Trang Chủ Diễn Đàn > E - CÁC CÂU LẠC BỘ > CLB Học Tập > Học Online >
Đọc hiểu Đề số 26: Trả lời các câu hỏi và đọc bài thơ Mẹ và quả – Nguyễn Khoa Điềm. Từ “quả” trong những câu thơ nào được dùng với ý nghĩa tả thực? Từ “quả” trong những câu thơ nào được dùng với ý nghĩa tượng trưng? Tìm và chỉ ra ý nghĩa của các biện pháp tu từ được dùng trong hai câu thơ sau:…
Đọc bài thơ và trả lời các câu hỏi:
Mẹ và quả
Những mùa quả mẹ tôi hái được
Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
Những mùa quả lặn rồi lại mọc
Như mặt trời, khi như mặt trăng.
Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống
Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.
Và chúng tôi một thứ quả trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ được hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.
Quảng cáoNguyễn Khoa Điềm
Câu a. Từ “quả” trong những câu thơ nào được dùng với ý nghĩa tả thực? Từ “quả” trong những câu thơ nào được dùng với ý nghĩa tượng trưng?
Câu b. Tìm và chỉ ra ý nghĩa của các biện pháp tu từ được dùng trong hai câu thơ sau:
“Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏiMình vẫn còn một thứ quả non xanh”
Câu c. Ở khổ thơ thứ 2, hình ảnh mẹ hiện lên như thế nào? Qua đó, anh/chị hiểu gì về tình cảm của nhà thơ đối với mẹ?
Câu a: – Từ “quả” có ý nghĩa tả thực trong các câu thơ 1, 3.
– Từ “quả” có ý nghĩa tượng trưng trong các câu thơ 9 và 12, chỉ những đứa con lớn lên bằng tình yêu và sự săn sóc ân cần của mẹ.
Câu b: – Các biện pháp tu từ trong 2 câu thơ là:
+ Hoán dụ “bàn tay mẹ mỏi”, lấy bộ phận chỉ toàn thể, nói bàn tay mỏi để nói đến sự già yếu của mẹ.
+ Ẩn dụ so sánh “một thứ quả non xanh” – chỉ người con, ý nói vẫn chưa trưởng thành.
– Tác dụng:
+ Tăng sức gợi hình và biểu cảm cho câu thơ
+ Bộc lộ tâm tư sâu kín: Tác giả tự kiểm điểm chính mình chậm trưởng thành mà lo sợ ngày mẹ mẹ già yếu đi vẫn chưa thể nở một nụ cười mãn nguyện với “vườn người” mẹ đã vun trông suốt cả cuộc đời, lòng mẹ sẽ buồn đau. Tác giả sợ mình chưa thể báo đáp công ơn to lớn của mẹ cho trọn đạo hiếu. Qua đó, ta thấy ở nhà thơ tấm lòng yêu thương và biết ơn mẹ chân thành và vô cùng sâu sắc. Hai câu thơ cũng là nỗi lòng của biết bao kẻ làm con nên giàu sức ám ảnh, khiến người đọc không khỏi trăn trở, tự nhìn lại chính mình!
Câu c:– Khổ thơ thứ hai, với các hình ảnh “giọt mồ hôi mặn” “lòng thầm lặng mẹ tôi”, tác giả đã khắc họa hình ảnh một người mẹ tảo tần, lam lũ, nhọc nhằn nhưng giàu đức hi sinh. Mẹ vẫn âm thầm chăm sóc, vun trồng cho những bầu, những bí như chăm sóc chính những đứa con của mẹ, dẫu gian truân không một chút phàn nàn. Nhà thơ đã có một hình ảnh so sánh độc đáo – dáng hình của bầu bí như dáng giọt mồ hôi, hay giọt mồ hôi mẹ cứ dài theo năm tháng, như những bí những bầu. Qua đó, hình ảnh mẹ hiện lên bình dị mà đẹp đẽ biết bao!
– Nhà thơ đã thấu hiểu những vất vả, sự hi sinh thầm lặng của mẹ đều vì con. Câu thơ “Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên” giọng ngậm ngùi chất chứa biết bao thương cảm, thành kính, biết ơn.
