Công nghệ điều khiển hành trình [Cruise Control] là hệ thống ra đời nhằm mục đích giúp tài xế giảm bớt việc bằng cách duy trì xe chạy ở tốc độ đã được thiết lập trước mà không cần giữ chân ga để điều chỉnh. Phương thức hoạt động cơ bản là xe sẽ tự động bơm ga để chạy.
Ở trạng thái xe chạy Cruise Control, tài xế chỉ cần đánh tay lái và sẵn sàng đạp phanh khi gặp chướng ngại vật. Lúc đó, Cruise Control sẽ tự động bị vô hiệu hoá trở về trạng thái bình thường.
Bởi vì không phải đạp ga nhiều lần nên công nghệ này tiết kiệm đáng kể lượng nhiên liệu hao phí cho xe.
Hiện nay, khi công nghệ kiểm soát hành trình ngày càng phổ biến thì việc hệ thống có thể bị lỗi là điều không thể tránh khỏi. Nếu gặp trường hợp như vậy, lực lượng chức năng khuyên các tài xế nên giữ bình tĩnh, thắt dây an toàn, bật đèn khẩn cấp, và gọi số cứu hộ để được giúp đỡ.
Cách xử lý khi Cruise Control bị lỗi?
Sau đây là các bước cần thực hiện khi hệ thống điều khiển hành trình bị lỗi không thể tắt khi cần thiết, tương tự như khi xe bị kẹt ga:
Trường hợp 1: Hệ thống phanh vẫn hoạt động
Nếu Cruise Control bị hỏng nhưng phanh vẫn hoạt động bình thường và ổn định, người lái hãy giữ bình tĩnh, chuyển cần số về N [số mo]. Sau khi đã chuyển số thì đạp phanh một cách chậm rãi để xe giảm tốc từ từ, tuyệt đối không được phanh gấp. Sở dĩ phải làm như vậy là bởi khi chuyển xe về số N, động cơ sẽ ngắt truyền động tới hộp số khiến Cruise Control mất tác dụng.
Trường hợp 2: Xe mất phanh
Trường hợp Cruise Control bị lỗi, xe ô tô bị mất phanh đặc biệt nguy hiểm hơn. Tuy nhiên người lái chỉ cần giữ bình tĩnh và thực hiện một số bước dưới đây:
- Chuyển xe về mo [số N].
- Kéo phanh tay thật chậm, nhẹ tay và kéo đều. Nếu người lái kéo phanh tay quá mạnh và nhanh thì xe sẽ bị trượt đi. Trong khi kéo phanh, người lái phải luôn giữ vô lăng.
- Trong trường hợp phanh tay cũng không hiệu quả, người lái hãy lập tức đẩy cần số liên tục giữa hai số N và D. Lý do là bởi Cruise Control chỉ hoạt động ở một dải tốc độ cụ thể, do đó khi người điều khiển xe đẩy cần số liên tục giữa hai số D và N, xe sẽ bị ghìm xuống dưới tốc độ mà Cruise Control hoạt động. Điều này khiến hệ thống bị vô hiệu hóa.
- Khi đã giảm được tốc độ, người lái hãy nhanh chóng đỗ xe vào vị trí an toàn và gọi cứu hộ. Đối với trường hợp chỉ bị lỗi Cruise Control thì vẫn có thể tiếp tục hành trình và mang xe đi sửa sau.
Xe ô tô bị mất phanh người lái cần giữ bình tĩnh
Tuyệt đối không tắt động cơ vì hành động này đồng nghĩa với việc tắt toàn bộ những hệ thống điện, phanh, trợ lực lái… khiến người lái càng khó kiểm soát xe. Tuy nhiên nếu xe đang di chuyển trên một đoạn đường thẳng, dài và không có nhiều chướng ngại vật thì có thể chọn phương án tắt động cơ nếu những phương án kia không có hiệu quả.
Tác dụng Cruise Control là đảm bảo tốc độ đều đặn cho xe ô tô đồng thời giúp người lái không bị mỏi mệt do phải giữ chân ga liên tục. Hệ thống này có nguyên lý làm việc cơ bản đó là tự động giữ ga khi người lái không đạp. Vì vậy nếu biết cách sử dụng Cruise Control thì đây sẽ là một trợ thủ tuyệt vời cho người lái. Để hệ thống này không bị hỏng hóc bất ngờ, người lái hãy thường xuyên mang xe đi kiểm tra và bảo dưỡng ô tô.
Hệ thống kiểm soát hành trình Cruise Control giúp xe duy trì tốc độ di chuyển theo mong muốn của người tài xế mà không cần phải đạp chân ga. Trước đây, hệ thống kiểm soát hành trình Cruise Control chỉ có trên các dòng xe cao cấp, mẫu xe hạng sang. Tuy nhiên, ngành công nghiệp ô tô ngày càng phát triển tạo điều kiện để những hệ thống an toàn trang bị nhiều hơn trên ô tô bình dân.
