ.
Thực tế, chất lượng giấc ngủ tốt có khả năng ảnh hưởng đến cả sức khỏe tinh thần cũng như thể chất, như:
- Nâng cao tâm trạng
- Cải thiện sự tập trung
- Hỗ trợ hoạt động của tế bào miễn dịch
- Giảm giảm nguy cơ mắc các bệnh lý như như các bệnh về tim mạch, trầm cảm
Do đó, nhằm nâng cao chất lượng giấc ngủ, bạn có thể áp dụng một số mẹo nhỏ sau:
- Không ăn quá nhiều hoặc tiêu thụ caffeine hay cồn [rượu, bia] trước khi đi ngủ
- Đảm bảo phòng ngủ yên tĩnh
- Không dùng thiết bị điện tử [tivi, máy tính, điện thoại] khi chuẩn bị đi ngủ
- Tập thói quen đi ngủ và thức dậy vào một khung giờ mỗi ngày
- Thường xuyên tập thể dục
6. Hạ đường huyết làm bạn dễ cáu gắt
Hạ đường huyết là một trong những vấn đề dễ tác động đến tình trạng sức khỏe thể chất và tâm thần. Thông thường, hạ đường huyết phổ biến ở những người mắc bệnh đái tháo đường [tiểu đường] do sử dụng insulin hoặc một số thuốc điều trị đái tháo đường khác không đúng cách.
Mặc dù vậy, người bình thường vẫn có khả năng hạ đường huyết khi nhịn đói trong nhiều giờ liền.
Lượng đường trong máu thấp có thể kéo theo một loạt triệu chứng như:
- Lo lắng hoặc Cáu gắt
- Khó tập trung
- Nhịp tim nhanh
- Run tay chân
- Đau đầu
- Buồn ngủ
- Cảm thấy chóng mặt hoặc lâng lâng
Ngoài ra, tình trạng hạ đường huyết cũng có nguy cơ ảnh hưởng đến giấc ngủ. Lúc này, bạn có thể gặp ác mộng hoặc đổ nhiều mồ hôi suốt đêm.
7. Mất cân bằng nội tiết tố gây thay đổi tâm trạng
Người bị mất cân bằng nội tiết tố có thể biểu hiện nhiều triệu chứng cơ thể và tâm thần khác nhau, trong đó bao gồm cả triệu chứng cáu gắt. Các tình huống căng thẳng, chế độ dinh dưỡng kém và thiếu ngủ là những yếu tố trực tiếp gây nên sự rối loạn hormone.
Bên cạnh đó, một số nguyên nhân mất cân bằng nội tiết tố phổ biến khác có thể gồm:
- Đái tháo đường
- Cường giáp
- Hội chứng buồng trứng đa nang [PCOS]
- Thời kỳ Mãn kinh
Ở nam giới, nồng độ estrogen cao hoặc mức testosterone thấp cũng là nguyên nhân gây cáu gắt.
8. Nguyên nhân hay cáu gắt: Đừng xem nhẹ hội chứng tiền kinh nguyệt!
Các triệu chứng tiền kinh nguyệt là ví dụ cụ thể cho tình trạng mất cân bằng hormone gây thay đổi tâm trạng theo hướng tiêu cực.
Theo nhiều nhà nghiên cứu, hội chứng tiền kinh nguyệt rất phổ biến. Hơn 90% phụ nữ có thể bắt gặp những dấu hiệu bất thường vào khoảng 12 tuần trước chu kỳ kinh nguyệt của họ, bao gồm:
- Đau đầu
- Mệt mỏi
- Tâm trạng tệ, thường xuyên cáu gắt
- Dễ lo lắng hoặc dễ khóc
- Thèm ăn
- Đầy hơi
- Ngực căng tức hoặc sưng
- Táo bón hoặc tiêu chảy
Làm thế nào để đối phó với tình trạng hay cáu gắt, khó chịu?
Để chấm dứt tình trạng khó chịu và cáu gắt, bạn cần xác định rõ nguyên nhân hay cáu gắt của mình là gì. Điều trị đúng nguyên nhân sẽ nhanh chóng xóa bỏ những triệu chứng như trên.
Đối với những vấn đề sức khỏe tâm thần như trầm cảm, bác sĩ sẽ kê toa một số thuốc chống trầm cảm cho bạn. Ngoài ra, trải lòng cùng một chuyên gia tâm lý cũng giúp giảm bớt một số triệu chứng như sợ hãi, lo lắng hoặc khó chịu.
Nếu bạn dễ cáu gắt do mất cân bằng nội tiết tố, thay đổi chế độ ăn uống và điều chỉnh lối sinh hoạt cần được ưu tiên hàng đầu.
Bên cạnh đó, bạn cũng có thể lựa chọn liệu pháp hormone để điều trị. Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng biện pháp này không hoàn toàn phù hợp với tất cả mọi người. Do vậy, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quyết định bổ sung nội tiết tố.
Tâm trạng khó chịu và hay cáu gắt có thể khiến chất lượng cuộc sống của bạn đi xuống. Vì vậy, nếu nhận thấy những cảm xúc tiêu cực thường xuyên bộc lộ, bạn nên nhanh chóng tìm kiếm sự giúp đỡ y tế từ các chuyên gia trị liệu tâm lý.