Lượt xem: 3542
ĐỔI MỚI ĐỀ THI MÔN NGỮ VĂN
1. Kỹ năng đọc hiểu văn bản
Các câu hỏi phần đọc hiểu tập trung vào một số khía cạnh như:
a. Nội dung chính và các thông tin quan trọng của văn bản; hiểu ý nghĩa của văn bản, tên văn bản:
* Đối với dạng câu hỏi này, các em cần đọc kỹ văn bản, tìm xem trong đó từ ngữ nào được lặp đi lặp lại. Xét nội dung của nó nói về điều gì ? Xác định được nội dung rồi thì đặt tên cho văn bản.
b. Kiểm tra kiến thức Tiếng Việt: Những hiểu biết về từ ngữ, cú pháp, chấm câu, cấu trúc, thể loại văn bản... Dạng đề này thường cho một đoạn văn có sai sót và cho hsinh nhận biết từ đó trả lời các câu hỏi.
c. Một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản và tác dụng của chúng.
Với dạng câu hỏi này các em cần ôn lại kiến thức về các biện pháp tu từ như:
* So sánh: đối chiếu sự vật này với sự vất khác có nét tương đồng nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm.
* Ẩn dụ: Gọi tên sự vật hiện tượng khác có nét tương đồng nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm.
* Nhân hóa: cách gọi tả vật, đồ vật..v.v bằng những từ ngữ vốn dùng cho con người làm cho thế giới vật, đồ vật ... trở nên gần gũi biểu thị được những suy nghĩ tình cảm của con người.
* Hoán dụ: gọi tên sự vật hiện tượng khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó.
* Nói quá: Biện pháp tu từ phóng đại mức độ qui mô tính chất của sự vật hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh gây ấn tượng tăng tính biểu cảm.
* Nói giảm nói tránh: dùng cách dđạt tế nhị uyển chuyển tránh gây cảm giác phản cảm và tránh thô tục thiếu lịch sự.
* Điệp ngữ: lặp lại từ ngữ hoặc cả câu để làm nối bật ý gây cảm xúc mạnh.
* Chơi chữ: Cách lợi dụng đặc sắc về âm và về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm hài hước.
* Các biện pháp tu từ cú pháp:
- Phép lặp cú pháp: Lặp kết cấu NP của câu
- Phép liệt kê
- Phép chêm xen
* Các biện pháp tu từ ngữ âm
- Tạo âm hưởng và nhịp điệu cho câu văn
- Điệp vần, điệp âm, điệp thanh:
ĐỀ THI THỬ TỐT NGHIỆP THPT MÔN VĂN NĂM 2014
ĐỀ SỐ 1
Phần I – Đọc hiểu [5 điểm]
Mẹ và quả Nguyễn Khoa Điềm
Những mùa quả mẹ tôi hái được Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng Những mùa quả lặn rồi lại mọc
Như mặt trời, khi như mặt trăng
Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên Còn những bí và bầu thì lớn xuống Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.
Và chúng tôi, một thứ quả trên đời Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.
[Trích từ Mẹ của nhà thơ, NXB Phụ nữ, 2008]
Câu 1: Những thông tin sau đây về “Mẹ và quả” đúng hay sai?
Câu 2: Nêu chủ đề của bài thơ?
Câu 3: Trong nhan đề và bài thơ, chữ “quả” xuất hiện nhiều lần. Chữ “quả” ở dòng nào mang ý nghĩa tả thực? Chữ “quả” ở dòng nào mang ý nghĩa biểu tượng?
Câu 4: Nghĩa của “trông” ở dòng thơ Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng là gì?
Câu 5: Trong hai dòng thơ Những mùa quả lặn rồi lại mọc - Như mặt trời, khi như mặt trăng, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ so sánh. Hãy nêu tác dụng của biện pháp so sánh đó.
Câu 6: Ở khổ thơ thứ nhất, hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào? Cảm xúc của nhà thơ dành cho mẹ là gì?
Câu 7: Đặc sắc nghệ thuật của hai dòng thơ: Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên - Còn những bí và bầu thì lớn xuống là gì?
A. Sử dụng từ trái nghĩa. B. Sử dụng hình ảnh nhân hóa.
C. Sử dụng thủ pháp miêu tả. D. Sử dụng phép tương phản, đối lập.
Câu 8: Biện pháp tu từ nào được tác giả sử dụng trong hai dòng thơ ? Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn - Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi?Ghi lại cảm xúc của em khi đọc hai dòng thơ này.
Câu 9: Ở khổ thơ thứ hai, hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào? Hãy ghi lại cảm xúc của nhà thơ mà em cảm nhận được?
