Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Đinh Văn Lộc - Bác sĩ Gây mê - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ có hơn 23 năm kinh nghiệm công tác gây mê hồi sức.
Nhiệt kế là dụng cụ y tế được sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Trên thị trường các loại nhiệt kế được bày bán với nhiều mẫu mã và cách sử dụng khác nhau, trong đó bao gồm cả các loại nhiệt kế cho trẻ sơ sinh được thiết kế riêng biệt. Mỗi hộ gia đình đều nên sắm cho mình các loại nhiệt kế tốt và hiểu được cách sử dụng chúng để bảo vệ được sức khỏe của bản thân và những người thân yêu.
Nhiệt kế thủy ngân là loại nhiệt kế lâu đời nhất và còn là loại được sử dụng nhiều nhất ở các cơ sở y tế nước ta. Vị trí đo nhiệt độ được chọn khi sử dụng nhiệt kế thủy ngân là nách, cho kết quả gần đúng với nhiệt độ bên trong cơ thể. Khi dùng, nhiệt kế cần được kẹp chặt ở hố nách sao cho đầu nhiệt kế tiếp xúc hoàn toàn với vùng da ở đỉnh nách.
Cần nhớ lau khô nách và vẩy nhiệt kế cho cột thủy ngân thấp xuống dưới mức 35,5 độ C. Kết quả được đọc sau ít nhất 5 phút đo. Thân nhiệt chính xác của cơ thể có được bằng cách cộng thêm 0,5 độ C vào kết quả đo được. Nhiệt kế thủy ngân cũng có thể được dùng để đo nhiệt độ ở hậu môn. Trước khi đo cần bôi trơn đầu nhiệt kế, sau đó đẩy trọn đầu nhiệt kế vào hậu môn, khoảng 2 - 3 cm, đọc kết quả sau khoảng 3 phút.
Nhiệt kế thủy ngân hiện đang được sử dụng nhiều tại các cơ sở y tế ở Việt Nam
Ưu điểm nổi trội của nhiệt kế thủy ngân là kết quả chính xác. Tuy nhiên, với cách thực hành đo phức tạp, nhiệt kế thủy ngân không dễ sử dụng cho tất cả mọi người, nhất là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Kẹp chặt nhiệt kế đúng vị trí giữa hố nách liên tục trong vòng 5 phút là điều khó thực hiện ở trẻ con. Một tai nạn thường gặp khi sử dụng nhiệt kế thủy ngân là vỡ nhiệt kế. Thủy ngân bên trong được giải phóng ra bên ngoài, có thể gây ngộ độc cho người sử dụng. Xử trí và dọn dẹp thủy ngân vương vãi là một kỹ năng cần có cho những người sử dụng nhiệt kế thủy ngân. Một vài lưu ý cần nhớ khi xử trí vỡ nhiệt kế như sau:
- Cởi bỏ quần áo vấy bẩn, và rửa sạch tay bằng xà phòng
- Tắt quạt và điều hòa để giảm lượng thủy ngân bay hơi
- Đeo găng tay khi thu gom các hạt thủy ngân, tuyệt đối không dùng tay không
- Sử dụng bông ướt để gạt các hạt thủy ngân vào một lọ thủy tinh có nắp đậy kín
- Nếu có dấu hiệu nghi ngờ ngộ độc thủy ngân, cần đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để kịp thời xử trí.
Các loại nhiệt kế điện tử hoạt động dựa vào cảm ứng nhiệt tại các vùng tiếp xúc với đầu nhiệt kế. Tùy theo vị trí đo nhiệt độ cơ thể ở miệng, nách, hậu môn hay tai mà các loại nhiệt kế điện tử được thiết kế với các hình dạng khác nhau.
Vị trí đo nhiệt độ thường dùng nhất là nách vì tính tiện dụng và dễ kẹp giữ nhiệt kế. Tuy nhiên, một điều đáng ngạc nhiên là hậu môn chính là vị trí đo nhiệt độ cơ thể chính xác nhất, thay vì nách như nhiều người lầm tưởng. Các loại nhiệt kế cho trẻ sơ sinh và các trẻ nhỏ dưới 3 tuổi thường được thiết kế phù hợp với vị trí đo nhiệt độ tại vùng hậu môn. Sau khi đo, cần vệ sinh sạch sẽ nhiệt kế để dùng cho lần sau. Ngược lại, các loại nhiệt kế điện tử sử dụng cho trẻ lớn và người lớn thường được dùng để đo nhiệt độ ở miệng. Khi đó, đầu nhiệt kế nên đặt dưới lưỡi và người được đo cần ngậm chặt miệng. Chỉ nên đo nhiệt độ ở miệng sau khi ăn uống khoảng 15 phút để hạn chế sai số. Lưu ý, không sử dụng nhiệt kế đo ở miệng để đo nhiệt độ ở hậu môn và ngược lại.
