Mang thai ngoài tử cung là tình trạng thai không làm tổ trong buồng tử cung. Mang thai ngoài tử cung có thể gây biến chứng đặc biệt nghiêm trọng như vỡ vòi trứng gây mất máu nhiều, thậm chí đe dọa tính mạng. Ở giai đoạn sớm, thai ngoài tử cung đôi khi có triệu chứng như một thai kì bình thường và rất khó để nhận biết.
Do đó mọi phụ nữ nên có kiến thức về những thay đổi của cơ thể trong thai kì, đặc biệt các triệu chứng của thai ngoài tử cung.
1. Thai ngoài tử cung là gì?
Mỗi chu kì, buồng trứng sẽ giải phóng một trứng và được loa vòi “bắt giữ” đưa đến vòi trứng [hay ống dẫn trứng]. Thai kì bắt đầu khi trứng gặp tinh trùng và được thụ tinh. Trứng đã được thụ tinh, tạo thành phôi trong những ngày đầu sẽ di chuyển đến tử cung và vùi bào lớp nội mạc tử cung để làm tổ. Phôi thai sẽ tiếp tục phát triển trong lòng tử cung cho đến khi em bé được sinh ra .
Hiện tương thai ngoài tử cung xảy ra khi một trứng đã thụ tinh lại làm tổ và phát triển ở ngoài buồng tử cung. Hơn 95% thai ngoài tử cung có vị trí làm tổ là ở vòi trứng.
Ngoài ra, thai ngoài tử cung còn có thể làm tổ ở những vị trí khác của cơ thể, như buồng trứng, cổ tử cung, trong dây chằng treo tử cung, trong ổ bụng và cả ở sẹo mổ cũ [có thể là sẹo mổ lấy thai cũ, sẹo phẫu thuật khác trên thân tử cung,…].
2. Mang thai ngoài tử cung có nguy hiểm không?
Với thai ngoài tử cung, phôi thai không thể trưởng thành bình thường do không đủ chỗ trống và nhau thai không thể phát triển. Nghiêm trọng hơn, nếu không điều trị, khi khối thai to ra có thể gây vỡ vòi trứng. Vỡ thai ngoài tử cung gây chảy máu rất nghiêm trọng và có thể đe dọa tính mạng người mẹ.
Thai ngoài tử cung ở vòi trứng có thể diễn tiến theo một trong ba hướng như sau:
2.1. Vỡ vòi trứng gây chảy máu vào ổ bụng
Khi khối thai phát triển lớn, nó ăn mòn các mạch máu của vòi trứng, làm cho đoạn vòi trứng căng phồng ra. Đến khi khối thai lớn hơn sẽ làm vỡ vòi trứng và các mạch máu, gây chảy máu vào ổ bụng. Đây là tình trạng nặng – có thể đe dọa tính mạng do mất quá nhiều máu và cần được phẫu thuật ngay lập tức.
2.2. Thai ngoài tử cung tự ngưng phát triển
Các khối thai nhỏ, các tế bào nuôi thai không phát triển, sự cung cấp máu đến khối thai giảm dần, khối thai sẽ tự ngưng phát triển. Trường hợp này, bệnh nhân có thể được theo dõi cho đến khi khối thai ngưng phát triển hoàn toàn mà không cần điều trị gì.
2.3. Sẩy khối thai qua loa vòi vào trong ổ bụng
Vì khối thai làm tổ sai vị trí nên dễ bị bong ra gây sẩy khối thai và chảy máu.
- Nếu chỉ chảy máu nhẹ gây ứ máu trong vòi trứng, khối thai sẽ tự tiêu đi.
- Nếu khối thai chảy máu nhiều hơn sẽ gây đọng máu trong các khoang ổ bụng tạo thành các khối máu tụ.
- Nguy hiểm nhất, khối thai sẩy gây chảy máu ồ ạt khắp ổ bụng.
Thai ngoài tử cung không thể tự di chuyển vào tử cung, cũng như không có cách nào di chuyển khối thai này vào tử cung. Hơn nữa, nếu không điều trị, thai ngoài tử cung vỡ có thể nguy hiểm tính mạng, do đó khối thai phải luôn được điều trị.
3. Dấu hiệu của thai ngoài tử cung
Đầu tiên, các triệu chứng của thai ngoài tử cung có thể giống như những thai kì bình thường khác như trễ kinh, căng tức ngực hay buồn nôn. Những triệu chứng khác bao gồm:
- Ra máu âm đạo bất thường.
- Đau vùng bụng dưới và đau lưng.
- Căng tức vùng bụng một bên.