Câu 10: Phần in đậm trong dòng thơ: Và chúng tôi, một thứ quả trên đời được gọi là:
A. Phụ chú. B. Khởi ngữ. C. Tình thái. D. Gọi đáp.
Câu 11: Chữ “hái” trong dòng thơ Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được háicó nghĩa là gì?
Câu 12: Chữ “mỏi” trong dòng thơ Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏicó nghĩa là gì?
Câu 13: Những bpháp tu từ nào được sử dụng trong hai dòng thơ cuối bài? Tdụng của những biện pháp đó là gì?
Câu 14: Ở khổ thơ thứ ba, hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào? Hình dung và ghi lại tâm trạng của nhà thơ trong hai dòng thơ cuối bài.
Câu 15: Suy nghĩ, cảm xúc nào của nhà thơ để lại ấn tượng sâu đậm nhất với em?
Câu 16: Đọc xong bài thơ, em nghĩ đến câu tục ngữ hay ca dao nào? Hãy ghi lại câu tục ngữ hay ca dao đó.
Câu 17: Trong văn học có nhiều tác phẩm viết về tình mẫu tử. Hãy kể tên một số tác phẩm viết về đề tài này mà em đã học hoặc đã đọc. Từ đó, chỉ ra sự khác biệt lớn nhất về mặt nghệ thuật và nội dung của bài thơ Mẹ và quả [Nguyễn Khoa Điềm] với những tác phẩm ấy.
Câu 18: Đọc xong bthơ, em có suy nghĩ gì về cách ứng xử với cha mẹ của một số người qua những mẩu tin sau?
Phần II – Viết [5 điểm]
HS chọn 1 trong 2 câu sau để làm bài:
Câu 1: Các cơ quan quản lí du lịch ở nước ta cũng như nhiều quốc gia trên thế giới hàng năm đều dành rất nhiều tiền để ủng hộ, đầu tư cho những địa danh nổi tiếng của đất nước. Bằng cách sử dụng các phương tiện truyền thông như áp phích, tạp chí quảng cáo, truyền hình, đài phát thanh, các cơ quan này có thể gửi thông điệp về những cảnh đẹp, và hy vọng sẽ đón được nhiều khách du lịch tới đó. Giả sử bạn được thuê bởi một cơ quan quản lí du lịch, hãy viết một bài văn, trong đó chỉ ra một nơi trên đất nước ta mà khách du lịch có thể tìm thấy nhiều điều thú vị khi đến đó.
Câu 2: Mục đích của Nguyễn Minh Châu khi xây dựng nhân vật Phùng trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa?
Đề số 2: [ĐỖ NGỌC THỐNG - phó vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học, thường trực Ban chỉ đạo đổi mới chương trình – SGK sau năm 2015 [Bộ GD-ĐT]
1] Đọc và trả lời các câu hỏi sau [6/20 điểm]
a] Đây là một đoạn văn nháp, trong đó còn mắc phải một số lỗi về ngữ pháp, chính tả, dùng từ, logic... Anh, chị hãy chỉ ra những sai sót đó. [2 điểm]
Đoạn văn nháp: “... cái nhìn của Nguyễn Tuân, sông Đà hiện lên là một sinh thể có linh hồn với những tính cách đối địch: vừa hung bạo, vừa dữ rằn. Đây là lối nhân cách hóa những đặc điểm vốn có của giòng sông thiên nhiên mà chực quan có thể nhìn thấy”.
b] Đoạn văn sau nói về vấn đề gì? Hãy đặt tên cho đoạn trích. [2 điểm]
“Ở người lớn tuổi ít vận động cơ bắp, nếu chế độ ăn giàu chất colesteron [thịt, trứng, sữa...] sẽ có nhiều nguy cơ bị bệnh xơ vữa động mạch. Ở bệnh này, colesteron ngấm vào thành mạch kèm theo các ion canxi làm cho mạch bị hẹp lại, không còn nhẵn như trước, xơ cứng và vữa ra.
