Bối cảnh triển khai nhiệm vụ giáo dục tiểu học

Thứ Năm, 12/08/2021 19:29:25

Đánh giá này được Bộ Giáo dục và Đào tạo [GD&ĐT] đưa ra tại Hội nghị trực tuyến tổng kết năm học 2020-2021 và triển khai nhiệm vụ năm học 2021-2022 đối với GDTH sáng 12/8.

Nỗ lực vượt khó

Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết: Năm học 2020-2021 là năm đặc biệt với ngành Giáo dục nói chung và GDTH nói riêng, khi lần đầu tiên cả nước thực hiện Chương trình GDPT mới đối với lớp 1.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ [đứng] chủ trì Hội nghị. Ảnh: Nguyễn Chiêm

Năm học diễn ra trong bối cảnh dịch Covid-19; học sinh lớp 1 không có 2 tuần làm quen nền nếp, môi trường học tập như các năm học trước. Trước đó, suốt nhiều tháng kể từ học kỳ 2 năm học 2019-2020, không ít địa phương vì ảnh hưởng của dịch đã phải cho học sinh tạm dừng đến trường; thầy, trò từng bước làm quen và chuyển dần sang dạy học trực tuyến. Triển khai nhiệm vụ năm học trong bối cảnh khó khăn và khác biệt, ngành giáo dục cả nước đã chung tay nỗ lực thực hiện nhiệm vụ kép: vừa tích cực phòng, chống dịch Covid-19, vừa triển khai hiệu quả Chương trình GDPT mới đối với lớp 1 và Chương trình GDPT năm 2006 đối với các lớp 2, 3, 4, 5. Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ năm học 2020-2021, ông Thái Văn Tài - Vụ trưởng Vụ GDTH [Bộ GD&ĐT] cho biết, thời gian qua các địa phương đã tích cực thực hiện sắp xếp lại mạng lưới, quy mô trường, lớp phù hợp để tạo thuận lợi cho người dân, bảo đảm quyền lợi học tập của học sinh. Việc duy trì, mở rộng số lượng lớp học và bổ sung phòng học kiên cố, bán kiên cố và giảm số phòng học tạm, mượn được chú trọng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, từng bước đảm bảo cho thực hiện Chương trình GDPT ở cấp tiểu học.

Số phòng học tạm, mượn; phòng học còn thiếu vẫn lớn, gây ảnh hưởng đến việc triển khai Chương trình GDPT mới. Trong ảnh, cô và trò Trường Tiểu học Pờ Sì Ngài [Bát Xát, Lào Cai] trong một buổi học. Ảnh minh họa: N.LỘC

Tất cả các trường tiểu học đã hoàn thành chương trình theo đúng kế hoạch, chất lượng học sinh lớp 1 bảo đảm theo chuẩn đầu ra, yêu cầu cần đạt của Chương trình GDPT mới, có một số mặt nổi trội hơn so với chương trình hiện hành. Học sinh lớp 1 năm nay được đánh giá là mạnh dạn, tự tin hơn, biết nêu quan điểm cá nhân và cơ bản là đọc thông, viết thạo ngay trong học kỳ 1, sau đó được củng cố tăng cường bền vững ở học kỳ 2. “Đây là thành quả từ những nỗ lực, tâm huyết của từng cá nhân nhà giáo, học sinh, phụ huynh, và tập thể nhà trường, các địa phương, cũng như toàn ngành giáo dục” - Vụ trưởng Vụ GDTH đánh giá.

