Nói đến văn hóa các dân tộc Trường Sơn – Tây Nguyên ta không thể nào không nhắc đến loại nhạc cụ tiêu biểu đại diện cho bản sắc văn hóa nơi đây. Loại nhạc cụ đó là cồng chiêng Tây Nguyên, một loại nhạc cụ làm nên một không gian văn hóa cho sự trường tồn của dân tộc. Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trãi dài trên vùng cao nguyên đất đỏ gồm 5 tỉnh: Kon Tum, Giai Lai, Đắ k Nông, Đắc Lắk, và Lâm Đồng mà chủ nhân của loại hình đặc sắc cho không gian văn hóa này là các dân tộc thiểu số sống dọc Trường Sơn – Tây Nguyên: Ê-đê, Bana, Xê đăng, Mnông,Mạ Mỗi dân tôc ở Tây Nguyên sử dụng cồng chiêng theo cách thức riêng để chơi những bản nhạc của dân tộc mình, nhất là vào dịp lễ hội, chào đón năm mới, mừng nhà mới và nó thể hiện được tiếng nói tâm linh, tâm hồn con người, để diễn tả tâm trạng của con người. Trải qua bao năm tháng cồng chiêng đã trở thành nền văn hóa đặc trưng, đầy sức quyến rủ và hấp dẫn của vùng đất Tây Nguyên. Năm 2005 “ không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên “ đã chính thức được UNESCO công nhận là “Kiệt tác di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại”.
- 10 Trang
- Ngày : 21/02/2019
- 5388 : View
- Lượt tải : 10
- Download
Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn thạc sĩ, báo cáo tốt nghiệp, khóa luận tốt nghiệp, chuyên đề tốt nghiệp và Làm Tiểu Luận Môn luôn luôn uy tín hàng đầu. Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 luôn đặt lợi ích của các bạn học viên là ưu tiên hàng đầu. Rất mong được hỗ trợ các bạn học viên khi làm bài tốt nghiệp. Hãy liên hệ ngay Dịch Vụ Viết Luận Văn qua Website: //dichvuvietluanvan.com/ – Hoặc Gmail: lamluanvan24h@gmail.com
BÀI TIỂU LUẬN Đề bài: Những đặc điểm độc đáo của cồng chiêng Tây Nguyên Việt Nam là nước có nhiều danh lam thắng cảnh và nhiều giá trị văn hóa đặc sắc làm nên một bản sắc riêng. Nhắc đến Tây Nguyên là nhắc đến vùng cao nguyên đầy nắng và gió, nhắc đến núi rừng hùngvĩ mà thơ mộng, nhắc đến tiếng chim, tiếng thú vang vọng cả đất trời. Tây Nguyên không chỉ đẹp về cảnh vật thiên nhiên, mà đặc biệt hơn là vẻ đẹp của con người, vẻ đẹp của cả một nền văn hóa lâu đời, đậm đà bản sắc dân tộc.Và khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun là một trong số những vẻ đẹp đáng tự hào đó. Trải qua bao năm tháng cồng chiêng đã trở thành nền văn hóa đặc trưng, đầy sức quyến rủ và hấp dẫn của vùng đất Tây Ngun. Năm 2005 “khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun” đã chính thức được UNESCO cơng nhận là “Kiệt tác di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại”. I/ Lịch sử hình thành Cồng chiêng là một nhạc cụ rất phổ biến trong nền âm nhạc của các tộc người Việt Nam. Nhưng với người Tây Nguyên, cồng chiêng là đại diện, là nguồn sống, là tín ngưỡng tâm linh. Những âm thanh khi ngân nga sâu lắng, khi thơi thúc, hịa quyện với tiếng suối, tiếng gió và với tiếng lòng sẽ sống mãi cùng với đất trời và con người Tây Nguyên. Để có được những thành tựu như ngày hôm nay, cồng chiêng Tây Nguyên phải trải qua một quá trình phát triển lâu dài. Những nét chạm khắc biểu hiện người đánh cồng chiêng [dáng đánh rất giống người Tây Ngun] có trên trống đồng Đơng Sơn vốn có lịch sử hơn 4.000 năm. Về lối đánh, "rất nguyên thủy", người Tây Nguyên vẫn "mỗi người một cái", chưa kết thành dàn do một nghệ sĩ biểu diễn như các dân tộc ở Thái-lan, Malaysia, Lào, Campuchia [theo nguyên lý phát triển từ đơn giản đến phức tạp; càng đơn giản càng gần ý nghĩa là "vật tổ"]; hình dáng 1
cồng chiêng cũng thế, chưa phát triển theo dạng trống [tức chiêng có đế, vng hoặc trịn].