Động mạch xơ vữa làm cho sự vận chuyển máu trong mạch khó khăn, tiểu cầu dễ bị vỡ và hình thành cục máu đông gây tắc mạch. Động mạch xơ vữa còn dễ bị vỡ gây các tai biến trầm trọng như xuất huyết dạ dày, xuất huyết não, thậm chí gây chết người”. [Sinh học - lớp 8. NXB Giáo Dục 2007]
c] Chỉ ra các biện pháp nghệ thuật đặc sắc và tác dụng của chúng trong đoạn thơ sau [2 điểm]:
“Chúng đem bom ngàn cân
Dội lên trang giấy
Mỏng như một ánh trăng ngần
Hiền như lá mọc mùa xuân” [Trang giấy học trò - Chính Hữu]
2. Cho tình huống sau: Giả sử trong những ngày tháng 5 lịch sử, tại mảnh đất Điện Biên hôm nay anh, chị được gặp một người anh hùng trong chiến dịch Điện Biên năm xưa... Anh, chị và người ấy sẽ nói với nhau chuyện gì? Đi thăm những nơi nào? Hãy ghi lại điều đó và phát biểu những suy nghĩ, cảm xúc của mình sau cuộc gặp gỡ ấy. [7/20 điểm]
3. Viết về một nhân vật trong tác phẩm văn học đã để lại cho anh, chị nhiều ấn tượng sâu đậm. [7/20 điểm]
Hoặc: Viết một bài văn trả lời câu hỏi: Cuộc sống sẽ như thế nào nếu thiếu thơ ca? [7/20 điểm]
Hoặc: Ngôn ngữ thơ VN rất giàu nhạc tính. Anh, chị hãy viết bài văn làm sáng tỏ nhận định đó qua một đoạn thơ tự chọn. [7/20 điểm]
GỢI Ý LÀM BÀI
Câu 2: - Chủ đề bài thơ: viết về hỉnh ảnh người mẹ, về tình mẫu tử.
Câu 3: - Trong nhan đề và bài thơ, chữ “quả” xuất hiện 5 lần. Chữ “quả” trong các dòng sau mang ý nghĩa tả thực: “Những mùa quả mẹ tôi hái được…Những mùa quả lặn rồi lại mọc”. Đó là thứ “quả” mẹ vẫn chăm sóc trong khu vườn của mẹ.
- Chữ “quả” trong dòng sau có ý nghĩa biểu tượng: “Và chúng tôi, một thứ quả trên đời…Mình vẫn còn một thứ quả non xanh”. Các con giống như một thứ quả lớn lên từ sự chăm sóc ân cần của mẹ.
Câu 4: - Ý nghĩa từ “trông” trong dòng thơ ấy thể hiện sự trông chờ, niềm tin, hi vọng của mẹ vào những gì mà mẹ đã nhọc nhằn, lam lũ để chăm sóc. Các con chính là sự trông chờ của mẹ, thành công của các con chính là thứ “quả” mà mẹ mong chờ nhất.
Câu 5: - Tác dụng của phép so sánh: mọc rồi lại lặn như mặt trời, mặt trăng là quy luật của tự nhiên. Mặt trăng, mặt trời gợi lên hình ảnh của thời gian. Gợi lên thời gian tuần hoàn, gợi lên hình ảnh mẹ vẫn bao năm tần tảo sớm hôm chăm sóc cho vườn quả, cho các con mà không quản nhọc nhằn.
Câu 6: - Ở khổ thơ thứ nhất, người mẹ hiện lên với hình ảnh lam lũ, tần tảo, vất vả nhưng vẫn lạc quan. Cảm xúc của nhà thơ dành cho mẹ là cảm xúc yêu thương, kính trọng. Câu 7: - Chọn D.
Câu 8: “Giọt mồ hôi mặn” là phép so sánh, liên tưởng độc đáo, tạo ấn tượng mạnh mẽ về những hi sinh lặng thầm mà lớn lao của mẹ. Từ đó ta thấy được tình cảm sâu nặng của đứa con với công lao suốt đời của người mẹ. Đọc hai câu thơ ta càng hiểu, càng yêu hơn biết bao nhiêu bóng hình của người mẹ Việt Nam “sớm chiều nhẫn nại/Nhẫn nại nuôi con suốt đời im lặng/Biết hi sinh nên chẳng nhiều lời” [TH]
Câu 9: - Người mẹ hiện lên với những hi sinh thầm lặng. Giọt mồ hôi mẹ nuôi những “quả” và chúng con lớn lên mỗi ngày. Cảm xúc của nhà thơ là trân trọng, biết ơn. Câu 10: Chọn B.