Sẵn sàng phương án học trực tuyến

Bên cạnh những kết quả đạt được, tại Hội nghị, các đại biểu đến từ các Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT địa phương cũng thẳng thắn cho rằng, việc triển khai nhiệm vụ năm học 2020-2021 của GDTH vẫn còn một số hạn chế. Theo đó, sách giáo khoa theo Chương trình GDPT mới lần đầu tiên được áp dụng nên gặp nhiều khó khăn trong khâu tổ chức thực hiện. Số phòng học tạm, mượn; phòng học còn thiếu vẫn chiếm khoảng 3% tổng số phòng học, thiếu trang thiết bị dạy học... Theo các đại biểu, những hạn chế này là khó tránh khỏi, vì là năm đầu tiên triển khai chương trình, điều kiện tại nhiều địa phương còn khó khăn, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh ảnh hưởng đến hoạt động dạy và học tại một số thời điểm. Theo Bộ GD&ĐT, xác định năm học mới đang đến gần, trước diễn biến dịch bệnh còn rất phức tạp, việc triển khai dạy và học phải tính đến việc tiếp tục hình thức dạy học trực tuyến trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin. Đặc biệt, năm học 2021-2022, cả nước sẽ áp dụng Chương trình GDPT mới đối với lớp 2 và dự báo sẽ có không ít thách thức, rào cản. “Chương trình mới hướng đến việc chuyển từ truyền thụ kiến thức sang tổ chức hoạt động học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Trong đó, việc thực hiện đổi mới hình thức tổ chức, phương pháp dạy học, phương pháp đánh giá học sinh trong điều kiện dịch bệnh đang bị hạn chế rất lớn” – Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ cho biết. Kế thừa kết quả đạt được và khắc phục những hạn chế, khó khăn, GDTH đã đặt ra các nhiệm vụ với nhiều giải pháp cụ thể cho năm học 2021-2022. Trong đó, tiếp tục triển khai bảo đảm chất lượng chương trình GDPT mới đối với lớp 1, lớp 2 và thực hiện hiệu quả Chương trình GDPT năm 2006 từ lớp 3 đến lớp 5.

Tăng cường cơ sở vật chất để thực hiện Chương trình GDPT mới là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được GDTH đặt ra trong năm học 2021-2022. Ảnh minh họa: N.LỘC

Trong đó, 2 nhiệm vụ mới được đặt ra với GDTH, đó là chú trọng đổi mới công tác quản lý, quản trị trường học theo hướng phát huy tính chủ động, linh hoạt của nhà trường và năng lực tự chủ, sáng tạo của tổ chuyên môn, giáo viên; đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học để khắc phục, ứng phó với tác động của dịch Covid-19. Đồng thời, chủ động có các phương án, kịch bản cụ thể để tổ chức dạy học phù hợp với tình hình dịch bệnh và khả năng đáp ứng của cơ sở giáo dục và điều kiện thực tế của người học.

Năm học 2020-2021, cả nước có tổng số 8.736.033 học sinh tiểu học, tăng 152.301 em so với năm học trước. Tổng số lớp là 280.274 [tăng 4.325 lớp so với năm học trước]; tỷ lệ trung bình học sinh/lớp là 31,27. Hiện nay, toàn quốc có 406.636 giáo viên cấp tiểu học, tăng 6.140 so với năm học trước. Tỷ lệ trung bình giáo viên/lớp là 1,41, cơ bản bảo đảm thực hiện dạy học 2 buổi/ngày.

NGUYỄN LỘC

Tại hội nghị trực tuyến tổng kết năm học 2020-2021, triển khai nhiệm vụ năm học 2021-2022 đối với giáo dục Tiểu học do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức vào sáng 12/8, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ nhấn mạnh: Triển khai nhiệm vụ năm học 2020-2021 trong bối cảnh khó khăn và khác biệt, ngành giáo dục cả nước đã chung tay nỗ lực thực hiện nhiệm vụ kép: vừa tích cực phòng chống dịch COVID-19, vừa triển khai hiệu quả Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 đối với lớp 1 và Chương trình giáo dục phổ thông 2006 đối với các lớp 2, 3, 4, 5.