Ở giai đoạn này, có thể khó để biết những cảm giác của bạn là do thai ngoài tử cung hay là một thai kì bình thường. Nếu bạn trễ kinh, có chảy máu âm đạo bất thường và đau vùng bụng dưới hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám.
Khi một khối thai ngoài tử cung phát triển to ra, triệu chứng sẽ trầm trọng hơn, đặc biệt là khi khối thai vỡ làm vòi trứng vỡ theo. Các triệu chứng đó là:
- Đau bụng hay vùng chậu đột ngột, dữ dội.
- Đau vai.
- Mệt mỏi, chóng mặt, xanh xao.
Một thai ngoài tử cung vỡ có thể đe dọa tính mạng do mất nhiều máu. Nếu bạn đột ngột có những triệu chứng trên, hãy đến phòng cấp cứu.
4. Thai ngoài tử cung được điều trị như thế nào?
Tùy diễn tiến của thai ngoài tử cung, thường có ba cách điều trị thai ngoài tử cung:
- Điều trị bằng thuốc;
- Phẫu thuật
- Theo dõi diễn tiến.
Nếu khối thai ngoài tử cung đã vỡ và/hoặc gây các biến chứng như chảy máu trong ổ bụng thì phẫu thuật cấp cứu là bắt buộc để cứu tính mạng của người mẹ.
Nếu khối thai ngoài tử cung chưa vỡ, có các trường hợp sau [chỉ mang tính tham khảo]:
- Thai to, có nguy cơ vỡ: ưu tiên lựa chọn phương pháp phẫu thuật.
- Khối thai nhỏ, chưa vỡ nhưng không tự thoái triển: có thể điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật.
- Khối thai tự thoái triển: có thể theo dõi đến khi khối thai tự thoái triển hoàn toàn.
Tốt hơn hết, hãy trao đổi với bác sĩ về lợi và hại của từng phương pháp, mong muốn của bản thân và tiến triển của bệnh để được tư vấn chọn lựa phương pháp điều trị phù hợp nhất.
Phát hiện sớm thai ngoài tử cung trước là cách tốt nhất để tránh các biến chứng đe dọa tính mạng của bệnh cũng như có nhiều sự lựa chọn hơn trong điều trị. Nếu có những dấu hiệu thường gặp của thai ngoài tử cung như trễ kinh, ra máu âm đạo bất thường và đau bụng dưới, hãy đến gặp bác sĩ Sản phụ khoa để được thăm khám và tư vấn.
Thai ngoài tử cung?
Thai ngoài tử cung, thai “lạc chỗ” hiện tượng xảy ra khi trứng thụ tinh làm tổ và phát triển ở một vị trí khác ngoài buồng tử cung như: vòi tử cung, buồng trứng, cổ tử cung, ổ bụng,…thậm chí là ở đoạn kẽ của tử cung.
Chiếm tỉ lệ 1 – 2 % thai nghén, thai ngoài tử cung là một trong những biến chứng sản khoa nguy hiểm ở ba tháng đầu thai kỳ. Bởi túi thai không được buồng tử cung bảo vệ, dẫn tới rất nhiều những hệ lụy cho thai phụ khi không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Thai ngoài tử cung ở đoạn kẽ – Một trường hợp đặc biệt của thai ngoài tử cung
Một trong những trường hợp hiếm gặp của thai ngoài tử cung là thai ở vị trí đoạn kẽ, thai đóng ở đoạn kẽ ống dẫn trứng. Trung bình khoảng 200.000 phụ nữ mang thai có 1 phụ nữ mắc phải tình trạng này.
Thai đoạn kẽ gây ra thách thức lớn cho các bác sỹ không chỉ ở giai đoạn điều trị mà còn ở giai đoạn chẩn đoán. Sẽ rất khó để xác định thai trong tử cung nhưng nằm ở vị trí góc và có thể dưỡng thai hay thai ngoài tử cung ở đoạn kẽ để điều trị chấm dứt thai kỳ.
Vừa qua, các bác sỹ Khoa Phụ Sản, bệnh viện Gia Đình vừa thực hiện phẫu thuật thành công cho một thai phụ mang thai đoạn kẻ tử cung góc trái. Sau khi hội chẩn, thai phụ được chỉ định phẫu thuật nội soi để bảo tồn tử cung, bảo tồn chức năng sinh sản. Sau phẫu thuật, tình trạng sức khỏe sản phụ ổn định và tiếp tục được điều trị, theo dõi tại viện.
