Theo phóng viên TTXVN tại Washington, ngày 25/6, ngày làm việc đầu tiên của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ tại thủ đô Washington DC [Mỹ], tờ The Washington Times đã đăng bài phân tích cho rằng Mỹ nên công nhận nền kinh tế thị trường của Việt Nam. Theo bài viết, Việt Nam và Mỹ từng là cựu thù giờ đây trở thành đối tác toàn diện. Quan hệ hai nước đã có bước phát triển vượt bậc kể từ khi hai bên tạm gác lại quá khứ đau thương, hướng tới một tương lai mới với tầm nhìn rộng lớn hơn. Chuyến thăm làm việc của đoàn Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ tới Mỹ diễn ra trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump đang có những tranh chấp thương mại với Trung Quốc, Liên Minh châu Âu [EU], Canada và Mexico. Năm 2017, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có cuộc hội đàm với Tổng thống Donald Trump tại Phòng Bầu dục, góp phần tăng cường hơn nữa quan hệ hai nước.
Chuyến thăm Mỹ lần này của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ sẽ giúp Mỹ hiểu hơn về quy chế thị trường của Việt Nam, từ đó có thể dỡ bỏ các loại thuế Mỹ đã áp đặt lên các mặt hàng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam như cá da trơn, tôm và các sản phẩm khác
[Tạo đà để xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng mạnh hơn] Mặc dù quan hệ thương mại Việt-Mỹ đã có bước phát triển vượt bậc, góp phần tích cực vào quá trình bình thường hóa quan hệ hai nước, song vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết. Hiệp định thương mại song phương [BTA] Việt-Mỹ được ký kết vào năm 2001 là một trong những động lực thúc đẩy Việt Nam cải cách luật pháp, tự do hóa thương mại và gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới [WTO]. Hiệp định thương mại song phương cũng đã đưa ra tín hiệu tích cực tới các nhà đầu tư, đặc biệt là các sản xuất nước ngoài muốn đầu tư vào Việt Nam. Tuy nhiên, đến nay Mỹ vẫn chưa công nhận nền kinh tế thị trường của Việt Nam.
Theo các điều khoản gia nhập WTO mà Việt Nam đã ký với Mỹ, trong vòng 12 năm kể từ khi ký kết, Mỹ sẽ chưa công nhận nền kinh tế thị trường của Việt Nam trừ trường hợp Washington có kết luận cho rằng Việt Nam đã đạt được các tiêu chí mà họ đưa ra.
Với chính sách bảo hộ hiện nay, ít có khả năng chính quyền Donald Trump sẽ chấm dứt sự phân biệt, hoặc dừng các biện pháp áp đặt thuế chống bán phá giá. Tuy nhiên, các chuyên gia chính sách vẫn lạc quan về những bước tiến tích cực của Việt Nam trong việc đạt các tiêu chuẩn của một nền kinh tế thị trường. Cả Mỹ và Việt Nam đều nhận thức rằng toàn cầu hóa phản ánh rõ nét trong các hoạt động đầu tư nước ngoài ở các cơ sở sản xuất tại Việt Nam, tạo ra công ăn việc làm cho hơn 400.000 lao động nữ. Làn sóng đầu tư nước ngoài đã và đang tiếp tục đổ vào Việt Nam, giúp Việt Nam giải quyết nhiều vấn đề khó khăn, trong đó có việc giảm tỷ lệ nghèo, tăng mức sống và tăng tuổi thọ cho người dân. Matthew Busch, chuyên gia nghiên cứu thuộc viện Lowy của Australia cho biết, hơn hai thập kỷ qua, Việt Nam luôn tuân thủ các quy định thị trường, giành được những thành quả kinh tế ấn tượng trong khi vẫn giữ được sự ổn định của nền kinh tế chính trị.Nỗ lực vì nền kinh tế thị trường
Ông John Goyer, Giám đốc cấp cao khu vực Đông Nam Á, Phòng Thương mại Mỹ, cho biết: “Chúng tôi rất vui mừng về chuyến thăm làm việc tại Washington của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ. Đây là cơ hội to lớn để phát triển quan hệ thương mại hai nước. Tuy nhiên, việc Mỹ rút khỏi TPP sẽ đặt ra những khó khăn trong việc giải quyết các vấn đề tiếp cận thị trường cùng các rào cản thương mại khác.”
Trong buổi tiếp Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ Michael Kelly tại Hà Nội hồi tháng trước, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ tái nhấn mạnh các rào cản cần được tháo gỡ để thúc đẩy thương mại, đầu tư, hợp tác giữa hai nước. Nhiều đối tác thương mại với Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á [ASEAN] như Australia, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand đã công nhận nền kinh tế thị trường của Việt Nam. Phòng Thương mại Mỹ tại Hà Nội tin rằng Mỹ và Việt Nam đã có mối quan hệ thương mại và đầu tư tích cực, điều này tạo ra nhiều công ăn việc làm cũng như lợi ích cho cả hai nước. Tuy nhiên, do Việt Nam có thặng dư thương mại lớn với Mỹ nên chuyến thăm Mỹ của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ lần này có thể sẽ tập trung vào các vấn đề thương mại và đầu tư, tạo ra cơ hội thuận lợi để giải quyết các rào cản thị trường, đồng thời đem lại hy vọng ký kết các thỏa thuận thương mại mới. Hơn 9 tháng qua, Việt Nam và Mỹ đã thảo luận nhằm giải quyết vấn đề thâm hụt thương mại.Quý I năm 2018, các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ tăng 8,7% so với cùng kỳ năm 2017.