Nhiệt kế điện tử
Hiện nay, trên thị trường có bán các loại nhiệt kế điện tử cho trẻ sơ sinh dùng để đo nhiệt độ ở miệng. Các loại nhiệt kế điện tử này có dạng hình núm vú để đánh lừa trẻ, trẻ nhỏ không nhận ra là đang được tiến hành đo nhiệt độ nên không quấy khóc và nhiệt độ đo được chính xác, khách quan hơn. Tuy nhiên, loại nhiệt kế với thiết kế đặc biệt này không hẳn được xem là một trong các loại nhiệt kế tốt vì cho kết quả không chính xác như những loại khác và cần nhiều phút để đọc kết quả.
So với nhiệt kế thủy ngân, các loại nhiệt kế điện tử ra đời muộn hơn nhưng được sử dụng ngày càng rộng rãi hơn. Thời gian cần để có thể đọc được nhiệt độ cơ thể khi sử dụng nhiệt kế điện tử chỉ khoảng tầm một phút, ngắn hơn so với khi sử dụng nhiệt kế thủy ngân. Các loại nhiệt kế điện tử an toàn hơn, và phù hợp với mọi đối tượng ở những lứa tuổi khác nhau, bao gồm cả trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người lớn tuổi. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nhiệt độ cơ thể đo bằng các loại nhiệt kế điện tử không khác biệt đáng kể so với nhiệt kế thủy ngân.
Nhiệt kế hồng ngoại là loại nhiệt kế tốn ít thời gian đo nhất, chỉ khoảng 3 giây. Loại nhiệt kế này thường được dùng để đo nhiệt độ ở tai và trán.
Nhiệt kế hồng ngoại
Nhiệt kế hồng ngoại đo nhiệt độ ở tai có thể sử dụng cho mọi đối tượng, nhất là trẻ nhỏ trên 6 tháng tuổi, không khiến trẻ quấy khóc vì không gây cảm giác khó chịu. Loại nhiệt kế hồng ngoại này không được khuyến cáo dùng ở trẻ sơ sinh và kết quả đo được bị ảnh hưởng khi có ráy tai. Khi đo chỉ cần đưa đầu nhiệt kế vào bên trong ống tai và ấn nút đo, kết quả sẽ hiển thị sau vài giây.
Nhiệt kế hồng ngoại ở trán thường hay được đặt ở vị trí tương ứng động mạch thái dương. Đưa nhiệt kế tiếp xúc với vùng giữa của trán và rà nhiệt kế ra ngoài về phía vùng thái dương để tìm đỉnh nhiệt độ cao nhất. Thời gian đo rất nhanh, chỉ trong vòng khoảng vài giây và cho nhiệt độ chính xác tương đương với nhiệt kế điện tử đo tại hậu môn. Giá thành còn khá cao là khuyết điểm duy nhất của loại nhiệt kế này.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
Hướng dẫn đo nhiệt độ đúng cách cho trẻ
XEM THÊM:
Việc đọc chính xác nhiệt độ cơ thể là một công cụ quan trọng trong việc kiểm soát bệnh tật. Dưới đây là các loại nhiệt kế điện tử khác nhau. Bên cạnh đó là hướng dẫn cách sử dụng nhiệt kế điện tử tại nhà bạn cần biết để chăm sóc sức khỏe của mình.
Tại sao tôi nên đo nhiệt độ của mình?
- Kiểm tra nhiệt độ của cơ thể bằng nhiệt kế là một cách dễ dàng để biết bạn có bị sốt hay không. Sốt là sự gia tăng nhiệt độ của cơ thể, thường được gây ra bởi nhiễm trùng. Mặc dù sốt có thể gây khó chịu nhưng đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang chống lại nhiễm trùng.
- Có nhiều loại nhiệt kế khác nhau mà bạn có thể sử dụng để đo nhiệt độ. Khi sử dụng bất kỳ loại nhiệt kế nào, hãy đảm bảo rằng bạn đã đọc và làm theo hướng dẫn đi kèm với nhiệt kế.
Nhiệt kế điện tử đo trán
Nhiệt độ cơ thể bình thường và sốt là bao nhiêu?