Cồng chiêng Tây Ngun vẫn mang ý nghĩa từ thuở sơ khai của nó: Dùng để mừng lúa mới, xuống đồng; biểu hiện của tín ngưỡng-là phương tiện giao tiếp với siêu nhiên... qua các lễ thổi tai, bỏ mả v.v..., nghĩa là vẫn thuần chức năng phục vụ đời sống con người. Trong khi ở các vùng Đơng - Nam Á khác, cồng chiêng đã "tiến hóa" đến mức thành phương tiện biểu diễn cung đình, mang chức năng giải trí. Xét về lịch sử tiến hóa, mỗi sự biến chuyển tính năng nhạc khí diễn ra trong hàng mấy trăm năm. Và có thể khẳng định, căn cứ trên vết tích trống đồng, cồng chiêng Tây Ngun đã có ít nhất 2.000 năm. II/ Giá trị của cồng chiêng Việc sử dụng cồng chiêng thể hiện tính cộng đồng của người dân tộc thiểu số. Từ việc dùng nó làm phương tiện để săn thú, cho đến việc dùng nó làm tiếng nói để kết nối với thế giới thần linh, hay một số tập tục khác đã cho thấy sự thay đổi hàng ngày trong nhận thức về giá trị của cồng chiêng trong cộng đồng người Tây Nguyên. Nó là phương tiện kết nối họ trong công cuộc sinh tồn đồng thời cũng là sự tôn kính của họ với các đấng thần linh hay là ý niệm tôn trọng thiên nhiên của họ. Mặt khác, trong các đám cúng gia đình hay của làng bản, trước khi cúng tế, người ta thường phải xin dùng cồng chiêng trong buổi lễ, qua đó cho thấy sự nhớ ơn và ý thức tôn trọng ông bà tổ tiên, thế hệ đi trước. Đặc biệt, cồng chiêng còn song hành cùng con người Tây Nguyên từ khi sinh ra cho đến khi mất đi. Với người Giarai, khi đứa trẻmới sinh ra trong buổi “lễ thổi tai” chúng sẽ được nghe tiếng chuông đầu tiên để biểu trưng rằng nó đã thuộc vào bộ tộc của họ. Rồi trong cuộc sống của họ, tiếng cồng chiêng đi theo trong các lễ hội cầu mùa, mừng lúa mới, rồi trong đám cưới của họ, thậm chí trong các lễ đưa ma hay bỏ mả… 2
Trong nền âm nhạc Việt Nam, nghệ thuật đánh cồng chiêng đã góp phần
tạo nên sự phong phú về hình thức chơi nhạc cụ cũng như phong phú thêm về các loại nhạc cụ. Sự biến đổi và khác biệt trong cách đánh cồng chiêng của người dân Tây Nguyên tạo nên sự phong phú ngày càng hấp dẫn cho loại hình nghệ thuật này, đồng thời cũng cho thấy sự tinh tế, tâm hồn lãng mạn của họ ngày càng đi đến những tầm cao hơn của nghệ thuật. Cồng chiêng Êđê nhịp điệu phức hợp, tốc độ nhanh, cường độ lớn; cồng chiêng Mnông cường độ không lớn mặc dù tốc độ khá nhanh; cồng chiêng Bana -Giarai thiên về tính chất chủ điệu [một bè trầm của cồng có núm vang lên âm sắc vững chãi, hùng tráng, một bè giai điệu thánh thót của chiêng khơng có núm với âm sắc đanh gọn, lảnh lót]. Có khi họ dùng tay để đánh, có khi dùng dùi gỗ có bịt vải ở đầu...điều đó tạo nên sự phong phú cho viêc tạo ra các hiệu ứng âm thanh khác nhau. Khi biểu diễn vòng tròn, các nghệ nhân đánh và di chuyển dàn cồng chiêng từ phải qua trái với ý nghĩa ngược chiều với thời gian, hướng về nguồn cội. Bên cạnh âm nhạc thì nét đẹp văn hóa này còn được thể hiện rõ ràng và phong phú trong các tác phẩm sử thi, truyền thuyết, thơ ca… Ngoài ra, việc sử dụng cồng chiêng âm vang, hùng hồn, tấp nập trong các trận đánh quân thù thể hiện tinh thần tự chủ của người dân tộc, tinh thần yêu nước cao cả, u chuộng hịa bình của họ. Hoặc sâu sắc hơn, những âm vang đó trong những tình huống, khơng gian phù hợp còn gợi cho người ta hồi tưởng về cội nguồn, về những cuộc săn đuổi mn thú để duy trì sự sống, đồng cũng là thể hiện sức mạnh vô biên của họ khi đối chọi với thiên nhiên khắc nghiệt. Có thể nói, văn hố và âm nhạc cồng chiêng Tây Nguyên thể hiện tài năng sáng tạo mang tầm kiệt tác của nhân loại. Cồng chiêng và sinh hoạt văn hoá cồng chiêng của các dân tộc ở Tây Nguyên rất đa dạng, nhưng thống nhất. Đây chính là đặc điểm rất cơ bản của vùng văn hoá Tây Nguyên và cũng là đặc điểm của văn hoá Việt Nam. III/ Thực trạng. 3
Khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun đang đứng trước nguy cơ mai một. Trước hết là sự suy giảm nhanh chóng về số lượng các dàn cồng chiêng. Tỉnh Lâm Đồng chỉ còn lại 3.113 bộ. Từ năm 1982 đến 1992, tỉnh Đắc Lắc đã mất 5.325 bộ chiêng, từ năm 1993 đến 2003 lại mất tiếp 850 bộ, hiện tại cả tỉnh chỉ còn 3.825 bộ cồng chiêng. Nguy cơ mai một cồng chiêng còn thể hiện ở các bài bản nhạc chiêng dần dần bị lãng qn. Người Mnơng trước đây có 40 bản nhạc chiêng, nay các nghệ nhân chỉ còn nhớ, lưu truyền và trình diễn được 10 bản nhạc chiêng. Mặt khác, những nghệ nhân có đơi tai thẩm âm, có năng khiếu trong việc chỉnh chiêng cũng thưa vắng dần trong các cộng đồng cư dân. Đáng tiếc nhất là khi những nghệ nhân Tây Nguyên chết đi đã mang theo cả kho tàng di sản văn hố cồng chiêng mà khơng dễ dàng tạo dựng và khơi phục được. Sự đứt gãy dịng chảy của văn hoá truyền thống dẫn đến sự thờ ơ, hờ hững của lớp trẻ với văn hoá của các thế hệ tiền nhân, trong đó có văn hố âm nhạc cồng chiêng. IV/ Giải pháp. Trở thành kiệt tác truyển khẩu và di sản phi vật thể của nhân loại, Không gian văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên đặt ra những vấn đề cấp thiết trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị của nó. Bài tốn bảo tồn sẽ cực kỳ phức tạp, vất vả. Cồng chiêng không chỉ là nghệ thuật biểu diễn đơn thuần, mà gắn bó chặt chẽ với nghi lễ, với đời sống hằng ngày, với chính khơng gian của vùng đất ấy. Vì vậy, cần có một chương trình tổng thể, quy mô cho công việc này. Trước mắt, cần đẩy mạnh công tác sưu tầm, ghi chép và nghiên cứu một cách bài bản, hệ thống về cồng chiêng và văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Tiến hành phục hồi và giữ gìn các sinh hoạt văn hóa để tạo mơi trường diễn xướng của sinh hoạt văn hóa cồng chiêng trên quan điểm kế thừa có chọn lọc. Chú trọng đào tạo cán bộ là người dân tộc thiểu số. Mở lớp truyền dạy kinh nghiệm đánh chiêng, chỉnh chiêng tại cộng đồng.
4
Muốn bảo tồn cồng chiêng và văn hoá cồng chiêng, phải giữ gìn, khơi phục các sinh hoạt văn hố - tín ngưỡng liên quan đến cồng chiêng. Khai thác tiềm năng kinh tế của kiệt tác truyền khẩu và di sản phi vật thể này nhưng không phá vỡ hay làm tăng thêm nguy cơ mai một của Khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Là một sáng tạo mang tầm kiệt tác của nhân loại, Khơng gian văn hố cồng chiêng Tây Nguyên có khả năng hấp dẫn, thu hút khách du lịch. Đây cũng là cơ hội tốt để tuyên truyền, quảng bá về giá trị của di sản. Tìm giải pháp để đưa các đoàn nghệ nhân đi biểu diễn và xây dựng một số buôn làng thành điểm du lịch, với đầy đủ một không gian sinh hoạt và diễn xướng cồng chiêng. Kết luận: Cồng chiêng Tây Nguyên có mặt trong mọi nghi lễ quan trọng của đời sống con người và cộng đồng các dân tộc, nó trở thành sợi dây gắn kết vững chắc giữa các thành viên trong gia đình, trong dịng tộc, trong các buôn làng trên mảnh đất Tây Nguyên từ ngàn đời nay. Cồng chiêng cũng là một nhạc cụ rất phổ biến trong nền âm nhạc của các tộc người Việt Nam. Nhưng với người Tây Nguyên, Cồng chiêng là đại diện, là nguồn sống, là tín ngưỡng tâm linh. Những âm thanh khi ngân nga sâu lắng, khi thơi thúc, hịa quyện với tiếng suối, tiếng gió và với tiếng lịng sẽ sống mãi cùng với đất trời và con người các dân tộc Tây Ngun.
Cho đến ngày nay nó vẫn tồn tại, hịa nhập cùng cuộc
sống của các dân tộc Tây Nguyên, tạo nên một khơng gian văn hóa cồng chiêng đặc sắc, hấp dẫn và nhiều thú vị. IV/ Tài liệu tham khảo. -
Mạng internet:
+ />+ />5
+ />%C4%83n+h%C3%B3a+c%E1%BB%93ng+chi%C3%AAng+t %C3%A2y+nguy%C3%AAn.htm
6