Nỗ lực thực hiện nhiệm vụ kép Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ năm học 2020-2021, ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học [Bộ Giáo dục và Đào tạo], cho biết: Năm học 2020-2021, toàn quốc có 14.786 cơ sở giáo dục thực hiện chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học với 16.323 điểm trường, giữ ổn định so với năm học trước. Tỷ lệ phòng học/lớp đạt trung bình cả nước là 0,98; trong đó, phòng học kiên cố đạt 79,5%; phòng học bán kiên cố đạt 18,5%; phòng học tạm, mượn chiếm 2%; số phòng học còn thiếu và đang học nhờ, mượn là 2.081 [0,75%] phòng. Cả nước có tổng số 8.736.033 học sinh tiểu học, tăng 152.301 em so với năm học trước. Tổng số lớp là 280.274 [tăng 4.325 lớp so với năm học trước]; tỷ lệ trung bình là 31,27 học sinh/lớp. Để đạt được tỷ lệ này, hầu hết các địa phương đã thực hiện tốt công tác điều tra phổ cập, dự báo được tình hình tăng - giảm học sinh tại các địa bàn nên dù số học sinh tăng nhưng vẫn đáp ứng được điều kiện cơ sở vật chất để tổ chức dạy học với số lượng học sinh/lớp không quá 35 em. Riêng một số tỉnh và các thành phố lớn như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Bình Dương, Đồng Nai… do áp lực tăng dân số cơ học quá nhanh dẫn đến sĩ số học sinh trong mỗi lớp cao hơn mức quy định trong Điều lệ trường tiểu học. Ngành giáo dục và các địa phương đã chú trọng phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu, đáp ứng yêu cầu về chất lượng, để triển khai hiệu quả Chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học. Hiện tại, toàn quốc có 406.636 giáo viên cấp tiểu học, tăng 6.140 so với năm học trước. Tỷ lệ trung bình là 1,41 giáo viên/lớp, cơ bản đảm bảo thực hiện dạy học 2 buổi/ngày.

Học sinh lớp 1 đọc thông viết thạo; lớp 2 - 5 đáp ứng chuẩn đầu ra

Ông Thái Văn Tài chia sẻ: Tổng hợp kết quả đánh giá cuối năm học 2020-2021 của các địa phương cho thấy, tất cả trường tiểu học đã hoàn thành chương trình theo đúng kế hoạch, chất lượng học sinh đáp ứng chuẩn đầu ra theo quy định. Cụ thể, học sinh lớp 1 năm nay mạnh dạn, tự tin hơn, biết nêu quan điểm cá nhân và cơ bản là đọc thông, viết thạo ngay trong học kỳ 1, sau đó được củng cố tăng cường bền vững ở học kỳ 2. Đối với một số ngữ liệu chưa phù hợp trong sách giáo khoa, giáo viên thông qua sinh hoạt chuyên môn đã chủ động trao đổi để lựa chọn ngữ liệu tương đương, quen thuộc, gần gũi với đời sống và giảng dạy cho học sinh. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng kịp thời chỉ đạo các nhà xuất bản, tác giả sách giáo khoa thực hiện các giải pháp linh hoạt, đa dạng để hỗ trợ giáo viên khắc phục khó khăn trong quá trình sử dụng. Theo đó, sách giáo khoa lớp 1 của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam và bộ sách Cánh Diều đã có một số chỉnh sửa, được hiệu đính để chất lượng được tốt hơn. Các lớp 2 - 5 đang thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2006, các nhà trường thực hiện đổi mới hình thức tổ chức, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá học sinh; chuyển từ truyền thụ kiến thức sang tổ chức hoạt động học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học trò. Nội dung chương trình, sách giáo khoa, đặc biệt là đối với các môn học bắt buộc được rà soát theo hướng tinh giản những nội dung vượt quá yêu cầu cần đạt về chuẩn kiến thức, kỹ năng của từng lớp; tinh giản nội dung trùng lặp và tích hợp một số nội dung trong cùng môn học và giữa các môn học thành các chủ đề học tập trên cơ sở đảm bảo chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình. Để đảm bảo tính kết nối của chương trình giáo dục phổ thông 2006 và Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành công văn hướng dẫn thực hiện kế hoạch giáo dục lớp 5 học kì II năm học 2020-2021 và được cơ sở giáo dục tiểu học nghiêm túc triển khai. Thực tiễn cho thấy, việc điều chỉnh [trong đó có các nội dung bổ sung, các hình thức lồng ghép, tích hợp] chương trình lớp 5 có ý nghĩa quan trọng đối với việc đáp ứng chương trình lớp 6 sẽ được dạy theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 từ năm học 2021-2022 này. Các giáo viên và cán bộ quản lý thông qua đó cũng nâng cao nhận thức, hình thành năng lực điều chỉnh các nội dung dạy học trên cơ sở đáp ứng yêu cầu của chương trình và phù hợp điều kiện thực tế. Công tác phổ cập giáo dục, dạy học tiếng dân tộc thiểu số, tăng cường tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số, thực hiện giáo dục đối với trẻ khuyết tật, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn… tiếp tục đạt kết quả tích cực. Tất cả 63 tỉnh, thành phố duy trì và đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học, đạt tỷ lệ 100%. định. Năm học 2020-2021, các cơ sở giáo dục tiểu học cũng tích cực đổi mới, đa dạng hoá hình thức dạy học như dạy học trực tuyến, dạy học qua truyền hình… nhằm khắc phục tác động của dịch COVID-19, tạo điều kiện cho học sinh học tập mọi lúc, mọi nơi, hoàn thành chương trình đảm bảo tiến độ, chất lượng.