- Nhiệt độ cơ thể bình thường là khoảng 98,6 độ F [°F] hoặc 37 độ C [°C]. Nhiệt độ bình thường thường thay đổi từ 1 đến 2°F [½ đến 1°C]. Nhiệt độ bình thường thường thấp hơn vào buổi sáng và tăng vào ban ngày. Nó đạt mức cao nhất vào cuối buổi chiều hoặc buổi tối.
- Ở người lớn, sốt được coi là nhiệt độ từ 100,4 ° F [38 ° C] trở lên. Bạn có thể điều trị tình trạng này tại nhà bằng thuốc hạ sốt. Nhưng nếu nhiệt độ lên đến 102 ° F [38,8 ° C] hoặc cao hơn và điều trị tại nhà không hiệu quả, hãy tìm đến bác sĩ.
Các loại nhiệt kế điện tử
- Đường miệng: nhiệt kế được đặt dưới lưỡi và có thể ngậm nhiệt kế trong miệng. Phương pháp này được sử dụng cho người lớn và trẻ em từ 4 tuổi trở lên
- Hậu môn: nhiệt kế được đưa nhẹ nhàng vào hậu môn. Cách này chủ yếu được thực hiện ở trẻ sơ sinh nhưng có thể được sử dụng cho trẻ em đến 3 tuổi. Bạn cũng có thể đo nhiệt độ hậu môn ở trẻ em trên 3 tuổi.
- Nách: nhiệt kế được đặt ở nách đối với trẻ nhỏ hoặc người lớn. Phương pháp này không chính xác bằng đường miệng hoặc hậu môn nhưng có thể được sử dụng để kiểm tra nhanh lần đầu. Bạn có thể theo dõi điều này bằng cách đọc nhiệt độ cơ thể khi đo bằng đường miệng hoặc hậu môn.
- Tai: loại nhiệt kế này đo nhiệt độ bên trong tai bằng cách đọc nhiệt hồng ngoại ở đó. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ em lớn hơn, nhiệt kế đo tai có thể nhanh chóng và dễ sử dụng hơn. Tuy nhiên, chúng không được khuyến khích nếu con bạn từ 3 tháng tuổi trở xuống. Không nên sử dụng chúng nếu con bạn có quá nhiều ráy tai hoặc chúng bị đau tai.
- Động mạch thái dương [trán]: Nhiệt kế đo trán cũng được sử dụng để đo nhiệt độ, được đặt trên động mạch thái dương và đo nhiệt hồng ngoại tỏa ra từ đầu.
Cách sử dụng nhiệt kế điện tử đúng cách tại nhà
Sử dụng nhiệt kế điện tử ở miệng
- Rửa tay bằng xà phòng và nước ấm.
- Sử dụng một nhiệt kế sạch, đã được rửa trong nước lạnh, lau bằng cồn, sau đó rửa sạch để loại bỏ cồn.
- Không ăn hoặc uống bất cứ thứ gì ít nhất 5 phút trước khi đo nhiệt độ vì nhiệt độ của thức ăn hoặc đồ uống có thể làm cho kết quả đo không chính xác. Bạn nên ngậm miệng trong thời gian này.
- Đặt đầu nhiệt kế dưới lưỡi, giữ nhiệt kế ở vị trí cũ trong khoảng 40 giây.
- Số đọc sẽ tiếp tục tăng và biểu tượng F [hoặc C] sẽ nhấp nháy trong quá trình đo.
- Thông thường, nhiệt kế sẽ phát ra tiếng bíp khi kết thúc lần đọc cuối cùng [thường là khoảng 30 giây]. Nếu bạn đang theo dõi, hãy ghi lại nhiệt độ và thời gian.
- Tráng nhiệt kế trong nước lạnh, dùng cồn lau sạch rồi rửa lại.
Sử dụng nhiệt kế điện tử ở hậu môn [cho trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 3 tuổi]
- Rữa nhiệt kế hậu môn bằng xà phòng và nước ấm. Không sử dụng nhiệt kế ở miệng.
- Cho một lượng nhỏ chất bôi trơn [Vaseline] lên đầu cảm biến của nhiệt kế.
- Đặt con bạn nằm sấp trên đùi hoặc bàn của bạn, một lòng bàn tay đặt trên lưng. Hoặc đặt chúng nằm ngửa, hai chân co về phía ngực và giữ mặt sau của đùi bằng một tay. Đặt tã bên dưới trẻ vì trẻ có thể ị ngay sau khi lấy nhiệt kế ra.