Những sản phẩm xuất khẩu chính của Việt Nam sang Mỹ bao gồm quần áo, giày dép, máy tính, thủy sản, các sản phẩm nông nghiệp, đồ điện tử và linh kiện. Mặc dù chính sách châu Á-Thái Bình Dương của Mỹ đang có sự thay đổi với vị trí vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam song thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Việt Nam vẫn đang là vấn đề được quan tâm. Thâm hụt thương mại của Mỹ đối với Việt Nam năm 2017 ước tính 38 tỷ USD, được cho là một trong những nguyên nhân khiến Mỹ tăng cường các hàng rào thuế quan nhằm vào các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam như tôm, cá da trơn… Giáo sư Carlyle Thayer trường Đại học New South Wales, Canberra, thuộc Học viện Quốc phòng Australia đánh giá: “Nếu Việt Nam được công nhận nền kinh tế thị trường, Việt Nam sẽ được hưởng mức thuế quan của Mỹ thấp hơn hiện nay.” Kinh tế Việt Nam được đánh giá là ngôi sao đang lên ở Đông Nam Á. Việt Nam thực hiện chính sách đổi mới từ năm 1986, đem đến sự thịnh vượng cho người dân đồng thời giúp làm gia tăng tầm lớp trung lưu. Dân số Việt Nam hơn 90 triệu dân với khoảng 50% ở độ tuổi vàng dưới 30, đang là lợi thế không nhỏ cho Việt Nam trong việc thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. Internet cũng là nhân tố quan trọng tạo động lực thúc đẩy kinh tế thị trường ở Việt Nam. Với băng thông rộng cho phép mọi người tiếp cận với các nguồn thông tin khác nhau cùng sự kết nối quốc tế đã tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam hội nhập hệ thống kinh tế quốc tế, tham gia vào các hoạt động thương mại quốc tế đồng thời tạo điều kiện để Việt Nam phát huy vai trò lãnh đạo ASEAN.Để tăng cường hơn nữa quan hệ Việt-Mỹ, bài báo cho rằng Mỹ nên công nhận nền kinh tế thị trường của Việt Nam; Đảm bảo an ninh an toàn hàng hải với các cuộc diễn tập hải quân chung; Thường xuyên triển khai các hoạt động tuần tra tự do hàng hải tại Biển Đông./.
Hữu Hoàng/New York [Vietnam+]
Muốn Hoa Kỳ công nhận nền kinh tế thị trường thì phải sửa Hiến pháp
Vừa qua, tại thủ đô Washington D.C, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tiếp Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Penny Pritzker và Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Michael Froman.
Theo đó, Thủ tướng đề nghị Hoa Kỳ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, chấm dứt điều tra 12 vụ tranh chấp thương mại với Việt Nam; trong đó có 4 vụ điều tra cả trợ cấp và chống bán phá giá, nhất là đối với tôm và cá tra; khẳng định Việt Nam không bán phá giá và không trợ cấp cho những mặt hàng này.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tiếp Bộ trưởng Thương Mại Hoa Kỳ Penny Pritzker. Ảnh: Đức Tám/TTXVN.
Đề nghị như thế nhưng thực tế sẽ ra sao?
Hoa Kỳ có thể chấm dứt điều tra 12 vụ tranh chấp thương mại với Việt Nam để gắn kết hai nền kinh tế với nhau, còn việc công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường dường như là điều không thể nếu Hiến pháp Việt Nam không chỉnh sửa để tương thích với xu thế toàn cầu hóa.
Điều 15 Hiến pháp [sửa đổi] quy định: “Nhà nước thực hiện nhất quán chính sách phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”. Thực sự đến thời điểm này không một ai hiểu đầy đủ nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là gì mà chỉ mường tượng: đó là nền kinh tế thị trường có sự quản lý chặt chẽ của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh.
Rõ ràng, ý nghĩa của điều 15 là vô cùng to lớn thể hiện được bản chất của nhà nước ta là một nhà nước của dân, do dân và vì dân. Song dưới góc nhìn toàn cầu hóa, các nền kinh tế xích lại gần nhau và trở nên phẳng hơn thì cụm từ “định hướng xã hội chủ nghĩa” sẽ gây bất lợi cho kinh tế nước nhà.
Chúng ta chưa hiểu đầy đủ nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là gì thì các nước bạn [trong đó có Hoa Kỳ] cũng không thể hiểu nó là gì. Mà một khi họ không hiểu thì họ sẽ cho rằng đó là nền kinh tế phi thị trường. Vậy là, đề nghị Hoa Kỳ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường vẫn nằm ở sự đề nghị phía Việt Nam và lời hứa sẽ xem xét của Hoa Kỳ.
Giải pháp nào để Việt Nam được công nhận là nền kinh tế thị trường?
Như chúng ta đã biết, các nền kinh tế đang xích lại gần nhau hơn, bởi vậy từng nền kinh tế phải làm mới mình nhằm tương thích với sân chơi chung toàn cầu chứ không phải buộc sân chơi chung theo mình. Việt Nam từ chỗ khép mình đã hội nhập ASEAN, APEC, WTO … tại sao chúng ta không làm được điều để thế giới công nhận là nền kinh tế thị trường.
Vấn đề nằm ở chỗ pháp luật nước nhà chưa tương thích với thế giới, bởi vậy nên chỉnh sửa điều 15 của Hiến pháp [đạo luật có giá trị cao nhất] bằng việc bỏ cụm từ “định hướng xã hội chủ nghĩa”. Có như vậy thế giới mới tin tưởng và công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường. Khi đó, sẽ không còn cảnh kiện oan Việt Nam bán phá giá hay trợ cấp.
| Điều 15. Nhà nước xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ trên cơ sở phát huy nội lực, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế; thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Nhà nước thực hiện nhất quán chính sách phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Cơ cấu kinh tế nhiều thành phần với các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh đa dạng dựa trên chế độ sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân, trong đó sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể là nền tảng. |