Nhiệm vụ mới với giáo dục tiểu học

Bên cạnh những kết quả đạt được, theo Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học, việc triển khai nhiệm vụ năm học 2020-2021 vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Việc biên soạn sách giáo khoa theo chương trình mới lần đầu tiên được áp dụng nên gặp nhiều khó khăn từ khâu thiết kế đến khâu tổ chức thực hiện. Bước sang năm học mới 2021-2022, bậc giáo dục tiểu học đặt ra 5 nhiệm vụ với nhiều giải pháp cụ thể cho năm học 2021-2022. Trong đó, bậc giáo dục tiểu học tiếp tục triển khai bảo đảm chất lượng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với lớp 1, lớp 2 và thực hiện hiệu quả Chương trình giáo dục phổ thông 2006 từ lớp 3 - 5; tiếp tục xây dựng kế hoạch, phương án tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng để có đủ giáo viên, đảm bảo chất lượng dạy học các môn học bắt buộc theo chương trình, đặc biệt là các môn Tin học, Ngoại ngữ. Bảo đảm 100% giáo viên dạy học lớp 3 được bồi dưỡng theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, được hướng dẫn sử dụng sách giáo khoa lớp 3 từ năm học 2022-2023. Bên cạnh đó, ngành rà soát, dự báo quy mô phát triển giáo dục, bố trí quỹ đất để xây dựng trường, điểm trường, lớp học phù hợp, thuận lợi, đáp ứng nhu cầu người học; tăng cường cơ sở vật chất đáp ứng việc thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học; khắc phục tình trạng trường lớp có quy mô lớp học và sĩ số học sinh vượt quá quy định. Đặc biệt, năm học 2021-2022, bậc giáo dục tiểu học đặt ra 2 nhiệm vụ mới. Một là, chú trọng đổi mới công tác quản lý, quản trị trường học theo hướng phát huy tính chủ động, linh hoạt của nhà trường, năng lực tự chủ, sáng tạo của tổ chuyên môn, giáo viên; khai thác, sử dụng sách giáo khoa, các nguồn học liệu, thiết bị dạy học hiệu quả, phù hợp; vận dụng linh hoạt các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh; tăng cường phối hợp giữa nhà trường với cha mẹ học sinh và các cơ quan, tổ chức có liên quan tại địa phương...

Nhiệm vụ mới thứ hai là đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học để khắc phục, ứng phó với tác động của dịch COVID-19; chủ động có các phương án, kịch bản cụ thể để tổ chức dạy học phù hợp với tình hình dịch bệnh và khả năng đáp ứng của cơ sở giáo dục cũng như điều kiện thực tế của người học; tổ chức xây dựng kho học liệu điện tử phù hợp để sẵn sàng cho việc tổ chức dạy học trực tuyến, dạy học qua truyền hình...

Việt Hà

• giáo dục
• COVID-19
• học sinh
• tiểu học
• Bộ Giáo dục và Đào tạo
• nhiệm vụ năm học

Đề xuất