Câu 11: Có nghĩa là: Bảy mươi tuổi mẹ không còn trẻ nữa nhưng mẹ vẫn trông chờ vào những thứ “quả”, những đứa con mẹ chăm sóc từng ngày. Mong chờ được nhìn thấy thành quả của mình. Các con là thành quả chăm sóc của mẹ. Mẹ mong được nhìn thấy các con trưởng thành, thành công, thành đạt. Cho nên có một thứ quả trên đời gọi là “Quả thành công”.
Câu 12: Nỗi niềm băn khoăn, lo lắng của nhà thơ khi hình dung một ngày mai đôi tay của mẹ sẽ không còn đủ khỏe nữa để chăm sóc, để bên cạnh con. Vì con dù có là ai đi chăng nữa thì con vẫn là con của mẹ. Mẹ là chỗ dựa tinh thần vững chắc nhất của cuộc đời mỗi chúng con. Mẹ là gốc phong ba cho con được tựa vào.
Câu 13: - Biện pháp tu từ được sử dụng: nói giảm nói tránh, ẩn dụ
- Tác dụng: từ “mỏi” để chỉ tuổi già của mẹ, lo lắng khi không còn mẹ bên cạnh.
- Ẩn dụ: “quả non xanh” – mỗi con người đều thấy mình còn non dại, bé nhỏ khi xa rời bàn tay mẹ. Vì “con dù lớn vẫn là con của mẹ/đi suốt đời lòng mẹ vẫn bên con”. Mẹ là chỗ dựa nên vắng mẹ rồi, xa mẹ rồi con sợ con sẽ không còn ai bên cạnh bảo ban, sẻ chia… đó là cảm xúc không chỉ riêng nhà thơ mà còn là của tất cả chúng ta.
Câu 14: - Hình ảnh người mẹ hiện lên: 70 tuổi, bàn tay mẹ mỏi. Mẹ đã già, sức khỏe đã yếu.
- Tâm trạng nhà thơ: lo lắng, lo sợ, băn khoăn nghĩ đến một ngày mai xa
Câu 15: - Câu này tùy ý kiến chủ quan của các em.
Câu 16: - Những câu tục ngữ ca dao:
+ Công cha như núi Thái Sơn/ Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha/ Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con [Ca dao]
+ Còn mẹ ăn cơm với cá/ Mất mẹ vét lá ngoài đường
+ Mẹ già như chuối chín cây/ Gió lay mẹ rụng con phải mồ côi
Câu 17: - Trong văn học có nhiều tác phẩm viết về tình mẫu tử. Hãy kể tên một số tác phẩm: “Trong lòng mẹ” – Nguyên Hồng, “Chiếc thuyền ngoài xa” – Nguyễn Minh Châu, Vợ nhặt – Kim Lân…
- Sự khác biệt: [cái này dành cho người ra đề làm]
Câu 18:
Qua bài thơ “Mẹ và Quả” ta càng hiểu càng yêu và thấm thía sự hi sinh của mẹ dành cho các con, từ đó cần điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với đạo đức, luân lý. Chúng ta cần lên án mạnh mẽ những hành động đối xử với mẹ cha như trong các bản tin trên. Đó là tội bất hiếu, bất kính. Pháp luật cần xử lý nghiêm những hành vi ngược đãi đối với người già nhất là đối với mẹ cha như trong các bản tin đã nêu.
Đề 2 1. a, - Sai ngữ pháp: Câu thứ nhất trong đoạn văn
- Sai chính tả: dữ rằn; giòng sông; chực quan
- Dùng từ sai: đối địch;
- Sai logic: vừa hung bạo, vừa dữ dằn
b. đoạn văn nói đến căn bệnh xơ vữa động mạch và nguyên nhân dẫn đến bệnh xơ vữa động mạch. Vì vậy ta có thể đặt tên cho đoạn văn bản đó là: “Bệnh xơ vữa động mạch” hoặc “Đề phòng với xơ vữa động mạch”.
c. Các biện pháp tu từ trong đoạn thơ là : Ẩn dụ, đối lập và so sánh.
- Ẩn dụ: hình ảnh trang giấy trắng chỉ sự ngây thơ trong sáng của trẻ nhỏ; đối lập: bom nghìn cân với trang giấy mỏng manh; so sánh: trang giấy mỏng như…, hiền như…
- Tác dụng: khắc họa sự tàn khốc của chiến tranh và tội ác của kẻ thù; lòng căm giận và thương cảm của tác giả
Phạm Hoàn- Sưu tầm, giới thiệu