- Dùng tay còn lại, nhẹ nhàng đưa nhiệt kế vào hậu môn cho đến khi đầu đo nằm hoàn toàn bên trong. Không ép buộc nếu chúng quấy khóc và phản kháng.
- Giữ cố định nhiệt kế bằng tay cho đến khi bạn nghe thấy tiếng bíp [khoảng 30 giây].
- Nhẹ nhàng gỡ bỏ. Ghi lại nhiệt độ và thời gian.
- Làm sạch nhiệt kế kỹ lưỡng bằng xà phòng và nước. Bạn có thể làm sạch nó một lần nữa bằng cồn và sau đó rửa lại một lần nữa.
Sử dụng nhiệt kế đo tai [cho người lớn và trẻ em trên 2 tuổi]
- Nhẹ nhàng kéo trở lại phía trên của tai để mở ống tai và đưa nhiệt kế vào cho đến khi ống tai được bịt kín hoàn toàn.
- Nhấn và giữ nút trong 1-2 giây cho đến khi bạn nghe thấy tiếng bíp [làm theo hướng dẫn của nhà sản xuất].
- Tháo nhiệt kế và ghi lại nhiệt độ và thời gian.
Nhiệt kế điện tử đo ở miệng, tai, hậu môn
Sử dụng nhiệt kế điện tử ở nách [giống như ở miệng]
- Cởi áo và đặt đầu nhiệt kế vào nách của trẻ. Hãy đảm bảo rằng nách của trẻ khô ráo để có kết quả chính xác nhất.
- Giữ nhiệt kế ở nách đúng vị trí bằng cách cho trẻ khoanh tay trước ngực.
- Nhiệt kế sẽ phát ra tiếng bíp khi đọc xong [phương pháp này có thể lâu hơn 30 giây].
- Ghi lại nhiệt độ và thời gian.
- Làm sạch nhiệt kế bằng xà phòng và nước hoặc bằng cồn
Sử dụng nhiệt kế động mạch thái dương
- Bật nhiệt kế. Quét nhẹ nhiệt kế qua trán để máy quét hồng ngoại có thể đo nhiệt độ của động mạch thái dương.
- Ghi lại nhiệt độ và thời gian.
- Lưu ý: Một số nhiệt kế đo trán mới hơn không cần nắp đậy vì nhiệt kế không cần chạm vào trán. Các sản phẩm này được đặt gần trán và có thể đọc được.
Có thể bạn quan tâm: Nhiệt kế điện tử loại nào tốt nhất
Nên đo nhiệt độ bao lâu một lần?
- Nếu bạn đang cảm thấy ốm bạn nên dùng nhiệt kế để kiểm tra nhiệt độ.
- Tuy nhiên, nếu nhiệt độ đầu tiên rất cao, bạn nên kiểm tra lại nhiệt độ thường xuyên hơn, có thể một hoặc hai lần một giờ và khi thuốc dường như không có tác dụng, chẳng hạn như khi bệnh không thuyên giảm và bạn vẫn còn các triệu chứng khác.
Cách làm sạch và bảo quản nhiệt kế
- Bạn nên giữ lại hướng dẫn đi kèm với nhiệt kế để làm sạch và bảo quản đúng cách. Làm sạch bất kỳ nhiệt kế nào trước và sau khi bạn sử dụng. Bạn có thể sử dụng xà phòng, nước hoặc cồn để làm sạch các đầu của nhiệt kế điện tử. Bạn nên rửa sạch lại sau đó bằng nước ấm.
Luôn luôn rửa sạch nhiệt kế của bạn trước và sau khi dùng
- Nếu bạn đang sử dụng một nhiệt kế hậu môn, hãy đảm bảo vệ sinh nó thật sạch và dán nhãn. Bảo quản nó theo cách mà bạn có thể biết ngay rằng đó là nhiệt kế ở hậu môn chứ không phải nhiệt kế ở miệng hoặc ở nách.
- Nếu nhiệt kế của bạn đi kèm với một hộp đựng để bảo vệ nó, hãy cất nhiệt kế của bạn trong hộp đựng. Giữ nhiệt kế [hoặc nhiệt kế] của bạn ở nơi khô ráo, dễ tìm và không tiếp xúc với sự thay đổi mạnh của nhiệt độ.
Boso.vn gửi bạn cách sử dụng nhiệt kế điện tử cho từng loại. Hãy lựa chọn loại nhiệt kế điện tử phù hợp và sử dụng đúng cách để đo chính xác nhiệt độ cơ thể giúp bảo vệ sức khỏe bản thân bạn nhé!