Việc phát hiện sớm thai đoạn kẽ là yếu tố quyết định làm giảm tỷ lệ bệnh tật và tử vong của thai phụ. Bởi thai làm tổ ở đoạn kẽ sẽ được nhận nguồn máu nuôi dồi dào từ chỗ thông nối của động mạch tử cung – động mạch buồng trứng. Nếu không được mổ kịp thời, đoạn kẽ sẽ vỡ và chảy máu ồ ạt trong bụng gây nguy hiểm đến tính mạng.
Nguy cơ đối với thai ngoài tử cung?
Khi sản phụ mang thai ngoài tử cung, túi thai sẽ không được buồng tử cung bảo vệ, dẫn tới rất nhiều những hệ lụy nguy hiểm cho cả thai phụ và thai nhi.
- Phôi thai sẽ chết do nhau thai không cung cấp đủ lượng máu; vị trí phôi thai làm tổ không đủ lớn để hỗ trợ quá trình phát triển của phôi thai.
- Khối thai có nguy cơ vỡ khiến máu chảy ồ ạt vào ổ bụng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, thậm chí đe dọa đến tính mạng của sản phụ.
Chính vì vậy, nhận biết sớm và kịp thời điều trị chính là chìa khóa an toàn cho sức khỏe và an toàn của thai phụ mang thai ngoài tử cung.
Vì sao phải đi khám sớm sau khi trễ kinh?
Đi khám sớm sau khoảng 1 tuần trễ kinh bác sĩ khám xác định túi thai của bạn có nằm đúng vị trí hay nằm ngoài tử cung
Với những thai ngoài tử cung được chẩn đoán sớm bạn có thể diều trị thuốc tránh khỏi cuộc mổ không đáng có và bảo tồn khả năng sinh sản cho bạn sau này
Thai ngoài tử cung có thể được phát hiện nhờ vào việc xét nghiệm và thực hiện các cận lâm sàng. Ở phụ nữ đã kết hôn hoặc đã quan hệ tình dục, khi xuất hiện những dấu hiệu bất thường như: chậm kinh, đột nhiên đau bụng, xuất hiện tình trạng ra máu âm đạo,…cần đến gặp bác sỹ để thăm khám vì không loại trừ khả năng thai ngoài tử cung.
Sau khi thực hiện định lượng Beta HCG, siêu âm ổ bụng, tử cung. Nếu định lượng Beta HCG trên 1000 đơn vị và siêu âm không thấy túi ối trong buồng tử cung, kết hợp với thăm khám lâm sàng. Bác sỹ sẽ có đủ thông tin để kết luận tình trạng.
Nguyên nhân dẫn đến thai ngoài tử cung?
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thai ngoài tử cung, nhưng chủ yếu là do viêm nhiễm phụ khoa, tổn thương vòi trứng khiến việc thụ thai xảy ra ở vị trí bất thường.
Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến việc mang thai ngoài tử cung như:
– Tiền căn thai ngoài tử cung
– Tiền căn phẫu thuật ống dẫn trứng, phẫu thuật vùng bụng chậu trước đó
– Viêm vùng chậu
– Một số bệnh lý lây truyền qua đường tình dục
– Các yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung của sản phụ như: hút thuốc lá, tuổi trên 35, vô sinh, các biện pháp hỗ trợ sinh sản.
Điều trị thai ngoài tử cung như thế nào?
Thay vì chỉ có thể can thiệp bằng phương pháp mổ hở, thậm chí phải cắt bỏ tử cung để lại nhiều di chứng, ảnh hưởng đến khả năng mang thai của sản phụ sau điều trị như trước đây. Nhờ vào sự tiến bộ của y khoa hiện đại, các phương pháp cận lâm sàng giúp chẩn đoán sớm cho phép những điều trị bảo tồn ít xâm lấn hơn.
Tùy thuộc vào vị trí khối thai ngoài kích thước nồng độ Hcg bác sĩ sẽ lựa chọn điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật nôi soi cho bệnh nhân nhằm mang lại tương lai sinh sản sau này và sức khỏe tốt nhất cho bệnh nhân
Phẫu thuật nội soi đã dần thay thế mổ hở, tỉ lệ phẫu thuật thành công của nội soi thai ngoài tử cung được báo cáo trong y văn là 85%. Với ưu điểm:
- Bệnh nhân ít mất máu, giảm đau sau phẫu thuật
- Thời gian nằm viện ngắn, nhanh chóng hồi phục,
- Vết sẹo nhỏ, đảm bảo tính thẩm mỹ
- Quan trọng nhất là khả năng bảo tổn chức năng sinh sản của thai phụ.
ThS.BS. Lê Như Ngọc
Khoa Phụ Sản, Bệnh viện Đa Khoa Gia Đình