1. Phân loại hệ thống Cruise Control
Hệ thống kiểm soát hành trình ra đời vào những năm đầu thế kỷ XX, theo thời gian chúng được cải tiến ngày càng hoàn thiện hơn. Hiện nay, hệ thống Cruise Control trên ô tô được chia thành ba loại khác nhau gồm:
1.1. Cruise Control cơ bản
Một số dòng ô tô hiện nay mới được trang bị hệ thống Cruise Control ở mức cơ bản. Hệ thống này chỉ mang lại hiệu quả giữ tốc khi di chuyển trên đường bằng phẳng. Khi xe xuống dốc hệ thống không có tính năng tự hãm tốc độ như các loại khác. Trong một số trường hợp, tài xế không để ý xe đang xuống dốc khiến ô tô di chuyển quá tốc độ quy định.
1.2. Cruise Control có tính năng giảm tốc
Loại Cruise Control này có thể giúp tài xế duy trì tốc độ đã cài đặt trong bất kì điều kiện giao thông nào. Hệ thống sẽ hoạt động dựa trên cơ cấu chuyển số của động cơ để kiểm soát tốc độ để không vượt quá giới hạn ban đầu cài đặt. Loại hệ thống Cruise Control này cao cấp hơn loại cơ bản nhưng vì giá thành mà nhà sản xuất vẫn cân nhắc để hai loại này tồn tại song song nhau, tạo nên sự đa dạng trong lựa chọn của khách hàng.
1.3. Cruise Control thông minh
Adaptive Cruise Control là gì? Đây chính là hệ thống Cruise Control thông minh nhất có khả năng tăng giảm tốc độ tự động theo phương tiện phía trước. Không những thế, ở một số mẫu xe cao cấp, hệ thống này còn có thể tự động dừng đèn đỏ hoặc điều chỉnh tốc độ về 0 khi xe phía trước dừng đèn đỏ. Đối với mẫu xe sử dụng hệ thống Cruise Control thông minh, người dùng cần trang bị thêm các loại cảm biến dạng lidar, laser, camera, hay radar để hỗ trợ nhận diện phương tiện, khoảng cách của xe phía trước.
2. Những điều cần lưu ý khi dùng Cruise Control để kiểm soát hành trình
Hệ thống kiểm soát hành trình Cruise Control mang đến nhiều lợi ích trong quá trình lái xe nhưng người dùng cũng cần lưu ý một số điểm khi sử dụng như:
- Khi dùng tính năng của hệ thống kiểm soát hành trình, bạn cần xác định chính xác vị trí công tắc điều khiển hệ thống. Để mang lại sự thuận tiện, dễ dàng điều khiển, nhà sản xuất thường gắn công tắc điều khiển trên vô lăng. Công tắc điều khiển được thiết kế dạng nút bấm hoặc cần gạt.
- Cụm công tắc điều khiển hệ thống Cruise Control sẽ gồm nhiều ký tự như: on/off, set – cài đặt tốc độ, cancel – tạm dừng hệ thống, dấu +/- tức là tăng hoặc giảm tốc độ.
- Người điều khiển cần nhắc tình trạng giao thông phía trước. Do các loại Cruise Control cơ bản chỉ duy trì ở một tốc độ duy nhất nên có thể gây ra nguy hiểm. Nếu chạy trên đường đông đúc phương tiện giao thông, đường trơn trượt hay gồ ghề, bạn nên sử dụng hệ thống Cruise Control.
- Ngoài ra, tài xế cũng lưu ý khi sử dụng hệ thống Cruise Control nên tập trung để kịp thời xử lý các tình huống bất ngờ. Hệ thống kiểm soát hành trình mang đến cảm giác buồn ngủ hay mất tập trung do không cần điều khiển chân ga. Chính vì thế tài xế thường chủ quan và có thể gây ra nguy hiểm khi tham gia giao thông.
3. Vì sao hệ thống Cruise Control không phổ biến ở Việt Nam
Có một sự thật là hệ thống kiểm soát hành trình Cruise Control mang đến nhiều tính năng và hữu ích cho người dùng nhưng rất hiếm khi tài xế tại Việt Nam sử dụng. Bởi hệ thống Cruise Control chỉ thích hợp với tình trạng giao thông ổn định, đường xá không có nhiều chướng ngại vật.
Trong khi đó, tình trạng giao thông ở Việt Nam khá phức tạp đặc biệt là tại các thành phố lớn như TP. HCM hay Hà Nội. Không chỉ mật số xe máy cao mà các phương tiện tham gia giao thông liên tục chuyển làn đường, cắt ngang qua đường, nhiều con đường bị hư hỏng nặng, mùa mưa thì ngập nước…nên hệ thống kiểm soát hành trình bị vô hiệu hóa và ít được sử dụng. Do đó, các tài xế phải thực sự tập trung, có kinh nghiệm xử lý va chạm nhanh chóng để hạn chế gây ra tai nạn không mong muốn.
4. 8 nguyên nhân phổ biến khiến hệ thống Cruise Control bị lỗi
Hệ thống kiểm soát hành trình Cruise Control sử dụng trong thời gian dài có thể gặp một số lỗi kỹ thuật như:
- Cảm biến tốc độ bị lỗi: mô đun điều khiển [CCM] nhận tín hiệu từ hệ thống điều khiển động cơ [ECM] hay hộp số để điều khiển hệ thống Cruise Control. Khi cảm biến tốc độ bị lỗi thì hệ thống kiểm soát hành trình không hoạt động được do CCM không nhận được tín hiệu.
- Hệ thống điện bị lỗi: Các hệ thống như điện áp nguồn, dây dẫn, giắc nối… bị lỗi sẽ làm cho Cruise Control không có năng lượng hoạt động.
- Đèn phanh gặp vấn đề: Khi bạn đạp phanh hệ thống Cruise Control sẽ bị tạm dừng. Vì thế, hệ thống đèn phanh gặp vấn đề như bị cháy, kẹt đèn phanh sẽ làm vô hiệu hóa Cruise Control.
- Rò rỉ chân không: Một số dòng xe sử dụng bộ truyền động chân không để điều khiển bướm ga khi Cruise Control hoạt động. Do đó nếu xe bị rò rỉ chân không Cruise Control sẽ không hoạt động.
- Cầu chì và rơ le đóng vai trò bảo vệ mạch điện: Khi cầu chì bị đứt hay rơ le lỗi thì hệ thống Cruise Control sẽ không thể hoạt động.
- Cắp xoắn ốc bị lỗi sẽ làm hở mạch, không thể tiếp xúc với CCM thì Cruise Control sẽ không hoạt động.
- Công tắc bị lỗi: Sau một thời gian hoạt động, công tắc điều khiển hệ thống Cruise Control có thể bị mòn các đầu tiếp điểm dẫn đến CCM không nhận được tín hiệu và hệ thống kiểm soát không hoạt động được.
- Với một số dòng xe, nếu động cơ hay hệ thống truyền động gặp vấn đề hệ thống Cruise Control không hoạt động và lúc này bạn có thể kiểm tra lỗi này thông qua đèn Check Engine.
5. Cách xử lý khi hệ thống Cruise Control bị hư hỏng
Khi hệ thống Cruise Control bị lỗi bạn có thể áp dụng một số cách xử lý như sau:
- Nếu Cruise Control bị lỗi nhưng phanh vẫn hoạt động bình thường
Nếu rơi vào tình huống này, người lái hãy giữ bình tĩnh, chuyển cần số về N [số mo]. Sau đó, đạp phanh một cách chậm rãi để xe giảm tốc ô tô một cách từ từ, không được phanh gấp. Bởi khi chuyển xe về số N, truyền động đến hộp số bị ngắt làm cho Cruise Control bị vô hiệu hóa.
- Nếu Cruise Control bị lỗi, ô tô lại bị mất phanh
Đây được coi là trường hợp đặc biệt nguy hiểm. Tài xế nên bình tĩnh tiến hành kiểm soát tình hình bằng các thao tác sau: Đầu tiên, chuyển cần gạt về số mo. Sau đó, kéo phanh tay thật chậm, đều tay và nhẹ nhàng. Lưu ý khi kéo phanh, người lái phải luôn giữ vô lăng. Nếu lúc này phanh tay vẫn không có tác dụng, người lái ngay lập tức đẩy cần số liên tục giữa hai số N và D. Khi đó xe sẽ bị giảm tốc độ xuống dưới mức mà Cruise Control hoạt động và hệ thống kiểm soát bị mất tác dụng. Tiếp theo, người lái đỗ xe vào vị trí an toàn và nhanh chóng gọi cứu hộ.
Hệ thống kiểm soát hành trình Cruise Control giúp duy trì tốc độ ổn định cho ô tô và giảm mệt mỏi cho tài xế khi phải giữ chân ga liên tục. Tuy nhiên trong quá trình sử dụng, tính năng thông minh này vẫn bộc lộ một số nhược điểm. Do đó, người dùng phải tìm hiểu kỹ và được hướng dẫn cụ thể trước khi dùng nhằm đảm bảo an toàn cho bản thân mình và người ngồi trên xe.